(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Morasko/Galerie
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→51 kg) |
(→51 kg) |
||
Linia 190: | Linia 190: | ||
=== 51 kg === | === 51 kg === | ||
- | Okaz | + | Okaz znaleziono w 2000 roku pod drutami wysokiego napięcia, na polu, blisko lasu, na wschód od kraterów. Dolna cześć leżała na głębokości 1 m, a górna na 75 cm (3 rożne warstwy: ziemia, piasek). Znalazcy: Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz. Okaz został wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty. |
Informacje i fotografie: Thomas Kurtz. | Informacje i fotografie: Thomas Kurtz. |
Wersja z 21:07, 17 sty 2016
- Budowa meteorytu Morasko
Fragmenty skorupy obtopieniowej i regmaglipty widoczne na powierzchni mało zwietrzałego okazu meteorytu (fot. Tomek Jakubowski)
Spis treści |
Parada „gigantów”
Największe i najciekawsze okazy meteorytu Morasko.
Największe okazy meteorytu Morasko (Muszyński et al. 2012; wg zamieszczonej tam mapy znalezisk znaleziono 8 okazów o wadze powyżej 50 kg):
waga (kg) data znalezienia
(miejsce znalezienia)znalazca opis; miejsce przechowywania 261,2 8 października 2012
(teren rezerwatu)Łukasz Smuła i Magda Skirzewska okaz orientowany; otrzymał nazwę „MeMorSS”[1]; nieoczyszczony ważył ok. 300 kg; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu 174 4 kwietnia 2015 Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski okaz nieoczyszczony ważył ok. 210 kg; okaz jest w posiadaniu znalazców; wstępnie znalazcy ochrzcili go imieniem „Bobola”[2] 164 11 września 2006
(teren rezerwatu)Krzysztof Socha otrzymał nazwę „Rudy”[3]; okaz nieoczyszczony ważył ok. 178 kg; okaz został przecięty; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu ~80 przed II wojną światową Jan Kunecki(?) okaz zaginął (Pokrzywnicki 1964) 78 1956 nieznany znaleziony przez Jerzego Pokrzywnickiego w obejściu gospodarstwa rolnego (wyorany w 1947 roku)[4]; Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego 75,0[5] 12 października 1914
(nieznane)dr Cobliner pierwszy znaleziony okaz meteorytu Morasko, obecnie okaz waży 71,8 kg[6]; Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie 71,1 1995 lub 1997 Henryk Nowacki[7] okaz został wywieziony z Polski 56 1992 nieznany okaz został przecięty; obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu 54 2003 Waldemar Ruliński okaz został pocięty 51 początek 2000 Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty[8] 34 lipiec 2011
(teren rezerwatu)Steve Arnold, Geoffrey Notkin znaleziony w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego Meteorite Men dla kanału Science Channel; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu 28,1 maj 2008 Łukasz Smuła i Magda Skirzewska przed oczyszczeniem ważył ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28,1 kg; w kolekcji Tomasza Jakubowskiego
Fotografie części okazów dzięki uprzejmości Jadwigi i Andrzeja Muszyńskich.
Okaz Cobliner'a
Znaleziony 12 października 1914 roku pierwszy okaz meteorytu Morasko, początkowo ważył 75,0 kg[5], obecna waga okazu – 71,8 kg[6] (odcięto małą piętkę u dołu bryły).
Okaz znaleziono na głębokości około pół metra. Okaz jest świeży, ma zachowane na powierzchni regmaglipty i resztki skorupy obtopieniowej. Według Pokrzywnickiego (1964) okaz znaleziono „(…) w lesie na samej granicy pól ornych, gdzie dotychczas widnieją ślady niemieckich okopów z pierwszej wojny światowej.”.
Obecnie okaz znajduje się w zbiorach Muzeum Geologicznym PAN w Krakowie. Jego fotografie dużej rozdzielczości i interaktywny model 3D znajdują się na portalu Wirtualne Muzea Małopolski – Meteoryt żelazny „Morasko”.
Ernest Jerzy Grzymała Pokrzywnicki (obok 77,5 kg[5] Morasko Coblinera) |
Znaleziony przez dr Coblinera pierwszy okaz meteorytu Morasko (okaz znajduje się w zbiorach Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Krakowie) |
261,2 kg – MeMorSS
Okaz orientowany znaleziony jesienią 2012 roku na terenie rezerwatu przez tandem Magda Skirzewska i Łukasz Smuła, nieoczyszczony ważył ok. 300 kg, po oczyszczeniu – 261,2 kg. Okaz znaleziono na głębokości 218 cm w materiale piaszczystym. Okaz jest świeży z regmagliptami i fragmentami skorupy obtopieniowej oraz cechami okazu orientowanego.
Obecnie kompletny, nienaruszony okaz znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.
Największy okaz meteorytu Morasko i jego szczęśliwi znalazcy Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (fot. Andrzej Muszyński) |
Wygląd 262 kg okazu po konserwacji (fot. dla Wiki.Meteoritica.pl Andrzej Muszyński, Muzeum Ziemi w Poznaniu; stan styczeń 2013 r.) |
Konferencja Jubileuszowa – 100-lecia odnalezienia pierwszego fragmentu Meteorytu Morasko, Poznań, 12 listopada 2014 r. Na fotografii od lewej: Magda Skirzewska, Jan Woreczko, Łukasz Smuła, prof. Łukasz Karwowski, prof. Andrzej Muszyński, prof. Agnieszka Kryszczyńska[9] i Mateusz Szyszka[10]. W prawym rogu okazy „Rudy” i „Meteorite Men” (fot. Jadwiga Muszyńska) |
Zaproponowano nazwać okaz akronimem MeMorSS – Meteoryt Morasko Skirzewska Smuła.
YouTube – MEMORSS - meteoryt Morasko |
Więcej informacji o znalezisku na stronach Magdy Skirzewskiej i Łukasza Smuły (ART&MET):
- fotograficzna relacja z poszukiwań i wydobycia okazu – Odkryliśmy największy polski meteoryt!,
- fotograficzna relacja z procesu czyszczenia okazu – Największy meteoryt Morasko podczas czyszczenia.
174 kg – „Bobola”
Okaz znaleziony 4 kwietnia 2015 roku przez tandem poszukiwaczy Andrzeja Owczarzaka i Michała Nebelskiego. Przed oczyszczeniem ważył ok. 210 kg, a po oczyszczeniu 174 kg. Znalazcy ochrzcili okaz imieniem „Bobola”[2]. Znaleziony na głębokości ■ ■ cm w miejscu o współrzędnych 52°■ ■'■ ■"N, 16°■ ■'■ ■"E.
Okaz jest w posiadaniu znalazców (fotografie okazu Andrzej Owczarzak).
164 kg – „Rudy”
Okaz został znaleziony 11 września 2006 na terenie rezerwatu przez Krzysztofa Sochę. Otrzymał nazwę „Rudy”[3]. Nieoczyszczony ważył ok. 178 kg po oczyszczeniu 164 kg. Został znaleziony na głębokości 80 cm.
Okaz został przecięty, a jego fragmenty znajdują się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.
Krzysztof Socha przy 178 kg meteorycie „Rudy”[3] |
~80 kg
Pokrzywnicki (1964) piesze, że: „(…) dowiedziałem się od jednego z miejscowych gospodarzy – Ryszarda Nowackiego – (którego pole graniczy z lasem od północy), że w 1936 r. wyorane zostały jaszcze następujące odłamy meteorytów: odłam wagi około 80 kg, który zaginął podczas II wojny światowej, (…)”. W dalszej części piesze, że Jan Kunecki (dom nr 42) posiadał 2 odłamy: „Na rok lub dwa przed II wojną światową J. Kunecki orząc pod lasem 2,5 ha pole dzierżawione od wojska, zaczepił pługiem na głębokości około 15 cm o bryłę żelazną wagi około 1,5 cetnara (75 kg), o rozmiarach ponad 0,5 m na około 0,25 m. Bryła ta została przez Kuneckiego wykopana i przetransportowana do domu. (…) Jeżeli znajdował się on na swoim miejscu za ogrodem, to albo został wmurowany w fundamenty jego obory, albo też został użyty przy budowie szosy z Moraska do Piątkowa.”. Okaz ten wg Pokrzywnickiego to ten sam o którym wspominał Nowacki.
Okaz zaginął.
78 kg
Według Pokrzywnickiego (1964): „(…) udało mi się znaleźć na podwórzu kolonii nr 34 Józefa Oleksy duży okaz meteorytu wagi 78 kg (tabl. IV, fig. 1, 4). Okaz ten został znaleziony przez gospodarza w jesieni 1947 r. na sąsiadującym z kolonią polu podczas orki. Meteoryt tkwił w ziemi szpicem w dół na głębokości około pół metra i po wydobyciu z ziemi leżał cały czas na podwórzu gospodarskim.”
Kompletny okaz znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego.
Meteoryt Morasko. Okaz całkowity (nr 6) o wadze ok. 78 kg (fot. J. Pokrzywnicki 1964) |
78 kg okaz meteorytu Morasko znaleziony w 1956 roku (Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego) |
|
Dziennik Łódzki, 297, 1956; opis zdjęcia: „Na zdjęciu: przy meteorycie: prof. dr Antoni Polański[11] (od lewej) i mgr Jerzy Pokrzywnicki” |
Patrz również → Morasko/Czasopisma
71,1 kg
Okaz znaleziony w 1995 (lub 1997) przez Henryka Nowackiego z Wrocławia[7], był badany przez prof. Andrzeja Muszyńskiego. Okaz został wywieziony z Polski.
Na powierzchni widać było wiele (>15) inkluzji troilitowych[12] (fot. Marcin Cimała) |
56 kg
Okaz znaleziony w 1992 roku; znalazca nieznany. Okaz został przecięty, obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.
54 kg
Okaz znaleziony w 2003 roku przez Waldemara Rulińskiego. Okaz został przecięty (większa z piętek – 28 kg – znajduje się w kolekcji Stanisława Jachymka na wystawie meteorytów w Zagrodzie Guciów).
Okaz po przecięciu, widać figury Widmanstättena i nodule troilitowo-grafitowe (kolekcja: Stanisław Jachymek; fot. Jan Woreczko) |
||
51 kg
Okaz znaleziono w 2000 roku pod drutami wysokiego napięcia, na polu, blisko lasu, na wschód od kraterów. Dolna cześć leżała na głębokości 1 m, a górna na 75 cm (3 rożne warstwy: ziemia, piasek). Znalazcy: Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz. Okaz został wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty.
Informacje i fotografie: Thomas Kurtz.
Znalazcy meteorytu (fotografie udostępniła za zgodą autorów Dagmara Oszkiewicz z UAM)
~40 kg
Marcin Cimała, który kupował okazy meteorytu Morasko (i Przełazy) od pana Henryka Nowackiego z Wrocławia, w swej relacji ze spotkania z nim wspomina o piętce 2,791 kg odciętej z 40 kg okazu (?!).
34 kg – okaz „Meteorite Men”
34 kg okaz znaleziony na terenie rezerwatu w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego Meteorite Men dla kanału Science Channel. Znalazcy Steve Arnold i Geoffrey Notkin. Okaz znaleziono na głębokości 160 cm w warstwie pstrych iłów poznańskich. Silnie zwietrzały meteoryt wbijając się zachował na swojej czołowej powierzchni nieco materii czwartorzędowej w postaci żwirków granitoidowych i kwarcowych (Muszyński et al. 2012).
Obecnie okaz znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.
YouTube – Serial Meteorite Men: odcinek Łowcy meteorytów - Morasko Polska
28,1 kg
Znaleziony pod koniec maja 2008 roku przez duet Łukasz Smuła i Magda Skirzewska. Przed oczyszczeniem bryła ważyła ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28,1 kg. Okaz znajduje się w kolekcji Tomasza Jakubowskiego
W trakcie wieloletnich poszukiwań w Morasku liczne grupy poszukiwaczy znalazły wiele dużych okazów o wagach powyżej 10 kg. Miejsca znalezisk i ich wielkości znajdują się na mapie opracowanej przez prof. Andrzeja Muszyńskiego z UAM w Poznaniu.
Bibliografia
- Muszyński Andrzej, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, (2012), Morasko. Największy deszcz meteorytów żelaznych w Europie środkowej (Morasko. The largest iron meteorite shower in Central Europe), Seria: Studia i Prace z Geografii i Geologii nr 28. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2012, ss. 111 (grant badawczy własny MNiI nr N N307 3533 33). ISBN 978-83-63400-50-7.[13] Plik PDF (za zgodą autorów).
- Owczarzak Andrzej, (2015), Nowy duży okaz Moraska, Meteoryt, 2, 2015, s. 23.
- Pilski Andrzej S., Skirzewska Magdalena, Smuła Łukasz, Muszyński Andrzej, (2012), Rekordowy okaz Moraska, Meteoryt, 4, 2012, s. 3-7, 28.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, (s. 49-70).[14][15] Plik PDF.
Patrz również → Bibliografia meteorytu i kraterów Morasko
Patrz również → Morasko/Czasopisma
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteorytowe Centrum informacyjne – meteoryty.net: Meteoryt Morasko
- Wirtualne Muzea Małopolski – Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych PAN