(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Baszkówka
Z Wiki.Meteoritica.pl
(→Bibliografia) |
(→Bibliografia) |
||
Linia 208: | Linia 208: | ||
* Scherer Peter, Schultz Ludolf, (2001), '''Noble gases in [[Baszkówka]] and Mt. Tazerzait''', ''Geological Quarterly'', vol. 45(3), 2001, s. 313-314. Plik [https://gq.pgi.gov.pl/article/view/7991/pdf_128 PDF]. | * Scherer Peter, Schultz Ludolf, (2001), '''Noble gases in [[Baszkówka]] and Mt. Tazerzait''', ''Geological Quarterly'', vol. 45(3), 2001, s. 313-314. Plik [https://gq.pgi.gov.pl/article/view/7991/pdf_128 PDF]. | ||
- | * Siemiątkowski Jacek, (2000), '''Chondry [[Baszkówka|Baszkówki]]''', ''Meteoryt'', 3, 2000, s. 5. | + | * Siemiątkowski Jacek, (2000), '''Chondry [[Baszkówka|Baszkówki]] – [[Muzeum Etnograficzno-Przyrodnicze - Zagroda Guciów|Guciów]]''', ''Meteoryt'', 3, 2000, s. 5. Plik [http://meteoryt.info/Met300.pdf PDF]. |
* Siemiątkowski Jacek, (2001), '''Petrography of the [[Baszkówka]] chondrite''', ''Geological Quarterly'', vol. 45(3), 2001, s. 263-280. Plik [https://gq.pgi.gov.pl/article/view/7987/pdf_124 PDF]. | * Siemiątkowski Jacek, (2001), '''Petrography of the [[Baszkówka]] chondrite''', ''Geological Quarterly'', vol. 45(3), 2001, s. 263-280. Plik [https://gq.pgi.gov.pl/article/view/7987/pdf_124 PDF]. |
Wersja z 15:13, 27 sty 2015
Najpiękniejszy polski meteoryt
Baszkówka → | |
Spadek | |
Lokalizacja | wieś Baszkówka koło Głoskowa na południe od Warszawy, Polska |
Położenie[1] | 52°01,98'N, 20°55,91'E |
Data | 25 sierpnia 1994 r., 15:50 (czwartek) |
Uwagi | meteoryt orientowany |
Charakterystyka | |
Typ | chondryt zwyczajny, L5 |
Masa | ~15630 g |
Liczba okazów | jeden okaz |
Meteoritical Bulletin Database |
Spadek meteorytu miał miejsce w upalne popołudnie około godziny 16, 25 sierpnia 1994 roku (czwartek) we wsi Baszkówka koło Głoskowa, 23 kilometry na południe (SSW) od centrum Warszawy. Świadkami spadku byli okoliczni mieszkańcy (najbliżej, w odległości 250 m, znajdowała się Halina Grodzka). Zdarzenie miało miejsce przy bezchmurnej pogodzie, meteoryt spadał pionowo z „małej chmurki” czemu towarzyszył charakterystyczny hałas „lecącego śmigłowca”. Meteoryt Baszkówka jest pięknym przykładem meteorytu orientowanego, który podczas przelotu przez atmosferę nie koziołkował i nie wirował.[2] Pod wpływem tarcia na jego przedniej powierzchni (zgodnie z kierunkiem lotu) uformowały się charakterystyczne, głębokie, promieniście rozchodzące się regmaglipty[3], pokryta jest ona szarą gładką skorupą. Tylna strona meteorytu jest matowa, bardziej czarna, porowata i bez regmagliptów. Okaz miał naturalne małe ubytki na powierzchni i ważył 15,63 kg.
Baszkówka jest chondrytem zwyczajnym typu L5. Pomimo wysokiego stopnia przeobrażenia metamorficznego (typ petrograficzny 5) doskonale widać w niej chondry, srebrzyste ziarenka metalicznego żelaza i złotawe fragmenty troilitu. Meteoryt wykazuje też dużą porowatość i jest pod względem budowy bardzo podobny do meteorytu Mount Tazerzait[4], który spadł również w sierpniu i być może oba meteoryty pochodzą z tego samego „strumienia” meteoroidów. O hipotezie wspólnego pochodzenia chondrytów zwyczajnych L5: Baszkówka, Mount Tazerzait i Tjerebon[5] pisał m.in. Pilski (1998, 1998).
Meteoryt pierwsi badali Marian Stępniewski i Jerzy Borucki[6] z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, do którego okaz trafił dopiero po pół roku od spadku![7]
Meteoryt Baszkówka znajduje się dziś w zbiorach Państwowego Instytutu Geologicznego przy ulicy Rakowieckiej 4 w Warszawie. W 1996 roku uroczyście przekazano społeczności Głoskowa kopię meteoryt eksponowaną w Bibliotece Publicznej w Głoskowie. Inicjatorem akcji był mieszkaniec Głoskowa Leszek Bojarski pracownik PIGu (Mizerski 1996).
Masa główna i fragmenty meteorytu Baszkówka w kolekcjach (Koblitz MetBase):
Zbiór waga okazów
(Koblitz MetBase)uwagi Warsaw, Nat. Geol. Inst. ~15 kg main mass Gifhorn, Bartoschewitz Colln. 33,5 g Freiburg, J.Otto Colln. 3,4 g Bettlach, T.Stuedi Colln. 0,5 g
Zbiory polskie (Pilski 2001):
Zbiór waga okazów
(Pilski 2001)Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie ~15 kg (wcs) Obserwatorium Astronomiczne UJ 54,3 g (cs) Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie 13,00 g (fc) Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku 11,6 g (sc) (…)
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
Spis treści |
Okoliczności spadku
- Na podstawie Pilskiego (Meteoryt, 1995)
- Na podstawie Stępniewskiego (1998)[6]
Meteoryt spadł we wczesnych godzinach popołudniowych, około 15:50, 25 sierpnia 1994 roku w pobliżu małej wioski Baszkówka (51°01'48"N, 20°55'38"E) położonej około 23 km na południe od centrum Warszawy. Meteoryt Baszkówka jest prawdopodobnie pojedynczym spadkiem. Pomimo podjęcia dalszych poszukiwań nie znaleziono innych okazów.
W pobliżu jego miejsca upadku (impact spot) w odległości nie większej niż 1000 metrów znajdowało się pięć osób (świadków). Najbliżej punktu spadku była Halina Grodzka (2) (około 250 m). Krzysztof Grodzki (1) i Aleksandra Baszkiewicz (3) znajdowali się przy swoich domach, przy ulicy Wierzbowej w odległości około 350 m. Natomiast dwoje pozostałych świadków, Hanna Grodzka (4) i Maria Strzałkowska (5) znajdowały się dalej, odpowiednio w odległości 600 i 800 metrów (patrz plan sytuacyjny). Żadna z osób nie zaobserwowała jakichkolwiek zjawisk optycznych towarzyszących spadkowi (nikt nie widział spadającego meteorytu), ale przez kilka sekund świadkowie słyszeli hałas przypominający wg ich relacji „jakby helikopter leciał na niskiej wysokości” zakończony dźwiękiem „klapsa” (pan Grodzki pracował kiedyś na lotnisku). Kierunek spadku był prawdopodobnie pionowy, gdyż żaden ze świadków nie słyszał poziomego przemieszczania się źródła dźwięku. Halina Grodzka słysząc hałas obejrzała się i spostrzegła „ruch ziemi” i mały tuman kurzu nad miejscem domniemanego spadku około 200 metrów od niej. Następnie Krzysztof Grodzki na podstawie wskazówek Haliny Grodzkiej w kilka minut dotarł na owalne płaskie miejsce, słabo widoczne w świeżo zaoranej ziemi, gdzie gleba była zruszona na obszarze o średnicy około 2 metrów. Według relacji świadków miejsce to sprawiało wrażenie jakby „wirowała ziemia”. W środku zruszonej gleby widać było otwór w kształcie lejka, gdzie po krótkiej chwili kopania na głębokości 25 cm, pan Grodzki wykopał jeszcze lekko ciepły kamień. Przeniósł on meteoryt do swojego garażu, umył go wodą z kranu i pozostawił na mokrej podłodze. Okaz przeleżał tak pół roku[7]. Dlatego meteoryt Baszkówka ma małe rdzawe plamy utlenionego żelaza w miejscach, gdzie skorupa obtopieniowa jest lekko odłupana (istniejące fragmenty skorupy zostały odłupane w wyniku spadku meteorytu). Niewątpliwe zanieczyszczenie pyłem i związkami organicznymi ograniczyło późniejszą część badań, a długi okres pomiędzy spadkiem i przekazaniem do badań nie pozwolił na badania krótkożyciowych izotopów. Pomimo tak niefortunnych okoliczności meteoryt pozostał w stanie nienaruszonym – tak jak spadł. Okaz ma małe naturalne uszkodzenia skorupy, co wynika z prawdopodobnie małej prędkości spadku oraz z absorpcji uderzenia przez świeżo zaoraną glebę.
Kształt meteorytu wskazuje na jego stałą pozycję podczas przelotu przez atmosferę, również ułożenie i kształt regmagliptów pozwala zaklasyfikować Baszkówkę jako meteoryt orientowany. Pod wpływem działania powietrza przybrał on charakterystyczny kształt silnie spłaszczonego stożka. Jego przednia strona (strona w kierunku lotu) pokryta jest głębokimi regmagliptami (wyżłobieniami) rozchodzącymi się promieniście od szczytu. Tylna strona bardziej płaska, pokryta jest matowo czarną skorupą.
Lokalizacja
miejsce spadku
Lokalizacja świadków: (1) Krzysztof Grodzki, (2) Halina Grodzka, (3) Aleksandra Baszkiewicz, (4) Hanna Grodzka i (5) Maria Strzałkowska
Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Świadkami spadku było pięć osób, znajdowały się one w odległościach mniejszych niż 1000 metrów od punktu. Krzysztof Grodzki usłyszał głośny szum i sądząc, że na motolotni lata mieszkaniec pobliskiego Głoskowa, spojrzał w niebo, ale niczego szczególnego nie dostrzegł. Szum przypominał mu odgłos wirującego śmigła. Szum słyszały również jego żona (Hanna Grodzka) i sąsiadka, ale również nie dostrzegły one niczego szczególnego. Pracująca w polu jego szwagierka (Halina Grodzka) słysząc hałas obejrzała się i zobaczyła fontannę ziemi w odległości około 200 metrów od niej.
Meteoryt spadał pionowo. Był to prawdopodobnie spadek pojedynczego okazu meteorytu.
Mapy
Galerie
Baszkówka, obecny wygląd okazu – zbiory PIG |
||
Rejon spadku (w nawiasach przybliżone odległości od miejsca spadku) (stan: marzec 2011 r.; fot. Wadi & Jan Woreczko)
Bibliografia
- Biernacka Małgorzata, Isajenko Krzysztof, Lipiński Paweł, Żak Alfred, (2001), Radioactivity of the Baszkówka meteorite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 327-329. Plik PDF.
- Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2001), Mineralogy of the Baszkówka chondrite (L5 S1): new data on silicates, opaques and minor minerals, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 229-255. Plik PDF.
- Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2001), Two spinel-bearing compound chondrules from the Baszkówka meteorite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 281-288. Plik PDF.
- Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2004), Dziesięć lat po spadku meteorytu „Baszkówka”; próba podsumowania wyników badań i nowe dane (chondry metaliczne, mezosyderyty, okruchy skały afanitowej), Przegląd Geol., 52(9), 2004, s. 873-882. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- +Dybczyński Rajmund, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Stępniewski Marian, Szopa Zygmunt, (1999), First chemical characterization of the new Polish meteorite Baszkówka by neutron activation analysis, Chem. Anal., 44, 1999, s. 471-484.
- Dybczyński Rajmund, Chwastowska Jadwiga, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Strelińska Elżbieta, Szopa Zygmunt, (2001), A study on chemical composition of Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 289-301. Plik PDF.
- +Dybczyński Rajmund, Borucki Jerzy, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Stępniewski Marian, Szopa Zygmunt, Tanida K., (2001), The investigation of genetic relationship between the Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites by NAA and other methods, Chem. Anal., 46, 2001, s. 477-488.
- Gałązka-Friedman Jolanta, Bakun-Czubarow Nonna, Siemiątkowski Jacek, Stępniewski Marian, (1998), Mössbauer studies of the Polish chondrite Baszkówka, Molecul. Phys. Rep., 22, 1998, s. 107-110.
- Gałązka-Friedman Jolanta, Bauminger Erika R., Nowik Israel, Bakun-Czubarow Nonna, Stępniewski Marian, Siemiątkowski Jacek, (2001), Comparative Mössbauer studies of the Baszkówka ordinary chondrite and some other meteorites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 319-326. Plik PDF.
- Geological Quarterly, Vol. 45(3)/2001 – niemal cały numer poświęcony wynikom badań meteorytu Baszkówka. Spis artykułów: GQ vol.45.
- Giro Leszek, Siemiątkowski Jacek, (2003), Spoiwo chondr w meteorycie Baszkówka, Pos. Nauk. PIG, 59, 2003, s. 35-36. Plik PDF.
- Hałas Stanisław, Wójtowicz Artur, (2001), K/Ar dating and stable isotope analysis of the Baszkówka and Mt. Tazerzait L5 chondrites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 315-317. Plik PDF.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Król E., Lang B., Siemiątkowski Jacek, (1996), The magnetic properties of the Baszkówka L5 chondrite, Geologica Carpathica. International Geological Journal, 47(3), 1996, s. 193-194.
- Łaptaś Andrzej, Ćwiżewicz Małgorzata, (1998), Meteoryty w zbiorach Muzeum Geologicznego w Krakowie, Muzeum Geologiczne ING PAN, Kraków 1998, ss. 34, (s. 19). ISBN 83-909970-1-0.
- Łodziński M., Żmudzka M., (2003), Dwa najnowsze polskie meteoryty – Baszkówka i Zakłodzie, Otoczak, 29, 2003, s. 17-21.
- Maruyama Seiji, Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2000), Oxygen-isotopic compositions of picotite-bearing chondrules from Baszkówka L5 (S1), Meteoritics & Planetary Science, vol. 35(5, Suppl.), 2000, s. A103-A104. Plik PDF.
- Maruyama Seiji, (2001), Oxygen-isotopic compositions of minerals from the Baszkówka chondrite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 303-311. Plik PDF.
- The Meteoritical Bulletin, No. 78, 1995 November, (1995), Wlotzka Frank (red.), Meteoritics, vol. 30(6), 1995, s. 792-796 (s. 792). Plik PDF.
- Mizerski Włodzimierz, (1996), Przekazanie repliki meteorytu Baszkówka społeczności Głoskowa. Głosków, 03.09.1996, Przegląd Geol., 44(11), 1996, s. 1155. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pilski Andrzej S., (1995), Meteoryt Baszkówka, Meteoryt, 2, 1995, s. 1-3. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (1995), Spadek meteorytu Baszkówka, Postępy astronomii, 1, 1995, s. 33.
- Pilski Andrzej S., (1996), Baszkówka – znaki zapytania, Meteoryt, 4, 1996, s. 3-4. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., Walton Wayne, (1998), Baszkówka, Mt. Tazerzait, Tjerebon… kawałki tej samej skały?, Meteoryt, 1, 1998, s. 7-10. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (1998), Baszkówka, Mt. Tazerzait and Tjerebon – chips off the same block?, Meteorite!, vol. 4(1), 1998, s. 12-15.
- Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[8]
- Pilski Andrzej S., Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (2001), Petrology of the chondrite L5 Baszkówka as a reflection of structure and forming process of the parent body surface layer, w: Meteor Conf. Olsztyn, 26-27 April 2001, Pol. Geol. Inst., s. 38-39.
- Pilski Andrzej S., Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (2001), Comparative analysis of the Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites: genetic conclusions based on astrophysical data and the mineralogical and petrological data, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 331-342. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (2004), Dziesięć lat Baszkówki, Meteoryt, 3, 2004, s. 26. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (2014), 20 lat Baszkówki - niewykorzystana szansa, Meteoryt, 3, 2014, s. 13-16.
- Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (1999), Baszkówka – a cosmic sandstone, Miner. Soc. Pol., Spec. Pap., 14, 1999, s. 113-115.
- Przylibski Tadeusz A., Pilski Andrzej S., Zagożdżon Paweł P., Kryza Ryszard, (2003), Petrology of the Baszkówka L5 chondrite: A record of surface-forming processes on the parent body, Meteoritics & Planetary Science, vol. 38(6), 2003, s. 927-937. Plik PDF.
- Scherer Peter, Schultz Ludolf, (2001), Noble gases in Baszkówka and Mt. Tazerzait, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 313-314. Plik PDF.
- Siemiątkowski Jacek, (2001), Petrography of the Baszkówka chondrite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 263-280. Plik PDF.
- Starnawska Ewa, (2005), Analiza porównawcza faz fosforanowych zawartych w meteorycie Baszkówka z fosforanami ziemskimi w świetle badań katodoluminescencyjnych, Przegląd Geol., 53(4), 2005, s. 344. Plik PDF.
- Stępniewski Marian, (1995), Meteoryt z Baszkówki k. Głoskowa, Przegląd Geol., 43(3), 1995, s. 283. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Stępniewski Marian, (1995), Konferencja naukowa na temat meteorytu Baszkówka, Meteoryt, 4, 1995, s. 3-7. Plik PDF.
- Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, (1995), Chondryt z Baszkówki, Wiedza i Życie, 6, 1995, s. 5.
- Stępniewski Marian, Radlicz K., Siemiątkowski Jacek, Borucki Jerzy, (1996), Preliminary study of the L chondrite Baszkówka (Poland), 59th Annual Meteoritical Society Meeting, July 22-26, 1996, Humbolt-University Berlin, Meteor. Planet. Sc., Suppl., 31, 1996, s. A134-A135.
- Stępniewski Marian, (1997), Niezwykły meteoryt Baszkówka, Materiały VII Seminarium Meteorowo-Meteorytowego, Olsztyn 2-3 maja 1997, 1997, s. 24-31.
- Stępniewski Marian, Siemiątkowski Jacek, Borucki Jerzy, Radlicz Krzysztof, (1998), Fall, recovery and preliminary study of the Baszkówka meteorite (Poland) [Okoliczniści spadku i odnalezienia oraz wyniki wstępnych badań meteorytu Baszkówka (Polska)], Archiwum Mineralogiczne, vol. LI, z. 1-2, 1998, s. 131-150, 151-152. Plik DiVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, Pilski Andrzej S., (1998), The „extraordinary” ordinary L5(S1) chondrite Baszkówka (Poland), Inter. Conf. Meteoroids 1998, Tatranska’ Lomnica 17-21 August 1998, s. 71.
- Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, Siemiątkowski Jacek, (1998), New data on the L5(S1) chondrite Baszkówka (Poland), Meteoritics & Planetary Science, vol. 33(4, Suppl.), 1998, s. A150-A151. Plik PDF.
- Wlotzka Frank, Scherer Peter, Schultz Ludolf, Otto Jürgen, Stępniewski Marian, (1997), Petrography and noble gases of the unusual L5 chondrites Baszkówka and Mt. Tazerzait, Meteor. Planet. Sc. Suppl., 32(4), 1997, s. A140-A141. Streszczenie artykułu po polsku zamieszczono w Meteorycie 2, 1997. Plik PDF.
- Wlotzka Frank, Otto Jürgen, (2001), Euhedral crystals in interstitial pores of the Baszkówka and Mt. Tazerzait L5 chondrites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 257-262. Plik PDF.
- Żbik Marek, Self P., (2004), Structure comparison of two stony meteorites (Pultusk and Baszkówka) using high resolution x-ray microtomography and image analysis, National Space Society Conference. Adelaide May 2004.
- Żbik Marek, Self P., (2005), High resolution X-ray microtomography analysis in non-destructive investigation of internal structure in two chondrites (Pultusk, Baszkówka), Mineralogia Polonica, 36(1), 2005, s. 5-19.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Baszkówka
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Baszkówka
- Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie (Polish Geological Institute) – PIG
- Meteoryt Baszkówka w kolekcjach polskich – katalog PTMet ● Wadi & Jan Woreczko Collection
- Polski Serwis Meteorytów – meteoryt Baszkówka
- woreczko.pl – Skorupa obtopieniowa (fusion crust, fusion rind) ● przykład meteorytu orientowanego Miss Pustyni (Miss of the Desert)
- Wikipedia – meteoryt Baszkówka
- geoportal.gov.pl – miejsce spadku meteorytu Baszkówka
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |