PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Magura

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Galerie)
Linia 19: Linia 19:
Według Karela Tučeka (1981) w&nbsp;rejonie karpackiego pasma Magury Orawskiej w&nbsp;północno-zachodniej Słowacji w&nbsp;latach 1830-40 znajdowano wiele żelaznych brył pochodzenia meteorytowego. Według przekazów okoliczna ludność sprzedawała znajdowane bryły do okolicznej huty, gdzie wykorzystywano m.in. znaczne pokłady popularnej w&nbsp;tym rejonie rudy darniowej, a&nbsp;znajdowane żelazne bryły były traktowane jako naturalny surowiec. Prawdopodobnie w&nbsp;tym okresie przetopiono we Franciszkowej hucie około 1,6&nbsp;tony materiału<ref>o&nbsp;przetapianiu meteorytów w&nbsp;hucie w&nbsp;pobliżu Podbieli pisze ''Juraj Klam''</ref>. Przetapiania meteorytów zaprzestano dopiero w&nbsp;1844&nbsp;roku, gdy wiedeński naukowiec W.&nbsp;Haidinger<ref name="Haidinger 1844">Haidinger (1844)</ref> wykazał ich pozaziemskie pochodzenie.
Według Karela Tučeka (1981) w&nbsp;rejonie karpackiego pasma Magury Orawskiej w&nbsp;północno-zachodniej Słowacji w&nbsp;latach 1830-40 znajdowano wiele żelaznych brył pochodzenia meteorytowego. Według przekazów okoliczna ludność sprzedawała znajdowane bryły do okolicznej huty, gdzie wykorzystywano m.in. znaczne pokłady popularnej w&nbsp;tym rejonie rudy darniowej, a&nbsp;znajdowane żelazne bryły były traktowane jako naturalny surowiec. Prawdopodobnie w&nbsp;tym okresie przetopiono we Franciszkowej hucie około 1,6&nbsp;tony materiału<ref>o&nbsp;przetapianiu meteorytów w&nbsp;hucie w&nbsp;pobliżu Podbieli pisze ''Juraj Klam''</ref>. Przetapiania meteorytów zaprzestano dopiero w&nbsp;1844&nbsp;roku, gdy wiedeński naukowiec W.&nbsp;Haidinger<ref name="Haidinger 1844">Haidinger (1844)</ref> wykazał ich pozaziemskie pochodzenie.
-
Miejsce pozyskiwania, ''nota bene'' tak cennego, materiału dla huty, przez dłuższy czas było przez okoliczną ludność utrzymywane w tajemnicy. Wiadomo, że znaleziska pochodziły z&nbsp;okolic na zachód od wsi '''''Slanica''''' niedaleko ''Námestova''. W&nbsp;żwirowych brzegach rzeki znajdowano bryły żelazne o&nbsp;wagach od jednego do kilkudziesięciu kilogramów<ref>na fakt znajdowania w&nbsp;okolicy wsi ''Slanica'' brył żelaza miały prawdopodobnie wpływ notowane w&nbsp;początkach XIX&nbsp;wieku w&nbsp;tym rejonie wielkie powodzie i&nbsp;związane z&nbsp;nimi przemieszczanie wielkich mas ziemi w&nbsp;korytach rzek</ref>. Znaczna ilość znajdowanych fragmentów świadczy o&nbsp;spadku deszczu meteorytów żelaznych w&nbsp;bliżej nieokreślonej przeszłości. Nie znaleziono jednak śladów żadnych kraterów.<ref>hipotetyczne kratery w&nbsp;okolicach zbiornika "znalazł" lokalny badacz meteorytów ''Juraj Klam''</ref> Uważa się również, że ówczesne przekazy mówiące o&nbsp;znajdowanych wówczas bryłach żelaza o&nbsp;wadze ponad 300&nbsp;kg są mocno przesadzone, a&nbsp;prawdopodobnie największe znalezione bryły nie miały więcej niż 150&nbsp;kg. W&nbsp;zbiorach muzealnych zachowało się łącznie około 150-200&nbsp;kg, największy okaz znajduje się w Tübingen (Niemcy) i&nbsp;ma wagę 45,5&nbsp;kg. W&nbsp;zbiorach Muzeum w Pradze znajduje się 7&nbsp;fragmentów o&nbsp;łącznej wadze 2,266&nbsp;kg (największy 1270&nbsp;g).
+
Miejsce pozyskiwania, ''nota bene'' tak cennego, materiału dla huty, przez dłuższy czas było przez okoliczną ludność utrzymywane w tajemnicy. Wiadomo, że znaleziska pochodziły z&nbsp;okolic na zachód od wsi '''''Slanica''''' niedaleko ''Námestova''. W&nbsp;żwirowych brzegach rzeki znajdowano bryły żelazne o&nbsp;wagach od jednego do kilkudziesięciu kilogramów<ref>na fakt znajdowania w&nbsp;okolicy wsi ''Slanica'' brył żelaza miały prawdopodobnie wpływ notowane w&nbsp;początkach XIX&nbsp;wieku w&nbsp;tym rejonie wielkie powodzie i&nbsp;związane z&nbsp;nimi przemieszczanie wielkich mas ziemi w&nbsp;korytach rzek</ref>. Znaczna ilość znajdowanych fragmentów świadczy o&nbsp;spadku deszczu meteorytów żelaznych w&nbsp;bliżej nieokreślonej przeszłości. Nie znaleziono jednak śladów żadnych kraterów.<ref>hipotetyczne kratery w&nbsp;okolicach zbiornika "znalazł" lokalny badacz meteorytów ''Juraj Klam''</ref> Uważa się również, że ówczesne przekazy mówiące o&nbsp;znajdowanych wówczas bryłach żelaza o&nbsp;wadze ponad 300&nbsp;kg są mocno przesadzone, a&nbsp;prawdopodobnie największe znalezione bryły nie miały więcej niż 150&nbsp;kg. W&nbsp;zbiorach muzealnych zachowało się łącznie około 150-200&nbsp;kg, największy okaz znajduje się w&nbsp;Tübingen (Niemcy) i&nbsp;ma wagę 45,5&nbsp;kg. W&nbsp;zbiorach Muzeum w&nbsp;Pradze znajduje się 7&nbsp;fragmentów o&nbsp;łącznej wadze 2,266&nbsp;kg (największy 1270&nbsp;g).
-
Zachowane fragmenty meteorytu Magura mają bardzo zniszczoną, silnie utlenioną powierzchnię. Nie zachowały się ślady skorupy obtopieniowej i regmagliptów.
+
Zachowane fragmenty meteorytu Magura mają bardzo zniszczoną, silnie utlenioną powierzchnię. Nie zachowały się ślady skorupy obtopieniowej i&nbsp;regmagliptów.
-
Za sprawą badań Haidingera<ref name="Haidinger 1844"></ref> i&nbsp;ze względu na dużą obfitość materiału, żelazo meteorytowe z Orawy stało się na wiele lat cennym materiałem badawczym w&nbsp;europejskich laboratoriach. Znany badacz meteorytów żelaznych V.F.&nbsp;Buchwald stwierdził, że meteoryt Magura był w&nbsp;XIX wieku dla badaczy europejskiej tym, czym w&nbsp;XX wieku dla meteorytyki amerykańskiej był meteoryt Canyon Diablo. W&nbsp;meteorycie Magura po raz pierwszy opisano nowy minerał węglik żelazo-niklu '''cohenit''' (''cohenite''). Dokonał tego w&nbsp;1889 roku E.&nbsp;Weinschenk i nadał nowo odkrytemu minerałowi nazwę cohenit dla uczczenia Emila Wilhelma Cohena<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Emil_Cohen Emil Wilhelm Cohen] - niemiecki badacz meteorytów; autor trzytomowego dzieła o&nbsp;meteorytach: '''''Meteoritenkunde''''' (''Nauka o&nbsp;meteorytach'')</ref>. Również w&nbsp;tym meteorycie w 1847 roku W.&nbsp;Haidinger odkrył fosforek żelaza i&nbsp;niklu '''schreibersyt''' (''schreibersite''), który otrzymał swoją nazwę na cześć twórcy kolekcji meteorytów w&nbsp;Wiedniu, Karla F.A.&nbsp;von&nbsp;Schreibersa<ref>Pilski (1999)</ref>. Stwierdzono w&nbsp;okazach meteorytu Magura występowanie zjawiska pseudomorfozy grafitu<ref>Haidinger (1846)</ref>, wyodrębniono cliftonit<ref>'''cliftonit''' - pseudomorf grafitu (prawdopodobnie z&nbsp;diamentu) o&nbsp;słabej symetrii oktaedrytu; znajdowany tylko w meteorytach w kamacycie</ref> i&nbsp;diamenty. Ówczesne badania nad cohenitem pozwoliły stworzyć podstawy klasyfikacji oktaedrytów.
+
Za sprawą badań Haidingera<ref name="Haidinger 1844"></ref> i&nbsp;ze względu na dużą obfitość materiału, żelazo meteorytowe z&nbsp;Orawy stało się na wiele lat cennym materiałem badawczym w&nbsp;europejskich laboratoriach. Znany badacz meteorytów żelaznych V.F.&nbsp;Buchwald stwierdził, że meteoryt Magura był w&nbsp;XIX wieku dla badaczy europejskiej tym, czym w&nbsp;XX wieku dla meteorytyki amerykańskiej był meteoryt Canyon Diablo. W&nbsp;meteorycie Magura po raz pierwszy opisano nowy minerał węglik żelazo-niklu '''cohenit''' (''cohenite''). Dokonał tego w&nbsp;1889 roku E.&nbsp;Weinschenk i nadał nowo odkrytemu minerałowi nazwę cohenit dla uczczenia Emila Wilhelma Cohena<ref>[http://en.wikipedia.org/wiki/Emil_Cohen Emil Wilhelm Cohen] - niemiecki badacz meteorytów; autor trzytomowego dzieła o&nbsp;meteorytach: '''''Meteoritenkunde''''' (''Nauka o&nbsp;meteorytach'')</ref>. Również w&nbsp;tym meteorycie w&nbsp;1847 roku W.&nbsp;Haidinger odkrył fosforek żelaza i&nbsp;niklu '''schreibersyt''' (''schreibersite''), który otrzymał swoją nazwę na cześć twórcy kolekcji meteorytów w&nbsp;Wiedniu, Karla F.A.&nbsp;von&nbsp;Schreibersa<ref>Pilski (1999)</ref>. Stwierdzono w&nbsp;okazach meteorytu Magura występowanie zjawiska pseudomorfozy grafitu<ref>Haidinger (1846)</ref>, wyodrębniono cliftonit<ref>'''cliftonit''' - pseudomorf grafitu (prawdopodobnie z&nbsp;diamentu) o&nbsp;słabej symetrii oktaedrytu; znajdowany tylko w&nbsp;meteorytach w&nbsp;kamacycie</ref> i&nbsp;diamenty. Ówczesne badania nad cohenitem pozwoliły stworzyć podstawy klasyfikacji oktaedrytów.
== Czy są tam kratery? ==
== Czy są tam kratery? ==
[[Grafika:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|200px|thumb|Mapa na której ''Juraj Klam'' zaznaczył położenie "kraterów"]]
[[Grafika:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|200px|thumb|Mapa na której ''Juraj Klam'' zaznaczył położenie "kraterów"]]
-
Ilość znajdowanych kiedyś fragmentów meteorytu Magura, świadczy, że prawdopodobnie w tym rejonie spadł dawno temu deszcz meteorytów żelaznych i być może był to spadek kraterotwórczy?!
+
Ilość znajdowanych kiedyś fragmentów meteorytu Magura, świadczy, że prawdopodobnie w&nbsp;tym rejonie spadł dawno temu deszcz meteorytów żelaznych i&nbsp;być może był to spadek kraterotwórczy?!
-
Taką hipotezę badał tamtejszy astronom amator i geolog (prawdopodobnie?) i miłośnik meteorytów słowackich ''Juraj Klam''.<ref name="Klam">na podstawie materiałów ''Juraja Klama'' udostępnionych przez Art&Met</ref> Prowadzone przez niego wieloletnie poszukiwania zaowocowały "znalezieniem" na terenach otaczających zbiornik Jeziora Orawskiego kilku struktur interpretowanych przez niego jako pozostałości po [[:File:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|kraterach meteorytowych]]. Próbował on swoimi "odkryciami" zainteresować naukowców i opinię publiczną. Swoje spostrzeżenia i wyniki [[:File:Magura_(pismo_Juraj_Klam).jpg|przesłał do Muzeum Narodowego w Pradze]], ale jego hipotezy nie zainteresowały naukowców. O meteorycie Magura pisał [[:File:Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|artykuły do lokalnej prasy]], ale nie zainicjowały one dalszych badań weryfikujących hipotezę oraz nie przyniosły znalezisk nowych okazów meteorytów.
+
Taką hipotezę badał tamtejszy astronom amator i&nbsp;geolog (prawdopodobnie?) i&nbsp;miłośnik meteorytów słowackich ''Juraj Klam''.<ref name="Klam">na podstawie materiałów ''Juraja Klama'' udostępnionych przez Art&Met</ref> Prowadzone przez niego wieloletnie poszukiwania zaowocowały "znalezieniem" na terenach otaczających zbiornik Jeziora Orawskiego kilku struktur interpretowanych przez niego jako pozostałości po [[:File:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|kraterach meteorytowych]]. Próbował on swoimi "odkryciami" zainteresować naukowców i&nbsp;opinię publiczną. Swoje spostrzeżenia i&nbsp;wyniki [[:File:Magura_(pismo_Juraj_Klam).jpg|przesłał do Muzeum Narodowego w&nbsp;Pradze]], ale jego hipotezy nie zainteresowały naukowców. O&nbsp;meteorycie Magura pisał [[:File:Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|artykuły do lokalnej prasy]], ale nie zainicjowały one dalszych badań weryfikujących hipotezę oraz nie przyniosły znalezisk nowych okazów meteorytów.
-
Wydaje się, że teoria istnienia kraterów ze spadku pod Magurą, jest kontrowersyjna i nie poparta rzetelnymi dowodami.
+
Wydaje się, że teoria istnienia kraterów ze spadku pod Magurą, jest kontrowersyjna i&nbsp;nie poparta rzetelnymi dowodami.
-
Ostatnie okazy meteorytu Magura znaleziono w połowie XIX wieku. Od tego czasu nie udało się znaleźć żadnych nowych okazów.
+
Ostatnie okazy meteorytu Magura znaleziono w&nbsp;połowie XIX wieku. Od tego czasu nie udało się znaleźć żadnych nowych okazów.
Linia 42: Linia 42:
W swym dwuczęściowym przeglądzie [[:Category:Meteoryty imperium węgierskiego|meteorytów imperium węgierskiego]] József Török (1882a, b) tak opisuje historię meteorytu Magura (''pisownia oryginalna''):
W swym dwuczęściowym przeglądzie [[:Category:Meteoryty imperium węgierskiego|meteorytów imperium węgierskiego]] József Török (1882a, b) tak opisuje historię meteorytu Magura (''pisownia oryginalna''):
-
:(...) 3. Harmadik meteorvasunk az ''árvai'' vagy ''szlaniczai'' meteorvas. A kir. magyar Természettudományi Társulat ezen meteorvas létezéséről 1844-ben kapott tudósítást Horváth Alajos, árvai főorvostól, ki a {{sparse-b}}Weisz János{{sparse-e}}, árvai uradalmi mérnöktől megtalált vastömegből példányokat küldött a társulatnak megvizsgálás végett. A Term. tud. Társulat a kapott példányok szakszerű megvizsgálására egy bizottságot küldött ki {{sparse-b}}Mikecz András{{sparse-e}}, kir. kamarai titkár elnöklete alatt, mely bizottság egyik tagja {{sparse-b}}Pecz Vilmos{{sparse-e}}, ásványtani, másik tagja Dr. {{sparse-b}}Boór Károly{{sparse-e}} pedig chemiai szempontból vizsgálta meg a küldött példányokat. A vizsgálat eredménye az lett, hogy ki lőn mutatva, hogy ezen vas nem földi, hanem világtéri eredetű, mert a meteorvasakat jellemző alkatrész, a nikkelvas meg van benne. Ezen meteorvas tehát a kir. m. Term. tud. Társulat részéről volt először megvizsgálva s világtéri eredete konstatálva, jólehet a bécsi geológok sem késedelmeskedtek ezen lelet vizsgálatával, melynek eredményét {{sparse-b}}Haidinger{{sparse-e}} tette közzé.
+
:{{Wielokropek}} 3. Harmadik meteorvasunk az ''árvai'' vagy ''szlaniczai'' meteorvas. A&nbsp;kir. magyar Természettudományi Társulat ezen meteorvas létezéséről 1844-ben kapott tudósítást Horváth Alajos, árvai főorvostól, ki a&nbsp;{{sparse-b}}Weisz János{{sparse-e}}, árvai uradalmi mérnöktől megtalált vastömegből példányokat küldött a&nbsp;társulatnak megvizsgálás végett. A&nbsp;Term. tud. Társulat a&nbsp;kapott példányok szakszerű megvizsgálására egy bizottságot küldött ki {{sparse-b}}Mikecz András{{sparse-e}}, kir. kamarai titkár elnöklete alatt, mely bizottság egyik tagja {{sparse-b}}Pecz Vilmos{{sparse-e}}, ásványtani, másik tagja Dr. {{sparse-b}}Boór Károly{{sparse-e}} pedig chemiai szempontból vizsgálta meg a&nbsp;küldött példányokat. A&nbsp;vizsgálat eredménye az lett, hogy ki lőn mutatva, hogy ezen vas nem földi, hanem világtéri eredetű, mert a&nbsp;meteorvasakat jellemző alkatrész, a&nbsp;nikkelvas meg van benne. Ezen meteorvas tehát a&nbsp;kir. m.&nbsp;Term. tud. Társulat részéről volt először megvizsgálva s&nbsp;világtéri eredete konstatálva, jólehet a&nbsp;bécsi geológok sem késedelmeskedtek ezen lelet vizsgálatával, melynek eredményét {{sparse-b}}Haidinger{{sparse-e}} tette közzé.
-
:Az árvai meteorvas példányait Árvamegye Szlanica nevű községének határán, a Magura-hegy tövében, az Árva víze által felhalmozott kavics és iszaprétegekben találták. Nevezetes, hogy mielőtt tudományos emberek észrevették volna, a szlanicai kovács, mint res nulliust<ref name="res nullius">łac. ''res nullius'' - rzecz niczyja, bezpańska</ref>, már évektől fogva használta kitűnő patkók készítésére.
+
:Az árvai meteorvas példányait Árvamegye Szlanica nevű községének határán, a&nbsp;Magura-hegy tövében, az Árva víze által felhalmozott kavics és iszaprétegekben találták. Nevezetes, hogy mielőtt tudományos emberek észrevették volna, a&nbsp;szlanicai kovács, mint res nulliust<ref name="res nullius">łac. ''res nullius'' - rzecz niczyja, bezpańska</ref>, már évektől fogva használta kitűnő patkók készítésére.
-
:A szlaniczai meteorvas étetett felületén a Widmanstädten-féle rajzok nem mutatkoznak oly kitünően mint a [[Lenarto|lénartóin]], de fodrozott vonalak ezen is észlelhetők.&nbsp;(...)
+
:A szlaniczai meteorvas étetett felületén a&nbsp;Widmanstädten-féle rajzok nem mutatkoznak oly kitünően mint a&nbsp;[[Lenarto|lénartóin]], de fodrozott vonalak ezen is észlelhetők.&nbsp;{{Wielokropek}}
Co pisze Török:
Co pisze Török:
-
# meteoryty znajdowano w żwirach i mułach nagromadzonych przez rzekę Orawę (''Árva'');
+
# meteoryty znajdowano w&nbsp;żwirach i&nbsp;mułach nagromadzonych przez rzekę Orawę (''Árva'');
-
# meteoryty znajdowano w orawskiej wsi w hrabstwie Slanica u stóp masywu Magury Orawskiej (''Magura-hegy'');
+
# meteoryty znajdowano w&nbsp;orawskiej wsi w&nbsp;hrabstwie Slanica u&nbsp;stóp masywu Magury Orawskiej (''Magura-hegy'');
# znajdowane żelazo, jako rzecz niczyją<ref name="res nullius"></ref>, używano przez lata do wyrobu podków (było kowalne);
# znajdowane żelazo, jako rzecz niczyją<ref name="res nullius"></ref>, używano przez lata do wyrobu podków (było kowalne);
Linia 57: Linia 57:
== Źródła ==
== Źródła ==
-
'''Haidinger (1844)''' (s. 675-676)
+
'''Haidinger (1844)''' (s. 675-676)<ref>tu powołanie na ''Allg. Preuss. Zeit.'' 1844, N. 115!?</ref>
:{| style="width:800px"
:{| style="width:800px"
|[[Grafika:Haidinger_1844_(AnP_61_137).djvu|page=2|200px|thumb|left|Haidinger (1844), s.&nbsp;675-676]]
|[[Grafika:Haidinger_1844_(AnP_61_137).djvu|page=2|200px|thumb|left|Haidinger (1844), s.&nbsp;675-676]]
Linia 84: Linia 84:
{{GEFrame-end}}
{{GEFrame-end}}
-
Na początku lat 50. dwudziestego wieku wybudowano u zbiegu rzek Czarnej i Białej Orawy (słow. ''Čierna'' i ''Biela Orava'') zaporę wodną. Powstałe Jezioro Orawskie zalało tereny, gdzie prawdopodobnie w&nbsp;XIX&nbsp;wieku znajdowano meteoryty.<ref>dokonano wtedy również zmiany granicy polski-słowackiej, tak aby całe jezioro znalazło się po stronie słowackiej</ref> Wiele wsi, w&nbsp;tym wsie ''Slanica'' (pol. ''Słanica'') i&nbsp;''Osada'', znalazło się pod wodą.
+
Na początku lat 50. dwudziestego wieku wybudowano u zbiegu rzek Czarnej i&nbsp;Białej Orawy (słow. ''Čierna'' i&nbsp;''Biela Orava'') zaporę wodną. Powstałe Jezioro Orawskie zalało tereny, gdzie prawdopodobnie w&nbsp;XIX&nbsp;wieku znajdowano meteoryty.<ref>dokonano wtedy również zmiany granicy polski-słowackiej, tak aby całe jezioro znalazło się po stronie słowackiej</ref> Wiele wsi, w&nbsp;tym wsie ''Slanica'' (pol. ''Słanica'') i&nbsp;''Osada'', znalazło się pod wodą.
'''Slanica''' (pol. ''Słanica''), '''Námestovo''' (pol. ''Namiestów''), '''Osada'''. O&nbsp;znajdowaniu okazów w okolicy miejscowości '''Vavrečka''' (pol. ''Wawreczka'') [[:File:Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|pisze ''Juraj Klam'']].
'''Slanica''' (pol. ''Słanica''), '''Námestovo''' (pol. ''Namiestów''), '''Osada'''. O&nbsp;znajdowaniu okazów w okolicy miejscowości '''Vavrečka''' (pol. ''Wawreczka'') [[:File:Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|pisze ''Juraj Klam'']].
-
Część źródeł mówi o&nbsp;znajdowaniu meteorytów w okolicy "Osady Slanica". Być może chodzi o&nbsp;zatopioną wieś '''Osada''' nad brzegiem Czarnej Orawy, znajdującej się na odcinku rzeki dziś pod wodami Jeziora Orawskiego na jego wschodnim brzegu? Za Wikipedią: ''Wspomniane już wielkie powodzie nawiedzające te tereny na początku XIX&nbsp;wieku były wynikiem specyficznej budowy geologicznej dorzecza Orawy. Warstwy nieprzepuszczalnych łupków powodowały przyspieszony spływ wód opadowych [[:File:Magura_(Osada_Google_Earth).jpg|do dolin]] powodując wielkie powodzie oraz przemieszczenia wielki mas ziemi.'' Być może nad brzegiem rzeki Czarna Orawa we wsi ''Osada'' w&nbsp;wyniku jednej z&nbsp;powodzi wezbrane wody rzeki wypłukały warstwy rzecznego żwiru odsłaniając zalegające tam bryły meteorytów?
+
Część źródeł mówi o&nbsp;znajdowaniu meteorytów w&nbsp;okolicy "Osady Slanica". Być może chodzi o&nbsp;zatopioną wieś '''Osada''' nad brzegiem Czarnej Orawy, znajdującej się na odcinku rzeki dziś pod wodami Jeziora Orawskiego na jego wschodnim brzegu? Za Wikipedią: ''Wspomniane już wielkie powodzie nawiedzające te tereny na początku XIX&nbsp;wieku były wynikiem specyficznej budowy geologicznej dorzecza Orawy. Warstwy nieprzepuszczalnych łupków powodowały przyspieszony spływ wód opadowych [[:File:Magura_(Osada_Google_Earth).jpg|do dolin]] powodując wielkie powodzie oraz przemieszczenia wielki mas ziemi.'' Być może nad brzegiem rzeki Czarna Orawa we wsi ''Osada'' w&nbsp;wyniku jednej z&nbsp;powodzi wezbrane wody rzeki wypłukały warstwy rzecznego żwiru odsłaniając zalegające tam bryły meteorytów?
-
Współcześnie poszukiwacze meteorytów, m.in. z Polski, wielokrotnie przeszukiwali okolice Jeziora Orawskiego. Jak na razie bezowocnie.
+
Współcześnie poszukiwacze meteorytów, m.in. z&nbsp;Polski, wielokrotnie przeszukiwali okolice Jeziora Orawskiego. Jak na razie bez rezultatów.
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>
Linia 100: Linia 100:
File:Magura_(region_Arva).jpg|Region Orawa (węg. ''Árva'') na starej mapie - '''Námesztó''', '''Oszada''', '''Szlanicza''' i&nbsp;'''Vavrecska'''
File:Magura_(region_Arva).jpg|Region Orawa (węg. ''Árva'') na starej mapie - '''Námesztó''', '''Oszada''', '''Szlanicza''' i&nbsp;'''Vavrecska'''
File:Magura_(Mapy_austro-wegierskie_37-49).jpg|Miejscowości '''Szlanicza''' (słow. ''Slanica'') i&nbsp;'''Námesztó''' (słow. ''Námestovo'') (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912)
File:Magura_(Mapy_austro-wegierskie_37-49).jpg|Miejscowości '''Szlanicza''' (słow. ''Slanica'') i&nbsp;'''Námesztó''' (słow. ''Námestovo'') (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912)
-
File:Magura_(P51_S29_CHYZNE_300dpi).jpg|Fragment arkusza P51 S29 mapy z 1934 r. (źródło:&nbsp;Arch.&nbsp;Map&nbsp;WIG)
+
File:Magura_(P51_S29_CHYZNE_300dpi).jpg|Fragment arkusza P51 S29 mapy z&nbsp;1934&nbsp;r. (źródło:&nbsp;Arch.&nbsp;Map&nbsp;WIG)
</gallery>
</gallery>
Linia 111: Linia 111:
Muzeum ma w swych zbiorach okazy (fragmenty) o masach: 500,45&nbsp;g (cs), 145,70&nbsp;g (sc), 1,54&nbsp;g (fp).
Muzeum ma w swych zbiorach okazy (fragmenty) o masach: 500,45&nbsp;g (cs), 145,70&nbsp;g (sc), 1,54&nbsp;g (fp).
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="2">
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="2">
-
File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_1.jpg|Fragment o wadze 500,45 g
+
File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_1.jpg|Fragment o wadze 500,45&nbsp;g
File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_2.jpg|
File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_2.jpg|
File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_3.jpg|
File:Magura_(Muzeum_Mineralogiczne_UWr)_3.jpg|
Linia 126: Linia 126:
-
'''Okolice Jeziora Orawskiego i Franciszkowa huta (słow. ''Františkova huta'')''' (materiały udostępnił: Art&Met)
+
'''Okolice Jeziora Orawskiego i Franciszkowa huta (słow. ''Františkova huta'')''' (materiały udostępnił: Art&Met - Łukasz Smuła)
<gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="2">
<gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="2">
File:Magura_(Franciszkowa_huta)_0.jpg|Tablica informacyjna
File:Magura_(Franciszkowa_huta)_0.jpg|Tablica informacyjna
Linia 137: Linia 137:
'''"Kratery" w okolicach zbiornika Jezioro Orawskie''' (źródło: Juraj Klam; materiały udostępnił: Art&Met; niestety tylko tej jakości materiałami dysponujemy)
'''"Kratery" w okolicach zbiornika Jezioro Orawskie''' (źródło: Juraj Klam; materiały udostępnił: Art&Met; niestety tylko tej jakości materiałami dysponujemy)
<gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3">
<gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3">
-
File:Magura_(pismo_Juraj_Klam).jpg|Odpowiedź Muzeum w Pradze na pismo ''Juraja Klama''
+
File:Magura_(pismo_Juraj_Klam).jpg|Odpowiedź Muzeum w&nbsp;Pradze na pismo ''Juraja Klama''
File:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|Mapa na której ''Juraj Klam'' zaznaczył położenie hipotetycznych kraterów
File:Magura_(kratery_mapa_Juraj_Klam).jpg|Mapa na której ''Juraj Klam'' zaznaczył położenie hipotetycznych kraterów
-
File:Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|Jeden z artykułów ''Juraja Klama'' w lokalnej prasie o meteorycie Magura
+
File:Magura_(artykuł_Juraj_Klam).jpg|Jeden z artykułów ''Juraja Klama'' w&nbsp;lokalnej prasie o&nbsp;meteorycie Magura
</gallery>
</gallery>
Linia 193: Linia 193:
* WebMineral.com - o minerałach: [http://www.webmineral.com/data/Cohenite.shtml cohenite] &bull; [http://www.webmineral.com/data/Schreibersite.shtml schreibersite]
* WebMineral.com - o minerałach: [http://www.webmineral.com/data/Cohenite.shtml cohenite] &bull; [http://www.webmineral.com/data/Schreibersite.shtml schreibersite]
* woreczko.pl - [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Minerals.htm Minerały w meteorytach (''Meteorite minerals'')]
* woreczko.pl - [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Minerals.htm Minerały w meteorytach (''Meteorite minerals'')]
 +
 +
 +
{{Co jeszcze na stronę}}
 +
 +
* gazeta ''Allg. Preuss. Zeit.'' 1844, N. 115!
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Poza granicami Polski]]

Wersja z 01:28, 3 lut 2013

Meteoryty surowcem dla huty

Magura →
Znalezisko
Lokalizacja Karpaty Zachodnie, Słowacja
Położenie[1] 49°20'N, 19°29'E
Data 1840 r.
Charakterystyka
Typ żelazny, IAB-MG
Masa 150 kg
Liczba okazów wiele brył, zachował się niewiele okazów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Arva, Orava, Slanica, Szlanica, Szlanicza; po węgiersku: Árva; spotyka się w literaturze również Oravska Magura

Znalezisko meteorytów żelaznych na terenie północno-zachodniej Słowacji od 1840 roku (IAB-MG, TKW 150 kg). Znaleziono wiele brył, o łącznej wadze około półtorej tony, ale większość z nich została przetopiona. Zachowało się tylko ok. 150-200 kg.

Po dwakroć cenny materiał

Według Karela Tučeka (1981) w rejonie karpackiego pasma Magury Orawskiej w północno-zachodniej Słowacji w latach 1830-40 znajdowano wiele żelaznych brył pochodzenia meteorytowego. Według przekazów okoliczna ludność sprzedawała znajdowane bryły do okolicznej huty, gdzie wykorzystywano m.in. znaczne pokłady popularnej w tym rejonie rudy darniowej, a znajdowane żelazne bryły były traktowane jako naturalny surowiec. Prawdopodobnie w tym okresie przetopiono we Franciszkowej hucie około 1,6 tony materiału[2]. Przetapiania meteorytów zaprzestano dopiero w 1844 roku, gdy wiedeński naukowiec W. Haidinger[3] wykazał ich pozaziemskie pochodzenie.

Miejsce pozyskiwania, nota bene tak cennego, materiału dla huty, przez dłuższy czas było przez okoliczną ludność utrzymywane w tajemnicy. Wiadomo, że znaleziska pochodziły z okolic na zachód od wsi Slanica niedaleko Námestova. W żwirowych brzegach rzeki znajdowano bryły żelazne o wagach od jednego do kilkudziesięciu kilogramów[4]. Znaczna ilość znajdowanych fragmentów świadczy o spadku deszczu meteorytów żelaznych w bliżej nieokreślonej przeszłości. Nie znaleziono jednak śladów żadnych kraterów.[5] Uważa się również, że ówczesne przekazy mówiące o znajdowanych wówczas bryłach żelaza o wadze ponad 300 kg są mocno przesadzone, a prawdopodobnie największe znalezione bryły nie miały więcej niż 150 kg. W zbiorach muzealnych zachowało się łącznie około 150-200 kg, największy okaz znajduje się w Tübingen (Niemcy) i ma wagę 45,5 kg. W zbiorach Muzeum w Pradze znajduje się 7 fragmentów o łącznej wadze 2,266 kg (największy 1270 g).

Zachowane fragmenty meteorytu Magura mają bardzo zniszczoną, silnie utlenioną powierzchnię. Nie zachowały się ślady skorupy obtopieniowej i regmagliptów.

Za sprawą badań Haidingera[3] i ze względu na dużą obfitość materiału, żelazo meteorytowe z Orawy stało się na wiele lat cennym materiałem badawczym w europejskich laboratoriach. Znany badacz meteorytów żelaznych V.F. Buchwald stwierdził, że meteoryt Magura był w XIX wieku dla badaczy europejskiej tym, czym w XX wieku dla meteorytyki amerykańskiej był meteoryt Canyon Diablo. W meteorycie Magura po raz pierwszy opisano nowy minerał węglik żelazo-niklu cohenit (cohenite). Dokonał tego w 1889 roku E. Weinschenk i nadał nowo odkrytemu minerałowi nazwę cohenit dla uczczenia Emila Wilhelma Cohena[6]. Również w tym meteorycie w 1847 roku W. Haidinger odkrył fosforek żelaza i niklu schreibersyt (schreibersite), który otrzymał swoją nazwę na cześć twórcy kolekcji meteorytów w Wiedniu, Karla F.A. von Schreibersa[7]. Stwierdzono w okazach meteorytu Magura występowanie zjawiska pseudomorfozy grafitu[8], wyodrębniono cliftonit[9] i diamenty. Ówczesne badania nad cohenitem pozwoliły stworzyć podstawy klasyfikacji oktaedrytów.

Czy są tam kratery?

Mapa na której Juraj Klam zaznaczył położenie "kraterów"

Ilość znajdowanych kiedyś fragmentów meteorytu Magura, świadczy, że prawdopodobnie w tym rejonie spadł dawno temu deszcz meteorytów żelaznych i być może był to spadek kraterotwórczy?!

Taką hipotezę badał tamtejszy astronom amator i geolog (prawdopodobnie?) i miłośnik meteorytów słowackich Juraj Klam.[10] Prowadzone przez niego wieloletnie poszukiwania zaowocowały "znalezieniem" na terenach otaczających zbiornik Jeziora Orawskiego kilku struktur interpretowanych przez niego jako pozostałości po kraterach meteorytowych. Próbował on swoimi "odkryciami" zainteresować naukowców i opinię publiczną. Swoje spostrzeżenia i wyniki przesłał do Muzeum Narodowego w Pradze, ale jego hipotezy nie zainteresowały naukowców. O meteorycie Magura pisał artykuły do lokalnej prasy, ale nie zainicjowały one dalszych badań weryfikujących hipotezę oraz nie przyniosły znalezisk nowych okazów meteorytów.

Wydaje się, że teoria istnienia kraterów ze spadku pod Magurą, jest kontrowersyjna i nie poparta rzetelnymi dowodami.


Ostatnie okazy meteorytu Magura znaleziono w połowie XIX wieku. Od tego czasu nie udało się znaleźć żadnych nowych okazów.


Historia meteorytu wg Töröka

W swym dwuczęściowym przeglądzie meteorytów imperium węgierskiego József Török (1882a, b) tak opisuje historię meteorytu Magura (pisownia oryginalna):

(…) 3. Harmadik meteorvasunk az árvai vagy szlaniczai meteorvas. A kir. magyar Természettudományi Társulat ezen meteorvas létezéséről 1844-ben kapott tudósítást Horváth Alajos, árvai főorvostól, ki a Weisz János, árvai uradalmi mérnöktől megtalált vastömegből példányokat küldött a társulatnak megvizsgálás végett. A Term. tud. Társulat a kapott példányok szakszerű megvizsgálására egy bizottságot küldött ki Mikecz András, kir. kamarai titkár elnöklete alatt, mely bizottság egyik tagja Pecz Vilmos, ásványtani, másik tagja Dr. Boór Károly pedig chemiai szempontból vizsgálta meg a küldött példányokat. A vizsgálat eredménye az lett, hogy ki lőn mutatva, hogy ezen vas nem földi, hanem világtéri eredetű, mert a meteorvasakat jellemző alkatrész, a nikkelvas meg van benne. Ezen meteorvas tehát a kir. m. Term. tud. Társulat részéről volt először megvizsgálva s világtéri eredete konstatálva, jólehet a bécsi geológok sem késedelmeskedtek ezen lelet vizsgálatával, melynek eredményét Haidinger tette közzé.
Az árvai meteorvas példányait Árvamegye Szlanica nevű községének határán, a Magura-hegy tövében, az Árva víze által felhalmozott kavics és iszaprétegekben találták. Nevezetes, hogy mielőtt tudományos emberek észrevették volna, a szlanicai kovács, mint res nulliust[11], már évektől fogva használta kitűnő patkók készítésére.
A szlaniczai meteorvas étetett felületén a Widmanstädten-féle rajzok nem mutatkoznak oly kitünően mint a lénartóin, de fodrozott vonalak ezen is észlelhetők. (…)

Co pisze Török:

  1. meteoryty znajdowano w żwirach i mułach nagromadzonych przez rzekę Orawę (Árva);
  2. meteoryty znajdowano w orawskiej wsi w hrabstwie Slanica u stóp masywu Magury Orawskiej (Magura-hegy);
  3. znajdowane żelazo, jako rzecz niczyją[11], używano przez lata do wyrobu podków (było kowalne);


Źródła

Haidinger (1844) (s. 675-676)[12]

Haidinger (1844), s. 675-676

Kesselmeyer (1861) (s. 372)

17. - - - Gebirg Magura, SW. von Szlanicza, (49°26'N. 19°33'O.), Gefunden 1844. – Sp.-Gew.: 7,01-7,22 oder 7,76-7,814.[13] Ungarn ungefähr
49°20'N. 19°29'O. 		P.61.1844.675.[14] W. 1860. S. 1860.

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(F) Franciszkowa huta, (O) Osada, (V) Vavrečka

współrzędne wg Kesselmeyera (1861)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Na początku lat 50. dwudziestego wieku wybudowano u zbiegu rzek Czarnej i Białej Orawy (słow. Čierna i Biela Orava) zaporę wodną. Powstałe Jezioro Orawskie zalało tereny, gdzie prawdopodobnie w XIX wieku znajdowano meteoryty.[15] Wiele wsi, w tym wsie Slanica (pol. Słanica) i Osada, znalazło się pod wodą.

Slanica (pol. Słanica), Námestovo (pol. Namiestów), Osada. O znajdowaniu okazów w okolicy miejscowości Vavrečka (pol. Wawreczka) pisze Juraj Klam.

Część źródeł mówi o znajdowaniu meteorytów w okolicy "Osady Slanica". Być może chodzi o zatopioną wieś Osada nad brzegiem Czarnej Orawy, znajdującej się na odcinku rzeki dziś pod wodami Jeziora Orawskiego na jego wschodnim brzegu? Za Wikipedią: Wspomniane już wielkie powodzie nawiedzające te tereny na początku XIX wieku były wynikiem specyficznej budowy geologicznej dorzecza Orawy. Warstwy nieprzepuszczalnych łupków powodowały przyspieszony spływ wód opadowych do dolin powodując wielkie powodzie oraz przemieszczenia wielki mas ziemi. Być może nad brzegiem rzeki Czarna Orawa we wsi Osada w wyniku jednej z powodzi wezbrane wody rzeki wypłukały warstwy rzecznego żwiru odsłaniając zalegające tam bryły meteorytów?


Współcześnie poszukiwacze meteorytów, m.in. z Polski, wielokrotnie przeszukiwali okolice Jeziora Orawskiego. Jak na razie bez rezultatów.


Mapy

Region Orawa (węg. Árva) na starej mapie - Námesztó, Oszada, Szlanicza i Vavrecska

Miejscowości Szlanicza (słow. Slanica) i Námesztó (słow. Námestovo) (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912)

Magura (P51 S29 CHYZNE 300dpi).jpg

Fragment arkusza P51 S29 mapy z 1934 r. (źródło: Arch. Map WIG)


Galerie

Meteoryt Magura ze zbiorów Muzeum Mineralogicznego Instytutu Nauk Geologicznych UWr (dla Wiki.Meteoritica.pl fot. Antoni Stryjewski)

Muzeum ma w swych zbiorach okazy (fragmenty) o masach: 500,45 g (cs), 145,70 g (sc), 1,54 g (fp).

Fragment o wadze 500,45 g

Magura (Muzeum Mineralogiczne UWr) 2.jpg
Magura (Muzeum Mineralogiczne UWr) 3.jpg
Magura (Muzeum Mineralogiczne UWr) 4.jpg


Meteoryt Magura w kolekcjach zagranicznych (źródło: Tuček 1981)

Magura (fot 37 Tucek 1981).jpg
Magura (fot 38 Tucek 1981).jpg


Okolice Jeziora Orawskiego i Franciszkowa huta (słow. Františkova huta) (materiały udostępnił: Art&Met - Łukasz Smuła)

Tablica informacyjna

Zdewastowany piec

Resztki murów

Opuszczone ruiny huty


"Kratery" w okolicach zbiornika Jezioro Orawskie (źródło: Juraj Klam; materiały udostępnił: Art&Met; niestety tylko tej jakości materiałami dysponujemy)

Odpowiedź Muzeum w Pradze na pismo Juraja Klama

Mapa na której Juraj Klam zaznaczył położenie hipotetycznych kraterów

Jeden z artykułów Juraja Klama w lokalnej prasie o meteorycie Magura


Bibliografia

  • +Brezina Aristides, (1889), Cliftonit aus dem Meteoreisen von Magura, Arvaer Comitat. Annalen des k.k. Naturhistorischen Hofuseums, Bd. IV, Wien 1889, s. 102-107. Plik PDF.
  • Brezina Aristides, (1896), Die Meteoritensammlung des k.k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum. (Separatabdruck aus Band X, Heft 3 und 4.), Wien 1896.[16][17] Plik PDF.
  • Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975, (s. 792-797). ISBN 0-520-02934-8.[18] Pliki PDF. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • +Cohen Emil Wilhelm, Weinschenk E., (1891), Meteoreisen-Studien. Annalen des k.k. Naturhistorischen Hofuseums, Bd. VI, Wien 1891, s. 131-165. Plik PDF .[19]
  • +Cohen Emil Wilhelm, (1892), Meteoreisen-Studien II. Annalen des k.k. Naturhistorischen Hofuseums, Bd. VII, Wien 1892, s. 143-162. Plik PDF .[20]
  • +Haidinger W., (1844), Meteor-Eisen in Ungarn. Annalen der Physik, 61, Bd. 137, 1844, s. 675-676. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • +Haidinger W., (1846), Graphit, pseudomorph nach Schwefelkes. Annalen der Physik, 67, Bd. 143, 1846, s. 437-439. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 372). Plik PDF; plik DjVu.
  • Kosiński Janusz W., (1996), Meteoryty Słowacji, Meteoryt, 4, 1996, s. 10–12. Plik PDF.
  • Kosiński Janusz W., (1997), Meteoryty Słowacji – uzupełnienie, Meteoryt, 1, 1997, s. 9. Plik PDF.
  • Pilski Andrzej S., (1999), Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999. ISBN 83-7180-173-4.
  • Török József, (1882a), A Magyar Birodalom meteoritjei (I. rész), Természettudományi Közlöny, XIV (159), 1882, s. 433-442. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ; plik PDF.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).
  • +Weinschenk E., (1889), Ueber einige Bestandtheile des Meteoreisen von Magura, Arva, Ungarn. Annalen des k.k. Naturhistorischen Hofuseums, Bd. IV, Wien 1889, s. 93-101. Plik PDF.

Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ o przetapianiu meteorytów w hucie w pobliżu Podbieli pisze Juraj Klam
  3. ^ a b Haidinger (1844)
  4. ^ na fakt znajdowania w okolicy wsi Slanica brył żelaza miały prawdopodobnie wpływ notowane w początkach XIX wieku w tym rejonie wielkie powodzie i związane z nimi przemieszczanie wielkich mas ziemi w korytach rzek
  5. ^ hipotetyczne kratery w okolicach zbiornika "znalazł" lokalny badacz meteorytów Juraj Klam
  6. ^ Emil Wilhelm Cohen - niemiecki badacz meteorytów; autor trzytomowego dzieła o meteorytach: Meteoritenkunde (Nauka o meteorytach)
  7. ^ Pilski (1999)
  8. ^ Haidinger (1846)
  9. ^ cliftonit - pseudomorf grafitu (prawdopodobnie z diamentu) o słabej symetrii oktaedrytu; znajdowany tylko w meteorytach w kamacycie
  10. ^ na podstawie materiałów Juraja Klama udostępnionych przez Art&Met
  11. ^ a b łac. res nullius - rzecz niczyja, bezpańska
  12. ^ tu powołanie na Allg. Preuss. Zeit. 1844, N. 115!?
  13. ^ ciężar właściwy (niem. spezifische Gewicht)
  14. ^ powołanie na Haidinger (1844) (wg klucza: Poggendorff, Bd. 61, rok 1844, s. 675)
  15. ^ dokonano wtedy również zmiany granicy polski-słowackiej, tak aby całe jezioro znalazło się po stronie słowackiej
  16. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1895 roku); w kolekcji meteoryty z 497 różnych lokalizacji (kamiennych 316, żelaznych 181), o łącznej wadze 2184,432 kg (odpowiednio: 697,854 i 1486,578 kg); w tamtym okresie kolekcje w Londynie i Paryżu miały meteoryty z odpowiednio 449 i 380 różnych lokalizacji (Brezina 1896); patrz również → Brezina (1885); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  17. ^ pełen tytuł: „Die Meteoritensammlung des k. k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895. Mit zwei Anhängen: 1. Berichte des Directors der Sternwarte Zacatecas, Prof. José A. y Bonilla, über den Meteoreisenfall von Mazapil. 2. Die Meteoritensammlung der Universität Tübingen”; publikacja ta ukazała się wcześniej jako artykuł Brezina (1895) w Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum, Bd. X, 1895, s. 231-370, plik DjVu; bogato ilustrowana, zawiera m.in. 2 plansze z figurami Widmanstättena kilkunastu różnych meteorytów żelaznych
  18. ^ trzytomowe opracowanie (ponad 1400 stron), „biblia” meteorytów żelaznych (patrz → Woźniak (2021, ASMP)), znajduje się w zbiorach W&W
  19. ^ o analizach meteorytu Magura s. 149-152; to w meteorycie Magura po raz pierwszy Weinschenk opisał minerał cohenit i nazwał go tak na cześć swojego przyjaciela mineraloga niemieckiego Emila Cohena
  20. ^ o analizach meteorytu Magura s. 155-156

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) - meteoryt Magura
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) - meteoryt Magura


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • gazeta Allg. Preuss. Zeit. 1844, N. 115!
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Magura”
Osobiste