PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Soko-Banja

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
m (→Mapy)
m (→Galerie)
 
Linia 129: Linia 129:
== Galerie ==
== Galerie ==
-
<gallery caption="" widths="200px" heights="180px" perrow="3">
+
<gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3">
File:Sokobanjski_(NHM_Belgrade).jpg|Okaz meteorytu ze zbiorów [[:Szablon:BelgradeNHM|muzeum w&nbsp;Belgradzie]] (dla {{SITENAME}} Aleksandar Luković, property of [http://www.nhmbeo.rs NHM Belgrade, Serbia])
File:Sokobanjski_(NHM_Belgrade).jpg|Okaz meteorytu ze zbiorów [[:Szablon:BelgradeNHM|muzeum w&nbsp;Belgradzie]] (dla {{SITENAME}} Aleksandar Luković, property of [http://www.nhmbeo.rs NHM Belgrade, Serbia])
File:Soko-Banja_(Prior_MinMag_1916).jpg|Okaz o&nbsp;wadze 1,97&nbsp;kg ze zbiorów [[:Szablon:LondonNHM|NHM w&nbsp;Londynie]] (źródło: Prior&nbsp;1916)
File:Soko-Banja_(Prior_MinMag_1916).jpg|Okaz o&nbsp;wadze 1,97&nbsp;kg ze zbiorów [[:Szablon:LondonNHM|NHM w&nbsp;Londynie]] (źródło: Prior&nbsp;1916)

Aktualna wersja na dzień 21:47, 11 gru 2024

1i

Deszcz meteorytów

Soko-Banja →
Soko-Banja (NHM Prague)-TJ.jpg
Fragment meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski)
Spadek
Lokalizacja Serbia
Położenie[1] 43°40'N, 21°52'E
Data 13 października 1877 roku, 14:00 (sobota)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny LL4
Masa 80 kg
Liczba okazów deszcz meteorytów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Aleksinac, Alexinatz, Banja, Blendija, Devica, Device, Dugo Polje, Dungo Polje, Sarbanovac, Scherbanovaz; w MetBase: Soko Banja; po serbsku: Сокобања

Spadek deszczu meteorytów 13 października 1877 roku (sobota) w okolicy miasta Sokobanja (serb. Сокобања, dawn. Soko-Banja) w Serbii. Chondryt zwyczajny LL4, TKW ~80 kg.

O spadku meteorytu donosił tygodnik Wędrowiec w numerze 66 z 1878 roku (pisownie oryginalna):

«

— D. 13 paźdz. r. z. we wsi Sokol-Banja w obwodzie aleksinackim w Serbii spadł aerolit. Rozprysł się na kawałki. Największy ważył około 38 kilogr. Cały meteoryt ważył pewno do 80 kg. C. g. 3,502. Skład: żelaza metalicznego 3,8; krzemianów 96,2.

»


Dokładny opis okoliczności spadku i znajdowanych okazów znajduje się w publikacjach Brezina (1885) i Döll (1877).

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Soko-Banja w największych kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Belgrade, Nat. Hist. Mus. 16,29 kg
Budapest, Eötvös Lorand Univ. 2,59 kg
Vienna, Naturhist. Mus. 2,56 kg fotografie w Koblitz MetBase
London, Nat. Hist. Mus. 2,2 kg
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 1,83 kg
Budapest, Nat. Mus. 1 kg
(…)
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 155 g 155,3 g fragment (Tiirmaa 1996) (Geoscience collections of Estonia: record)
Prague, Nat. Mus. 111 g
Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 70 g 5,87 (f) i 64,54 g (3f) (Sen Gupta et al. 1982)
Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst. 31 g

W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.

W katalogu online zbiorów muzeum w Waszyngtonie (NMNH) znajdują się zdjęcia płytek cienkich (thin section) tego meteorytu.


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Bieli Potok, Blendija, (D) Dugo Polje, (M) Mužinac, (S) Sokobanja, Šarbanovac

Przybliżony obszar znajdowania okazów (Döll 1877)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Przybliżony obszar (elipsa spadku) gdzie znajdowano okazy (Döll 1877).


Mapa okolic spadku meteorytu; Fallkarte Sokobanya (Sarbanovac) 1:300.000 Seite 186 (Brezina 1885)

Mapa okolic Banja i Šarbanovac z zaznaczonymi miejscami znalezienia okazów meteorytu Soko-Banja (mapa w skali 1:300000; Brezina 1885).


Zaznaczone na mapie okazy:

Nr waga [kg] kierunek/kąt lotu, głębokość
1. 16,31 225°/52°, 0,8 m
2. 9 340°/82°, 0,7 m
3. 38 (=30 Oka[2]) (największy okaz)
4. 0,6 110°/30°, 0,02 m
Kierunek lotu meteoroidu podany został w stosunku do południka magnetycznego (magn. Meridian) w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara.


Mapa okolic spadku meteorytu (Döll 1877)

Mapa rejonu Soko Banja i Serbanovac z zaznaczonymi schematycznie obszarem, na którym znajdowano okazy meteorytu Soko-Banja (Döll 1877).

Komentarz do ilustracji (Döll 1877, s. 285):

«

(…) Die Lage des Fallortes ist aus den Kärtchen 1 und 2 ersichtlich, die nach der Karte des k. k. österreichischen Generalstabes angefertigt sind. In 2 erscheint das Gebiet, auf welchem bis jetzt Steine aufgelesen worden sind, durch eine Linie umgrenzt. (…)

»

Według Döll'a (1877) teren spadku miał długość 1½ mili na ½ mili długości, czyli zakładając, że są to mile węgierskie[3], daje to ~12×4 km (wg Koblitz MetBase obszar spadku ma rozmiar 7×1 mili angielskiej).


Mapy

Teren na zachód od Soko-Banja (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912). Współrzędne na mapie w układzie odniesienia Ferro[4]

Miejscowości Soko-Banja i Šarbanovac (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912). Współrzędne na mapie w układzie odniesienia Ferro[4]


Galerie

Okaz meteorytu ze zbiorów muzeum w Belgradzie (dla Wiki.Meteoritica.pl Aleksandar Luković, property of NHM Belgrade, Serbia)

Okaz o wadze 1,97 kg ze zbiorów NHM w Londynie (źródło: Prior 1916)

Fragment 155,3 g meteorytu Soko-Banja ze zbiorów Uniwersytetu w Tartu (źródło: Geoscience collections of Estonia)

Fragment meteorytu Soko-Banja (najdłuższy rozmiar 4,5 cm) z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta

Fragment meteorytu Soko-Banja o wadze 31,0 g ze zbiorów Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Hamburgu

Fragment meteorytu Soko-Banja (111 g) w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragment meteorytu Soko-Banja (216,3 g) w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski)

Okaz meteorytu Soko-Banja (2318,8 g) w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski)


Bibliografia

  • Brezina Aristides, (1885), Die Meteoritensammlung des k. k. mineralogischen Hofkabinetes in Wien am 1. Mai 1885 (Mit vier Tafeln (Nr. II-V).), Jahrbuch der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, 35, 1885, s. 151-276 (ilustracje).[5][6] Plik DjVu.
  • Döll Eduard, (1877), Der Meteorsteinfall von Soko-Banja, nord-östlich von Aleksinac, am 13. Oct. 1877, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, Jahrgang 1877, s. 283-287.[7] Plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosmos, (1878), O meteorze, który spadł z początkiem października 1877 w Sokol-Banja w Serbii, podaje bliższe wiadomości p. S. M. Losanitch[8], profesor w Belgradzie, w ostatnim zeszycie "Ber. d. deut. ch. Ges., R. 3, 1878, s. 37-39 (Kronika naukowa).[9] Plik sLib.
  • Losanitsch S.M., (1878), Das Meteor von Sokol-Banja in Serbien, Berichte der Deutschen chemischen Gesellschaft zu Berlin, 11, 1878, s. 96-98. Plik DjVu.
  • +Pančić Josif (Панчић Јосиф), (1880), Соко-Бања. Први метеорит у Србији, Beograd 1880. Plik IMG.
  • Prior George T., (1916), The Meteoric Stones of Launton, Warbreccan, Cronstad, Daniel's Kuil, Khairpur, and Soko-Banja, Mineralogical Magazine , 18(83), 1916, s. 1-25. Plik doi.
  • Wędrowiec, nr 66, 1878, s. 226. Plik pLib.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ w swych publikacjach Brezina i Döll posługują się jednostką wagi Oka i podają, że 1 Oka = 2¼ funta wagi; Okka – dawna miara masy stosowana w Imperium Osmańskim; wg Wikipedii 1 Okka = 1,282 kg; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  3. ^ prawdopodobnie chodzi o milę węgierską (mérföld, postamérföld) używaną w Monarchii Austro-Węgierskiej; jej długość wynosiła 7585,9 metrów; Wikipedia (HU) – Mérföld; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  4. ^ a b O.L.v.F., Ferro Meridian (östliche Länge v. Ferro) – historyczny układ współrzędnych geograficznych, w którym południk zero było liczony od najdalej wysuniętego punktu (najdalszy punkt znanego świata) na wyspie El Hierro (Ferro) w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian. Wikipedia (EN) – Ferro Meridian
  5. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1885 roku); w kolekcji 1197 sztuk (okazów/fragmentów; kamiennych 889, żelaznych 308) z 358 różnych lokalizacji (odpowiednio: 241 i 117), o łącznej wadze 1134,836 kg (odpowiednio: 548,496 i 586,417 kg); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  6. ^ plansze z obrazami budowy meteorytów i mapy rejonów spadku meteorytów: Tieschitz i Soko-Banja; tu również po raz pierwszy w literaturze pojawia się określenie „linie Neumanna”, dokładnie jako „Neumann'schen Figuren” (s. 199; Spencer 1930, Mineralogical Magazine)
  7. ^ opis spadku oraz znalezionych okazów meteorytu Soko-Banja; mapa
  8. ^ Losanitsch (1878)
  9. ^ autor notatki R.Z. (Rudolf Zuber)
  10. ^ oraz późniejsze wydania; najnowsze: Tiirmaa Reet, (1996), Catalogue of meteorites in the Estonian collection, Eesti TA Geoloogia Instituut, Tallinn 1996, ss. 32

Zobacz również

Linki zewnętrzne


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • Pančić (1880)
  • okoliczności spadku
  • mapy
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Soko-Banja”
Osobiste