PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Czartoria

Z Wiki.Meteoritica.pl

1i
Siemaszko (1886)

W katalogu Kesselmeyera (1861) w wykazie meteorytów z obszaru Polski i Rusi (XI. Polen und Russland) pojawia się meteoryt o nazwie Czartoria.

Kesselmeyer (1861) (s. 374)

20. – – – Czartoria (Czartorysk).
Sp.-Gew.: 3,49?[1] 		Gouv. Volhynien 51°14'N. 25°49'O. P. 107. 1859. 161.[2]

W publikacji Reichenbacha (1859a) na którą powołuje się Kesselmeyer (1861) nie ma dodatkowych informacji na temat rzekomego meteorytu Czartoria, nazwa ta (właściwie Czartorya) pojawia się tylko w znajdującym się tam wykazie ciężarów właściwych meteorytów. Podane przez Kesselmeyera współrzędne wskazują na miejsce położone blisko wsi Czartorysk w obwodzie wołyńskim w Ukrainie. Można przypuszczać, że Kesselmeyer sporządzając swój katalog „dopisał” do meteorytu wymienionego u Reichenbacha współrzędne miejscowości o podobnie brzmiącej nazwie?

Prawdopodobnie Reichenbach sporządzał swoje zestawienie w oparciu o zbiory (katalog) muzeum w Wiedniu i zamieścił meteoryt Czartorya, pod którą to nazwą skatalogowano tam meteoryt Zaborzika. W katalogu meteorytów kolekcji wiedeńskiej autorstwa Breziny (1896)[3], figurują nazwy Czartoria, Czastorya i Czartorysk, jako synonim nazwy meteorytu Zaborzika.


Również ta nazwa (Czartoria, w różnej pisowni) pojawia się często w różnych artykułach o meteorytach publikowanych m.in. w Annalen der Physik.


Meteoryt Czartorja wymienia także Morozewicz (1931) w swoim wykazie meteorytów spadłych na ziemiach polskich:

«

Czartorja, pow. Zwiahelski na Wołyniu. Opisany 1859. Chondryt.

»


Zofia Gąsiorowska (1955) zastanawia się w swoim opracowaniu, co to za opis z 1859 roku miał na myśli Morozewicz? Ale nie ma tu chyba zagadki, zapewne chodziło mu o publikację Reichenbacha (1859a)?


Również Siemaszko (1886) potwierdza, że pod nazwą Czartoria kryje się meteoryt Zaborzika.

Źródła

Estreicher (1842) (wyróżnienia w tekście Redakcja):

«

(…) II. Zbiór miejscowych kopanin krzemienieckich, nadesłanych od Prof. Chemii i Mineralogii w byłém liceum tamecznem, Stefana Zienowicza w r. 1827, w liczbie 50; między któremi najciekawszy jest Aerolit spadły w Zaborzycy, około Czartoryi, wsi niegdyś Pruszyńskich a teraz Orłowskich na Wołyniu. (…)

»

Patrz → meteoryt Zaborzika.


Siemaszko (1886, s. 7-8) (pisownia oryginalna):[4]

«

No 148. — Czartorya — (Czartoria—Czartorysk). C'est M. le baron de Reichenbach[5], qui a introduit ce nom dans la liste des météorites (1859); l'échantillon, du poids de 104,75 grammes, se trouve, avec sa collection, à l'Université de Tubingen.

Dans le cours de mon voyage de cette année, j'ai trouvé, dans une ancienne collection de la Pologne, une météorite portant, avec son ancienne étiquette en langue polonaise, les mots suivants: Aérolithe tombée à Zaborzycy, près Czartorya, village qui appartenait autrefois à M. Pruszynsky et qui est actuellement possédé par M. Orlowsky (*). Donc le mot Czartorya n'indique point une chute particulière, c'est seulement le synonyme de Zaborzycy, ce que j'ai eu l'occasion de vérifier, eu comparant cet échantillon avec d'autres qui se trouvent dans différentes collections sous ce dernier nom.
(…)

»
W wolnym tłumaczeniu:
«

Nr 148. — Czartorya — (Czartoria-Czartorysk). To Baron von Reichenbach[5] wprowadził tę nazwę do listy meteorytów (1859); próbka o masie 104,75 grama znajduje się w kolekcji na Uniwersytecie w Tybindze.
W trakcie mojej podróży w tym roku odkryłem w starym zbiorze Polski meteoryt z jego starą etykietą w języku polskim: Aerolit spadły w Zaborzycy koło Czartoryi, wieś należała wcześniej do pana Pruszyńskiego, a obecnie do pana Orłowskiego (*). Tak więc słowo Czartorya nie wskazuje na konkretny upadek, to tylko synonim Zaborzycy, który miałem okazję sprawdzić, porównując tę próbkę z innymi, które znajdują się w różnych kolekcjach pod tą ostatnią nazwą.

»



Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(C) Czartorysk

współrzędne wg Kesselmeyera (1861)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki


Bibliografia

  • Brezina Aristides, (1896), Die Meteoritensammlung des k.k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum. (Separatabdruck aus Band X, Heft 3 und 4.), Wien 1896, (s. 330, 344).[6][7] Plik PDF.
  • Gąsiorowska Zofia H., Polskie meteoryty i meteorytyka w źródłach piśmienniczych, kopia maszynopisu, 1955, (s. 18); opracowanie Janusz W. Kosiński, Biuletyn Pracowni Planetologii i Meteorytyki, 1, 2017, s. 12-29.[8] Plik PDF.
  • Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 374). Plik PDF; plik DjVu.
  • Reichenbach Karl Freiherr von, (1859a), Anordnung und Eintheilung der Meteoriten, Annalen der Physik, 107, Bd. 183, 1859, s. 155-182, (s. 161). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Siemaszko Julian Iwanowicz (Симашко Юлиан Иванович), (1891), Каталогъ коллекции метеоритов'ь (Catalogue de la Collection de Météorites de Julion de Siemaschko (Saint Petersbourg, Russie), S.Petersburg 1891 (С. ПЕТЕРБУРГЪ (по июль 1891 г.)), ss. 64.[9][10][11] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , (str. tytułowa).

Przypisy

  1. ^ ciężar właściwy (niem. spezifische Gewicht)
  2. ^ powołanie na – Reichenbach (1859a) (wg klucza: Pogg., Bd. 107, rok 1859, s. 161)
  3. ^ wcześniejszy katalog Haidinger (1860)
  4. ^ tekst odczytany techniką OCR, może zawierać błędy
  5. ^ a b Reichenbach (1859a)
  6. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1895 roku); w kolekcji meteoryty z 497 różnych lokalizacji (kamiennych 316, żelaznych 181), o łącznej wadze 2184,432 kg (odpowiednio: 697,854 i 1486,578 kg); w tamtym okresie kolekcje w Londynie i Paryżu miały meteoryty z odpowiednio 449 i 380 różnych lokalizacji (Brezina 1896); patrz również → Brezina (1885); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  7. ^ pełen tytuł: „Die Meteoritensammlung des k. k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895. Mit zwei Anhängen: 1. Berichte des Directors der Sternwarte Zacatecas, Prof. José A. y Bonilla, über den Meteoreisenfall von Mazapil. 2. Die Meteoritensammlung der Universität Tübingen”; publikacja ta ukazała się wcześniej jako artykuł Brezina (1895) w Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum, Bd. X, 1895, s. 231-370, plik DjVu; bogato ilustrowana, zawiera m.in. 2 plansze z figurami Widmanstättena kilkunastu różnych meteorytów żelaznych
  8. ^ Zofia Halina Gąsiorowska (1898-1957) – kierownik działu archiwalnego Muzeum Ziemi w Warszawie; nietuzinkowa postać; autorka pierwszego kompleksowego opracowania bibliografii polskich autorów o meteorytach (Gąsiorowska 1966), które ukazało się dopiero wiele lat po jej śmierci, maszynopis był gotowy do druku już w 1956 roku (Gąsiorowska 1952, Wiadomości Muzeum Ziemi); ze spisu tego obficie korzystał Jerzy Pokrzywnicki, ale nigdy i nigdzie nie wspomniał w swoich pracach o jego autorce (Kosiński 2014)!
  9. ^ kopię katalogu dla portalu Wiki.Meteoritica.pl udostępniła dr Jadwiga Biała
  10. ^ katalog kolekcji Siemaszki miał kilka wcześniejszych wydań: 1881 (ss. 3), 1882 i 1885 (ss. 7), 1886 (ss. 16, po francusku; Siemachko Julien, Catalogue de la Collection de Météorites de Julien de Siemachko (Saint-Petersbourg, Russie), Paris Janvier 1886 (oraz suppl. wydany po 1889 r.), str. tytułowa); katalog z 1891 roku jest najobszerniejszy (ss. 64)
  11. ^ kolekcję Siemaszki kupił amerykański kolekcjoner H.A. Ward do zbiorów Ward-Coonley Collection, trafiła ona później do Field Museum w Chicago

Zobacz również


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • Haidinger Wilhelm Ritter von, (1860), Die Meteoriten des k.k. Hof-Naturalien-Cabinets am 30. Mai 1860, Wien 1860.
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Czartoria”
Osobiste