O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 10:09, 27 lip 2012

Ataksyt (?) „znaleziony” w gazecie

Meteoryt sklasyfikowany w Meteoritical Bulletin Database jako wątpliwy (Doubtful)

Opis wg Pokrzywnickiego (1964)

(zgodnie z oryginałem)

9. METEORYT POMORZE

Wiadomość o tym meteorycie zaczerpnąłem z nr 12 "Problemów"^[1] z 1951 r. (s. 860). W okresie między 1930 a 1939 r. F. Rojkowski^[2] znalazł kilka odłamów meteorytu żelaznego przy eksploatacji kamienia do budowy dróg na Pomorzu. Dokładna ilość tych odłamów nie została podana. Prawdopodobnie było to kilka odłamów o wadze 2-5 kg. Według opisu znalazcy odłamek zbadany przez jakiegoś profesora Politechniki Gdańskiej ("Technische Hochschule") miał wykazać w swym składzie Fe-Ni prawie po połowie. Jeżeli by to było prawdą - w co można jednak wątpić - mielibyśmy tu niezwykle rzadki okaz - prawdopodobnie ataksytu - o niespotykanie dużej zawartości niklu. Jedyny znany okaz meteorytu Oktibbeha^[3] zawierałby więcej od niego niklu. Ciekawe będzie przytoczyć, co pisał na ten temat znalazca:

"Z wyglądu odłamki te podobne były do żelaza, lecz po spiłowaniu powierzchni wyglądały na srebro lub nikiel. Odłamek taki był znacznie cięższy niż żelazo o takiej samej objętości.

Chciałem zainteresować tą sprawą nasze sfery naukowe. Niestety albo nie umiałem trafić, gdzie należało, albo natrafiłem na obojętne potraktowanie tej sprawy ze strony instytucji, które według mnie powinny się tym zainteresować. Przed wybuchem wojny zwróciłem się w tej interesującej mnie sprawie do politechniki w Gdańsku, oddając dwa kawałki tego tajemniczego metalu z prośbą o zbadanie.

Po kilku dniach, gdy zgłosiłem się po wiadomość, wskazano mi adres jakiegoś profesora (Niemca), który początkowo ukrywał zainteresowanie, lecz później przyznał, że doręczone mu odłamki zostały zbadane i przedstawiają dużą wartość dla nauki. Wyjaśnił mi, że dostarczone dwa odłamki są meteorytami, zawierają żelazo i nikiel mniej więcej po połowie. Koniecznie chciał się dowiedzieć gdzie odnalazłem ten metal. Zapalił się nawet do takiego stopnia, że proponował mi natychmiastowy wyjazd własnym samochodem na miejsce celem szukania dalszych odłamków, oraz że mnie suto wynagrodzi. Jego początkowe i późniejsze zachowanie wzbudziło we mnie podejrzenie, że coś za tym kryje. Gdy dowiedziałem się, że sprawa jest ważna dla nauki, postanowiłem przekazać wiadomość naszym sferom naukowym. Jednak wybuch wojny nie pozwolił mi urzeczywistnić tych zamiarów. Moje kawałki metalu zaginęły podczas wojny. Jednakże w dalszym ciągu sprawa mnie interesuje i przy najbliższej okazji (podczas urlopu) mam zamiar odwiedzić miejsce, gdzie spadł meteoryt, gdyż wiem, że były tam jeszcze inne odłamki".

Autor listu prosił redakcję "Problemów" o wskazanie mu literatury naukowej w zakresie meteorytów, na co redakcja wskazała mu instytucje naukowe zainteresowane tymi zagadnieniami, stwierdzając jednocześnie, że "w polskim języku nie mamy żadnej poważniejszej monografii lub rozprawy o meteorytach". Jednocześnie Rojkowski został zachęcony do odnalezienia dalszych odłamów meteorytu i do ustalenia miejsca, gdzie je znalazł, a następnie do przesłania ich właściwym instytucjom naukowym. Gdy w 1953 r. powstała przy P.T.M.A. w Warszawie Sekcja Meteorytyki^[4], która zainteresowała się niezwłocznie doniesieniem Rojkowskiego, umieszczając w "Problemach" i "Expresie Wieczornym" prośbę o skontaktowanie się z sekcją². Niestety, dotychczas kontakt ten nie został nawiązany, Rojkowski nie podał bowiem redakcji Problemów swojego adresu, zaś pismo jego pochodziło z Łodzi. Poszukiwania go w tym mieście nie dały wyników.

Przypisy

¹ Notatka "Problemów" jest podpisana skrótem W. Z. (prawdopodobnie prof. W. Zonn).

² "Problemy" nr 7 z 1953 r., s. 499 i "Expres Wieczorny" nr 286 z 31 grudnia 1957 r. Również wzmianka i apel w "Uranii", nr 6, 1955, s. 172.

(...)

Lokalizacja

Brak dokładnych danych o miejscu znalezienia okazów. Znalezione przy pozyskiwaniu kamienia do budowy dróg na Pomorzu.

Bibliografia

• Pokrzywnicki Jerzy, (1955), O meteorytach naszych Ziem Zachodnich. Urania, nr 6, s. 165-172.

• Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964.^[5][6] Plik PDF. (s. 72-73).

• PROBLEMY nr 12 z 1951.

Przypisy

1. ^ miesięcznik "PROBLEMY" nie jest wydawany od 1993 roku; Wikipedia - Problemy
2. ^ pan Rojkowski miał na imię Ferdynand i mieszkał w Łodzi; już nie żyje (inf. Tomasz Ogłaza)
3. ^ autorowi chodzi zapewne o meteoryt żelazny Oktibbeha County typu IAB-ung zawierający >50% niklu
4. ^ PTMA - Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii
5. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
6. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje

Linki zewnętrzne

• Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Pomorze
• Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt wątpliwy (Doubtful meteorite) Pomorze

Co jeszcze na stronie?

• odszukać PROBLEMY i Uranię (to u Jacka) --Wiki woreczko 21:54, 6 sty 2011 (CET)