(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Jesenice
Z Wiki.Meteoritica.pl
Jesenice → | |
Spadek | |
Lokalizacja | Słowenia |
Położenie[1] | 46°25'16.92"N, 14°03'07.80"E |
Data | 9 kwietnia 2009 r., 00:59:46 UT |
Uwagi | prawdopodobnie nie udało się odszukać wszystkich okazów[2] |
Charakterystyka | |
Typ | chondryt zwyczajny, L6 |
Masa | 3,67 kg |
Liczba okazów | 3 okazy |
Cechy | stopień zszokowania S3, zwietrzenia W0/1[3] |
Meteoritical Bulletin Database |
Spadek na Słowenii 9 kwietnia 2009 roku.
Bolid z którego spadł meteoryt Jesenice został zarejestrowany przez kamery sieci European Fireball Network (EN) i otrzymał oznaczenie EN090409. Meteoroid wszedł w atmosferę pod kątem 59° i z małą prędkością, dlatego pomimo małej masy początkowej do powierzchni Ziemi doleciało kilka fragmentów. Znaleziono w wyniku poszukiwań trzy okazy:
- 2,293 kg (okaz nr 1, 17 maja 2009 r.; 46.42136°N, 14.05217°E),
- 361 g (nr 2, 21 lipca 2009 r.; 46.41797°N, 14.05322°E) i
- 956 g (nr 3, 27 sierpnia 2009 r.; 46.42456°N, 14.04369°E)
Bolid zapłonął na wysokości 88 km i po 6,6 s zgasł na wysokości ~18 km. Leciał pod kątem 58,8° do powierzchni Ziemi. Początkowa masa meteoroidu wynosiła około 170±80 kg, a wszedł on w atmosferę z małą prędkością 13,78 km/s, osiągając w maksimum jasność -15m (większą niż jasność Księżyca w pełni).
Być może, mając na uwadze bliskość dat i identyczny typ L6, meteoroid z którego spadł meteoryt Jesenice pochodził z tego samego strumienia (stream) z którego spadł meteoryt Sołtmany? Oba meteoryty mają podobną średnią zawartość Fa i Fs (fajalit i ferrosilit) na poziomie odpowiednio 25mol% i 21mol%. Stwierdzono również małą liczbę chondr oraz są one niekompletne i słabo zarysowane. Meteoryt Jesenice nie jest zbrekcjowany, zaobserwowano mało żyłek szokowych (shock veins).
Metodologia badań
Publikacja Bischoff et al. (2011) w bardzo wyczerpujący sposób opisuje wyniki i metody badań tego meteorytu. Znajdują się tam szczegółowe zestawienia wyników analiz mineralogicznych (mean composition of main silicates, oxides and phosphates) i chemicznych (chemical compositions), zawartości izotopów gazów szlachetnych (noble gas abundances), radioizotopów kosmogenicznych (cosmogenic radionuclides).
Do poszczególnych badań zużyto następujące ilości cennego materiału[4]:
- skład mineralogiczny identyfikowano i analizowano na płytkach cienkich (thin slices, thin sections[5]); na nich też określono stopień szokowy (S, shock stage); badania prowadzono na mikroskopie optycznym (polarizing microscope) w świetle spolaryzowanym przechodzącym i odbitym oraz za pomocą mikroskopu skaningowego (scanning electron microscope);
- skład chemiczny (bulk chemistry) - zużyto mały fragment bez skorupy obtopieniowej o wadze około 1 g; skład chemiczny meteorytu Jesenice jest bardzo zbliżony do średniego składu chondrytów typu L[6];
- do badań na kosmogeniczne izotopy krótkożyciowe (short-lived cosmogenic radionuclides) użyto kilku fragmentów o wagach kilkudziesięciu gram; analiza radioizotopów kosmogenicznych była przeprowadzona w tym samym laboratorium do którego skierowano próbki meteorytu Sołtmany. Badania przeprowadziło laboratorium Laboratori Nazionali del Gran Sasso we Włoszech[7] na spektroskopie gamma HPGe (high-purity germanium detector)[8]; analizy izotopów krótko-, średnio- i długożyciowych radionuklidów przeprowadzono również metodą neutronowej analizy aktywacyjnej (NAA, Neutron Activation Analysis[9]) na próbkach o wagach kilkudziesięciu miligramów;
- analizę gazów szlachetnych (noble gas abundances) w meteorycie przeprowadzona na dwóch małych fragmentach o masach około 100 mg; wyznaczono w jej wyniku m.in. czas przebywania meteoroidu w przestrzeni kosmicznej tzw. CRE age (cosmic-ray exposure age)[10];
Lokalizacja
miejsca spadku poszczególnych okazów (miejsce znalezienia największego okazu odpowiada pozycji z MetBull)
Przybliżona trajektoria bolidu
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Znaleziono trzy okazy.
Meteoryt spadły w trudnym górzystym terenie, obszar spadku ma około 800 ha.
Bibliografia
- +Bischoff Addi, Jersek Miha, Grau Thomas, Mirtic Breda, Ott Ulrich, et al., (2011), Jesenice - A new meteorite fall from Slovenia. Meteoritics & Planetary Science, vol. 46, nr 6, 2011, s. 793-804. Plik PDF ; Plik adsabs
- +Spurný Pavel, Borovička Jiří, Kac Javor, Kalenda Pavel, et al., (2010), Analysis of instrumental observations of the Jesenice meteorite fall on April 9, 2009. Meteoritics & Planetary Science, vol. 45, nr 8, 2010, s. 1392-1407. Plik PDF ; Plik adsabs
Przypisy
- ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
- ^ portal zurnal24.si ocenia masę spadłych okazów na 15-30 kg
- ^ pierwszy okaz znaleziono po ponad miesiącu i już było na nim widać oznaki wietrzenia
- ^ z ogólnej masy znalezionych okazów około 50 g zostało uznanych za zaginione
- ^ płytka cienka - thin section
- ^ McSween H.Y.Jr., Huss G.R., (2010), Cosmochemistry. Cambridge University Press 2010
- ^ LNGS, Laboratori Nazionali del Gran Sasso
- ^ pomimo, że pierwsze próbki trafiły do detektora po 103 dniach od spadku, udało się zarejestrować wiele krótkożyciowych izotopów
- ^ neutronowa analiza aktywacyjna - NAA, Neutron Activation Analysis
- ^ CRE age - cosmic-ray exposure age
Zobacz również
- badania meteorytu Sołtmany
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Jesenice
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Jesenice
- [meteorite-list] - Meteorite casting • foto-1 • foto-2
- Rocks from Space Picture of the Day - April 9, 2010
- Slovenska tiskovna agencija (STA) - Astronomer and Slovenian Museum Clash over Meteorite Find
- zurnal24.si - Izza Marsa na Mežaklo