(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Tieschitz
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
(→Lokalizacja) |
|||
| (Nie pokazano 43 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
== Spadł duży, pojedynczy okaz rzadkiego typu meteorytu == | == Spadł duży, pojedynczy okaz rzadkiego typu meteorytu == | ||
| + | {{VerifyLevel |level=1i}} | ||
{{InfoboxMeteorite | {{InfoboxMeteorite | ||
| nazwa = Tieschitz | | nazwa = Tieschitz | ||
| Linia 6: | Linia 7: | ||
| opis = Meteoryt Tieschitz (źródło: Makowsky 1879) | | opis = Meteoryt Tieschitz (źródło: Makowsky 1879) | ||
| klasa = Spadek | | klasa = Spadek | ||
| + | | mbclass = fall | ||
| metbull = 23989 | | metbull = 23989 | ||
| lokalizacja = Czechy | | lokalizacja = Czechy | ||
| - | | położenie = 49°36'N, 17°07'E<ref name="true-coord">rzeczywiste miejsce spadku meteorytu leżu około 32 km na południe od oficjalnie podawanych współrzędnych</ref> | + | | położenie = 49°36'N, 17°07'E<ref name="true-coord">rzeczywiste miejsce spadku meteorytu leżu około 32 km na południe od oficjalnie podawanych współrzędnych</ref> |
| uwagi = | | uwagi = | ||
| data = 15 lipca 1878 roku, 13:45<ref name="czas spadku"></ref> (poniedziałek) | | data = 15 lipca 1878 roku, 13:45<ref name="czas spadku"></ref> (poniedziałek) | ||
| - | | typ = chondryt zwyczajny | + | | typ = chondryt zwyczajny H/L3.6 |
| masa = 28 kg | | masa = 28 kg | ||
| liczba = jeden duży okaz | | liczba = jeden duży okaz | ||
| synonimy = w NHM Cat: '''Tesic''', '''Tesice''', '''Tischtin''', '''Tistin'''; po czesku: Těšice | | synonimy = w NHM Cat: '''Tesic''', '''Tesice''', '''Tischtin''', '''Tistin'''; po czesku: Těšice | ||
}} | }} | ||
| - | Spadek meteorytu 15 lipca 1878 roku (poniedziałek) o 13:45 w okolicy miejscowości Tieschitz (cz. ''Těšice'')<ref name="true-coord"></ref> w Czechach | + | Spadek meteorytu 15 lipca 1878 roku (poniedziałek) o godzinie 13:45<ref name="czas spadku"></ref> w okolicy miejscowości Tieschitz (cz. ''Těšice'')<ref name="true-coord"></ref> w [[Czechy|Czechach]]. |
| - | Spadł pojedynczy duży okaz | + | Spadł pojedynczy, duży okaz '''bardzo rzadkiego typu meteorytu H/L3.6'''. W ''{{!MBD}}'' zarejestrowany jest tylko jeden meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?sea=H/L3.6&sfor=types&stype=exact tego typu], z tego też względu meteoryt Tieschitz ma bardzo bogatą bibliografię (Koblitz MetBase). |
| - | === Okoliczności spadku wg Tschermak (1878) === | + | === Okoliczności spadku wg Tschermak (1878, 1879) === |
| - | Meteoryt spadł we wsi '''Tieschitz''' (cz. ''Těšice'') 5½ mili na północny-wschód od miasta Brno. Około godz. 13:45<ref name="czas spadku">czas spadku określono na podstawie rozkładu jazdy pociągów; wg Tschermak (1878) było to o godz. 14:45</ref> | + | Meteoryt spadł we wsi '''Tieschitz''' (cz. ''Těšice'') 5½ mili na północny-wschód od miasta Brno. Około godz. 13:45<ref name="czas spadku">czas spadku określono na podstawie rozkładu jazdy pociągów; wg Tschermak (1878) było to o godz. 14:45</ref> małe dziecko wskazało chłopom pracującym na polach lśniącą, ruchomą chmurę na niebie. Następnie zabrzmiał mocny grzmot, a potem huk.<ref name="Muzeum3000"></ref> Świadkowie widzieli czarną bryłę, która przy upadku wznieciła pył w powietrze. Początkowo bali się do niej podejść (pierwsza odważyła się kobieta ze wsi), później opowiadali, że gdy bryłę odkopywali była jeszcze ciepła.<ref>patrz → meteoryt [[Braunau|Braunau; Czy meteoryty po spadku są jeszcze ciepłe?]]</ref> Kamień spadł na świeżo zaorane pole i wybił dziurę głęboką na pół metra. Miejsce, gdzie upadł znajdowało się około 500 kroków (''Schritte'')<ref name="Schritt">krok (niem. '''Schritt''') to ok. 1,48 metra; patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref> od wsi na południe. Przeniesiono ją do miejscowej gospody (tawerny), gdzie wieśniacy odłupali kilka fragmentów od okazu i zabrali ze sobą. Część fragmentów odzyskał później [[Bibliografia/Brezina Aristides|dr Brezina]] z Muzeum w Wiedniu. Według relacji świadków okaz ważył 28 kg, miał kształt pochylonej piramidy czworobocznej wysokiej na 30 cm i szerokiej na 26 cm. Podobny był do meteorytu [[Ohaba]] i największego kamienia z [[Tabor]]. Kamień został później zabrany przez pastora ''Hess'' z ''Nezamislitz'' i był prezentowany w kościele. Ostatecznie przekazano go prof. ''Makowsky'' do ''Muzeum Uniwersytetu Technicznego'' w Brnie (Tschermak 1878; Brezina 1885). |
| - | + | Według Šreinová et al. (2012) duży okaz ważył pierwotnie 28,5 kg (udało się odzyskać około 635 g fragmentów), natomiast znaleziony później drugi fragment miał ok. 0,64 kg. | |
| + | |||
| + | Trochę inne okoliczności spadku podaje tygodnik ''Gwiazdka Cieszyńska'' nr 31 z 3 sierpnia 1878 roku (''pisownia oryginalna''): | ||
| + | {{AQuote-begin |max-width=800px |align=}} | ||
| + | – ''Meteoryt''. W Tieszycach na Morawie spadł 15 zm. meteoryt, ważący 49½ funtów, w formie nieregularnéj czworograniastéj piramidy. Powierzchnia jego jest czarna, gładka, lecz nierówna; pośrodek podobny do granitu. Na uderzenie weń młotkiem wydaje czysty dźwięk. Ludzie pracujący w polu widzieli, jak meteoryt ten leciał od północnego zachodu ku południowemu wschodu i spadł na rolę zoraną, w któréj zarył się na 2 stopy głębokości. Pewien krawiec z Tieszyc, właśnie wyszedł na pole okopywać swe ziemniaki, gdy naraz spostrzega przed sobą jasność i słyszy grzmot, i zdawało się mu, jakby czarna chmura chciała weń uderzyć. Z strachu potoczył się o kilka kroków w tył, ziemia około niego zadudniała i mnóstwo brył wyleciało w górę o 20 kroków przed nim. Ochłonąwszy z przestrachu, zbliżył się i znalazł w ziemi meteoryt zupełnie gorący. Przywołał innych mieszkańców ze wsi, którzy chwilę jeszcze dotykać się spadłego kamienia nie śmieli, aby się nie sparzyć. Potém kobieta zaniosła g''o'' do wsi, gdzie mieszkańcy odłamali kawał od niego, mniemając że w pośrodku będzie srebro, ponieważ piękny dźwięk wydawał. Meteoryt ten będzie oddany do muzeum w Bernie. – | ||
| + | {{AQuote-end}} | ||
| + | |||
| + | Bardzo intrygująco brzmi zdanie: „''Pewien krawiec z Tieszyc, właśnie wyszedł na pole okopywać swe ziemniaki {{Kropek}}''”. W języku niemieckim wiele nazwisk pochodzi od nazw zawodów, np.: ''Schumacher'' to szewc, ''Müller'' – młynarz, ''Schmidt'' – kowal, ''Fischer'' – rybak, ''Zimmermann'' – cieśla. Jeśli zajrzymy do publikacji Makowsky et al. (1879), to pośród wymienionych tam świadków przelotu bolidu znajdziemy mieszkańca wsi ''{{Txt2Img|Makowsky_(1879)_Fig-1.jpg|Ptin}}'' niejakiego '''''Cyrila Schneidera''''' (''Häusler Cyril Schneider''<ref>niemieckie słowo ''Häusler'' oznaczało wieśniaka, który posiadał mały dom lub tylko go wynajmował i miał niewiele lub wcale prywatnych gruntów; Wikipedia (DE) – [http://de.wikipedia.org/wiki/Häusler Häusler]</ref>). Niemiecki '''''Schneider''''' to polski '''krawiec'''! Opis spadku zamieszczony w ''Gwiazdce Cieszyńskiej'' powstał zapewne z kompilacji informacji zawartych w wielu różnych niemieckojęzycznych źródłach? Być może stąd ten „krawiec” okopujący ziemniaki? | ||
| + | |||
| + | |||
| + | '''Dokładny opis okoliczności spadku znajduje się w publikacjach Makowsky, Tschermak (1879) i Tschermak (1878, 1879).''' | ||
| + | |||
| + | |||
| + | Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – [http://www.hvezdarna.cz/mapa/index.php?id=167 Těšice — meteorit]. | ||
| + | |||
| + | == Kolekcje == | ||
Masa główna meteorytu Tieschitz znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fotografia okazu Koblitz MetBase i na portalu [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23989 Encyclopedia of Meteorites]). | Masa główna meteorytu Tieschitz znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fotografia okazu Koblitz MetBase i na portalu [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23989 Encyclopedia of Meteorites]). | ||
| - | :{| | + | Fragmenty meteorytu Tieschitz w największych kolekcjach: |
| + | :{| {{Koblitz Repository}} | ||
! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) !! uwagi | ! Zbiór !! waga fragmentów<br />(Koblitz MetBase) !! uwagi | ||
|- | |- | ||
| - | | Vienna, Naturhist. Mus. || 27 | + | | [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 27,27 kg<ref>wg Šreinová et al. (2012) fragment ten waży 27,47 kg</ref> || masa główna; fotografia w Koblitz MetBase |
|- | |- | ||
| - | | London, Nat. Hist. Mus. || 78 g || | + | | [[London, Nat. Hist. Mus.]] || 78 g || |
|- | |- | ||
| Brno, Min. Mus. Moravia || 50 g || | | Brno, Min. Mus. Moravia || 50 g || | ||
|- | |- | ||
| - | | Prague, Nat. Mus. || 46 g || 3 fragmenty: 41 g, 4 g, 1 g (Tuček 1968) | + | | [[Prague, Nat. Mus.]] || 46 g || 3 fragmenty: {{Txt2Img|Tieschitz_(NHM_Prague)-TJ.jpg|41 g}}, 4,3 g, 1,4 g<ref name="Muzeum3000">wg portalu Národí Muzeum Praha – Muzeum 3000; w zbiorach w Pradze są fragmenty z późniejszych znalezisk</ref> (Tuček 1968) |
|- | |- | ||
| - | | Bonn, Min. Mus. Univ. || 41 | + | | [[Bonn, Min. Mus. Univ.]] || 41,8 g || |
|- | |- | ||
| - | | Paris, Mus. d'Hist. Nat. || 36 g || | + | | [[Paris, Mus. d'Hist. Nat.]] || 36 g || |
|- | |- | ||
| - | | Gifhorn, Bartoschewitz Colln. || 35 | + | | [[Gifhorn, Bartoschewitz Colln.]] || 35,9 g || |
|- | |- | ||
| - | | Moscow, Acad. Sci. || 33 | + | | [[Moscow, Acad. Sci.]] || 33,3 g || |
|- | |- | ||
| {{Wielokropek}} | | {{Wielokropek}} | ||
|} | |} | ||
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu. | W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu. | ||
| + | |||
| + | W katalogu online zbiorów [[Szablon:WashingtonNMNH-SI|muzeum w Waszyngtonie (NMNH)]] znajdują się zdjęcia płytek cienkich (''thin section'') tego rzadkiego meteorytu. | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| Linia 58: | Linia 78: | ||
{{GEFrame-begin}} | {{GEFrame-begin}} | ||
{{GEMap | {{GEMap | ||
| - | | | + | | htmlFileMap = wiki-Tieschitz.htm |
| - | | | + | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml |
| kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Tieschitz-fit.kml | | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Tieschitz-fit.kml | ||
| lat = 49.31 | | lat = 49.31 | ||
| lon = 17.16 | | lon = 17.16 | ||
| zoom = 9 | | zoom = 9 | ||
| - | | type = | + | | type = terrain |
}} | }} | ||
{{GEIcon-PointRed}} | {{GEIcon-PointRed}} | ||
| Linia 73: | Linia 93: | ||
współrzędne wg innych autorów | współrzędne wg innych autorów | ||
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
| - | W oficjalnych katalogach meteorytów podawane są | + | W oficjalnych katalogach meteorytów podawane są „błędne” współrzędne miejsce spadku! Meteoryt spadł między wsiami '''''Tištín''''' i '''''Těšice''''' (dawn. ''Tischtin'' i ''Tieschitz''), a nie w okolicy miejscowości ''Těšetice''.<ref name="true-coord"></ref> Tuček (1968) podaje jeszcze inne współrzędne miejsca spadku – oddalone o 18 km na południe! |
| + | |||
| + | |||
| + | W 1833 roku w odległości ok. 40 km na zachód od miejsca spadku meteorytu Tieschitz spadł deszcz meteorytów [[Blansko]]. | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | [[Image:Tieschitz_map_(Brezina_1885).jpg|thumb| | + | [[Image:Tieschitz_map_(Brezina_1885).jpg|thumb|{{GEFrame-dfltWidth}}px|left|Mapa okolic spadku meteorytu; ''Fallkarte Tieschitz 1:25.000 Seite 189'' (Brezina 1885)]] |
Mapa okolic wsi ''Tischtin'' i ''Tieschitz'' z zaznaczonymi miejscami znalezienia meteorytu (mapa ''Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie'' w skali 1:25000; Brezina 1885). | Mapa okolic wsi ''Tischtin'' i ''Tieschitz'' z zaznaczonymi miejscami znalezienia meteorytu (mapa ''Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie'' w skali 1:25000; Brezina 1885). | ||
Komentarz do mapy (Brezina 1885, s. 189-190): | Komentarz do mapy (Brezina 1885, s. 189-190): | ||
{| | {| | ||
| - | |{{AQuote-begin|max-width = 480px |align=center}} | + | |{{AQuote-begin |max-width=480px |align=center}} |
| - | {{Wielokropek}} Trotzdem ich diesen Sachverhalt für äusserst wahrscheinlich halte, will ich doch einen der photographischen Copie der Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie 1:25.000 entnommenen Situationsplan geben ( | + | {{Wielokropek}} Trotzdem ich diesen Sachverhalt für äusserst wahrscheinlich halte, will ich doch einen der photographischen Copie der Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie 1:25.000 entnommenen Situationsplan geben ({{Txt2Img|Tieschitz_map_(Brezina_1885).jpg|Fig. 9, Tafel 4}}), worin von Herrn Assistenten {{Sparse-b}}Szombathy{{Sparse-e}} der Fallpunkt des Hauptsteines in Tieschitz und der angebliche Fundpunkt der Fragmente auf dem Felde des {{Sparse-b}}Zapletal{{Sparse-e}} in Tischtin durch Anvisiren der Kirchthürme von Tieschitz und Tischtin bestimmt wurden; zwei mit Pfeilen versehene Linien bedeuten die angenommene Flugrichtung des Meteors, und zwar die obere nach den Bestimmungen von {{Sparse-b}}Niessl{{Sparse-e}}<ref>Niessl (1878); krótka informacja</ref> (in der Arbeit von {{Sparse-b}}Makowsky{{Sparse-e}} und {{Sparse-b}}Tschermak{{Sparse-e}}), die untere nach Angaben, welche die Augenzeugen Herrn {{Sparse-b}}Szombathy{{Sparse-e}} gemacht haben und welche letzterer zu einer trigonometrischen Bestimmung verwenden konnte. |
{{AQuote-end}} | {{AQuote-end}} | ||
|} | |} | ||
| - | Punkt oznaczony na mapie '''1.''' wskazuje miejsce znalezienia masy głównej meteorytu podany przez pana ''Szombathy''. Punkt '''2.''' to miejsce znalezienia dodatkowych fragmentów! Strzałki na mapie określają kierunek lotu meteorytu. Górna strzałka to kierunek wskazany przez pana ''Niessl'', dolna wg relacji pana ''Szombathy'' (Tschermak 1878). Bolid nadleciał z kierunku NWW ( | + | Punkt oznaczony na mapie '''1.''' wskazuje miejsce znalezienia masy głównej meteorytu podany przez pana ''Szombathy''. Punkt '''2.''' to miejsce znalezienia dodatkowych fragmentów?! Strzałki na mapie określają kierunek lotu meteorytu. Górna strzałka to kierunek wskazany przez pana ''Niessl'', dolna wg relacji pana ''Szombathy'' (Tschermak 1878). Bolid nadleciał z kierunku NWW ({{Txt2Img|Makowsky_(1879)_Fig-1.jpg|hipotetyczna trajektoria}} znajduje się w pracy Makowsky (1879)). |
| + | |||
| + | |||
| + | Według relacji w ''Gwiazdce Cieszyńskiej'' (1878) „''meteoryt ten leciał od północnego zachodu ku południowemu wschodu''”. | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| Linia 93: | Linia 119: | ||
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
| - | File:Tischitz_(II_Frantiskovo_O_9_IV).jpg|Wsie '''Tischtin''' i '''Tieschitz''' ( | + | File:Tischitz_(II_Frantiskovo_O_9_IV).jpg|Wsie '''Tischtin''' i '''Tieschitz'''. Mapa ''II. vojenské mapování - Františkovo'' (1836-1852; skala 1:28800) (źródło: Mapire) |
| - | File:Tischitz_(III_Frantiskovo_4258_4).jpg|Wsie '''Tištín''' (''Tischtin'') i '''Tieschitz''' (''Těšice'') (źródło: | + | File:Tischitz_(III_Frantiskovo_4258_4).jpg|Wsie '''Tištín''' (''Tischtin'') i '''Tieschitz''' (''Těšice''). ''III. vojenské mapování - Františko-josefské'', fragment arkusza 4258_4 (skala 1:25 000) (źródło: oldmaps.geolab.cz) |
| - | File:Tischitz_(Mapy_austro-wegierskie_35-49).jpg|Wsie '''Tischtin''' i '''Tieschitz''' | + | File:Tischitz_(Mapy_austro-wegierskie_35-49).jpg|Wsie '''Tischtin''' i '''Tieschitz'''; układ współrzędnych ''Ferro''<ref name="O.L.v.F.">{{!O.L.v.F.}}</ref> (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912) |
</gallery> | </gallery> | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| - | == [[Tieschitz/ | + | == [[Tieschitz/Galerie]] == |
| - | <gallery caption="" widths="200px" heights=" | + | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> |
| - | File:Tieschitz_(Tucek_1981_fot_44).jpg|Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów w Pradze (Tuček 1968, 1981) | + | File:Tieschitz_(NHM_Prague)-TJ.jpg|Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|muzeum w Pradze]] (fot. Tomasz Jakubowski) |
| + | File:Tieschitz_(Tucek_1981_fot_44).jpg|Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|muzeum w Pradze]] (Tuček 1968, 1981) | ||
| + | File:Tieschitz_(Šreinová_2012).jpg|Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów [[Szablon:PragueNM|muzeum w Pradze]] (Šreinová et al. 2012) | ||
| + | File:Tieschitz (NHM Vienna)-TJ21-3.jpg|Masa główna meteorytu [[Tieschitz]] (27,5 kg) ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
| + | File:Tieschitz (NHM Vienna)-TJ21-1.jpg|Fragment meteorytu [[Tieschitz]] (792,0 g) ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
| + | File:Tieschitz (NHM Vienna)-TJ21-2.jpg|Płytka meteorytu [[Tieschitz]] (671,2 g) ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
| + | File:Tieschitz_(Tomasz_Jakubowski_Meteorites_Collection).jpg|Fragment meteorytu Tieschitz i oryginalna etykietka kolekcji Geologický Ústav Masarykovy University v Brně (Brono, [[Czechy]]) (kolekcja Tomasza Jakubowskiego) | ||
| + | File:Jakubowski_Tomasz_Collection_(old_labels)-1.jpg|Zbiór meteorytów ze starych kolekcji: Gibeon (syn. Goamus){{MBD-record|name=Gibeon}}, Vaca Muerta{{MBD-record|name=Vaca Muerta}}, [[Bohumilitz]], [[Tieschitz]], [[Magura]], [[Stannern]], [[Pułtusk]], [[Kuleschovka]] (kolekcja Tomasza Jakubowskiego) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| - | Meteoryt [[Tieschitz/ | + | Meteoryt [[Tieschitz/Galerie|Tieschitz]] (Makowsky, Tschermak 1879; źródło: {{Link-BHL|item=31466|text={{!BHL}}}}) |
| - | <gallery caption="" widths="150px" heights=" | + | <gallery caption="" widths="150px" heights="210px" perrow="4"> |
File:Makowsky_(1879)_Taf-I.jpg|Wygląd okazu (skala wielkości na rysunku) | File:Makowsky_(1879)_Taf-I.jpg|Wygląd okazu (skala wielkości na rysunku) | ||
File:Makowsky_(1879)_Taf-II.jpg|Regmaglipty i linie spływu | File:Makowsky_(1879)_Taf-II.jpg|Regmaglipty i linie spływu | ||
| Linia 115: | Linia 148: | ||
| - | Więcej → [[Tieschitz/ | + | ''[[Redakcja]]'' portalu z wizytą w rejonie spadku (stan: ''luty 2016 r.'') |
| + | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="2"> | ||
| + | File:Tieschitz_(trip_2016)_1.jpg|Wieś '''Těšice''' | ||
| + | File:Tieschitz_(trip_2016)_2.jpg|Miejsce spadku meteorytu | ||
| + | File:Tieschitz_(Wadi).jpg|Na pole widoczne za [[Wadi]] spadł meteoryt | ||
| + | File:Tieschitz_(Woreczko).jpg| | ||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ;Więcej → [[Tieschitz/Galerie]]. | ||
<br clear="all"/> | <br clear="all"/> | ||
| Linia 122: | Linia 164: | ||
* {{Brezina (1885)}} | * {{Brezina (1885)}} | ||
| + | |||
| + | * ''Gwiazdka Cieszyńska'', (1878), '''Meteoryt''', nr 31 (3 sierpnia 1878), s. 269. Plik {{Link-dLibra|SBC|d|16563}}. | ||
* {{Koblitz MetBase}} | * {{Koblitz MetBase}} | ||
| Linia 127: | Linia 171: | ||
* {{Makowsky (1879)}} | * {{Makowsky (1879)}} | ||
| - | * | + | * {{Melion (1886)}} |
| - | * | + | * {{Melion (1887)}} |
| - | * Tschermak Gustav, (1878), '''Der Meteorit von [[Tieschitz]]''', ''Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen'', 1, 1878, s. 289. | + | * Niessl Gustav von, (1878), '''Bahnbestimmung des Meteoriten von [[Tieschitz]] in Mähren''', ''Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe'', 15, nr XXV, 1878, s. 215.<ref>krótka informacja</ref> Plik {{Link-BHL|item=28696}}. |
| + | |||
| + | * {{Šreinová (2012) |page=19-20}} | ||
| + | |||
| + | * Tschermak Gustav, (1878), '''''Vorläufiger Bericht über den Meteoritenfall bei [[Tieschitz]] in Mähren, welcher am 15. Juli 1878 um 2 Uhr Nachmittags stattgefunden hat''''', ''Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe'', 15, nr XX, 1878, s. 180-181.<ref>krótka informacja</ref> Plik {{Link-BHL|item=28696}}. | ||
| + | |||
| + | * Tschermak Gustav, (1878), '''Der Meteorit von [[Tieschitz]]''', ''Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen'', 1, 1878, s. 289. Plik {{Link-IA|tmpmtschermaksm03unkngoog}}. | ||
| + | |||
| + | * Tschermak Gustav, (1879), '''Der Meteoritenfall bei [[Tieschitz]] in Mähren''', ''Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften'', 78, Abt. 1, 1879, s. 440-443, 580-582. Plik {{Link-BHL|item=35250}}. | ||
* {{Tuček (1968)}} | * {{Tuček (1968)}} | ||
| Linia 137: | Linia 189: | ||
* {{Tuček (1981) |page=197-199}} | * {{Tuček (1981) |page=197-199}} | ||
| - | + | {{Koblitz References |1=After detonations, a stone of about 28kg was seen to fall, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.480. Description and analysis, A.Makovsky and G.Tschermak, Denkschr. Akad. Wiss. Wien, Math.-naturwiss. Kl., 1879, 39, p.187. Unequilibrated, classification and analysis, 25.13% total Fe, R.T.Dodd et al., GCA, 1967, 31, p.921. Kr isotopic composition, O.Eugster et al., Earth Planet. Sci. Lett., 1967, 2, p.385. Study of chondrules, G.Kurat, Meteorite Research, ed. P.M.Millman, D.Reidel, Dordrecht-Holland, 1969, p.185, M.Christophe Michel-Levy, Earth Planet. Sci. Lett., 1976, 30, p.143. Mössbauer analysis, E.L.Sprenkel-Segel, Meteorite Research, ed. P.M.Millman, 1969, p.93. Partial INAA, R.A.Schmitt et al., Meteoritics, 1972, 7, p.131. Volatile trace element abundances, J.C.Laul et al., GCA, 1973, 37, p.329. Chemical composition of chondrules, T.W.Osborn et al., GCA, 1973, 37, p.1909. Trace element concentrations, C.M.Binz et al., GCA, 1976, 40, p.59. Te content, C.L.Smith et al., GCA, 1977, 41, p.676. Trace element contents of heated samples, M.Ikramuddin et al., GCA, 1977, 41, p.1248. Infrared photometry, albedo, JHK colors, M.Leake et al., Meteoritics, 1978, 13, p.101. Porosity, C.Michel-Lévy, Meteoritics, 1978, 13, p.305. Matrix composition, recrystallization sequence, G.R.Huss et al., Meteoritics, 1978, 13, p.495 (abs.). TL data, D.W.G.Sears, Meteoritics, 1978, 13, p.628 (abs.). Ti, Zr and Hf abundances, M.Shima, GCA, 1979, 43, p.353. Rb-Sr age, J.-F.Minster and C.J.Allegre, Earth Planet. Sci. Lett., 1979, 42, p.333. Size frequency distributions of fluid drop chondrules, T.V.V.King and E.A.King, Meteoritics, 1979, 14, p.91. Subclassification, TL data, C.L.Melcher et al., Meteoritics, 1980, 15, p.332 (abs.); E.Anders and M.G.Zadnik, GCA, 1985, 49, p.1281. Metallography, A.W.R.Bevan and H.J.Axon, Earth Planet. Sci. Lett., 1980, 47, p.353. Mineral chemistry, R.Hutchison et al., Proc. Roy. Soc. London, 1981, A374, p.159. Study of fine structure, J.R.Ashworth, Proc. Roy. Soc. London, 1981, A374, p.179. Study of fine-grained, opaque silicate matrix, G.R.Huss et al., GCA, 1981, 45, p.33. Bulk analysis of compound chondrules, G.Lux et al., GCA, 1981, 45, p.675. REE abundances in chondrules, J.L.Gooding and T.Fukuoka, Meteoritics, 1982, 17, p.222 (abs.). Carbon content and isotopic composition, M.M.Grady et al., J. Geophys. Res., 1982, 87 (suppl.), p.A289; see also, Meteoritics, 1989, 24, p.147. D/H ratio, N.J.McNaughton et al., J. Geophys. Res., 1982, 87 (suppl.), p.A297. Analysis of chondrule olivine and orthopyroxene, E.R.D.Scott and G.J.Taylor, LPSC, 1983, 14, p.680 (abs.). Uranium contents and track data of phosphate minerals, M.T.Murrell and D.S.Burnett, GCA, 1983, 47, p.1999. Compositional study of chondrules, matrix and fragments, F.Wlotzka, In: Chondrules and Their Origins (ed. E.A.King), 1983, p.296, Houston, Lunar Planet. Institute. Oxygen isotopic composition of bulk and matrix, J.Halbout et al., LPSC, 1984, 15, p.339 (abs.). Chemical composition and texture of matrix and chondrule rims, S.Matsunami, Mem. Nat. Inst. Polar Res., Tokyo, 1984, (35), p.126. Contains CAIs, A.Bischoff and K.Keil, GCA, 1984, 48, p.693. Ti isotopic anomalies, S.Niemeyer and G.W.Lugmair, GCA, 1984, 48, p.1401. Petrology and composition of matrix material, E.R.D.Scott et al., GCA, 1984, 48, p.1741; H.Nagahara, GCA, 1984, 48, p.2581. REE abundance pattern of individual chondrule, Y.Nishikawa et al., Papers 9th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1984, p.72. Trace element data, J.W.Morgan et al., GCA, 1985, 49, p.247. Mössbauer analysis of magnetic properties, D.G.Agresti et al., LPSC, 1986, 17, p.5 (abs.). Composition and texture of relict forsterite grains, I.M.Steele, GCA, 1986, 50, p.1379. Si isotopic composition, C.Molini-Velsko et al., GCA, 1986, 50, p.2719. Siderophile element data, D.W.G.Sears and K.S.Weeks, GCA, 1986, 50, p.2815. Elemental composition of chondrule minerals, A.E.Rubin, Meteoritics, 1986, 21, p.283. Nuclear track densities in olivines, L.L.Kashkarov et al., LPSC, 1987, 18, p.479 (abs.). Lithophile element abundances in chondrules, H.Nagamoto et al., LPSC, 1987, 18, p.696 (abs.). Hydrogen isotopic composition, F.Robert et al., GCA, 1987, 51, p.1807. Average chondrule composition, K.Fredriksson, LPSC, 1988, 19, p.352 (abs.). REE patterns of chondrule rims and cores; S.Noda et al., LPSC, 1988, 19, p.868 (abs.); see also, H.Nagamoto et al., Papers 12th Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1987, p.84 (abs.). Carbon and nitrogen isotopic compositions, C.M.O'D.Alexander et al., LPSC, 1989, 20, p.7 (abs.). Mg isotopes in plagioclase, I.D.Hutcheon et al., LPSC, 1989, 20, p.434 (abs.). Study of nuclear particle tracks in chondrules and matrix, L.L.Kashkarov et al., LPSC, 1989, 20, p.504 (abs.). Study of chondrule textures, W.R.Skinner, LPSC, 1989, 20, p.1018 (abs.). Major and trace element data, classification, intermediate between H and L chondrites, G.W.Kallemeyn et al., GCA, 1989, 53, p.2747. Study of chondrule rims, C.M.O'D.Alexander et al., Earth Planet. Sci. Lett., 1989, 95, p.187. Composition of matrix olivine, S.Matsunami et al., Proc. NIPR Symp. Ant. Met., 1990, (3), p.147. Sulfur isotopic composition, X.Gao and M.Thiemens, LPSC, 1990, 21, p.401 (abs.). Track densities in olivine, preaccretionary irradiation effects, L.L.Kashkarov and G.V.Kalinina, LPSC, 1990, 21, p.601 (abs.); with TL data, L.L.Kashkarov et al., LPSC, 1990, 21, p.605 (abs.). Analysis of kamacite, A.E.Rubin, GCA, 1990, 54, p.1219. Carbon and nitrogen isotopic composition, C.M.O'D.Alexander et al., Earth Planet. Sci. Lett., 1990, 99, p.220. I-Xe systematics of chondrules, R.H.Nichols,Jr. et al., LPSC, 1991, 22, p.975 (abs.). Oxygen isotopic composition, R.N.Clayton et al., GCA, 1991, 55, p.2317. Xe and Ne isotopic composition of acid-resistant residues, R.H.Nichols,Jr. et al., GCA, 1991, 55, p.2921; see also, C.M.Hohenberg et al, LPSC, 1990, 21, p.526 (abs.). Study of mineral inclusions in metal grains, C.Perron and M.B.Denise, LPSC, 1992, 23, p.1055 (abs.). Composition of white matrix, R.Hutchison, Meteoritics, 1992, 27, p.236 (abs.). Carbon and Si isotopic composition of presolar SiC, C.M.O'D.Alexander, GCA, 1993, 57, p.2869. Bulk density and porosity, M.Terho et al., Studia Geophysica et Geodaedica, 1993, 37, p.65; see also, D.T.Britt and G.J.Consolmagno, MAPS, 2003, 38, p.1161. Noble gas composition of high-purity separates of presolar diamonds, G.R.Huss and R.S.Lewis, Meteoritics, 1994, 29, p.791. Isotopic composition of interstellar graphite, X.Gao et al., LPSC, 1994, 25, p.401 (abs.). Sulfur isotopic composition of troilite, B.A.Paterson et al., LPSC, 1994, 25, p.1057 (abs.); see also, GCA, 1997, 61, p.601. Oxygen and Mg isotopic composition of interstellar corundum and spinel, L.Nittler et al, LPSC, 1994, 25, p.1005 (abs.). Noble gas analyses of acid-resistant residue, diamond and SiC contents, G.R.Huss and R.S.Lewis, GCA, 1995, 59, p.115; see also, LPSC, 1990, 21, p.542 (abs.). Contains nierite, Si3N4, a new mineral, M.R.Lee et al., Meteoritics, 1995, 30, p.387. Isotopic composition and origin of silicon nitride, S.S.Russell et al., Meteoritics, 1995, 30, p.399. Nd isotopic composition of chondrules, N.Krestina et al., Meteoritics, 1995, 30, p.530 (abs.), LPSC, 1996, 27, p.701 (abs.). Oxygen and Al isotopic ratios in presolar Al2O3 grains, L.R.Nittler, LPSC, 1996, 27, p.965 (abs.); see also, L.R.Nittler et al., MAPS, 1997, 32, p.A100 (abs.). Petrography and mineralogy of chondrule rims, T.Noguchi, Papers 21st Symp. Ant. Met., NIPR Tokyo, 1996, p.138 (abs.). Carbon and nitrogen isotopic study of diamonds, S.S.Russell et al., MAPS, 1996, 31, p.343. Analysis of P1 noble gases in acid residues by stepped pyrolysis, G.R.Huss et al., GCA, 1996, 60, p.3311. Oxygen isotopic compositions of chondrules, R.D.Ash et al., MAPS, 1997, 32, p.A8 (abs.). Petrographic study of troilite distribution in chondrules, A.L.Sailer and A.E.Rubin, MAPS, 1997, 32, p.A113 (abs.). Isotopic composition of nitrogen, oxygen, Mg and Ti in circumstellar oxide grains, R.Strebel et al., MAPS, 1997, 32, p.A125 (abs.); see also, R.Strebel and P.Hoppe, MAPS, 1999, 34, p.A112 (abs.). Study of Cl-bearing melt inclusions within chondrule olivine, J.C.Bridges, A.J.Brearley, Workshop on Modification of Chondritic Materials, LPI Tech. Rpt. 97-02, Part 1, 1997, p.8 (abs.). Comparison of mineralogical and chemical characteristics of matrix to those in Semarkona, R.Hutchison et al., Workshop on Modification of Chondritic Materials, LPI Tech. Rpt. 97-02, Part 1, 1997, p.27 (abs.). Mg isotopic fractionation in chondrules, C.M.O'D.Alexander et al., MAPS, 1998, 33, p.A9 (abs.). Shows unusual depletion in Fe relative to Ni, R.Hutchison, MAPS, 1998, 33, p.A73 (abs.). Analysis of nitrogen and carbon abundances and isotopic compositions of acid-insoluble carbonaceous fractions, C.M.O'D.Alexander et al., MAPS, 1998, 33, p.603. I-Xe dating of chondrules, T.D.Swindle, MAPS, 1998, 33, p.1147. Petrological study of chondrule mesostasis and white matrix, R.Hutchison et al., MAPS, 1998, 33, p.1169. Fe and Zn contents of olivines and pyroxenes, W.Klöck et al., MAPS, 1999, 34, p.A65 (abs.). Oxygen isotopic composition of presolar oxide grains, L.R.Nittler and C.M.O'D.Alexander, LPSC, 1999, 30, abs. #2041; see also, L.R.Nittler et al., MAPS, 2001, 36, p.A149 (abs). Petrographic study of troilite distribution in chondrules; shock classification, A.E.Rubin et al., GCA, 1999, 63, p.2281. TOF-SIMS analysis of presolar type X silicon carbide grains, T.Henkel et al., MAPS, 2000, 35, p.A69 (abs.). Tungsten microdistribution in metal grains, M.Humayun and A.J.Campbell, MAPS, 2000, 35, p.A79 (abs.). Structural disorder of carbonaceous matter, E.Quirico E. et al., LPSC, 2002, 33, abs. #1120. Trace element abundances in micro-objects, A.Engler et al., LPSC, 2003, 34, abs. #1689. Magnetic susceptibility, P.Rochette et al., MAPS, 2003, 38, p.251. Study of metamorphic grade of organic matter by Raman and IR spectrocopy, E.Quirico et al., MAPS, 2003, 38, p.795. Fe isotopic composition of individual chondrules, K.Kehm et al., GCA, 2003, 67, p.2879. Distribution of Cr in chondrule olivine, J.N.Grossman, LPSC, 2004, 35, abs. #1320. Re-Os dating, M.I.Smoliar et al., LPSC, 2004, 35, abs. #1333. Study of thermal metamorphism, J.N.Grossman and A.J.Brearley, MAPS, 2005, 40, p.87. Mössbauer study of modal mineralogy, O.N.Menzies et al., MAPS, 2005, 40, p.1023.}} | |
| - | + | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
== Zobacz również == | == Zobacz również == | ||
| - | * [[Tieschitz/ | + | * [[Tieschitz/Galerie]] |
| + | * meteoryt [[Blansko]] | ||
| + | |||
| + | * [[Dawne jednostki miar i wag]] | ||
== Linki zewnętrzne == | == Linki zewnętrzne == | ||
| - | * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' | + | * '''Meteoritical Bulletin Database ([http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php MBD])''' – meteoryt [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=23989 Tieschitz] |
| - | * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' | + | * '''Encyclopedia of Meteorites ([http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/ EoM])''' – meteoryt [http://www.encyclopedia-of-meteorites.com/meteorite.aspx?id=23989 Tieschitz] |
| + | |||
| + | * {{ViennaNHM}} | ||
| + | * {{LondonNHM}} | ||
| + | * {{PragueNM}} | ||
| + | * {{MoscowVernadskyIG|id=11021|name=Tieschitz}} (fotografia fragmentu) | ||
| + | |||
| + | * Meteoryt Tieschitz w kolekcjach polskich – [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Tieschitz.htm Wadi & Jan Woreczko Collection] | ||
| + | |||
| + | * [http://www.hvezdarna.cz/mapa/ Astronomická mapa České republiky] | ||
| - | * | + | * Wikipedia (CZ) – [http://cs.wikipedia.org/wiki/Těšice_(Nezamyslice) Těšice (Nezamyslice)] {{SeparatorBull}} [http://cs.wikipedia.org/wiki/Tištín Tištín] |
| - | + | ||
| - | + | ||
| - | * | + | * {{MPOD|name=Tieschitz}} |
Aktualna wersja na dzień 22:10, 20 sie 2022
Spadł duży, pojedynczy okaz rzadkiego typu meteorytu
1i
| Tieschitz → | |
_Taf-II.jpg)
Meteoryt Tieschitz (źródło: Makowsky 1879)
| |
| Spadek | |
| Lokalizacja | Czechy |
| Położenie[2] | 49°36'N, 17°07'E[1] |
| Data | 15 lipca 1878 roku, 13:45[3] (poniedziałek) |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny H/L3.6 |
| Masa | 28 kg |
| Liczba okazów | jeden duży okaz |
| Meteoritical Bulletin Database | |
| Synonimy → | |
| w NHM Cat: Tesic, Tesice, Tischtin, Tistin; po czesku: Těšice | |
Spadek meteorytu 15 lipca 1878 roku (poniedziałek) o godzinie 13:45[3] w okolicy miejscowości Tieschitz (cz. Těšice)[1] w Czechach.
Spadł pojedynczy, duży okaz bardzo rzadkiego typu meteorytu H/L3.6. W Meteoritical Bulletin Database zarejestrowany jest tylko jeden meteoryt tego typu, z tego też względu meteoryt Tieschitz ma bardzo bogatą bibliografię (Koblitz MetBase).
Okoliczności spadku wg Tschermak (1878, 1879)
Meteoryt spadł we wsi Tieschitz (cz. Těšice) 5½ mili na północny-wschód od miasta Brno. Około godz. 13:45[3] małe dziecko wskazało chłopom pracującym na polach lśniącą, ruchomą chmurę na niebie. Następnie zabrzmiał mocny grzmot, a potem huk.[4] Świadkowie widzieli czarną bryłę, która przy upadku wznieciła pył w powietrze. Początkowo bali się do niej podejść (pierwsza odważyła się kobieta ze wsi), później opowiadali, że gdy bryłę odkopywali była jeszcze ciepła.[5] Kamień spadł na świeżo zaorane pole i wybił dziurę głęboką na pół metra. Miejsce, gdzie upadł znajdowało się około 500 kroków (Schritte)[6] od wsi na południe. Przeniesiono ją do miejscowej gospody (tawerny), gdzie wieśniacy odłupali kilka fragmentów od okazu i zabrali ze sobą. Część fragmentów odzyskał później dr Brezina z Muzeum w Wiedniu. Według relacji świadków okaz ważył 28 kg, miał kształt pochylonej piramidy czworobocznej wysokiej na 30 cm i szerokiej na 26 cm. Podobny był do meteorytu Ohaba i największego kamienia z Tabor. Kamień został później zabrany przez pastora Hess z Nezamislitz i był prezentowany w kościele. Ostatecznie przekazano go prof. Makowsky do Muzeum Uniwersytetu Technicznego w Brnie (Tschermak 1878; Brezina 1885).
Według Šreinová et al. (2012) duży okaz ważył pierwotnie 28,5 kg (udało się odzyskać około 635 g fragmentów), natomiast znaleziony później drugi fragment miał ok. 0,64 kg.
Trochę inne okoliczności spadku podaje tygodnik Gwiazdka Cieszyńska nr 31 z 3 sierpnia 1878 roku (pisownia oryginalna):
– Meteoryt. W Tieszycach na Morawie spadł 15 zm. meteoryt, ważący 49½ funtów, w formie nieregularnéj czworograniastéj piramidy. Powierzchnia jego jest czarna, gładka, lecz nierówna; pośrodek podobny do granitu. Na uderzenie weń młotkiem wydaje czysty dźwięk. Ludzie pracujący w polu widzieli, jak meteoryt ten leciał od północnego zachodu ku południowemu wschodu i spadł na rolę zoraną, w któréj zarył się na 2 stopy głębokości. Pewien krawiec z Tieszyc, właśnie wyszedł na pole okopywać swe ziemniaki, gdy naraz spostrzega przed sobą jasność i słyszy grzmot, i zdawało się mu, jakby czarna chmura chciała weń uderzyć. Z strachu potoczył się o kilka kroków w tył, ziemia około niego zadudniała i mnóstwo brył wyleciało w górę o 20 kroków przed nim. Ochłonąwszy z przestrachu, zbliżył się i znalazł w ziemi meteoryt zupełnie gorący. Przywołał innych mieszkańców ze wsi, którzy chwilę jeszcze dotykać się spadłego kamienia nie śmieli, aby się nie sparzyć. Potém kobieta zaniosła go do wsi, gdzie mieszkańcy odłamali kawał od niego, mniemając że w pośrodku będzie srebro, ponieważ piękny dźwięk wydawał. Meteoryt ten będzie oddany do muzeum w Bernie. –
Bardzo intrygująco brzmi zdanie: „Pewien krawiec z Tieszyc, właśnie wyszedł na pole okopywać swe ziemniaki …”. W języku niemieckim wiele nazwisk pochodzi od nazw zawodów, np.: Schumacher to szewc, Müller – młynarz, Schmidt – kowal, Fischer – rybak, Zimmermann – cieśla. Jeśli zajrzymy do publikacji Makowsky et al. (1879), to pośród wymienionych tam świadków przelotu bolidu znajdziemy mieszkańca wsi Ptin niejakiego Cyrila Schneidera (Häusler Cyril Schneider[7]). Niemiecki Schneider to polski krawiec! Opis spadku zamieszczony w Gwiazdce Cieszyńskiej powstał zapewne z kompilacji informacji zawartych w wielu różnych niemieckojęzycznych źródłach? Być może stąd ten „krawiec” okopujący ziemniaki?
Dokładny opis okoliczności spadku znajduje się w publikacjach Makowsky, Tschermak (1879) i Tschermak (1878, 1879).
Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Těšice — meteorit.
Kolekcje
Masa główna meteorytu Tieschitz znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fotografia okazu Koblitz MetBase i na portalu Encyclopedia of Meteorites).
Fragmenty meteorytu Tieschitz w największych kolekcjach:
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)uwagi Vienna, Naturhist. Mus. 27,27 kg[8] masa główna; fotografia w Koblitz MetBase London, Nat. Hist. Mus. 78 g Brno, Min. Mus. Moravia 50 g Prague, Nat. Mus. 46 g 3 fragmenty: 41 g, 4,3 g, 1,4 g[4] (Tuček 1968) Bonn, Min. Mus. Univ. 41,8 g Paris, Mus. d'Hist. Nat. 36 g Gifhorn, Bartoschewitz Colln. 35,9 g Moscow, Acad. Sci. 33,3 g (…)
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
W katalogu online zbiorów muzeum w Waszyngtonie (NMNH) znajdują się zdjęcia płytek cienkich (thin section) tego rzadkiego meteorytu.
Lokalizacja
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi
(T) Těšice, (*) Tištín
miejsce znalezienia okazu
współrzędne wg innych autorów
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
W oficjalnych katalogach meteorytów podawane są „błędne” współrzędne miejsce spadku! Meteoryt spadł między wsiami Tištín i Těšice (dawn. Tischtin i Tieschitz), a nie w okolicy miejscowości Těšetice.[1] Tuček (1968) podaje jeszcze inne współrzędne miejsca spadku – oddalone o 18 km na południe!
W 1833 roku w odległości ok. 40 km na zachód od miejsca spadku meteorytu Tieschitz spadł deszcz meteorytów Blansko.
.jpg)
Mapa okolic wsi Tischtin i Tieschitz z zaznaczonymi miejscami znalezienia meteorytu (mapa Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie w skali 1:25000; Brezina 1885).
Komentarz do mapy (Brezina 1885, s. 189-190):
(…) Trotzdem ich diesen Sachverhalt für äusserst wahrscheinlich halte, will ich doch einen der photographischen Copie der Aufnahmskarte der österreichischen Monarchie 1:25.000 entnommenen Situationsplan geben (Fig. 9, Tafel 4), worin von Herrn Assistenten Szombathy der Fallpunkt des Hauptsteines in Tieschitz und der angebliche Fundpunkt der Fragmente auf dem Felde des Zapletal in Tischtin durch Anvisiren der Kirchthürme von Tieschitz und Tischtin bestimmt wurden; zwei mit Pfeilen versehene Linien bedeuten die angenommene Flugrichtung des Meteors, und zwar die obere nach den Bestimmungen von Niessl[9] (in der Arbeit von Makowsky und Tschermak), die untere nach Angaben, welche die Augenzeugen Herrn Szombathy gemacht haben und welche letzterer zu einer trigonometrischen Bestimmung verwenden konnte. |
Punkt oznaczony na mapie 1. wskazuje miejsce znalezienia masy głównej meteorytu podany przez pana Szombathy. Punkt 2. to miejsce znalezienia dodatkowych fragmentów?! Strzałki na mapie określają kierunek lotu meteorytu. Górna strzałka to kierunek wskazany przez pana Niessl, dolna wg relacji pana Szombathy (Tschermak 1878). Bolid nadleciał z kierunku NWW (hipotetyczna trajektoria znajduje się w pracy Makowsky (1879)).
Według relacji w Gwiazdce Cieszyńskiej (1878) „meteoryt ten leciał od północnego zachodu ku południowemu wschodu”.
Mapy
.jpg) Wsie Tischtin i Tieschitz. Mapa II. vojenské mapování - Františkovo (1836-1852; skala 1:28800) (źródło: Mapire) |
.jpg) Wsie Tištín (Tischtin) i Tieschitz (Těšice). III. vojenské mapování - Františko-josefské, fragment arkusza 4258_4 (skala 1:25 000) (źródło: oldmaps.geolab.cz) |
.jpg) Wsie Tischtin i Tieschitz; układ współrzędnych Ferro[10] (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912) |
Tieschitz/Galerie
-TJ.jpg) Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów muzeum w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski) |
.jpg) Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów muzeum w Pradze (Tuček 1968, 1981) |
.jpg) Fragment meteorytu o wadze 41 g ze zbiorów muzeum w Pradze (Šreinová et al. 2012) |
-TJ21-3.jpg) Masa główna meteorytu Tieschitz (27,5 kg) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski) |
-TJ21-1.jpg) Fragment meteorytu Tieschitz (792,0 g) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski) |
-TJ21-2.jpg) Płytka meteorytu Tieschitz (671,2 g) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski) |
.jpg) Fragment meteorytu Tieschitz i oryginalna etykietka kolekcji Geologický Ústav Masarykovy University v Brně (Brono, Czechy) (kolekcja Tomasza Jakubowskiego) |
-1.jpg) Zbiór meteorytów ze starych kolekcji: Gibeon (syn. Goamus)[11], Vaca Muerta[12], Bohumilitz, Tieschitz, Magura, Stannern, Pułtusk, Kuleschovka (kolekcja Tomasza Jakubowskiego) |
Meteoryt Tieschitz (Makowsky, Tschermak 1879; źródło: Biodiversity Heritage Library)
_Taf-I.jpg) Wygląd okazu (skala wielkości na rysunku) |
_Taf-II.jpg) Regmaglipty i linie spływu |
_Taf-V.jpg) Szczegóły budowy wewnętrznej |
Redakcja portalu z wizytą w rejonie spadku (stan: luty 2016 r.)
_1.jpg) Wieś Těšice |
_2.jpg) Miejsce spadku meteorytu |
.jpg) Na pole widoczne za Wadi spadł meteoryt |
.jpg) |
- Więcej → Tieschitz/Galerie.
Bibliografia
- Brezina Aristides, (1885), Die Meteoritensammlung des k. k. mineralogischen Hofkabinetes in Wien am 1. Mai 1885 (Mit vier Tafeln (Nr. II-V).), Jahrbuch der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, 35, 1885, s. 151-276 (ilustracje).[13][14] Plik DjVu.
- Gwiazdka Cieszyńska, (1878), Meteoryt, nr 31 (3 sierpnia 1878), s. 269. Plik sLib.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Makowsky Alexander, Tschermak Gustav, (1879), Bericht über den Meteoritenfall bei Tieschitz in Mähren (Mit 5 Tafeln und 2 Holzschnitten), Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 39, Abt. 2, 1879, s. 187-202 (ilustracje).[15] Plik DjVu.
- Melion Josef Vincenc, (1886), Die Meteorsteinfälle in Mähren, Notizen-Blatt der historisch-statistischen Section der k.k. mährisch-schlesischen Gesellschaft zur Beförderung des Ackerbaues, der Natur- und Landeskunde, nr 5, Brünn 1886, s. 34-40.[16][17][18] Plik PDF.
- Melion Josef Vincenc, (1887), Beiträge zur Meteoritenkunde Mährens, Brünn 1887, ss. 16.[19][20] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Niessl Gustav von, (1878), Bahnbestimmung des Meteoriten von Tieschitz in Mähren, Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe, 15, nr XXV, 1878, s. 215.[21] Plik DjVu.
- Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 19-20).[22] Plik PDF.
- Tschermak Gustav, (1878), Vorläufiger Bericht über den Meteoritenfall bei Tieschitz in Mähren, welcher am 15. Juli 1878 um 2 Uhr Nachmittags stattgefunden hat, Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe, 15, nr XX, 1878, s. 180-181.[23] Plik DjVu.
- Tschermak Gustav, (1878), Der Meteorit von Tieschitz, Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen, 1, 1878, s. 289. Plik iDjVu.
- Tschermak Gustav, (1879), Der Meteoritenfall bei Tieschitz in Mähren, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 78, Abt. 1, 1879, s. 440-443, 580-582. Plik DjVu.
- Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.
- Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 197-199). Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl(tabliceŹródło: Wiki.Meteoritica.pl).
Przypisy
Zobacz również
- Tieschitz/Galerie
- meteoryt Blansko
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Tieschitz
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Tieschitz
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Londynie (Natural History Museum London; London, Nat. Hist. Mus.) – Natural History Museum London ● [katalogi → Fletcher (1896); Prior (1953); Grady (2000)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha ● Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů ● Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás? ● CES on-line: Sbírka meteoritů ● [katalog → Tuček (1981)]
- Vernadsky Institute of Geochemistry and Analytical Chemistry of Russian Academу of Sciences (The Laboratory of Meteoritics; Moscow, Vernadsky Inst. Geochem.) – Институт геохимии и аналитической химии им. В.И. Вернадского Российской академии наук (Лаборатория метеоритики), ГЕОХИ РАН ● Tieschitz ● [katalog → Явнель (1986)] (fotografia fragmentu)
- Meteoryt Tieschitz w kolekcjach polskich – Wadi & Jan Woreczko Collection
- Wikipedia (CZ) – Těšice (Nezamyslice) ● Tištín
- Portal Meteorite Picture of the Day – Tieschitz
 |
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- spadło/znaleziono jeszcze drugi fragment?
- okoliczności spadku
_Fig-1.jpg){kind=link}