O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Aktualna wersja na dzień 23:21, 16 gru 2024

Sygnet-pieczęć z meteorytu!

Schreibers (1820) (strona tytułowa, detal)

W jednym z wydań^[1] epokowego dzieła Karla Franza von Schreibers (Schreibers 1820) na stronie tytułowej znajduje się intrygująca ilustracja przedstawiająca metalowy pierścień/sygnet-pieczęć, niewątpliwie wykonany z żelaza meteorytowego oraz dwie sześcienne kostki, też z tego materiału, ilustrujące wygląd figur Thomsona-Widmanstättena.

Na te ilustrację zwrócił uwagę w listopadzie 2020 roku znany amerykański kolekcjoner meteorytów i związanych z nimi artefaktów Mike Bandli^[2] (post na facebook). Zaintrygowało go to na tyle, że poświęcił wiele godzin na przetłumaczenie tego trudnego tekst^[3] (wydrukowanego trudną w odczycie czcionką Theuerdank Fraktur!) w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, dlaczego Schreibers umieścił na stronie tytułowej właśnie taką ilustrację? Okazało się, że odpowiedź na to pytanie znajduje się wewnątrz artykułu Schreibersa.

Środkowa figura przedstawia masywny pierścień (sygnet-pieczęć, seal ring), wycięty z jednego kawałka meteorytu Elbogen, który został wykonany przez piłowanie bez użycia młotka, z centralnym owalnym płaskim oczkiem (pieczęcią). Powierzchnię pieczęci wytrawiono kwasem azotowym, aby odsłonić głębokie figury Thomsona, tak, żeby wzór można było łatwo odcisnąć w wosku.

Na tle widocznych figur Schreibers wyrył symbol strzały nad kółkiem, aby oznaczyć w ten sposób zarówno symbol żelaza, jak i planetarny symbol Marsa: ♂.^[4] To miało symbolizować żelazo pochodzenia pozaziemskiego!

Podsumowując: 200 lat temu Carl Franz Anton Ritter von Schreibers, legenda meteorytów i imiennik minerału schreibersyt, miał gigantyczny sygnet wykonany z jednego kawałka meteorytu Elbogen, wytrawiony i z wygrawerowanym symbolem żelaza i Marsa. W dzisiejszej kulturze biżuteria z meteorytów jest traktowana z pewną czcią, ale wyobraźmy sobie, co to mogło oznaczać dla Schreibersa dwa wieki temu. Ale co się stało z tym niesamowitym pierścieniem?

Na ostatnie pytanie nie znamy odpowiedzi (zobacz post na facebook). Również na dostępnych w internecie portretach Schreibersa nie widać by nosił na palcu sygnet.

Czy to już sztuka czy tylko artefakt?

Ciekawostki: Również Ernst Chladni, bliski kolega Schreibersa, wykorzystał meteoryty Elbogen, wykuwając z niego mały nóż. Obecnie nóż ten znajduję się w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie.
O meteorycie Elbogen („zaczarowany burgrabia”) napisano też sztuki teatralne: Loketský zvon oraz Der steinerne Burggraf in Elbogen:(…).

Źródła

Schreibers (1820, s. 93), objaśnienie tytułowej winiety (również opis towarzyszących sygnetowi (Siegel-Ring) sześciennych kostek):^[5]

Erklärung der Titel-Vignette.

Es stellt dieselbe einen massiven, rein aus einem Stücke von der Elbogner Meteor-Eisen-Masse geschnittenen, und ohne alle Hämmerung, bloß durch Feilen zu Stande gebrachten Siegel-Ring^[6] von antiker Form vor, dessen Obertheil oder Kranz eingedreht worden war, und der dann im Ganzen fein poliert und auf der Siegelfläche mit Salpetersäure auf eine solche Tiefe geätzt wurde, daß sich das bey solcher Behandlung zum Vorschein kommende krystallinische Gefüge der Metall-Masse nicht nur deutlich und vollkommen erkennen, sondern sich auch als Zeichnung im geschmolzenen Siegellacke gut abdrucken läßt. Als Devise ist auf jene Fläche ein Pfeil — das in der chemischen Bildersprache zur Bezeichnung des Eisens (dem Mars geweiht) übliche Symbol — in Verbindung mit einem Sterne, in der Richtung des Falles — als ein die Natur und zugleich den Ursprung der Masse bezeichnendes Sinnbild — graviert worden.

Diesem Ringe zur Seite sind zwey Würfel — jeder von beyläufig 4 Linien^[7] Seite, und woran an dem einen noch eine der Ecken abgestumpft worden war — dargestellt, welche ebenfalls rein aus einem Stücke jener Masse winkelrecht geschnitten, eben und scharfkantig zugesellt, fein poliert, und dann im Ganzen, auf allen Flächen und Kanten zugleich, auf einen ähnlichen Grad geätzt wurden, um die verhältnißmäßige Tiefe zu zeigen, auf welche die verschiedenen, das Gefüge der Masse constituirendcn Theile in dieselbe eindringen, und wie diese, auf einer bestimmten und im Ganzen gleichförmigen Tiefe von der Oberfläche, gegen einander gelagert, unter einander verbunden und von einander geschieden sind. (Siehe Seite 81, Note 2.)

Galerie

Strona tytułowa Schreibers (1820)

Sygnet-pieczęć i sześcienne kostki wykonane z meteorytu Elbogen (na pieczęci widać wytrawiony symbol ♂)

Strona z opisem tytułowej winiety

Bibliografia

• Schreibers Karl Franz von, (1820), Beyträge zur Geschichte und Kenntriss meteorischer Stein- und Metall-Massen, und der Erscheinungen, welche deren Niederfallen zu begleiten pflegen, Wien 1820 (ilustracje).^[8] Plik DjVu; plik doi.

Przypisy

Zobacz również

• meteoryt Elbogen (Loket)
• galeria ilustracji – Schreibers (1820)
• dramat Loketský zvon (dramat)
• sztuka teatralna Elbogen (dramat w pięciu aktach)

• technika metalorytu

• Dawne jednostki miar i wag

Linki zewnętrzne

• Mike Bandli – Historic Meteorites

• facebook – Mike Bandli: post 21 listopada 2020  ●  grupa Meteorites, Tektites, Impactites & Ephemera: Mike Bandli