PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)


Neumayr (1912)

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
({{Sparse-b}}Ciekawostki{{Sparse-e}})
 
(Nie pokazano 9 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 1: Linia 1:
 +
__NOTOC__
 +
{{VerifyLevel |level=1i}}
Obrazy meteorytów na ilustracjach z książki Neumayr (1912).
Obrazy meteorytów na ilustracjach z książki Neumayr (1912).
Linia 4: Linia 6:
File:Hraschina_(Neumayr_1912-rys94).jpg|Meteoryt [[Hraschina]] (Rys. 94. {{Sparse-b}}Meteoryt Hraszyński{{Sparse-e}}, ważący 39,2 ''kg'')
File:Hraschina_(Neumayr_1912-rys94).jpg|Meteoryt [[Hraschina]] (Rys. 94. {{Sparse-b}}Meteoryt Hraszyński{{Sparse-e}}, ważący 39,2 ''kg'')
File:Pultusk_(Neumayr_1912-rys95).jpg|Meteoryt [[Pułtusk]] (Rys. 95. {{Sparse-b}}Rozmieszczenie i względna wielkość meteorytów{{Sparse-e}}, spadłych pod Pułtuskiem 30 stycznia 1868 r.)
File:Pultusk_(Neumayr_1912-rys95).jpg|Meteoryt [[Pułtusk]] (Rys. 95. {{Sparse-b}}Rozmieszczenie i względna wielkość meteorytów{{Sparse-e}}, spadłych pod Pułtuskiem 30 stycznia 1868 r.)
-
File:Stannern_(Neumayr_1912).jpg|Meteoryt [[Stannern]] (rysunek z zachowaniem wielkości okazu) (Rys. 97. {{Sparse-b}}Meteoryt z deszczu kamiennego pod Stonarowem{{Sparse-e}} (Stannern). Kamień „całkowity“ z wyraźnymi soplami: ''a''—czoło albo przód kamienia; ''b''—widok z boku) (Rys. 98. {{Sparse-b}}Meteoryt z deszczu kamiennego pod Stonarowem{{Sparse-e}} (Stannern). Ten sam kamień, co na str. 103: ''a''—widok kamienia z tyłu; ''b''—widok z drugiego boku)
+
File:Stannern_(Neumayr_1912).jpg|Meteoryt [[Stannern]] (rysunek z&nbsp;zachowaniem wielkości okazu<ref>wg Brezina (1894) okaz ważył 225&nbsp;g</ref>) (Rys.&nbsp;97.&nbsp;{{Sparse-b}}Meteoryt z&nbsp;deszczu kamiennego pod Stonarowem{{Sparse-e}} (Stannern). Kamień „całkowity“ z&nbsp;wyraźnymi soplami: ''a''—czoło albo przód kamienia; ''b''—widok z&nbsp;boku) (Rys.&nbsp;98.&nbsp;{{Sparse-b}}Meteoryt z&nbsp;deszczu kamiennego pod Stonarowem{{Sparse-e}} (Stannern). Ten sam kamień, co na str.&nbsp;103: ''a''—widok kamienia z&nbsp;tyłu; ''b''—widok z&nbsp;drugiego boku)
-
File:Butsura_(Neumayr_1912-rys99).jpg|Meteoryt Butsura<ref name="Butsura">spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=5183 Butsura]''' w&nbsp;1861 roku w&nbsp;Indiach; chondryt zwyczajny H6, TKW 26&nbsp;kg</ref> (Rys.&nbsp;99.&nbsp;{{Sparse-b}}Meteoryt z&nbsp;pod Butsura{{Sparse-e}})
+
File:Butsura_(Neumayr_1912-rys99).jpg|Meteoryt Butsura{{MBD-record |name=Butsura}} (Rys.&nbsp;99.&nbsp;{{Sparse-b}}Meteoryt z&nbsp;pod Butsura{{Sparse-e}})
File:Widmanstatten_(Neumayr_1912-rys101).jpg|(Rys.&nbsp;101.&nbsp;{{Sparse-b}}Figury Widmanstättena{{Sparse-e}} na żelazie meteorycznem)
File:Widmanstatten_(Neumayr_1912-rys101).jpg|(Rys.&nbsp;101.&nbsp;{{Sparse-b}}Figury Widmanstättena{{Sparse-e}} na żelazie meteorycznem)
-
File:Cape_York_(Neumayr_1912-rys104).jpg|Meteoryt Cape York<ref name="Cape York">meteoryt żelazny '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=5262 Cape York]''' znaleziony w&nbsp;1818 roku na Grenlandii; typ IIIAB, TKW 58,2&nbsp;tony</ref> (Rys.&nbsp;104.&nbsp;{{Sparse-b}}Bryły żelazne w&nbsp;Ovifak{{Sparse-e}}. (Według {{Sparse-b}}Nathorsta{{Sparse-e}})
+
File:Ovifak_(Neumayr_1912-rys104).jpg|Pseudometeoryt Ovifak{{MBD-record |name=Ovifak}} (Rys.&nbsp;104.&nbsp;{{Sparse-b}}Bryły żelazne w&nbsp;Ovifak{{Sparse-e}}. (Według {{Sparse-b}}Nathorsta{{Sparse-e}})
</gallery>
</gallery>
Linia 14: Linia 16:
== {{Sparse-b}}Ciekawostki{{Sparse-e}} ==
== {{Sparse-b}}Ciekawostki{{Sparse-e}} ==
-
W książce znajduje się wiele ciekawych i trafnych spostrzeżeń na temat meteorytów. Między innymi hipoteza pochodzenia dźwięków (huków) towarzyszących spadkom. Opis procesów powstawania okazów orientowanych. Interesujące hipotezy powstawania regmagliptów (w oryginale '''piezogliptów''', niem. ''Näpfchen'', czarka).
+
W książce znajduje się wiele ciekawych i sporo trafnych spostrzeżeń na temat meteorytów. Między innymi hipoteza pochodzenia dźwięków (huków) towarzyszących spadkom. Opis procesów powstawania okazów orientowanych. Interesujące hipotezy powstawania regmagliptów (w&nbsp;oryginale '''piezogliptów''', niem. ''Näpfchen''<ref name="piezoglipty">termin ten występuje np. w&nbsp;Brezina (1894)</ref>).
 +
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
 +
Bardzo wiele aerolitów wykazuje jeszcze jedną własność charakterystyczną, mianowicie liczne większe lub mniejsze wgłębienia powierzchni, czyli tak zwane {{Sparse-b}}piezoglipty{{Sparse-e}} (niem. Näpfchen<ref name="piezoglipty"></ref>, czarka), niekiedy podobne do odcisków wielkiego palca w&nbsp;masie plastycznej. {{Sparse-b}}Daubreé{{Sparse-e}} w&nbsp;Paryżu wykazał na zasadzie licznych doświadczeń, że podobne wgłębienia powstają w&nbsp;ciałach stałych pod wpływem gazów ściśnionych przy wybuchu dynamitu, prochu, bawełny strzelniczej i&nbsp;t.&nbsp;p.; mamy więc pewną zasadę do przypuszczania, że tak samo ściśnione i&nbsp;rozżarzone powietrze wyrywa kawałki meteorytu, ścierając je następnie na pył, który się zbiera w&nbsp;ogonie meteorytu. Według {{Sparse-b}}[[Bibliografia/Brezina Aristides|Breziny]]{{Sparse-e}} do tworzenia się podobnych wgłębień, a&nbsp;nawet przewierceń podatne są przeważnie te części meteorytu, gdzie w&nbsp;dużych ilościach skupia się troilit, związek stosunkowo mniej wytrzymały. Ostatnimi czasy {{Sparse-b}}V.&nbsp;Goldschmidt{{Sparse-e}} wykazał, że nierównomierne rozszerzenie się ciała, wywołane raptownem ogrzaniem jego powierzchni, może powodować odskakiwanie płasko-kulistych skorupek i&nbsp;co za tem idzie tworzenie się wgłębień. Podobne bowiem zjawisko wykazują też kamienie pustyniowe, wystawione również na raptowne zmiany temperatury.<ref>więcej → woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/travels/Egypt_2011/index.htm Egipt 2011]</ref>
 +
{{AQuote-end}}
 +
 
 +
 
 +
O meteorycie [[Pultusk (Pułtusk)|Pułtusk]], że:
 +
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
 +
{{Wielokropek}} W Muzeum nauk przyrodniczych w&nbsp;Paryżu znajduje się 950 kamieni całkowitych<ref>patrz również → Meunier (1868)</ref>, należących do meteorytu {{Sparse-b}}[[Pultusk (Pułtusk)|pułtuskiego]]{{Sparse-e}} z&nbsp;roku 1868.&nbsp;{{Wielokropek}}
 +
{{AQuote-end}}
 +
:Ale błędnie argumentuje, że meteoryty spadają z&nbsp;grupy (roju) meteoroidów, a&nbsp;nie, że w&nbsp;wyniku rozpadu (fragmentacji) w&nbsp;atmosferze pojedynczego ciała!
-
O meteorycie [[Pułtusk]], że: ''w muzeum w Paryżu znajduje się 950 całkowitych okazów meteorytu [[Pułtusk]]''!
 
-
O meteorycie [[Hraschina]]:
+
O zaginionym (!) okazie meteorytu [[Hraschina]]:
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
{{Wielokropek}}&nbsp;We wspomnianym dniu o&nbsp;6&nbsp;ej wieczorem zauważono błyszczący meteor, który ciągnął ze wschodu; meteor rozpękł się ze strasznym hukiem, poczem jeszcze rozległy się grzmoty i&nbsp;turkot; na ziemię spadły dwa kamienie; droga, którą przebiegł meteor, zaznaczała się jeszcze czas jakiś na niebie smugą dymu. Większy ze spadłych kamieni zarył się „na trzy łokcie głęboko“ w&nbsp;świeżo zaoranem polu. Oba kamienie zostały wysłane do Wiednia; mniejszy gdzieś się zapodział, większy zaś do dziś dnia przechowuje się w&nbsp;znakomitej kolekcyi meteorytów w&nbsp;gabinecie mineralogicznym w&nbsp;Wiedniu.&nbsp;{{Wielokropek}}
{{Wielokropek}}&nbsp;We wspomnianym dniu o&nbsp;6&nbsp;ej wieczorem zauważono błyszczący meteor, który ciągnął ze wschodu; meteor rozpękł się ze strasznym hukiem, poczem jeszcze rozległy się grzmoty i&nbsp;turkot; na ziemię spadły dwa kamienie; droga, którą przebiegł meteor, zaznaczała się jeszcze czas jakiś na niebie smugą dymu. Większy ze spadłych kamieni zarył się „na trzy łokcie głęboko“ w&nbsp;świeżo zaoranem polu. Oba kamienie zostały wysłane do Wiednia; mniejszy gdzieś się zapodział, większy zaś do dziś dnia przechowuje się w&nbsp;znakomitej kolekcyi meteorytów w&nbsp;gabinecie mineralogicznym w&nbsp;Wiedniu.&nbsp;{{Wielokropek}}
Linia 26: Linia 37:
O ''[[:Category:Hammer|hammerach]]''.
O ''[[:Category:Hammer|hammerach]]''.
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
-
{{Wielokropek}} Deszcz kamienny pod {{Sparse-b}}Schleusingen{{Sparse-e}} w Turyngii, 19 maja 1552, wytłukł dużo okien i zabił konia księciu Schwarzburg-Rudolfstadzkiemu. 4 września 1511 r. padł rażony meteorytem ksiądz w {{Sparse-b}}Cremie{{Sparse-e}} nad Addą. {{Wielokropek}}
+
{{Wielokropek}} Deszcz kamienny pod {{Sparse-b}}Schleusingen{{Sparse-e}} w&nbsp;Turyngii, 19 maja 1552<ref>Chladni (1819, s. 213-214)</ref>, wytłukł dużo okien i&nbsp;zabił konia księciu Schwarzburg-Rudolfstadzkiemu. 4&nbsp;września 1511&nbsp;r.<ref>Chladni (1819, s. 209-)</ref> padł rażony meteorytem ksiądz w&nbsp;{{Sparse-b}}Cremie{{Sparse-e}} nad Addą.&nbsp;{{Wielokropek}}
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
-
:W Meteoritical Bulletin Database nie odnotowano pod tymi datami żadnych spadków.
+
:W ''{{!MBD}}'' nie odnotowano pod tymi datami żadnych spadków.
 +
O ignorancji uczonych<ref>informację tę zaczerpnął Neumayr zapewne z&nbsp;''[[Czasopisma/Artykuły#Gazeta_Lwowska|Gazety Lwowskiej]]'' nr&nbsp;43 z&nbsp;1896 roku? Opisano tam również przypadek, jak świat nauki zignorował doniesienie o&nbsp;spadku meteorytu [[Hraschina]]</ref>:
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
-
{{Wielokropek}} W r. 1790 spadł meteoryt pod {{Sparse-b}}Juillac{{Sparse-e}} w Gaskonii<ref name=" Barbotan">spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/index.php?code=4942 Barbotan]''' 24 lipca 1790 roku we Francji; chondryt zwyczajny H5, TKW 6,4&nbsp;kg</ref>; władza gminna złożyła chlubny dowód rozsądku przez spisanie szczegółowego protokółu, opatrzonego 300 podpisami świadków naocznych. Akademia Paryska uznała jednak spisanie dokumentu oficyalnego w sprawie takiej niedorzeczności za rzecz wielce zabawną.
+
{{Wielokropek}} W r. 1790 spadł meteoryt pod {{Sparse-b}}Juillac{{Sparse-e}} w&nbsp;Gaskonii{{MBD-record|name=Barbotan|text=prawdopodobnie chodzi o ten spadek?}}; władza gminna złożyła chlubny dowód rozsądku przez spisanie szczegółowego protokółu, opatrzonego 300 podpisami świadków naocznych. Akademia Paryska uznała jednak spisanie dokumentu oficyalnego w&nbsp;sprawie takiej niedorzeczności za rzecz wielce zabawną.
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
 +
O rozpadzie meteorytów i pasujących do siebie okazach (patrz → [[Łowicz]]):
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
-
{{Wielokropek}} Znaleziono np. koło {{Sparse-b}}Quenggouk{{Sparse-e}}<ref name="Quenggouk">spadek meteorytu '''[http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=22358 Quenggouk]''' 27 grudnia 1857 roku w&nbsp;Birmie; chondryt zwyczajny H4, TKW 6,05&nbsp;kg</ref> w Indyach w odległości jednej mili angielskiej dwa kamienie meteoryczne zupełnie pasujące do siebie, chociaż powierzchnie przełamu powleczone były cienką skorupą. Tak samo po spadku meteorytów pod {{Sparse-b}}Batsura{{Sparse-e}}<ref name="Butsura"></ref> w Indyach Wschodnich, 12 maja 1861 r., znaleziono w odległości 2-ch mil angielskich trzy odłamki dokładnie przystające do siebie ([[:Image:Butsura_(Neumayr_1912-rys99).jpg|rys. 99]]). {{Wielokropek}}
+
{{Wielokropek}} Znaleziono np. koło {{Sparse-b}}{{Txt2Img|Quenggouk_(Haidinger_1861).jpg|Quenggouk}}{{Sparse-e}}{{MBD-record|name=Quenggouk}} w&nbsp;Indyach w&nbsp;odległości jednej mili angielskiej dwa kamienie meteoryczne zupełnie pasujące do siebie, chociaż powierzchnie przełamu powleczone były cienką skorupą. Tak samo po spadku meteorytów pod {{Sparse-b}}Batsura{{Sparse-e}}<ref name="Butsura"></ref> w&nbsp;Indyach Wschodnich, 12&nbsp;maja 1861&nbsp;r., znaleziono w&nbsp;odległości 2-ch&nbsp;mil angielskich trzy odłamki dokładnie przystające do siebie ({{Txt2Img|Butsura_(Neumayr_1912-rys99).jpg|rys. 99}}).&nbsp;{{Wielokropek}}
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
Linia 47: Linia 60:
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}
 +
 +
== Zobacz również ==
 +
 +
* meteoryty: [[Pultusk (Pułtusk)]], [[Stannern]]
 +
 +
== Linki zewnętrzne ==
 +
 +
* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Widmanstatten.htm Figury, struktury Widmanstättena (''Widmanstätten pattern'')] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/travels/travels-Egypt_2011.htm Egipt - w poszukiwaniu „Marsa”] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/Glossary.htm Słownik „meteorytowy” (''Glossary'')]
[[Category:Ilustracje]]
[[Category:Ilustracje]]

Aktualna wersja na dzień 21:25, 20 lip 2018

1i

Obrazy meteorytów na ilustracjach z książki Neumayr (1912).


Ciekawostki

W książce znajduje się wiele ciekawych i sporo trafnych spostrzeżeń na temat meteorytów. Między innymi hipoteza pochodzenia dźwięków (huków) towarzyszących spadkom. Opis procesów powstawania okazów orientowanych. Interesujące hipotezy powstawania regmagliptów (w oryginale piezogliptów, niem. Näpfchen[4]).

«

Bardzo wiele aerolitów wykazuje jeszcze jedną własność charakterystyczną, mianowicie liczne większe lub mniejsze wgłębienia powierzchni, czyli tak zwane piezoglipty (niem. Näpfchen[4], czarka), niekiedy podobne do odcisków wielkiego palca w masie plastycznej. Daubreé w Paryżu wykazał na zasadzie licznych doświadczeń, że podobne wgłębienia powstają w ciałach stałych pod wpływem gazów ściśnionych przy wybuchu dynamitu, prochu, bawełny strzelniczej i t. p.; mamy więc pewną zasadę do przypuszczania, że tak samo ściśnione i rozżarzone powietrze wyrywa kawałki meteorytu, ścierając je następnie na pył, który się zbiera w ogonie meteorytu. Według Breziny do tworzenia się podobnych wgłębień, a nawet przewierceń podatne są przeważnie te części meteorytu, gdzie w dużych ilościach skupia się troilit, związek stosunkowo mniej wytrzymały. Ostatnimi czasy V. Goldschmidt wykazał, że nierównomierne rozszerzenie się ciała, wywołane raptownem ogrzaniem jego powierzchni, może powodować odskakiwanie płasko-kulistych skorupek i co za tem idzie tworzenie się wgłębień. Podobne bowiem zjawisko wykazują też kamienie pustyniowe, wystawione również na raptowne zmiany temperatury.[5]

»


O meteorycie Pułtusk, że:

«

(…) W Muzeum nauk przyrodniczych w Paryżu znajduje się 950 kamieni całkowitych[6], należących do meteorytu pułtuskiego z roku 1868. (…)

»
Ale błędnie argumentuje, że meteoryty spadają z grupy (roju) meteoroidów, a nie, że w wyniku rozpadu (fragmentacji) w atmosferze pojedynczego ciała!


O zaginionym (!) okazie meteorytu Hraschina:

«

(…) We wspomnianym dniu o 6 ej wieczorem zauważono błyszczący meteor, który ciągnął ze wschodu; meteor rozpękł się ze strasznym hukiem, poczem jeszcze rozległy się grzmoty i turkot; na ziemię spadły dwa kamienie; droga, którą przebiegł meteor, zaznaczała się jeszcze czas jakiś na niebie smugą dymu. Większy ze spadłych kamieni zarył się „na trzy łokcie głęboko“ w świeżo zaoranem polu. Oba kamienie zostały wysłane do Wiednia; mniejszy gdzieś się zapodział, większy zaś do dziś dnia przechowuje się w znakomitej kolekcyi meteorytów w gabinecie mineralogicznym w Wiedniu. (…)

»


O hammerach.

«

(…) Deszcz kamienny pod Schleusingen w Turyngii, 19 maja 1552[7], wytłukł dużo okien i zabił konia księciu Schwarzburg-Rudolfstadzkiemu. 4 września 1511 r.[8] padł rażony meteorytem ksiądz w Cremie nad Addą. (…)

»
W Meteoritical Bulletin Database nie odnotowano pod tymi datami żadnych spadków.


O ignorancji uczonych[9]:

«

(…) W r. 1790 spadł meteoryt pod Juillac w Gaskonii[10]; władza gminna złożyła chlubny dowód rozsądku przez spisanie szczegółowego protokółu, opatrzonego 300 podpisami świadków naocznych. Akademia Paryska uznała jednak spisanie dokumentu oficyalnego w sprawie takiej niedorzeczności za rzecz wielce zabawną.

»


O rozpadzie meteorytów i pasujących do siebie okazach (patrz → Łowicz):

«

(…) Znaleziono np. koło Quenggouk[11] w Indyach w odległości jednej mili angielskiej dwa kamienie meteoryczne zupełnie pasujące do siebie, chociaż powierzchnie przełamu powleczone były cienką skorupą. Tak samo po spadku meteorytów pod Batsura[2] w Indyach Wschodnich, 12 maja 1861 r., znaleziono w odległości 2-ch mil angielskich trzy odłamki dokładnie przystające do siebie (rys. 99). (…)

»



Bibliografia

  • Neumayr Melchior, (1912), Dzieje Ziemi (tytuł oryg. Erdgeschichte), t. 1, Geologia ogólna, Warszawa 1912, s. 96-118 (ilustracje).[12] Plik DjVu.[13]

Przypisy

  1. ^ wg Brezina (1894) okaz ważył 225 g
  2. ^ a b spadek meteorytu Butsura w 1861 roku w Indiach; chondryt zwyczajny H6, TKW 26 kg (okaz o bardzo nietypowym kształcie!)
  3. ^ pseudometeoryt „żelazny” Ovifak znaleziony w 1870 roku na grenlandzkiej wyspie Disco; kilkutonowe bryły żelaza rodzimego (native iron); Iron boulder from Ovifak
  4. ^ a b termin ten występuje np. w Brezina (1894)
  5. ^ więcej → woreczko.pl – Egipt 2011
  6. ^ patrz również → Meunier (1868)
  7. ^ Chladni (1819, s. 213-214)
  8. ^ Chladni (1819, s. 209-)
  9. ^ informację tę zaczerpnął Neumayr zapewne z Gazety Lwowskiej nr 43 z 1896 roku? Opisano tam również przypadek, jak świat nauki zignorował doniesienie o spadku meteorytu Hraschina
  10. ^ spadek meteorytu Barbotan 24 lipca 1790 roku we Francji; chondryt zwyczajny H5, TKW 6,4 kg
  11. ^ spadek meteorytu Quenggouk 27 grudnia 1857 roku w Birmie; chondryt zwyczajny H4, TKW 6,05 kg
  12. ^ opis spadków meteorytów: Knyahinya, Pułtusk, Stannern; ilustracje oraz wiele ciekawych informacji i hipotez
  13. ^ wersja cyfrowa wydania z 1906 roku

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Osobiste