PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Nerft

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Lokalizacja)
Linia 9: Linia 9:
  | położenie = 56°30'N, 21°30'E<ref>współrzędne dla meteorytu Nerft podane w&nbsp;Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240&nbsp;km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów</ref>
  | położenie = 56°30'N, 21°30'E<ref>współrzędne dla meteorytu Nerft podane w&nbsp;Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240&nbsp;km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów</ref>
  | data = 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek)
  | data = 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek)
-
  | typ = chondryt zwyczajny, L6
+
  | typ = chondryt zwyczajny L6
  | masa = 10,92 kg
  | masa = 10,92 kg
  | liczba = 2 okazy
  | liczba = 2 okazy
Linia 19: Linia 19:
-
Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)<ref>Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w&nbsp;''Riga'schen Zeitung'' nr&nbsp;6 z kwietnia 1864 roku</ref> w&nbsp;swoim opracowaniu poświęconym meteorytom [[Buschhof]] i&nbsp;[[Pillistfer]]. Pełną relację ze spadku i&nbsp;wyniki analiz opublikował Kuhlberg w&nbsp;1865 i&nbsp;1867 roku w&nbsp;publikacjach poświęconych wynikom badań meteorytów Nerft, [[Lixna]] i&nbsp;Honolulu<ref name="Honolulu">za Tiirmaa (1994): ''E. Hoffman, student, a&nbsp;później profesor Uniwersytetu w&nbsp;Tartu nabył meteoryt Honolulu od wyprawy dookoła świata zorganizowanej przez O.E.&nbsp;Kotzebue w&nbsp;latach 1823-26. Meteoryt spadł, raczej szczęśliwie, 25 września 1825&nbsp;r. w&nbsp;obecności członków wyprawy''; '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=11904 Honolulu]''' - chondryt zwyczajny L5, TKW 2,42&nbsp;kg, spadek 27 września 1825&nbsp;roku na Hawajach</ref>.
+
Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)<ref>Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w&nbsp;''Riga'schen Zeitung'' nr&nbsp;6 z kwietnia 1864 roku</ref> w&nbsp;swoim opracowaniu poświęconym meteorytom [[Buschhof]] i&nbsp;[[Pillistfer]]. Pełną relację ze spadku i&nbsp;wyniki analiz opublikował Kuhlberg w&nbsp;1865 i&nbsp;1867 roku w&nbsp;publikacjach poświęconych wynikom badań meteorytów Nerft, [[Lixna]] i&nbsp;Honolulu<ref name="Honolulu">za Tiirmaa (1994): ''E. Hoffman, student, a&nbsp;później profesor Uniwersytetu w&nbsp;Tartu nabył meteoryt Honolulu od wyprawy dookoła świata zorganizowanej przez O.E.&nbsp;Kotzebue w&nbsp;latach 1823-26. Meteoryt spadł, raczej szczęśliwie, 25 września 1825&nbsp;r. w&nbsp;obecności członków wyprawy''; '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=11904 Honolulu]''' – chondryt zwyczajny L5, TKW 2,42&nbsp;kg, spadek 27 września 1825&nbsp;roku na Hawajach</ref>.
=== Okoliczności spadku ===
=== Okoliczności spadku ===
Linia 25: Linia 25:
Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1867).
Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1867).
-
:Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W&nbsp;pobliżu Nerft na farmie '''Pohgel''', gospodarz Jahn Kasak i&nbsp;jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i&nbsp;Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w&nbsp;odległości 375&nbsp;kroków (''Schritt''), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w&nbsp;powietrze glebę i&nbsp;trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w&nbsp;ziemi 8-9&nbsp;cali i&nbsp;ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i&nbsp;był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył '''13,77&nbsp;funta''' ('''''℔''' russ.'')<ref name="funt ros">w swojej publikacji Kuhlberg (1865, 1867) posługiwał się funtem rosyjskim ('''''℔''' russ.''); 1&nbsp;funt = 0,4095124&nbsp;kg; Wikipedia - [http://pl.wikipedia.org/wiki/Funt_(masa) Funt (masa)]</ref> (około '''5,639&nbsp;kg''').
+
:Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W&nbsp;pobliżu Nerft na farmie '''Pohgel''', gospodarz Jahn Kasak i&nbsp;jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i&nbsp;Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w&nbsp;odległości 375&nbsp;kroków (''Schritt''), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w&nbsp;powietrze glebę i&nbsp;trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w&nbsp;ziemi 8-9&nbsp;cali i&nbsp;ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i&nbsp;był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył '''13,77&nbsp;funta''' ('''''℔''' russ.'')<ref name="funt ros">w swojej publikacji Kuhlberg (1865, 1867) posługiwał się funtem rosyjskim ('''''℔''' russ.''); 1&nbsp;funt = 0,4095124&nbsp;kg; Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Funt_(masa) Funt (masa)]</ref> (około '''5,639&nbsp;kg''').
:W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie '''Swajahn''', kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i&nbsp;jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i&nbsp;Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w&nbsp;powietrze ziemię i&nbsp;piasek. Zimna, warząca '''11,486&nbsp;funta''' (ok. '''4,704&nbsp;kg''') bryła wbiła się w&nbsp;glebę na głębokość stopy.
:W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie '''Swajahn''', kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i&nbsp;jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i&nbsp;Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w&nbsp;powietrze ziemię i&nbsp;piasek. Zimna, warząca '''11,486&nbsp;funta''' (ok. '''4,704&nbsp;kg''') bryła wbiła się w&nbsp;glebę na głębokość stopy.
Linia 31: Linia 31:
Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk w&nbsp;Tallinnie. Największe zbiory (fragment):
Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk w&nbsp;Tallinnie. Największe zbiory (fragment):
-
:{| style="font-size:85%"
+
:{| {{Koblitz Repository}}
-
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase)
+
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) !! uwagi
|-
|-
-
| Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. || 4964 g (main mass)
+
| Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. || 4964 g || main mass
|-
|-
| Vienna, Naturhist. Mus. || 1564 g
| Vienna, Naturhist. Mus. || 1564 g
|-
|-
| Paris, Mus. d'Hist. Nat. || 657 g
| Paris, Mus. d'Hist. Nat. || 657 g
 +
|-
 +
| Algonquin, DuPont Colln. || 371 g
 +
|-
 +
| Moscow, Acad. Sci. || 340 g
 +
|-
 +
| {{Wielokropek}}
|}
|}
Brak w zbiorach polskich.
Brak w zbiorach polskich.
Linia 80: Linia 86:
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
-
File:Nerft_(Chrzanowski_VI_S6_Poniewiez).jpg|'''Nerft''' i&nbsp;wsie '''Frydrychshow''', '''Pilkalne''' i&nbsp;'''Swaian'''. Mapa Polski z&nbsp;1859&nbsp;roku (fragment; zmodyfikowane) (źródło: Chrzanowski&nbsp;(1859))
+
File:Nerft_(Chrzanowski_VI_S6_Poniewiez).jpg|'''Nerft''' i&nbsp;wsie '''Frydrychshow''', '''Pilkalne''' i&nbsp;'''Swaian'''. Mapa Polski z&nbsp;1859&nbsp;roku (fragment; zmodyfikowane) (źródło: Chrzanowski&nbsp;1859)
</gallery>
</gallery>
Linia 94: Linia 100:
== [[Bibliografia]] ==
== [[Bibliografia]] ==
-
* {{Buchner (1865) | page=587-588}}
+
* {{Buchner (1865) |page=587-588}}
* {{Chrzanowski (1859)}}
* {{Chrzanowski (1859)}}
Linia 122: Linia 128:
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
-
* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' - meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=16945 Nerft]
+
* '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=16945 Nerft]
-
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' - meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=16945 Nerft]
+
* '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=16945 Nerft]
-
* Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry - [http://geo.web.ru/db/meteorites/card.html?id=10853 Нерфт]
+
* Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry – [http://geo.web.ru/db/meteorites/card.html?id=10853 Нерфт]
-
* meteorite.narodu.ru - [http://www.meteorite.narod.ru/proba/katalogi/katalog1.htm Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР]
+
* meteorite.narodu.ru – [http://www.meteorite.narod.ru/proba/katalogi/katalog1.htm Каталог метеоритов России и стран бывшего СССР]
-
* Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) - [http://www.ut.ee/en Tartu Ülikool, Eesti] {{SeparatorBull}} [http://www.ut.ee/BGGM/meteor.html Geoloogia-Muuseum]
+
* Uniwersytet w Tartu, Estonia (University of Tartu, Estonia) – [http://www.ut.ee/en Tartu Ülikool, Eesti] {{SeparatorBull}} [http://www.ut.ee/BGGM/meteor.html Geoloogia-Muuseum]
-
* Wikipedia (LV) - [http://lv.wikipedia.org/wiki/Nereta Nereta]
+
* Wikipedia (LV) – [http://lv.wikipedia.org/wiki/Nereta Nereta]
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Łotwa]]
[[Category:Łotwa]]

Wersja z 12:31, 18 gru 2013

Nerft →
Nerft (Kuhlberg 1865).jpg
Okazy meteorytu Nerft: I. Pohgel, II. Swajahn (litografie; źródło: Kuhlberg 1865)
Spadek
Lokalizacja Łotwa
Położenie[2] 56°30'N, 21°30'E[1]
Data 12 kwietnia 1864 r., 04:45 (wtorek)
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L6
Masa 10,92 kg
Liczba okazów 2 okazy
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Poghel, Pohgel, Swajahn; po rosyjsku: Нерфт, po łotewsku: ?

Spadek meteorytów 12 kwietnia 1864 roku (wtorek) na Łotwie (chondryt zwyczajny L6, TKW 10,92 kg).


Pierwsze doniesienie o spadku zamieścił Grewingk (1864)[3] w swoim opracowaniu poświęconym meteorytom Buschhof i Pillistfer. Pełną relację ze spadku i wyniki analiz opublikował Kuhlberg w 1865 i 1867 roku w publikacjach poświęconych wynikom badań meteorytów Nerft, Lixna i Honolulu[4].

Okoliczności spadku

Okoliczności spadku dwóch okazów meteorytu według Kuhlberga (1865, 1867).

Tuż przed wschodem słońca, przy bezchmurnym niebie, pracujący chłopi usłyszeli dziwne detonacje podobne do wystrzałów armatnich. W pobliżu Nerft na farmie Pohgel, gospodarz Jahn Kasak i jego trzej pomocnicy Jehkab Wilister, Dahn Leepin i Peter Grünwald, którzy budowali stodołę, zauważyli w odległości 375 kroków (Schritt), jak dziwny obiekt spadł na ziemię rozrzucając w powietrze glebę i trawę. Jehkab natychmiast podniósł kamień, który utworzył dziurę w ziemi 8-9 cali i ponad stopę głęboką. Według jego relacji, kamień wydzielał zapach prochu i był jeszcze bardzo ciepły, co poczuł przez wełniane rękawice. Znaleziony meteoryt ważył 13,77 funta (℔ russ.)[5] (około 5,639 kg).
W odległości 700-1000 kroków na północ od punktu pierwszego spadku, na farmie Swajahn, kilka sekund później, trzech świadków: Peter Ehrgle i jego dwóch parobków Jahn Gasparowitsch i Mickkel Sahmar, widziało drugi spadający na ziemię kamień. On również wyrzucił w powietrze ziemię i piasek. Zimna, warząca 11,486 funta (ok. 4,704 kg) bryła wbiła się w glebę na głębokość stopy.


Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach Instytutu Geologicznego Estońskiej Akademii Nauk w Tallinnie. Największe zbiory (fragment):

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 4964 g main mass
Vienna, Naturhist. Mus. 1564 g
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 657 g
Algonquin, DuPont Colln. 371 g
Moscow, Acad. Sci. 340 g
(…)

Brak w zbiorach polskich.

Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(N) Nereta, (P) Pilkalne, (S) Svajāni

punkt spadku okazów podane przez Kuhlberga (1867)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Nereta (dawn. Nerft), Pilkalne, Svajāni (dawn. Swajahn). Rzeka Sussey (stara polska nazwa Susej).

Współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów!

Według Kuhlberga (1867) meteoryty spadły w punktach (współrzędne w starym układzie odniesienia Ferro[6]): Pohgel (Nr. I) 56°13'Br. 42°56'31"O.L.v.F., Swajahn (Nr. II) 56°14'Br. 42°57'31"O.L.v.F.


Mapa okolic spadku meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1865; zmodyfikowane)

Według Kuhlberga (1865, 1867) spadły dwa okazy meteorytu w miejscach (farmach) o nazwach Pohgel i Swajahn.

Położenia punktów spadku zaznaczonych na mapie różnią się nieznacznie od tych podanych w publikacji (Kuhlberg 1865, 1867). Punkty naniesione na mapę w Google Earth na podstawie współrzędnych z publikacji leżą dalej na wschód. Punkty spadku (+) Swajahn leży pomiędzy drogą a rzeką Sussey (stara polska nazwa Susej), natomiast punkt (+) Pohgel leży na tej samej długości, ale po lewej stronie rzeki.


Mapy

Nerft i wsie Frydrychshow, Pilkalne i Swaian. Mapa Polski z 1859 roku (fragment; zmodyfikowane) (źródło: Chrzanowski 1859)


Galeria

Okazy meteorytu Nerft (źródło: Kuhlberg 1865)

Plansza z litografiami wyglądu meteorytów Nerft (okazy Pohgel i Swajahn) oraz Honolulu[4]

Bibliografia

  • Buchner Otto, (1865), Die Meteoriten in Sammlungen (Zweiter Nachtrag), Annalen der Physik, 124, Bd. 200, 1865, s. 569-602, (s. 587-588). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Chrzanowski Wojciech, (1859), Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materyałów na 1:300000, Paryż 1859. Plik dLib; plik eUWr.
Opis spadku meteorytu (źródło: Grewingk et al. 1864)
  • Grewingk Constantin C.A. von, Schmidt Carl E.H., (1864), Ueber die Meteoriten-Fälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.[7]), Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Dritter Band, Dorpat 1864, s. 421-556.[8][9] Plik PDF; plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kuhlberg Alphons C., (1867), Analyse und Beschreibung der Meteorite von Nerft, Honolulu, Lixna und eines im Gouverment Jekaterinoslaw gefallen Meteoriten,[10] Archiv für die Naturkunde Liv-, Ehst- und Kurlands, Erste Serie, Vierter Band, Dorpat 1867, s. 1-32[11][12]; dodatek: Der Meteorit von Lixna. Ergänzung zu S. 23, nach einem Manuscript des Grafen Plater-Sieberg, (Nebst einer Tafel.[13]), s. 33-44.[14] Plik PDF; plik DjVu.


Przypisy

  1. ^ współrzędne dla meteorytu Nerft podane w Meteoritical Bulletin wskazują na punkt leżący około 240 km na zachód od rzeczywistego miejsca spadku meteorytów
  2. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  3. ^ Grewingk (1864) zacytował doniesienie zamieszczone w Riga'schen Zeitung nr 6 z kwietnia 1864 roku
  4. ^ a b za Tiirmaa (1994): E. Hoffman, student, a później profesor Uniwersytetu w Tartu nabył meteoryt Honolulu od wyprawy dookoła świata zorganizowanej przez O.E. Kotzebue w latach 1823-26. Meteoryt spadł, raczej szczęśliwie, 25 września 1825 r. w obecności członków wyprawy; Honolulu – chondryt zwyczajny L5, TKW 2,42 kg, spadek 27 września 1825 roku na Hawajach
  5. ^ w swojej publikacji Kuhlberg (1865, 1867) posługiwał się funtem rosyjskim (℔ russ.); 1 funt = 0,4095124 kg; Wikipedia – Funt (masa)
  6. ^ O.L.v.F., Ferro Meridian (östliche Länge v. Ferro) – historyczny układ współrzędnych geograficznych, w którym południk zero było liczony od najdalej wysuniętego punktu (najdalszy punkt znanego świata) na wyspie El Hierro (Ferro) w archipelagu Wysp Kanaryjskich. Aby otrzymać współrzędne we współczesnym układzie należy od wartości długości geograficznej odjąć wartość 17°40', szerokość geograficzna pozostaje bez zmian. Wikipedia (EN) – Ferro Meridian
  7. ^ (dwie plansze i jedna mapa) mapy lokalizacji znalezisk okazów meteorytów Pillistfer i Buschhof; na planszach rysunki okazów meteorytów Pillistfer, Buschhof i Igast
  8. ^ artykuł ukazał się również w 1864 roku w formie osobnej publikacji: Grewingk Constantin von, Schmidt Carl, (1864), Ueber die Meteoritenfälle von Pillistfer, Buschhof und Igast in Liv- und Kurland (Mit zwei Tafeln und einer Karte.), Dorpat 1864, ss. 140. Plik hPDF; zbiory własne W&W
  9. ^ publikacja zawiera również krótką notatkę opisującą spadek meteorytu Nerft; Meteorsteinfall von Nerft in Kurland. 1864 April 12. (März 31.) bei Sonnenauigang (4 U. 45 M.), s. 554
  10. ^ spadek meteorytu Bachmut (Бахмут) 15 lutego 1814 roku w Ukrainie; chondryt zwyczajny L6, TKW 18 kg
  11. ^ tam też: Grewingk C., Die Meteoriten des mineralogischen Cabinets der Universität Dorpat am 1. Mai 1865, s. 29-32
  12. ^ zawiera mapę rejonu spadku meteorytu Nerft (s. 3)
  13. ^ zawiera mapę rejonu spadku meteorytu Lixna (s. 117)
  14. ^ publikacja ta ukazała się również w formie samodzielnego wydawnictwa: Kuhlberg Alphons C., (1865), Analyse und Beschreibung der Meteorite von Nerft, Honolulu, Lixna und eines im Gouverment Jekaterinoslaw gefallen Meteoriten (Mit zwei lithographirlen Tafeln.; mapa rejonu spadku meteorytu Nerft oraz tablice przedstawiające litografie okazów opisanych meteorytów Honolulu i Nerft), Dorpat 1865. Plik PDF; zbiory własne W&W
  15. ^ Tiirmaa Reet, Catalogue of the meteoritic collection of the Institute of Geology Acad. Sci. of the Estonian S.S.R.; główna część kolekcji znajduje się w Instytucie Geologii w Tallinnie, a kilkadziesiąt najbardziej interesujących okazów jest wystawionych w Muzeum Geologicznym w Tartu (Tiirmaa 1983)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Nerft
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Nerft
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Nerft”
Osobiste