(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego
Z Wiki.Meteoritica.pl
Strona w budowie (Site under construction) Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while) |
Materiały z prywatnego archiwum Zygmunta Pniewskiego[1] (źródło: Sławomir Pniewski).
Grupa saperów szukająca meteorytów Morasko we współpracy z Jerzym Pokrzywnickim (zdjęcia datowane na odwrocie: Morasko 26.9.56) (zdjęcia Zygmunt Pniewski)
Okaz meteorytu o wadze 78 kg znaleziony w gospodarstwie Józefa Oleksego (zdjęcia Zygmunt Pniewski)
Jeden z jego zeszytów poświęcony meteorytom (pisownia oryginalna):
Meteoryty.
Morasko znajduje się 12 km. na północ od Poznania Góra Moraska (145 m. npm.) jest najwyższym wzniesieniem w środkowej Wielkopolsce.
Eksplozja kosmiczna miała tu miejsce w niepamiętnych czasach, lecz ślady jej doskonale zachowały się do dnia dzisiejszego. Przede wszystkim to kratery których odkryto i częściowo zbadano na tym terenie 8, oraz 6 żelaznych brył meteorytów o wadze od 3,5-78 kg.
Meteoryty znalezione na tym terenie można oglądać w Muzeum Przyrodniczym w Poznaniu, w dziale Nauki o Ziemi, oraz w Warszawie.
Historia znalezisk meteorytów w Morasku datuje się od roku 1914.
1914. 12.listopada 1914 r. podczas budowy umocnień fortyfikacyjnych, na terenie wojskowym w Morasku, oficer niemiecki, kierujący tymi pracami dr Cobliner wydobył z ziemi z głębokości ½ m. bryłę żelaza, która okazała się meteorytem. Meteoryt następnie zważony przez prof. Phula[4] ważył 77,5 kg.
Później wykopano jeszcze na tym terenie dalsze trzy całkowite meteoryty w wadze; 4,3 kg i 2 po 3,5 kg. każdy.
1954 r dr Jerzy Pokrzywnicki współpracownik Zakł. Nauk Geologicznych PAN w Warszawie. Bada meteoryty w zbiorach Polskich, zainteresował się w tym roku poraz pierwszy meteorytami z moraska.
1956 r. Pozyskuje dwa nowe meteoryty. Jeden od rolnika z Moraska, ob. Oleksego. 78 kg. obecnie największy okaz meteorytu w Polsce, i 6,36 kg. uzyskany ze szkoły w Suchym Lesie.
1957 dr Pokrzywnicki wykrywa w Morasku Kratery po meteorytowe, jest to narazie tylko hipoteza.
W następnych latach nasunęła się potrzeba dalszych badań i poszukiwań.
Przede wszystkim przeprowadzono pomiary 4 kraterków, w tym ich średnicy i profile, wysokość wałów i ich wzajemne odległości.
w latach 1958 i 1959 rozpoczęto pomiary magnetyczne terenu w celu znalezienia nowych odłamów i zbadania struktury jednego z kraterków Nr.II. Aczkolwiek nowych odłamów nie wykryto, jednak ujawniono w badanym kraterku Nr.2 bardzo ciekawe i oryginalne anomalia magnetyczne.
Badania kontynuowane były zarówno we wspomnianym kraterku jak i w wałach kraterku-jeziorka.
1961 r Przybywa do Polski na zaproszenie Politechniki Warszawskiej prof dr Cyryl Staniukowicz[5] prof Wyższ. Szkoły Technicznej w Moskwie. Autor prac z zakresu kraterów kosmicznych.
Prof Staniukowicz po wizji lokalnej w Morasku i obejrzeniu kraterków i otaczającego terenu, całkowicie potwierdził hipotezę dr Pokrzywnickiego o kosmicznym pochodzeniu tych kraterków.
prof St. Stwierdził również wielkie podobieństwo kraterków w Morasku do kraterków kosmicznych odkrytych około 100 lat temu na wyspie Ozylii (Saarema) Morze Bałtyckie na wys. Rep. Estoni.[6]
Największym na świecie całym meteorytem jest żelazna bryła, znaleziona w 1920 r. w Połudn.-zach. Afryce, znana pod nazwą Hoba West.[7] Ciężar tego meteorytu dochodzi w przybliżeniu do 60 ton. Pierwotnie był on o wiele większy, ciężar jego w przybliżeniu równał się 90 tonom.
Meteoryt ten ma formę płyty o rozmiarach 3x3 metry, a grubość jego sięga 1 metra.
Chociaż dla nauki przedstawia on olbrzymią wartość, to jednak do dziś pozostaje tam, gdzie go znaleziono i niszczeje pod gołym niebem.
Największy, jeśli wziąć pod uwagę całość masy, która spadła na ziemię, jest żelazny deszcz meteorytów Sichote-aliański.[8] Ogólny ciężar całkowitej masy materii meteorytowej deszczu sichote-aliańskiego ocenia się na około 100 ton.
1818 r Następnym co do wielkości meteorytem, jest meteoryt Cape-York[9] znaleziony na zachodnim brzegu Grenlandii w 1818 r. Meteoryt ten waży 33,2 tony i znajduje się obecnie w nowojorskim planetarium.
Krater w Stanie Arizona ma ma średnicę 1173 m x 1204 m i głębokość 174 m.[10]
Bibliografia
- Domżał Robert, (2004), Otwieracz kamieni, portal wielkopolskie.naszemiasto.pl. Link artykuł.
- Pniewski Zygmunt, Meteoryty, zeszyt #1 (archiwum). Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964.[11][12] Plik PDF.
- Trybuna Ludu, (1961), Kratery kosmiczne w okolicy Poznania. Prof. K. Staniukowicz potwierdza hipotezę polskiego uczonego, nr 250 (11 września 1961), s. 6.[13] Plik JPG.