Morasko/Galerie

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja Wiki woreczko (dyskusja | edycje) z dnia 16:19, 28 maj 2013

(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)

Największe i najciekawsze okazy meteorytu Morasko.

Parada "gigantów"

Największe okazy meteorytu Morasko (Muszyński et al. 2012; wg zamieszczonej tam mapy znalezisk znaleziono 8 okazów o wadze powyżej 50 kg):

waga (kg)	data znalezienia (miejsce znalezienia)	znalazca	opis; miejsce przechowywania
261,2	8 października 2012 (teren rezerwatu)	Łukasz Smuła i Magda Skirzewska	okaz orientowany; otrzymał nazwę "MeMorSS"^[1]; nieoczyszczony ważył ok. 300 kg; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu
164	11 września 2006 (teren rezerwatu)	Krzysztof Socha	otrzymał nazwę "Rudy"^[2]; okaz nieoczyszczony ważył ok. 178 kg; okaz został przecięty; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu
~80	przed II wojną światową	Jan Kunecki(?)	okaz zaginął (Pokrzywnicki 1964)
78	1956	nieznany	znaleziony przez Jerzego Pokrzywnickiego w obejściu gospodarstwa rolnego (wyorany w 1947 roku)^[3]; Muzeum Mineralogiczne Instytutu Nauk Geologicznych UWr
77,5	12 października 1914 (nieznane)	dr Cobliner	pierwszy znaleziony okaz meteorytu Morasko, obecnie okaz waży 71,2 kg^[4]; Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie
71,1	1995 lub 1997	Henryk Nowacki^[5]	okaz został wywieziony z Polski
56	1992	nieznany	okaz został przecięty; obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu
54	2003	Waldemar Ruliński	okaz został przecięty na pół
51	początek 2000	Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz	wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty^[6]

40	2008	Łukasz Smuła i Magda Skirzewska	przed oczyszczeniem ważył ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28 kg; okaz został przecięty; w kolekcji Tomasza Jakubowskiego
34	lipiec 2011 (teren rezerwatu)	Steve Arnold, Geoffrey Notkin	znaleziony w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego Meteorite Men dla kanału Science Channel; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu
29	-	Łukasz Smuła i Magda Skirzewska	okaz był wystawiony na sprzedaż w serwisie aukcyjnym eBay.com

Fotografie części okazów dzięki uprzejmości Jadwigi i Andrzeja Muszyńskich.

Okaz Cobliner'a

Znaleziony 12 października 1914 roku pierwszy okaz meteorytu Morasko, początkowo ważył 77,5 kg, obecnia waga okazu - 71,2 kg^[4] (odcięto małą piętkę u dołu bryły).

Okaz znaleziono na głębokości około pół metra. Okaz jest świeży, ma zachowane na powierzchni regmaglipty i resztki skorupy obtopieniowej. Według Pokrzywnickiego (1964) okaz znaleziono "(…) w lesie na samej granicy pól ornych, gdzie dotychczas widnieją ślady niemieckich okopów z pierwszej wojny światowej.".

Obecnie okaz znajduje się w zbiorachMuzeum Geologicznym PAN w Krakowie.

Ernest Jerzy Grzymała Pokrzywnicki (obok 77,5 kg Morasko Coblinera)

Znaleziony przez dr Coblinera pierwszy okaz meteorytu Morasko (okaz znajduje się w zbiorach Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Krakowie)

261,2 kg - MeMorSS

Okaz orientowany znaleziony jesienią 2012 roku na terenie rezerwatu przez tandem Magda Skirzewska i Łukasz Smuła, nieoczyszczony ważył ok. 300 kg, po oczyszczeniu - 261,2 kg. Okaz znaleziono na głębokości 218 cm w materiale piaszczystym. Okaz jest świeży z regmagliptami i fragmentami skorupy obtopieniowej.

Obecnie kompletny, nienaruszony znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.

Największy okaz meteorytu Morasko i jego szczęśliwi znalazcy Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (fot. Andrzej Muszyński)

Wygląd 262 kg okazu po konserwacji (fot. dla Wiki.Meteoritica.pl Andrzej Muszyński, Muzeum Ziemi w Poznaniu; stan styczeń 2013 r.)

Pierwsza publiczna prezentacja okazu 31 października 2012 roku (od lewej: prof. Andrzej Muszyński, dziekan WNGiG prof. Leszek Kasprzak, prorektor UAM prof. Jacek Witkoś)

Zaproponowano nazwać okaz akronimem MeMorSS - Meteoryt Morasko Skirzewska Smuła.

YouTube - MEMORSS - meteoryt Morasko

Więcej informacji o znalezisku na stronach Magdy Skirzewskiej i Łukasza Smuły (ART&MET):

fotograficzna relacja z poszukiwań i wydobycia okazu - Odkryliśmy największy polski meteoryt!,
fotograficzna relacja z procesu czyszczenia okazu - Największy meteoryt Morasko podczas czyszczenia.

164 kg - "Rudy"

Okaz został znaleziony 11 września 2006 na terenie rezerwatu przez Krzysztofa Sochę. Otrzymał nazwę "Rudy"^[2]. Nieoczyszczony ważył ok. 178 kg po oczyszczeniu 164 kg. Został znaleziony na głębokości 80 cm.

Okaz został przecięty, a jego fragmenty znajdują się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.

Krzysztof Socha przy 178 kg meteorycie "Rudy"^[2]

Oczyszczony meteoryt "Rudy" (164 kg)

Fragment meteorytu "Rudy"

~80 kg

Pokrzywnicki (1964) piesze, że: "(…) dowiedziałem się od jednego z miejscowych gospodarzy - Ryszarda Nowackiego - (którego pole graniczy z lasem od północy), że w 1936 r. wyorane zostały jaszcze następujące odłamy meteorytów: odłam wagi około 80 kg, który zaginął podczas II wojny światowej, (…)". W dalszej części piesze, że Jan Kunecki (dom nr 42) posiadał 2 odłamy: "Na rok lub dwa przed II wojną światową J. Kunecki orząc pod lasem 2,5 ha pole dzierżawione od wojska, zaczepił pługiem na głębokości około 15 cm o bryłę żelazną wagi około 1,5 cetnara (75 kg), o rozmiarach ponad 0,5 m na około 0,25 m. Bryła ta została przez Kuneckiego wykopana i przetransportowana do domu. (…) Jeżeli znajdował się on na swoim miejscu za ogrodem, to albo został wmurowany w fundamenty jego obory, albo też został użyty przy budowie szosy z Moraska do Piątkowa.". Okaz ten wg Pokrzywnickiego to ten sam o którym wspominał Nowacki.

Okaz zaginął.

78 kg

Według Pokrzywnickiego (1964): "(…) udało mi się znaleźć na podwórzu kolonii nr 34 Józefa Oleksy duży okaz meteorytu wagi 78 kg (tabl. IV, fig. 1, 4). Okaz ten został znaleziony przez gospodarza w jesieni 1947 r. na sąsiadującym z kolonią polu podczas orki. Meteoryt tkwił w ziemi szpicem w dół na głębokości około pół metra i po wydobyciu z ziemi leżał cały czas na podwórzu gospodarskim."

Kompletny okaz znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Mineralogicznego Instytutu Nauk Geologicznych UWr.

Meteoryt Morasko. Okaz całkowity (nr 6) o wadze ok. 78 kg (fot. J. Pokrzywnicki 1964)

78 kg okaz meteorytu Morasko znaleziony w 1956 roku (Muzeum Mineralogiczne Instytutu Nauk Geologicznych UWr)

71,1 kg

Okaz znaleziony w 1995 (lub 1997) przez Henryka Nowackiego z Wrocławia^[5], był badany przez prof. Andrzeja Muszyńskiego. Okaz został wywieziony z Polski.

Kompletny okaz meteorytu (49×28×27 cm) (fot. Marcin Cimała)

Na okazie zachowały się resztki skorupy obtopieniowej (fot. Marcin Cimała)

Na powierzchni widać było wiele (>15) inkluzji troilitowych^[7] (fot. Marcin Cimała)

56 kg

Okaz znaleziony w 1992 roku; znalazca nieznany. Okaz został przecięty, obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.

Okaz znaleziony w 1992 roku (56 kg)

54 kg

Okaz znaleziony w 2003 roku przez Waldemara Rulińskiego. Okaz został przecięty na pół (jedna z połówek - 28 kg - znajduje się w kolekcji Stanisława Jachymka na wystawie meteorytów w Zagrodzie Guciów).

Kompletny okaz meteorytu, przed i po czyszczeniu metodą galwaniczną (fot. Marcin Cimała)

Okaz po przecięciu, widać figury Widmanstättena i nodule troilitowo-grafitowe (kolekcja: Stanisław Jachymek; fot. Jan Woreczko)

Okaz po przecięciu, widać regmaglipty i miejsca po nodulach (kolekcja: Stanisław Jachymek; fot. Jan Woreczko)

51 kg

Okaz znaleziony pod drutami wysokiego napięcia, na polu, blisko lasu, na wschód od kraterów. Dolna cześć leżała na głębokości 1 m, a górna na 75 cm (3 rożne warstwy: ziemia, piasek). Znalazcy: Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz. Okaz został wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty.

Informacje i fotografie: Thomas Kurtz.

Okaz przed oczyszczeniem ważył 51 kg

Okaz po oczyszczeniu, waga 48,5 kg

40 kg

Znaleziony w 2008 roku przez duet Łukasz Smuła i Magda Skirzewska. Przed oczyszczeniem ważył ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28 kg. Okaz został przecięty i znajduje się w kolekcji Tomasza Jakubowskiego

Morasko (28kg endcut).jpg

Połowka okazu w kolekcji Tomasza Jakubowskiego (fot. Jan Woreczko)

~40 kg

Marcin Cimała, który kupował okazy meteorytu Morasko (i Przełazy) od pana Nowackiego w swej relacji ze spotkania z nim wspomina o piętce 2,791 kg odciętej z 40 kg okazu (?!).

34 kg - okaz "Meteorite Men"

34 kg okaz znaleziony na terenie rezerwatu w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego Meteorite Men dla kanału Science Channel. Znalazcy Steve Arnold i Geoffrey Notkin. Okaz znaleziono na głębokości 160 cm w warstwie pstrych iłów poznańskich. Silnie zwietrzały meteoryt wbijając się zachował na swojej czołowej powierzchni nieco materii czwartorzędowej w postaci żwirków granitoidowych i kwarcowych (Muszyński et al. 2012).

Obecnie okaz znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.

Okaz 34 kg (28×24×18 cm) w stanie w jakim został znaleziony (fot. Andrzej S. Pilski)

Wytrawione okienko. W dolnej części widać liczne inkluzje cohenitowe, w środkowej dwa poziome wtrącenia schreibersytu (dolne w otoczce cohenitu). W górnej fragment troilitowej inkluzji ze schreibersytową otoczką (fot. Andrzej S. Pilski)

W trakcie wieloletnich poszukiwań w Morasku liczne grupy poszukiwaczy znalazły wiele dużych okazów o wagach powyżej 10 kg. Miejsca znalezisk i ich wielkości znajdują się na mapie opracowanej przez prof. Andrzeja Muszyńskiego z UAM w Poznaniu.

Bibliografia

Muszyński Andrzej, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, (2012), Morasko. Największy deszcz meteorytów żelaznych w Europie środkowej (Morasko. The largest iron meteorite shower in Central Europe), Seria: Studia i Prace z Geografii i Geologii nr 28. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2012, ss. 111 (grant badawczy własny MNiI nr N N307 3533 33). ISBN 978-83-63400-50-7.^[8] Plik PDF (za zgodą autorów).

Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, (s. 49-70).^[9]^[10] Plik PDF.

Patrz również → Bibliografia meteorytu i kraterów Morasko

Przypisy

^ MeMorSS - akronim Meteoryt Morasko Skirzewska Smuła
^ ^a ^b ^c Rudy - nazwa wyłoniona na drodze konkursu wśród czytelników Głosu Wielkopolskiego
^ wg relacji Pokrzywnickiego, przed II wojną światową wyorano również 80 kg okaz, który później zaginął
^ ^a ^b wg Pokrzywnickiego (1964) okaz waży 61 kg
^ ^a ^b Marcin Cimała, który kupował okazy meteorytu Morasko (i Przełazy) od pana Nowackiego w swej relacji ze spotkania z nim wspomina o piętce 2,791 kg odciętej z 40 kg okazu (?!) (inf. meteoryty.net; tam też oryginalne fotografie okazu 71,1 kg)
^ podobno kilka lat temu, niemiecka ekipa poszukiwaczy znalazła okaz 204 kg, który obecnie znajduje się w jednej z prywatnych kolekcji w Niemczech (inf. niepotwierdzona)
^ informacja Andrzej Muszyński
^ monografia meteorytu Morasko; rozdziały:
1. Muszyński Andrzej, Muszyńska Jadwiga, Wstęp (Introduction);
2. Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Z historii – odkrycie i badania meteorytów Morasko, Przełazy (Seeläsgen), Jankowo Dolne (Historical notes – discovery and investigation of the Morasko, Przełazy (Seeläsgen) and Jankowo Dolne meteorites);
3. Muszyński Andrzej, Stankowski Wojciech, Pilski Andrzej S., Kryza Ryszard, Nowak Monika, Deszcz meteorytów żelaznych Morasko, Przełazy, Jankowo Dolne (Iron meteorite shower Morasko, Przełazy, Jankowo Dolne);
4. Kryza Ryszard, Pilski Andrzej S., Muszyński Andrzej, Karwowski Łukasz, Petrologia, skład chemiczny i pozycja systematyczna Moraska i pokrewnych meteorytów żelaznych (Petrology, bulk chemistry and systematic position of Morasko and other twin irons);
5. Karwowski Łukasz, Kryza Ryszard, Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Zarys mineralogii meteorytu Morasko (Outline mineralogy of the Morasko meteorite);
6. Kryza Ryszard, Helios Katarzyna, Karwowski Łukasz, Muszyński Andrzej, Drożdżewski Piotr, Spektroskopia Ramana w badaniach wybranych minerałów meteorytu Morasko (Raman spectroscopy investigations of selected minerals in the Morasko meteorite);
7. Pack Andreas, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Muszyński Andrzej, Słaby Ewa, Raith Michael, Jakieła Rafał, Badania izotopowe wybranych minerałów meteorytu Morasko: wstępne wyniki (Isotopic studies of selected minerals from the Morasko iron: preliminary data), plik PDF;
8. Dworzyńska Magdalena, Muszyński Andrzej, Mikrometeoryty: część deszczu meteorytu Morasko (Micrometeorites: a part of the Morasko meteorite shower);
9. Gurdziel Agnieszka, Karwowski Łukasz, Pilski Andrzej S., Muszyński Andrzej, Kryza Ryszard, Wietrzenie w meteorycie Morasko (Weathering in the Morasko meteorite);
10. Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Poszukiwania i nowe odkrycia w rezerwacie Meteoryt Morasko (Meteorite prospecting and new discoveries in the “Morasko Meteorite” reserve)
^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje

Linki zewnętrzne

Meteorytowe Centrum informacyjne - meteoryty.net: Meteoryt Morasko

[0] MeMorSS - akronim Meteoryt Morasko Skirzewska Smuła

[Rudy-1] Rudy - nazwa wyłoniona na drodze konkursu wśród czytelników Głosu Wielkopolskiego

[2] wg relacji Pokrzywnickiego, przed II wojną światową wyorano również 80 kg okaz, który później zaginął

[Cobliner_waga-3] wg Pokrzywnickiego (1964) okaz waży 61 kg

[40kg-4] Marcin Cimała, który kupował okazy meteorytu Morasko (i Przełazy) od pana Nowackiego w swej relacji ze spotkania z nim wspomina o piętce 2,791 kg odciętej z 40 kg okazu (?!) (inf. meteoryty.net; tam też oryginalne fotografie okazu 71,1 kg)

[204kg-5] t temu, niemiecka ekipa poszukiwaczy znalazła okaz 204 kg, który obecnie znajduje się w jednej z prywatnych kolekcji w Niemczech (inf. niepotwierdzona)

[6] rmacja Andrzej Muszyński

[7] rafia meteorytu Morasko; rozdziały:
Muszyński Andrzej, Muszyńska Jadwiga, Wstęp (Introduction);
Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Z historii – odkrycie i badania meteorytów Morasko, Przełazy (Seeläsgen), Jankowo Dolne (Historical notes – discovery and investigation of the Morasko, Przełazy (Seeläsgen) and Jankowo Dolne meteorites);
Muszyński Andrzej, Stankowski Wojciech, Pilski Andrzej S., Kryza Ryszard, Nowak Monika, Deszcz meteorytów żelaznych Morasko, Przełazy, Jankowo Dolne (Iron meteorite shower Morasko, Przełazy, Jankowo Dolne);
Kryza Ryszard, Pilski Andrzej S., Muszyński Andrzej, Karwowski Łukasz, Petrologia, skład chemiczny i pozycja systematyczna Moraska i pokrewnych meteorytów żelaznych (Petrology, bulk chemistry and systematic position of Morasko and other twin irons);
Karwowski Łukasz, Kryza Ryszard, Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Zarys mineralogii meteorytu Morasko (Outline mineralogy of the Morasko meteorite);
Kryza Ryszard, Helios Katarzyna, Karwowski Łukasz, Muszyński Andrzej, Drożdżewski Piotr, Spektroskopia Ramana w badaniach wybranych minerałów meteorytu Morasko (Raman spectroscopy investigations of selected minerals in the Morasko meteorite);
Pack Andreas, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Muszyński Andrzej, Słaby Ewa, Raith Michael, Jakieła Rafał, Badania izotopowe wybranych minerałów meteorytu Morasko: wstępne wyniki (Isotopic studies of selected minerals from the Morasko iron: preliminary data), plik PDF;
Dworzyńska Magdalena, Muszyński Andrzej, Mikrometeoryty: część deszczu meteorytu Morasko (Micrometeorites: a part of the Morasko meteorite shower);
Gurdziel Agnieszka, Karwowski Łukasz, Pilski Andrzej S., Muszyński Andrzej, Kryza Ryszard, Wietrzenie w meteorycie Morasko (Weathering in the Morasko meteorite);
Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Poszukiwania i nowe odkrycia w rezerwacie Meteoryt Morasko (Meteorite prospecting and new discoveries in the “Morasko Meteorite” reserve)

[9] Muszyński Andrzej, Muszyńska Jadwiga, Wstęp (Introduction);

[10] Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Z historii – odkrycie i badania meteorytów Morasko, Przełazy (Seeläsgen), Jankowo Dolne (Historical notes – discovery and investigation of the Morasko, Przełazy (Seeläsgen) and Jankowo Dolne meteorites);

[11] Muszyński Andrzej, Stankowski Wojciech, Pilski Andrzej S., Kryza Ryszard, Nowak Monika, Deszcz meteorytów żelaznych Morasko, Przełazy, Jankowo Dolne (Iron meteorite shower Morasko, Przełazy, Jankowo Dolne);

[12] Kryza Ryszard, Pilski Andrzej S., Muszyński Andrzej, Karwowski Łukasz, Petrologia, skład chemiczny i pozycja systematyczna Moraska i pokrewnych meteorytów żelaznych (Petrology, bulk chemistry and systematic position of Morasko and other twin irons);

[13] Karwowski Łukasz, Kryza Ryszard, Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Zarys mineralogii meteorytu Morasko (Outline mineralogy of the Morasko meteorite);

[14] Kryza Ryszard, Helios Katarzyna, Karwowski Łukasz, Muszyński Andrzej, Drożdżewski Piotr, Spektroskopia Ramana w badaniach wybranych minerałów meteorytu Morasko (Raman spectroscopy investigations of selected minerals in the Morasko meteorite);

[15] Pack Andreas, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Muszyński Andrzej, Słaby Ewa, Raith Michael, Jakieła Rafał, Badania izotopowe wybranych minerałów meteorytu Morasko: wstępne wyniki (Isotopic studies of selected minerals from the Morasko iron: preliminary data), plik PDF;

[16] Dworzyńska Magdalena, Muszyński Andrzej, Mikrometeoryty: część deszczu meteorytu Morasko (Micrometeorites: a part of the Morasko meteorite shower);

[17] Gurdziel Agnieszka, Karwowski Łukasz, Pilski Andrzej S., Muszyński Andrzej, Kryza Ryszard, Wietrzenie w meteorycie Morasko (Weathering in the Morasko meteorite);

[18] Muszyński Andrzej, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Poszukiwania i nowe odkrycia w rezerwacie Meteoryt Morasko (Meteorite prospecting and new discoveries in the “Morasko Meteorite” reserve)

[8] rwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)

[9] trz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]