PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Święcany

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja Wiki woreczko (dyskusja | edycje) z dnia 22:55, 22 gru 2024
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Meteoryt z ciekawą historią

1
Święcany →
Święcany (main mass).jpg
Największy fragment meteorytu Święcany
Znalezisko
Lokalizacja wieś Święcany, gmina Skołyszyn, powiat Jasło, woj. podkarpackie, Polska
Położenie[1] 49°47'29"N, 21°15'28"E
Data prawdopodobnie początek września 2004 roku
Uwagi znaleziony wśród żwiru na drodze, ok. 100 m od domu nr 73
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L/LL5
Masa 8-10 g
Liczba okazów jeden okaz
Cechy stopień zwietrzenia W3, zszokowania S2, miejscami zachowane fragmenty skorupy obtopieniowej
Meteoritical Bulletin Database

Sprawcą całego wydarzenia jest właściwie Marcin Mazur z Jasła. Od najmłodszych lat interesował się on astronomią, a z czasem zafascynowały go też meteory. Wolny czas poświęcał na szukanie nowych meteorytów i budowanie kolekcji robiąc zakupy w internecie. Swoją pasją zainteresował siostrzenice i siostrzeńca. Na początku września 2004 roku (taką datę odtworzono później) zainspirowani opowieściami wuja Katarzyna, Małgorzata i Mateusz Depczyńscy podczas jednej ze swych „wypraw poszukiwawczych” przeszukiwali na pobliskiej drodze żwir przywieziony do jej utwardzenia. Żwir przywieziono prawdopodobnie latem 2003 roku z pobliskiej żwirowni w Skołyszynie. Po dwóch tygodniach pokazali swoje „skarby” wujowi. Pośród wielu dziwnych kamieni, jakie wtedy znaleźli, jeden szczególnie zwrócił jego uwagę. Mały kamyk, pokryty rdzą z ziarnami piasku i drobinami łupka, cięższy od innych oraz reagujący na magnes – mógł być upragnionym meteorytem. Znalazła go wśród żwiru na drodze, około 100 metrów od domu nr 73, Kasia Depczyńska (wówczas 12 letnia). Miało to miejsce we wsi Święcany w gminie Skołyszyn, pow. Jasło, woj. podkarpackie.

Po pewnym czasie Marcin Mazur zaintrygowany znaleziskiem przekazał go do zbadania studentowi geologii na Uniwersytecie Jagiellońskim Łukaszowi Badurowi. Pan Łukasz pisał wtedy pracę magisterską o meteorytach. Przeciął on okaz, wykonał szlif i po wstępnych badaniach orzekł, że jest to meteoryt – jakiś chondryt. Dalsze badania i klasyfikację meteorytu prowadził od 15 grudnia 2005 roku prof. Łukasz Karwowski z Uniwersytetu Śląskiego[2].


Meteoryt Święcany, bo taką nazwę oficjalnie otrzymał, został sklasyfikowany jako chondryt zwyczajny typu L/LL5, o stopniu zwietrzenia W3 i stopniu zszokowania S2. Pierwotnie ważył prawdopodobnie 8-10 g, obecna masa pozostałego fragmentu wynosi 6,62 g i razem ze szlifem znajduje się w Muzeum Wydziału Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu. Jest to 20 zatwierdzony polski meteoryt.[3]

Na przekroju meteorytu widać kilka dobrze zachowanych chondr oraz ziarna piroksenów i oliwinów. Nie stwierdzono występowania kamacytu. Cała faza metaliczna przeszła w wodorotlenki żelaza o zawartości niklu do 5,9% wag. Lokalnie zachowały się na okazie fragmenty skorupy obtopieniowej[4].


Aby wykluczyć podejrzenia, że okaz może być meteorytem saharyjskim[5], zrobiono porównania i wnikliwe oględziny – stwierdzono, że nie ma on cech charakterystycznych dla meteorytów saharyjskich. Meteoryt został zarejestrowany w 2008 r. pod nazwą Święcany[6], a informację opublikowano w Meteoritical Bulletin 94.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(S) wieś Święcany, (*) Skołyszyn

współrzędne znaleziska wg MBD

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Meteoryt został znaleziony wśród żwiru na drodze we wsi Święcany, ok. 100 m od domu nr 73.

Żwir pochodził prawdopodobnie ze żwirowni w pobliskim Skołyszynie.


Galerie

Płytki cienkie (thin slice) z meteorytu Święcany (światło spolaryzowane, nikole skrzyżowane) (fot. Łukasz Karwowski)

Obraz spod mikroskopu polaryzacyjnego

Obraz spod mikroskopu polaryzacyjnego

Obraz spod mikroskopu polaryzacyjnego


Fragment meteorytu Święcany (źródło: Polski Serwis Meteorytów)

Bibliografia

  • Drążkowski Jacek, (2008), Dydaktyczne kolekcje meteorytów dla każdego, Urania-Postępy Astronomii, 5, 2008, s. 226-227.[7] Plik DjvU.
  • Karwowski Łukasz, Badur Łukasz, Mazur Marcin, (2008), Meteoryt Święcany, materiały, IV Konferencja Meteorytowa, Warszawa-Wyszków 2006, 2008, s. 13-17.
  • Karwowski Łukasz, Badur Łukasz, Mazur Marcin, (2009), Meteoryt Święcany (Święcany meteorite), Acta Soc. Metheor. Polon., 1, 2009, s. 44-47. Plik PDF; plik ASMP.
  • Mazur Marcin, (2008), Święcany – meteoryt z ciekawą historią, Meteoryt, 3, 2008, s. 3-4. Plik PDF.
  • Mazur Marcin, (2008), Święcany – meteoryt z ciekawą historią, Urania-Postępy Astronomii, 6, 2008, s. 274-275. Plik DjvU.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ prof. Łukasz Karwowski jest Honorowym Prezesem Polskiego Towarzystwa Meteorytowego
  3. ^ stan marzec 2011
  4. ^ więcej danych o składzie mineralnym meteorytu Święcany we wrześniowym (3) numerze czasopisma Meteoryt z 2008 roku
  5. ^ znanych jest kilka przypadków, gdy meteoryty pochodzące z innych źródeł próbowano zgłaszać jako nowe znaleziska. Znany jest przypadek w Niemczech, gdzie jeden z poszukiwaczy próbował zgłosić okaz meteorytu Sikhote-Alin, jako nowe znalezisko (chodzi o meteoryt Inningen, który w 2011 roku został zdyskredytowany (Discredited) w Meteoritical Bulletin Database).
    W Polsce też niestety był przypadek, kiedy próbowano zgłosić okaz meteorytu Campo del Cielo, jako nowy polski meteoryt (tzw. Konopiska). Również w przypadku dwóch nowych meteorytów Krupe i Jankowo Dolne, wysuwane są podejrzenia o ich „obcym” pochodzeniu. A w przypadku meteorytu Rusalka udowodniono oszustwo! Wątpliwe są również współczesne znaleziska nowych okazów meteorytów w okolicach kraterów Kaali (Kaalijärv) (We wszystkich tych czterech przypadkach pojawia się nazwisko Mateusza Szyszka!); patrz → Kategoria:Oszustwa
  6. ^ można w internecie napotkać informację o tym meteorycie pod nazwą Lesko
  7. ^ tam też zdjęcia meteorytu Święcany

Linki zewnętrzne

  • Polski Serwis Meteorytów – meteoryt Święcany
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/%C5%9Awi%C4%99cany”
Osobiste