(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Kraków 1506
Z Wiki.Meteoritica.pl
Doniesienie o spadku kuli ognistej w sierpniu 1506 roku na zamek (ratusz) w Krakowie. Prawdopodobnie było to zjawisko atmosferyczne (piorun)?
Sporządzając swoje zestawienie bolidów (zjawisk meteorytowych) Jerzy Pokrzywnicki (1960) przejrzał źródła historyczne (lub obficie korzystał z opracowań Zofii Gąsiorowskiej (1955), nie odnotowujące tego faktu w swoich publikacjach!?) wyszukując w nich opisów zdarzeń mających znamiona spadków meteorytów. Mając na uwadze wielkie trudności w interpretacji starych zapisów udało mu się wyszukać wiele ciekawych doniesień. Jedno z nich z 1506 roku mówi o spadku kuli ognia na zamek!
Pokrzywnicki (1960)
Pokrzywnicki (1960)
(…) ROK 1506. Roku 1506, jednej nocy w sierpniu kula ognista bardzo świetna z obłoków przed zamek królewski spadła [1][1]. Mowa tu o zamku w Polsce. (…) |
Najwcześniejszą informacją o tym doniesieniu znajdujemy w Kronice polskiej Bielskiego (1597, s. 502) (pisownia oryginalna):
(…) roku 1506 / dnia 19. mieśiącá Sierpniá / we Srodę[2] o czwartey godzinie w noc. májąc wieku swego lat 46. á niebędąc ná Królestwie tylko 4 lata / mieśięcy 8. Jego śmierć[3] kilká dni przedtym Kometa która byłá ku pułnocy uprzedziłá. też okrągła kulá ognista bárzo iásna z obłokow ná wieżę Krákowskiego Ratuszá iedney nocy spádłá byłá. (…)
- 19 sierpnia (środa) 1506 roku[2] na wieżę ratusza w Krakowie spadła kula ognista. Natomiast kometa o której wspomina Bielski to wielka kometa z 1506 roku (C/1506 O1). Pisze o niej również Schilling (1513).
U Rzączyńskiego (1721, s. 395) znajdujemy cytowaną wzmiankę o tym wydarzeniu w sekcji Ogniste meteory (łac. Meteoris igneis) w rozdziale Kula ognia (łac. Globus Igneus):
(…) GLOBUS IGNEUS, est accensa exhalatio figuræ orbiculatæ. Ante Arcem Cracoviensem visus est noctu cecidisse igneus globus, an. 1506. Annales Poloniae.[4] (…)
- W wolnym tłumaczeniu: Kula ognia, okrągły kształt inspirowany przez wyziewy. Przed zamkiem w Krakowie zaobserwowano wchodzącą kulę ognia w nocy, roku 1506.
W oryginale jest mowa o zamku w Krakowie, natomiast nie ma informacji o dniu/miesiącu kiedy miało to miejsce.
Jest bardzo prawdopodobne, że było to jednak piorun kulisty?
U Grega (1861) i Kleina (1904) nie ma nic o tym zdarzeniu.
Bibliografia
- Bielski Joachim, (1597), Kronika polska, Marcina Bielskiego. Nowo przez Ioach. Bielskiego syná iego wydána, Drukarnia Jakuba Sibeneychera, Kraków 1597, (s. 502).[5] Plik pLib
- Gąsiorowska Zofia H., Polskie meteoryty i meteorytyka w źródłach piśmienniczych, kopia maszynopisu, 1955; opracowanie Janusz W. Kosiński, Biuletyn Pracowni Planetologii i Meteorytyki, 1, 2017, s. 12-29.[6] Plik PDF.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1960), O bolidach obserwowanych nad Polską, Acta Geophys. Polon., vol. VIII, nr 3, 1960, s. 224-257, (s. 226).[7] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Rzączyński Gabriel, (1721), Historia Naturalis Curiosa Regni Poloniæ Magni Ducatus Litvaniæ, Annexarumq; Provinciarum, In Tractatus XX Divisa: Ex Scriptoribus probatis, servata primigenia eorum phrasi in locis plurimis, ex M.S.S. variis, Testibus oculatis, relationibus fide dignis, experimentis Desumpta, Sandomiriæ 1721, (s. 395).[8] Plik DjVu.
Przypisy
Linki zewnętrzne
- Wikipedia – Piorun kulisty
- Projekt „Konserwacja starodruków z Narodowego Zasobu Bibliotecznego” – Historia Naturalis Curiosa Regni Poloniæ Magni Ducatus…