PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Košice

Z Wiki.Meteoritica.pl

0i

Duży wkład poszukiwaczy amatorów

Košice
Kosice (8 g).jpg
Kilkugramowy okaz meteorytu Košice
Spadek
Lokalizacja Vyšný Klátov, niedaleko Koszyc, Słowacja
Położenie[1] 48°45'49"N, 21°10'35"E
Data 28 lutego 2010 r., 22:24:46 UT (niedziela)
Uwagi deszcz meteorytów
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny H5
Masa 4,3 kg[2]
Liczba okazów kilkadziesiąt okazów (78 szt.), największy 2,19 kg[2][3]
Cechy S3, W0
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy
Kosice, Koszyce

Spadek deszczu meteorytów w Słowacji 28 lutego 2010 roku (niedziela).

28 lutego 2010 roku około godziny 22:24:46 czasu UT niebo nad Europą Środkową rozświetlił bardzo jasny bolid. Ze względu na złą pogodę zjawiska tego nie zarejestrowały stacje sieci Fireball Network Central European (prowadzone przez Pavela Spurnýego z Czeskiej Akademii Nauk), również w Słowacji Video Network (obsługiwane przez Juraja Tótha z Uniwersytetu Comenius w Bratysławie) nie działały tej nocy. Więc w pierwszej chwili wydawało się, że nie ma zapisów tego wydarzenia. Okazało się jednak, że kilka czujników fotometrycznych na stacjach paliw zarejestrowało pojaśnienia. Również kilku obserwatorom na Węgrzech udało się zarejestrować na video przelot bolidu. Na podstawie tych danych udało się określić moment i czas trwania zjawiska, analizy wykonał Jiří Borovička. Bolid osiągnął jasność –18m oraz zarejestrowano jeden silny rozbłysk. Udało się również wyznaczyć potencjalne miejsce spadku fragmentów bolidu. Dane ze stacji sejsmicznych potwierdzały spadek.

Znaleziono zapisy fal dźwiękowych z sześciu stacji sejsmicznych i czterech infradźwiękowych. Po dokładnej kalibracji, zapisy wideo zostały wykorzystane do obliczenia trajektorii bolidu i jego prędkości. Meteoroid, o szacunkowej masie 3500 kg, wszedł w atmosferę z prędkością 15 km/s po torze o nachyleniu 60° do poziomu. Największy fragment przestał być widoczny na wysokości 17 km, gdzie wyhamował do prędkości 4,5 km/s. Maksymalna jasność absolutna około –18m została osiągnięta na wysokości 36 km. Opracowano szczegółowy model fragmentacji atmosferycznej, tak aby pasowały do ​​obserwowanej krzywej zmian blasku i hamowania. Okazało się, że meteoroid Koszyce był słabo związaną bryłą, której fragmentacja rozpoczęła się przy ciśnieniu dynamicznym 0,1 MPa, a najsilniejsza fragmentacja zachodziła przy ciśnieniu poniżej 1 MPa. Siedem godzin po przelocie, rano przed wschodem słońca, obserwowano jeszcze unoszącą się chmurę pyłu (Borovička et al. 2013).

Fragmenty meteorytu spadły we wschodniej Słowacji na północny zachód od Koszyc w pobliżu miejscowości Vyšný Klátov. Jest to lekko górzysty teren porośnięty lasami z łąkami i polanami. W elipsie spadku znajduje się kompleks pól golfowych Alpinka.


Elipsa spadku

Zorganizowano wyprawę poszukiwawczą, którą kierowali Pavel Spurný, Juraj Tóth i Jan Svoreň. Pierwsze dwa fragmenty meteorytu (oddalone od siebie ~100 m) znalazł 20 marca Juraj Tóth. W ciągu kilku kolejnych wypraw (w okresie od 20 marca 2010 roku do 28 października 2011 roku zorganizowano 8 ekspedycji w których brało udział kilkadziesiąt osób) znaleziono w sumie ponad 70 okazów. Najmniejszy miał 0,57 grama, największy 2,19 kg[3][4]. W sumie zebrano 78 okazów o wadze 4,33 kg (Tóth et al. 2014). Wiadomo również, że ekipy z innych krajów znalazły wiele okazów, nawet kilkuset gramowe. Według danych jakie udało się zebrać od innych poszukiwaczy, znaleziono łącznie 218 okazów o całkowitej wadze 11,3 kg (Tóth et al. 2014).

Meteoryt Košice to chondryt zwyczajny typu H5, stopniu zwietrzenia W0 i zszokowania S3. 27 czerwca 2011 roku został oficjalnie zarejestrowany w Meteoritical Bulletin Database.


Wyznaczono również parametry heliocentryczne asteroidy, z której spadł deszcz meteorytów Košice. Z danych wynika, że około 0,5-3 milionów lat temu w wyniku kolizji dwóch asteroid, oderwany fragment o średnicy około 1,25 m (~3,5 tony) wszedł na stabilną orbitę:

  • wielka półoś a=2,71±0,24 AU,
  • mimośród e=0,647±0,032,
  • odległość: perihelium q=0,957±0,004 AU, aphelium Q=4,5±0,5 AU,
  • nachylenie orbity i=2,0±0,8°,

by po około 100 tys. lat wejść 28 lutego 2010 roku w kolizję z Ziemią.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(K) Košice, (V) Vyšný Klátov

(A) Golfové ihrisko Alpinka

Trajektoria bolidu

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Obszar spadku to łąki, polany i las. Teren jest trudny, górzysty.


miejsca znalezienia części okazów (czerwony punkt – miejsce znalezienia masy głównej)

Schematyczny obszar spadku (Borovička et al. 2013)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Jest bardzo prawdopodobne, że nie udało się zebrać wszystkich spadłych fragmentów. Nawet w rejonach przeszukanych przez zorganizowane grupy z Czech i Słowacji, udało się innym znaleźć nowe okazy. Według Tóth et al. (2014) zespołom z różnych krajów udało się zebrać łącznie 218 okazów o łącznej wadze 11,3 kg.

Na mapie zaznaczono część znalezisk poszukiwaczy z Polski. Największy okaz ma 318,0 g, najmniejszy 1,2 g.


Mapa rozkładu znalezisk (źródło: Borovička et al. 2013)

Map of the surroundings of Košice showing the ground projection of the bolide trajectory determined from the videos, the positions of recovered meteorites, and the independent seismic location of one of bolide explosions (height given in km). Map source: Google Earth

Oficjalne poszukiwania zaowocowały znalezieniem 78 okazów, dodatkowo 140 sztuk zostało znalezionych przez prywatnych poszukiwaczy. Zidentyfikowane miejsca znalezisk zajmują obszar ponad 5 km długi i 3 km szeroki. Teren to pagórki i doliny, niekiedy o stromych zboczach, średnia wysokość terenu 300-600 m n.p.m. Około 90% pokrywają głównie bukowe lasy.


Galerie

Okazy meteorytu Košice in situ i ich budowa wewnętrzna


Przebieg zjawiska, model, znaleziska (źródło: Borovička et al. 2013)


Mapy rozkładów znalezionych okazów (źródło: Tóth et al. 2015)


YouTube – Meteor over Hungary – The Best Video

YouTube – Meteor Örkényről (Fazzi Daniella – www.idokep.hu)

YouTube – Meteor Strike over Hungary 02/28/ 2010

YouTube – Égi jelenség Magyarországon (Meteorit above Hungary)

Bibliografia

  • Borovička Jiří, Tóth Juraj, Igaz Antal, Spurný Pavel, Kalenda Pavel, Haloda Jakub, Svoreň Ján, Kornoš Leonard, Silber Elizabeth, Brown Peter, Husárik Marek, (2013), The Košice meteorite fall: Atmospheric trajectory, fragmentation, and orbit, Meteoritics & Planetary Science, vol. 48(10), 2013, s. 1757–1779.[5] Plik doi; plik aDs.
  • Borovička Jiří, Spurný Pavel, Brown Peter, (2015), Small Near-Earth Asteroids as a Source of Meteorites, arXiv.org, arXiv:1502.03307, 2015 (abstrakt).[6] Plik PDF; plik doi.
  • Gritsevich Maria, Vinnikov Vladimir, Kohout Tomáš, Tóth Juraj, Peltoniemi Jouni, Turchak Leonid, Virtanen Jenni, (2014), A comprehensive study of distribution laws for the fragments of Košice meteorite, Meteoritics & Planetary Science, vol. 49(3), 2014, s. 328-345. Plik doi.
  • Kohout Tomáš, Havrila Karol, Tóth Juraj, Husárik Marek, Gritsevich Maria, et al., (2014), Density, porosity and magnetic susceptibility of the Košice meteorite shower and homogeneity of its parent meteoroid, arXiv.org, arXiv:1404.1245, 2014.[7] Plik PDF.
  • +Kubovics Imre, Turcsányi Anasztázia M., Vizi Pál Gabor, (2010), Trajectory and Speciality of Fireball-Meteorite “2010.02.28 Cassovia” from Security Cameras and from Reports of Local Inhabitants, AMRC Symposium 2010. Plik PDF.
  • Kubovics Imre, Vizi Pál Gabor, Bendő Zsolt, (2012), Trajectory and Analysis of Fireball-Meteorite “2010.02.28 Kosice” from Security Cameras and from Electron Microscopic Examination, 43th Lunar and Planetary Science Conference, Texas, 2012. Abstract [#2816].
  • Lipka Jozef, Sitek Jozef, Dekan Július, Degmová Jarmila, Porubčan Vladimír, (2013), Mössbauer study of Slovak meteorites, Hyperfine Interactions, 218, 2013, s. 107–111.[8] Plik doi.
  • Mäsiar Ján, (2010), Niezwykły sukces słowackich astronomów, Meteoryt, 2, 2010, s. 3-5.[9] Plik PDf.
  • Ozdín Daniel, Plavčan Jozef, Horňáčková Michaela, Uher Pavel, Porubčan Vladimír, Veis Pavel, Rakovský Jozef, Tóth Juraj, Konečný Patrik, Svoreň Ján, (2015), Mineralogy, petrography, geochemistry, and classification of the Košice meteorite, Meteoritics & Planetary Science, vol. 50(5), 2015, s. 864–879. Plik doi; plik aDs.
  • Povinec Pavel P., Tóth Juraj, (2015), The Fall of the Košice Meteorite, Meteoritics & Planetary Science, vol. 50(5), 2015, s. 851-852. Plik doi; plik aDs.
  • Povinec Pavel P., Masarik Jozef, Sýkora Ivan, Kováčik Andrej, Beňo Juraj, Meier Matthias M.M., Wieler Rainer, Laubenstein Matthias, Porubčan Vladimir, (2015), Cosmogenic nuclides in the Košice meteorite: Experimental investigations and Monte Carlo simulations, Meteoritics & Planetary Science, vol. 50(5), 2015, s. 880-892. Plik doi; plik aDs.
  • Sansom Eleanor Kate, (2016), Tracking Meteoroids in the Atmosphere: Fireball Trajectory Analysis, Ph.D. thesis (dysertacja), supervisor Philip Bland, Faculty of Science and Engineering, Curtin University, 2016.[10] Plik hPDF.
  • +Sitek Jozef, Dekan Július, Sedlačková Katarína, (2016), Analysis of Košice Meteorite by Mössbauer Spectroscopy, Journal of Electrical Engineering, 67(4), 2016, s. 307-310. Plik doi.
  • +Tóth Juraj, Svoreň Ján, Borovička Jiří, Spurný Pavel, Igaz Antal, Porubčan Vladimír, Kornoš Leonard, Husárik Marek, Krišandová Zuzana, Vereš Peter, Kaniansky S., (2010), Meteorite Košice – The Fall in Slovakia, International Meteor Conference, IMC 2010, Sep. 16-19, 2010, Armagh, UK. Plik PDF.
  • Tóth Juraj, et al., (2011), The Košice Meteorite, International Meteor Conference, IMC 2011, Sep. 15-18, 2011, Sibiu, Romania.[11] Prezentacja PDF.
  • Tóth Juraj, (2011), Planéty, asteroidy a meteority, wykład w ramach Bratislavská vedecká cukráreň, Bratislava 2011.[12] Plik PDF.
  • Tóth Juraj, Borovička Jiří, Igaz Antal, Spurný Pavel, Kornoš Leonard, Haloda Jakub, Ozdín Daniel, Povinec Pavel P., Sýkora Ivan, Veis Peter, Kohout Tomáš, Svoreň Ján, Husárik Marek, Vereš Peter, Porubčan Vladimír, (2014), Meteorit Košice - nález a analýzy, Esemestník. Spravodajca Slovenskej mineralogickej spoločnosti, 1, 2014, s. 20-21. Plik PDF.
  • Tóth Juraj, Svoreň Ján, Borovička Jiří, Spurný Pavel, Igaz Antal, Kornoš Leonard, Vereš Peter, Husárik Marek, Koza Július, Kučera Aleš, Zigo Pavel, Gajdoš Štefan, Világi Jozef, Čapek David, Krišandová Zuzana, Tomko Dušan, Šilha Jiří, Schunová Eva, Bodnárová Marcela, Búzová Diana, Krejčová Tereza, (2015), The Košice meteorite fall: Recovery and strewn field, Meteoritics & Planetary Science, vol. 50(5), 2015, s. 853–863.[5] Plik doi; plik aDs.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b wg Tóth et al. (2014) udało się zebrać łącznie 218 okazów o łącznej wadze 11,3 kg
  3. ^ a b c dwa największe okazy mają zbliżoną masę: 2,17-1,19 kg i 2,37 kg (Borovička et al. 2013; Tóth et al. 2014)
  4. ^ fotografie drugiego największego okazu: astro.sk  ●  uniba.sk  ●  astrokysuce.sk
  5. ^ a b Redakcja miała mały wkład w tę publikacje
  6. ^ bolidy/meteoryty: Benešov, Jesenice, Košice, Križevci, Morávka
  7. ^ wyniki pomiarów gęstości, porowatości i podatności magnetycznej 67 okazów meteorytu Košice
  8. ^ wyniki badań meteorytów KošiceRumanová‎
  9. ^ relacja z poszukiwań na terenie spadku meteorytu Košice
  10. ^ kompendium wiedzy o modelowaniu trajektorii meteoroidów w atmosferze
  11. ^ Meteorites searched events: Morávka 2000, Turji-Remety 2001, Šášov 2006, Martin 2007, Košice 2010, Komjatná 2010, Zlatnô (Zlaté Moravce) 2010, Kajárpéc (HU) 2011
  12. ^ zawiera m.in. dużo zdjęć z poszukiwań meteorytu Košice

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Košice
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Košice
  • Portal Meteorite Picture of the DayKošice
Osobiste