(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Neumayr (1912)
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→{{Sparse-b}}Ciekawostki{{Sparse-e}}) |
|||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
== {{Sparse-b}}Ciekawostki{{Sparse-e}} == | == {{Sparse-b}}Ciekawostki{{Sparse-e}} == | ||
| - | W książce znajduje się wiele ciekawych i trafnych spostrzeżeń na temat meteorytów. Między innymi hipoteza pochodzenia dźwięków (huków) towarzyszących spadkom. Opis procesów powstawania okazów orientowanych. Interesujące hipotezy powstawania regmagliptów (w oryginale '''piezogliptów''', niem. ''Näpfchen''<ref>termin ten występuje np. w Brezina (1894)</ref>, czarka). | + | W książce znajduje się wiele ciekawych i sporo trafnych spostrzeżeń na temat meteorytów. Między innymi hipoteza pochodzenia dźwięków (huków) towarzyszących spadkom. Opis procesów powstawania okazów orientowanych. Interesujące hipotezy powstawania regmagliptów (w oryginale '''piezogliptów''', niem. ''Näpfchen''<ref>termin ten występuje np. w Brezina (1894)</ref>). |
| + | {{AQuote-begin |max-width=800px}} | ||
| + | Bardzo wiele aerolitów wykazuje jeszcze jedną własność charakterystyczną, mianowicie liczne większe lub mniejsze wgłębienia powierzchni, czyli tak zwane {{Sparse-b}}piezoglipty{{Sparse-e}} (niem. Näpfchen<ref>termin ten występuje np. w Brezina (1894)</ref>, czarka), niekiedy podobne do odcisków wielkiego palca w masie plastycznej. {{Sparse-b}}Daubreé{{Sparse-e}} w Paryżu wykazał na zasadzie licznych doświadczeń, że podobne wgłębienia powstają w ciałach stałych pod wpływem gazów ściśnionych przy wybuchu dynamitu, prochu, bawełny strzelniczej i t. p.; mamy więc pewną zasadę do przypuszczania, że tak samo ściśnione i rozżarzone powietrze wyrywa kawałki meteorytu, ścierając je następnie na pył, który się zbiera w ogonie meteorytu. Według {{Sparse-b}}[[Bibliografia/Brezina Aristides|Breziny]]{{Sparse-e}} do tworzenia się podobnych wgłębień, a nawet przewierceń podatne są przeważnie te części meteorytu, gdzie w dużych ilościach skupia się troilit, związek stosunkowo mniej wytrzymały. Ostatnimi czasy V. {{Sparse-b}}Goldschmidt{{Sparse-e}} wykazał, że nierównomierne rozszerzenie się ciała, wywołane raptownem ogrzaniem jego powierzchni, może powodować odskakiwanie płasko-kulistych skorupek i co za tem idzie tworzenie się wgłębień. Podobne bowiem zjawisko wykazują też kamienie pustyniowe, wystawione również na raptowne zmiany temperatury. | ||
| + | {{AQuote-end}} | ||
| + | |||
O meteorycie [[Pułtusk]], że: ''w muzeum w Paryżu znajduje się 950 całkowitych okazów meteorytu [[Pułtusk]]''! | O meteorycie [[Pułtusk]], że: ''w muzeum w Paryżu znajduje się 950 całkowitych okazów meteorytu [[Pułtusk]]''! | ||
Wersja z 22:14, 2 paź 2015
Obrazy meteorytów na ilustracjach z książki Neumayr (1912).
.jpg) Meteoryt Hraschina (Rys. 94. Meteoryt Hraszyński, ważący 39,2 kg) |
.jpg) Meteoryt Pułtusk (Rys. 95. Rozmieszczenie i względna wielkość meteorytów, spadłych pod Pułtuskiem 30 stycznia 1868 r.) |
.jpg) Meteoryt Stannern (rysunek z zachowaniem wielkości okazu[1]) (Rys. 97. Meteoryt z deszczu kamiennego pod Stonarowem (Stannern). Kamień „całkowity“ z wyraźnymi soplami: a—czoło albo przód kamienia; b—widok z boku) (Rys. 98. Meteoryt z deszczu kamiennego pod Stonarowem (Stannern). Ten sam kamień, co na str. 103: a—widok kamienia z tyłu; b—widok z drugiego boku) |
.jpg) Meteoryt Butsura[2] (Rys. 99. Meteoryt z pod Butsura) |
.jpg) (Rys. 101. Figury Widmanstättena na żelazie meteorycznem) |
.jpg) Pseudometeoryt Ovifak[3] (Rys. 104. Bryły żelazne w Ovifak. (Według Nathorsta) |
Ciekawostki
W książce znajduje się wiele ciekawych i sporo trafnych spostrzeżeń na temat meteorytów. Między innymi hipoteza pochodzenia dźwięków (huków) towarzyszących spadkom. Opis procesów powstawania okazów orientowanych. Interesujące hipotezy powstawania regmagliptów (w oryginale piezogliptów, niem. Näpfchen[4]).
Bardzo wiele aerolitów wykazuje jeszcze jedną własność charakterystyczną, mianowicie liczne większe lub mniejsze wgłębienia powierzchni, czyli tak zwane piezoglipty (niem. Näpfchen[5], czarka), niekiedy podobne do odcisków wielkiego palca w masie plastycznej. Daubreé w Paryżu wykazał na zasadzie licznych doświadczeń, że podobne wgłębienia powstają w ciałach stałych pod wpływem gazów ściśnionych przy wybuchu dynamitu, prochu, bawełny strzelniczej i t. p.; mamy więc pewną zasadę do przypuszczania, że tak samo ściśnione i rozżarzone powietrze wyrywa kawałki meteorytu, ścierając je następnie na pył, który się zbiera w ogonie meteorytu. Według Breziny do tworzenia się podobnych wgłębień, a nawet przewierceń podatne są przeważnie te części meteorytu, gdzie w dużych ilościach skupia się troilit, związek stosunkowo mniej wytrzymały. Ostatnimi czasy V. Goldschmidt wykazał, że nierównomierne rozszerzenie się ciała, wywołane raptownem ogrzaniem jego powierzchni, może powodować odskakiwanie płasko-kulistych skorupek i co za tem idzie tworzenie się wgłębień. Podobne bowiem zjawisko wykazują też kamienie pustyniowe, wystawione również na raptowne zmiany temperatury.
O meteorycie Pułtusk, że: w muzeum w Paryżu znajduje się 950 całkowitych okazów meteorytu Pułtusk!
O zaginionym (!) okazie meteorytu Hraschina:
(…) We wspomnianym dniu o 6 ej wieczorem zauważono błyszczący meteor, który ciągnął ze wschodu; meteor rozpękł się ze strasznym hukiem, poczem jeszcze rozległy się grzmoty i turkot; na ziemię spadły dwa kamienie; droga, którą przebiegł meteor, zaznaczała się jeszcze czas jakiś na niebie smugą dymu. Większy ze spadłych kamieni zarył się „na trzy łokcie głęboko“ w świeżo zaoranem polu. Oba kamienie zostały wysłane do Wiednia; mniejszy gdzieś się zapodział, większy zaś do dziś dnia przechowuje się w znakomitej kolekcyi meteorytów w gabinecie mineralogicznym w Wiedniu. (…)
O hammerach.
(…) Deszcz kamienny pod Schleusingen w Turyngii, 19 maja 1552[6], wytłukł dużo okien i zabił konia księciu Schwarzburg-Rudolfstadzkiemu. 4 września 1511 r.[7] padł rażony meteorytem ksiądz w Cremie nad Addą. (…)
- W Meteoritical Bulletin Database nie odnotowano pod tymi datami żadnych spadków.
O ignorancji uczonych[8]:
(…) W r. 1790 spadł meteoryt pod Juillac w Gaskonii[9]; władza gminna złożyła chlubny dowód rozsądku przez spisanie szczegółowego protokółu, opatrzonego 300 podpisami świadków naocznych. Akademia Paryska uznała jednak spisanie dokumentu oficyalnego w sprawie takiej niedorzeczności za rzecz wielce zabawną.
O rozpadzie meteorytów i pasujących do siebie okazach (patrz → Łowicz):
(…) Znaleziono np. koło Quenggouk[10] w Indyach w odległości jednej mili angielskiej dwa kamienie meteoryczne zupełnie pasujące do siebie, chociaż powierzchnie przełamu powleczone były cienką skorupą. Tak samo po spadku meteorytów pod Batsura[2] w Indyach Wschodnich, 12 maja 1861 r., znaleziono w odległości 2-ch mil angielskich trzy odłamki dokładnie przystające do siebie (rys. 99). (…)
Bibliografia
- Neumayr Melchior, (1912), Dzieje Ziemi (tytuł oryg. Erdgeschichte), t. 1, Geologia ogólna, Warszawa 1912, s. 96-118 (ilustracje).[11] Plik DjVu.[12]
