O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 22:26, 26 wrz 2011

Török József (1882), A Magyar Birodalom meteoritjei (II. rész)

Tłumaczenie książki o meteorytach węgierskich

Török József, (1882), A Magyar Birodalom meteoritjei (II. rész).^[1] Természettudományi Közlöny, XIV, 1882, s. 497–514.

Pisząc o Węgrzech autor ma na myśli nie dzisiejsze Węgry, lecz Królestwo Węgier - państwo, w skład którego wchodziły m.in.: Chorwacja, Wojwodina, Ruś Zakarpacka, Siedmiogród i Słowacja.

Tłumaczenie (z węgierskiego oryginału dla Wiki: Piotr Antypiuk)

W tłumaczeniu zawarte są odwołania do mapy - KÁRPÁT-MEDENCEI METEORITOK (mapa meteorytów basenu Karpat) i odwołania do opisów poszczególnych meteorytów - A Kárpát-medencében hullott meteoritok főbb adatai zamieszczonych na stronach Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie.

XXXIII. Magyar Birodalom meteoritjei^[1]

Dotychczas na Węgrzech obserwowano spadki dziesięciu meteorytów zawierających drobinki żelaza. Niestety nie wszystkie spośród nich trafiły do Węgierskiego Muzeum Narodowego. Przedstawimy je teraz w kolejności chronologicznej.

Pierwszym z nich jest nagy-divinai^[2], który spadł 2. lipca 1837 roku o godzinie 11.30 w komitacie trenczyńskim między pasmami górskimi: Divina i Budatin. Upadek miał miejsce przy nieco zachmurzonym niebie, towarzyszył mu odgłos podobny do grzmotu pioruna, a świadkami wszystkiego byli liczni chłopi pracujący na pobliskim polu. Jan Lottner, diviński duchowny, który prawdopodobnie także obserwował wydarzenie, natychmiast pośpieszył na miejsce upadku, skąd zabrał, jeszcze pół godziny po zajściu pozostający ciepłym, kamień, by podarować go ziemiance, wdowie, hrabinie Ludowice Csákyné z domu Lasanszky. Tylko jej patriotycznemu usposobieniu zawdzięczamy to, że ten jakże wartościowy skarb trafił do Muzeum Narodowego. O meteoryt bowiem zabiegało także muzeum wiedeńskie, lecz hrabina udostępniła mu kamień jedynie w celu obejrzenia i sporządzenia opisu. 17. lipca 1838 roku kamień stał się własnością Węgierskiego Muzeum Narodowego. Lottner zaś podarował muzeum wiedeńskiemu ważący 4 łuty^[3] fragment, który odkruszył się od kamienia w momencie spadku.

W 1844 roku Józef Sadler mając na uwadze doskonały stan kamienia, jego wielkość i charakterystyczne właściwości nazwał go królem wszystkich europejskich meteorytów. W istocie wówczas nim był.

Ze względu na swój kształt meteoryt nagy-divinai podobny jest do huby drzewnej; przez jego zaokrągloną powierzchnię biegnie bruzda dzieląca go na dwie równe części. We wspomnianej zaokrąglonej części można wyszczególnić wiele zagłębień na kształt muszli, fragment dolny zaś wolny jest od jakichkolwiek wyżłobień. Czarna skorupa jest niewyraźna, matowa; miejscami gładka, miejscami chropowata. Część właściwa jest koloru popielatoszarego, jaśniejszego lub ciemniejszego – w zależności od miejsca. Występują na niej także brązowe, rdzawe plamy i ciemnoszare drobne kropki w dużych ilościach. Widoczne są również plamy czystego żelaza i siarczanu żelaza. Waga meteorytu wynosi 19 funtów^[4].

ciąg dalszy nastąpi...

Galeria

Meteoryty ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (fot. Jan Woreczko)

Bibliografia

• +Török József, (1882), A Magyar Birodalom meteoritjei (II. rész). Természettudományi Közlöny, XIV, 1882, s. 497–514.

Przypisy

1. ^ ^{a b} Meteoryty imperium węgierskiego
2. ^ meteoryt oznaczony na mapie jako: Gross-Divina
3. ^ 1 łut ≈ 0,0175 kg
4. ^ 1 funt ≈ 0,5 kg

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Gross-Divina • Mezö-Madaras • Mocs • Ofehértó

• Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (Magyar Természettudományi Múzeum Budapest) - Magyar Természettudományi Múzeum
• Wikipedia - Królestwo Węgier