Pusté Úľany

Mamy nowy meteoryt! Dwa okazy!

W czasie czterodniowych poszukiwaniach w Słowacji odnaleźliśmy dwa okazy meteorytu, którego przelot przez atmosferę był obserwowany o godzinie 19:54 (UT+2), 25 czerwca 2022 roku.

Drugie znalezisko (fot. Jarosław Morys)

20 sierpnia o godzinie 17:42 (UT+2) Mateusz znalazł okaz, który po osuszeniu ważył 8,55 gramów. 22 sierpnia o godzinie 19:45 (UT+2) znalazłem okaz, który po osuszeniu ważył 10,73 gramów. Są to pierwsze i – jak na razie – jedyne okazy odnalezione z tego spadku. 23 sierpnia Mateusz zawiózł swój okaz na Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie w celu przeprowadzenia badań krótko żyjących izotopów promieniotwórczych oraz dla celów klasyfikacyjnych. Część tego okazu będzie podobno prezentowana na wystawie w Słowackim Muzeum Narodowym. Mój okaz będzie badany w polskiej placówce naukowej. Meteoryt będzie najprawdopodobniej nazywał się Pusté Úľany, od nazwy wsi, przez którą przechodzi elipsa spadku. Jest to dopiero czwarty w historii odnaleziony obserwowany spadek meteorytu na terenie obecnej Słowacji.^[2]

Warunki jakie zastaliśmy nie napawały optymizmem. Ogólnie teren równy z dogodnym dojazdem, ale... elipsę spadku w tym terminie stanowiły zaorane pola po zbiorach zbóż z wyjątkiem pól, na których rosną gęsto obsiane słoneczki oraz kukurydza. Jeden fragment elipsy stanowiła łąka, gdzie powinny znajdować się okazy o wagach od 150 do 200 gramów. Niestety trawa była dość wysoka, a powierzchnia gruntu pokryta była warstwą wcześniej skoszonej trawy. Poszukiwania rozpoczęliśmy od małego końca elipsy (najmniejsze okazy) do wielkiego końca elipsy (największe okazy), omijając wieś. Po sukcesie z pierwszego dnia, kiedy to został znaleziony pierwszy okaz na przeoranej ziemi, pod koniec trzeciego dnia wróciliśmy na to samo pole i wtedy został znaleziony drugi okaz. Ostatniego dnia kontynuowaliśmy przeszukiwanie tego pola, a ostatnie dwie godziny przeznaczyliśmy na obchód miejscowości.

Pogoda nas nie rozpieszczała, ponieważ przez około 1/3 czasu padał deszcz. Raz przegoniła nas burza - na szczęście już późnym popołudniem - a raz ulewa. Po jej przejściu kontynuowaliśmy pracę w lżejszym deszczu.

Każdego dnia poświęcaliśmy od 8. do 10. godzin na poszukiwania.

Post z informacją o znaleziskach jest publikowany z opóźnieniem na prośbę słowackich badaczy.

Podziękowania dla Kolegów z Astronomicznego Instytutu Czeskiej Akademii Nauk w Ondřejovie za obliczenie i udostępnienie mapy z wyznaczonym obszarem rozrzutu meteorytów. Znaleziska potwierdziły poprawność tychże wyliczeń.

Fall of the Pusté Úľany meteorite: June 25, 2022., 5:54 PM UT., Slovakia

We found two specimens two months after the fall:

-8.55 grams, by Mateusz (specimen studied by Slovak scientists)

-10.73 grams, by me.

The current total known weight is 19.28 grams. (As of September 19, 2022)

Pusté Úlany 48°13.95’N, 17°35.185’E

Zapadoslovensky, Slovakia

Confirmed fall: 2022 Jun 25

Classification: Ordinary chondrite (H5)

History: On June 25, 2022 at 19:54:16 (CEST) a daylight fireball was observed near Pusté Úlany. One piece of the meteorite was found in the field on August 20, 2022, in the strewn field calculated and predicted by P. Spurny, J. Borovicka and L. Shrbeny of Astronomical Institute Academy of Sciences, Czech Republic in Ondrejov within 100 m of predicted lines of equivalent mass fragments. Measurements of cosmogenic radionuclides (¹⁴C, ²²Na, ²⁶Al, ⁶⁰Co) was done by P. Povinec confirming fresh fall and a cosmic ray exposure age of 4±1 Myr. The Mineralogical Museum of CUB^[3] acquired this meteorite in its collections in 2023.

Physical characteristics: One piece of 8.55 g was found. The meteorite has a black-colored surface that represents the fusion crust.

Petrography: D. Ozdín (CUB). Observations indicate a high metamorphic grade, which corresponds to the petrographic type 5. This is also supported by the homogeneous compositions of olivine and low-Ca pyroxene, by content of Ca-pyroxenes is <20%, 18.8% content of Fa component in the olivine and Fs component in pyroxenes. Orthorhombic low-Ca pyroxene (enstatite) dominates the other pyroxenes in the chondrite with a high predominance. Secondary feldspars mainly consist of microcrystalline aggregates with an average size of 0.032 mm. Silicate chondrules are readily delineated. Weathering grade is W0, because very thin veinlets of "limonite" are very rare. Clay minerals were not observed.

Geochemistry: Olivine (Fa_18.8) and low-Ca pyroxene (Fs_17.2). Also present are augite-diopside, albite (Ab₈₃An₁₁Or₆), chromite, chlorapatite, merrillite, troilite, iron (kamacite), taenite and tetrataenite. Magnetic susceptibility (R. Macke and J. Tóth) log χ (×10^-9 m³/kg) = 5.45±0.08.

Classification: Ordinary chondrite H5. Weathering grade W0.

Specimens: The main mass and polished sample are deposited in the Mineralogical Museum at CUB.