PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Ward's Natural Science

Z Wiki.Meteoritica.pl

1i

Ponad 2 tony meteorytów na sprzedaż!

One of the Seven Cases containing the Ward-Coonley Meteorite Collection, American Museum of Natural History (Gratacap 1906)

Ward Henry Augustus (1834-1906) – amerykański przyrodnik i geolog. Urodził się w Rochester w stanie Nowy Jork w USA. Po śmierci pierwszej żony ożenił się w 1897 roku z wdową Lydią Avery Coonley. Od 1860 roku prowadził zajęcia z nauk przyrodniczych na uniwersytecie w Rochester. Studiował na Harvardzie oraz pobierał nauki w Paryżu i w Niemczech. Podróżował po Europie, Afryce Zachodniej, Ameryce Południowej i Indiach skąd przywoził okazy przyrodnicze tworząc modne wówczas zbiory historii naturalnej (natural history collections). Nie był kolekcjonerem, ale przedsiębiorcą. Założyciel w 1862 roku przedsiębiorstwa Ward's Natural Science Establishment zajmującego się pozyskiwaniem i handlem okazami przyrodniczymi (minerały, meteoryty, skamieniałości, okazy flory i fauny).

Zabudowania Ward's Natural Science Establishment i pawilon Cosmos Hall (Ward 1892)

Założone przez niego w Rochester przedsiębiorstwo Ward's Natural Science zbierało okazy ze wszystkich części świata, a następnie preparowało, montowało i sprzedawało je do szkół wyższych i muzeów. W 1862 roku sprzedał swoją kolekcję, na którą składało się już 40000 okazów, swojemu uniwersytetowi w Rochester, za kwotę 20000 dolarów. Po wielu perturbacjach uzyskał zgodę władz uniwersytetu na wybudowanie na terenie kampusu drewnianych pawilonów wystawienniczych: Cosmos Hall i Chronos Hall w których wystawiono około 20000 okazów paleontologicznych, geologicznych i zoologicznych. W 1869 roku pożar strawił budynki, z kolekcji wycenianej na 68000 dolarów udało się uratować tylko 15000 okazów. Biznes Warda bankrutował dwa razy, ale dzięki zaradności właściciela szybko się podnosił. Wejście do kompleksu budynków firmy Ward's Natural Science Establishment było flankowane dwoma żebrami wielorybimi, które były znakiem rozpoznawczym firmy. W 1893 roku, podczas Światowej Wystawy w Chicago, zaprezentował imponującą wystawę, którą zakupił przedsiębiorca Marshall Field za 100000 dolarów.[1] Podarował on później te zbiory miastu Chicago, dając podwaliny do stworzenia Muzeum Historii Naturalnej w Chicago (Field Museum). Początki handlu Warda zbiegły się z publikacją przełomowego działa Karola Darwina, więc większość uczelni zapragnęła mieć u siebie zbiory przyrodnicze. Były to prawdziwe żniwa dla przedsiębiorczego Warda (Gratacap 1906; Pérez 2017; Wikipedia).

Współpracował m.in. z Williamem F. Cody, znanym jako Buffalo Bill oraz taksydermistą[2] Carlem Akeley, który później został dyrektorem Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej (Gratacap 1906).

Ward kierował się łacińską dewizą: „Aut viam inveniam aut faciam” –
albo znajdę drogę, albo ją sobie utoruję/albo znajdę sposób, albo go stworzę.[3]

Zginął w 1906 roku potrącony przez samochód podczas przechodzenia przez ulicę w Buffalo. Został pierwszym pieszym, który zginął w tym mieście. Tragiczna śmierć udaremniła jego kolejną wyprawę w celu poszukiwaniu meteorytów w południowych Andach.


Spis treści


Oferta

Meteoryty

Typy znajdowanych meteorytów w zależności od charakteru środowiska

Wśród okazów którymi handlował Henry Ward znajdowały się również meteoryty. Wiele z nich pozyskał samodzielnie podczas swoich licznych podróży, wiele z nich sam odkrył. Systematycznie publikował katalogi z ofertą meteorytów na sprzedaż. Część katalogów zawierała ceny za jakie oferowano okazy, płytki i fragmenty dziesiątek meteorytów oraz ich kopii! Pewną nadreprezentację stanowiły meteoryty żelazne. Ale biorąc pod uwagę charakter terenu USA i jego wykorzystanie pod uprawy i intensywnie rozwijający się przemysł wydobywczy, nie jest dziwne, że w ofercie Warda dominowały meteoryty żelazne. Należy też dopuszczać ewentualność, iż duże okazy i trawione płyty meteorytów żelaznych, były bardziej efektowne i łatwiej znajdowały nabywców, niż okazy meteorytów kamiennych.

Swoją kolekcję meteorytów znacząco powiększył Ward dokonując zakupu dwóch innych dużych kolekcji. Kupił on całą kolekcję Brytyjczyka Jamesa R. Gregory[4] z Londynu oraz kolekcję Juliana Iwanowicza Siemaszko z St. Petersburga (transakcja na kwotę 30000 rubli miała miejsce w sierpniu 1903 roku).

Kolekcja Warda w 1906 roku (była ona wówczas już własnością MHN w Chicago) uchodziła za jedną z największych i najbardziej reprezentatywnych kolekcji na świecie. Składało się na nią 603 różnych spadków/znalezisk reprezentowanych przez ponad 1600 okazów/fragmentów (241 żelaznych, 28 żelazno-kamiennych, 334 kamiennych). Całkowita waga wszystkich meteorytów wynosiła 2495,4 kg! Średnia waga okazu – 4,138 kg, ale dla okazów poniżej 50 kg wynosiła ona aż 1,746 kg (Gratacap 1906).

Jak szybko rozwijał się biznes Warda daje porównanie z zawartością jego zbioru opisaną dekadę wcześniej, w 1897 roku, w katalogu Wülfinga (1897): był to zbiór 179 różnych spadków/znalezisk o całkowitej wadze 1069 kg.

Zahl der Fall- und Fundorte Gewicht d. Sammlungen in Kgr.
*Ward: Privatesammlung des Herrn Henry A. Ward, Natural Science Establishment, Rochester, N.Y., U.S.A.; gedruckter Katalog von Juni 1893, übersandt vom Besitzer (jetzt grösstenteils in Chicago)
Bear Creek 0.2; Carlton-Hamilton 0.6; Crab Orchard 0.5; Doña Inez 0.4; Farmington 0.6; Fort Pierre 0.3; Grand Rapids 0.5; Kenton County 0.2; Merceditas 0.3; Puquios 0.3; Saint François County 0.3; Toluca 0.1 		179 1069


Z dzisiejszej perspektywy ówczesne ceny mogą szokować! Przykładowo ceny wybranych meteorytów, katalog z 1901 roku (pisownia oryginalna):

Meteoryt waga (g) cena ($)
Cañon Diablo[5] 154 2,50
Glorieta Mountain[6] 1246 90,00
Magura 674 (cs) 40,00
Seeläsgen [Przełazy] 39 8,00
Toluca[7] 12700 (cs) 70,00
Brenham[8] 4394 150,00
Estherville[9] 41 4,50
Knyahinya 708 50,00
Pultusk 62 3,75
Stannern 99 35,00

Jak kształtowały się ceny i jak wyglądało życie w USA w 1904 roku? Pewne wyobrażenie może nam dać artykuł Judith Sutherland „Life in 1904: Dying at 47, 4-cent sugar” zamieszczony na portalu Farm and Dairy. Wybrane fakty:

«

W 1904 roku średnia długość życia w Stanach Zjednoczonych wynosiła 47 lat. Głównymi przyczynami zgonów było zapalenie płuc, grypa, gruźlica, biegunka, choroby serca i udar. W kraju było około 8000 samochodów[10] i tylko 240 km utwardzonych dróg, na których maksymalna dopuszczalna prędkość wynosiła 10 mil na godzinę. Tylko 14% domów miało wanny, a 8% telefony. Koszt połączenia telefonicznego z Denver do Nowego Jorku wynosił 11 dolarów za trzy minuty połączenia.

Dziewięćdziesiąt procent lekarzy nie miało wyższego wykształcenia, a grupa ta była traktowana jako pijacy i awanturnicy. 20% populacji było analfabetami, a szkołę średnią skończyło tylko 6% obywateli.

Przeciętna płaca w USA wynosiła 22 centy za godzinę, a przeciętny robotnik zarabiał około 200-400 dolarów rocznie. Dochody roczne innych grup zawodowych: weterynarz 1500-4000 dolarów, dobry księgowy mógł zarobić nawet 2000 dolarów, dentysta średnio około 2500 dolarów, a inżynier mechanik nawet 5000 dolarów. Funt (~0,4536 kg) cukru kosztował 4 centy, a tuzin jajek 14 centów. Funt kawy kosztował 15 centów.

Jedna uncja złota (31,1 g) kosztowała 20,67 dolara (1 dolar = 1,505 g złota).[11]

Nie było jeszcze drapaczy chmur (wieża Eiffla była najwyższą budowlą na świecie[12]). Na fladze amerykańskiej było tylko 45 gwiazdek (stanów).[13] Nie wynaleziono jeszcze piwa w puszkach, krzyżówek[14] i mrożonej herbaty. Marihuana, heroina i morfina były dostępne bez recepty w aptekach. W 1904 roku odnotowano w całym kraju około 230 morderstw.

»


Wygląda na to, że robotnik za kilka dniówek mógł kupić mały okaz meteorytu Pułtusk lub Canyon Diablo. Ale duży okaz meteorytu Brenham był dostępny dla weterynarza za jego miesięczną pensję. Patrząc na ówczesną i obecną siłę nabywczą dolara, niewiele się zmieniło! 😀

Fragment oferty sprzedaży w katalogu z 1914 roku:

Meteoryt waga (g) cena ($)
Bohumilitz 103 20,00
Braunau 26 22,50
Elbogen 6 6,50
Lénárto 132 (P.E. [polished, etched]) 28,00
Magura 304 (P.E. slab) 30,00
Seeläsgen [Przełazy] 56 (P.E.) 10,00
Rittersgrün [Steinbach] 27 (pol. slab) 12,50
Bielokrynitschie 14 (P.) 10,00
Bjurböle 1050 (fragment) 63,00
Blansko 2,4 12,00
Ensisheim[15] 0,5 0,25
Knyahinya 40 (pol. and with crust) 4,00
L'Aigle[16] 30 (with crust) 10,00
Misshof 11 6,00
Mocs 96 7,00
Pillistfer 15 (with crust) 12,50
Pultusk 41 (complete) 2,75
Pultusk 74 (complete) 5,00
Stannern 8 (with crust) 3,50
Tabor 4 2,50

W ofercie znajdował się też mały fragment meteorytu Schellin (Skalin), fragment ~1 g był wyceniony na 3$ (katalog „Meteorites for sale [Annotated Ward-Coonley Catalogue”). Dziś sprzedałby się on za wielokrotnie większą kwotę, nawet po waloryzacji wartości dolara.

W katalogu Ward (1900) znajdujemy informację o nowo pozyskanym dużym zbiorze meteorytów Pułtusk: „A very interesting suite of about two hundred specimens of this fall, ranging in size from a gooseberry to a small apple.” – zestaw około 200 okazów meteorytu Pułtusk o wielkości od agrestu po małe jabłko, o sumarycznej wadze 8 kg! Wcześniej w kolekcji miał kilkanaście okazów o sumarycznej wadze 779 g, m.in. kompletne okazy o wagach 87, 153 i 276 g.

Zawartość katalogu „Meteorites for sale [Annotated Ward-Coonley Catalogue” z ręcznie naniesionymi cenami okazów, zapewne przez Warda, jest bardzo cennym źródłem informacji o cenach i wielkościach oferowanych meteorytów. Zsumowana wartość kolekcji opiewała na kosmiczną kwotę 45549$. Poza rzadkimi meteorytami, znajdujemy w katalogu też sporo „olbrzymów”, za równie duże kwoty (informacje uzupełnione katalogiem Ward 1900):

Meteoryt waga okazów (kg) (waga sumaryczna) cena ($)
Bluff[17] … 5,56 + 8,62 (21,71 868
Bohumilitz 0,098 + 1,605 (1,70) 511
Brenham[8] … 3,10 + 9,35 (14,23) 711
Cañon Diablo[5] … 48,000 + 170,000 + 383,000 (w sumie 1,108 tony!) 1662
Chupaderos[18] (10,832) 433
Homestead[19] … 5,40 (6,74) 694
Knyahinya 1,53 + 1,97 (3,50) 175
Mocs … 0,339 + 0,446 + 0,564 (1,65) 97
San Angelo[17] 1,87 + 2,64 (4,52) 226
Tabory[17] 1,96 (1,96) 196
Toluca[7] … 5,82 + 8,27 + 16,33 + 19,25 (64,39) 644

Ward sprzedawał też zestawy składające się z małych fragmentów meteorytów różnych typów: żelazne (siderites), żelazno-kamienne (siderolites) i kamienne (aerolites), np. 18 fragmentów meteorytów o całkowitej wadze 128 g i wartości 17,50$, można było nabyć okazyjnie z bonusem za 10,00$ (Ward 1914)!

W zbiorze meteorytów Warda, znajdują się tylko trzy meteoryty z Polski: Pultusk (Pułtusk), Seeläsgen (Przełazy) i Schellin (Skalin).

Kopie meteorytów

Firma Warda oferowała też bardzo bogatą kolekcję kopii meteorytów. Jak pisał w swoim katalogu:

«

Casts of Meteorites
A many of the specimens of meteorites represented in collections are simply fragments, or complete or partial slices of the original masses, and give no idea of their actual size and shape, we have prepared and offer as an adjunct to such collections a series of Casts of Meteorites, which were made before cutting the specimens into slices. Being carefully colored, they are exact facsimiles of the original masses as found, showing clearly the external characteristics, as dimensions, pittings, form, color, etc.

»


Cuernavaca, Main Mass (Gratacap 1906)

W katalogu „Casts of meteorites for sale by Ward's Natural Science Establishment” w ofercie znajduje się 66 kopii. Wszystkie można było kupić „w pakiecie” za jedyne 150$! Na uwagę zasługują kopie meteorytów:

Cabin Creek[20] 3,50$
Sarepta[21] 2,25$
Breitenbach [Steinbach] 1,75$
Goalpara[22] 1,50$
Karakol[23] 1,50$
Krähenberg[24] 3,50$
Middlesbrough[25] 1,50$
Misshof (5,8 kg) 2,25$
Nagy-Divina (10,5 kg) 2,25$

W katalogu z 1914 roku (Ward 1914) znajdziemy nawet kopię jednego z okazów meteorytu Chupaderos (Cuernavaca).[18] Kopia tego olbrzyma ważącego oryginalnie 9,289 tony[26] i o rozmiarach 51×154×184 cm (!) została wykonana techniką papier mâché. Model ten wykonany przez rząd Meksyku Ward oferował za 100$.

Jak przystało na kopie, nie były one drogie. Można było więc nabyć do kolekcji ładne, duże kopie, już za kilka dniówek. 😀

Inne

Henry Ward (Ward 1900) miał w swojej ofercie starożytne monety o tematyce meteorytowej. Również: ziemskie żelazo (native iron) w postaci fragmentów Ovifak; bryłki meteorytowych minerałów: schreibersytu i troilitu oraz pseudometeoryty, m.in. Igast.


Ambox correct.svg
 W edycji (In editing)
Pracujemy nad tym fragmentem (We're working on this part)

Galerie

Ward's Natural Science (kolekcja: Jarkko Kettunen); m.in. meteoryt Pułtusk, Imilac[27] oraz stare etykiety i katalogi

Jeden z okazów meteorytu Pułtusk z kolekcji The Ward=Coonley collection of meteorites. Intrygujący podpis do ilustracji: „Style of mounting used in entire collection (Pedestal solid mahogany, with celluloid labels.)”; poniżej meteoryt San Angelo (Ward 1900)

Kompletny okaz meteorytu Pułtusk (22,9 g) początkowo w kolekcji „Dr. F. Krantz Rheinische Mineralien-Contor Bonn”[28] (oferowany za 7 marek, ℳ), a później w kolekcji „Ward's Natural Science Establishment, Rochester, N.Y.” (M57.12, Ward 1904) (oferowany za $2.30)

Meteoryt Pultusk (Pułtusk) z dawnej kolekcji Warda (fot. Philipp R. Heck)

Okaz meteorytu Dimmitt[17] (239,5 g) w komplecie z oryginalnym pudełkiem od Ward's Natural Science (kolekcja Bradley Carter)

Fragment meteorytu Nanjemoy[17] (64 g) z oryginalną etykietą od Ward's Natural Science (kolekcja Tomasz Jakubowski)

Tektyt, australit z oryginalną etykietą. Na okazie naklejka z ceną 1,5$, dziś za takie okazy trzeba zapłacić ponad 1000$! (kolekcja Mendy Ouzillou)


Fragmenty katalogów

Fragment oferty sprzedaży meteorytów; m.in. Bohumilitz, Braunau, Pillistfer, Pultusk, Seeläsgen (Ward 1914)

Fragment oferty sprzedaży kopii meteorytów w katalogu „Casts of meteorites for sale by Ward's Natural Science Establishment”

Okładka katalogu Ward (1892); na wytrawionej płycie meteorytu Carlton[29] (syn. Hamilton County) widać figury Widmanstättena (patrz → Metaloryt)


Katalog Ward (1904)

Strona tytułowa katalogu; artystyczna wizja spadku meteorytu Ochansk[30]

One of six largest cases of uniform size. (Ward-Coonley Collection of Meteorites.)

Single small case. (Nejed, Youndegin, Arispe, &c.)

Plansze (wiele trawionych płyt meteorytów żelaznych miało zostawioną na brzegu kilkumilimetrową wypolerowaną „fazkę”, moda na takie trawienie wraca 😀)

Plate I. (1) Toluca, (3) Glorieta Mountain (…)

Plate II. (2) Bella Roca[31], (5) Cañon Diablo, (7) Youndegin[32], (12) Bohumilitz (…)

Plate III. (…)

Plate IV. (2) Brenham[8], (6) Homestead[19], (7, 8) Knyahinya, (9, 10) New Concord[33], (11) Hessle[34] (…)

Plate V. Carlton[29] (…)

Plate VI. Brenham[8] (…)

Plate VII. Arispe[35], Bald Eagle (…)

Plate VIII. Curenavaca[18], Franceville (…)

Opis plansz

Ilustracje

Meteoryt N'Goureyma[36]

Meteoryt Canyon Diablo

Meteoryt Morristown

Meteoryt San Angelo

Bibliografia

  • Gratacap Louis Pope, (1906), The largest american collection of meteorites, The Popular Science Monthly, 69, 1906, s. 21-28. Plik DjVu.
  • Pérez Salvador, (2017), Henry A. Ward. El "Ward's Natural Science Establishment", semillero de taxidermistas, portal Taxidermidades, March 2017. Link artykuł.
  • Sutherland Judith, (2004), Life in 1904: Dying at 47, 4-cent sugar, Farm and Dairy, December 2004. Link artykuł.
  • Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897, (s. 427-428).[37][38][39] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.


Bibliografia: Ward Henry A.

  • Ward Henry A., ()[40], Casts of meteorites for sale by Ward's Natural Science Establishment, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y., ss. 7. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., ()[40], Meteorites for sale [Annotated Ward-Coonley Catalogue], Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y., ss. 24. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., ()[40], Meteorites! Wanted to purchase them, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y., ss. 4. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1892), Illustrated descriptive catalogue of meteorites (and specimens for sale), Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1892, ss. 75. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1897), Check-list of all known meteorites, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1897, ss. 47. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1897), Meteorites for sale, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1897, ss. 10. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1899), Meteorites for sale, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1899, ss. 16.[41] Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1900), Ward=Coonley Collection of Meteorites, Chicago, Illinois 1900, ss. 100+plansze. Plik iDjVu.
  • Ward Henry A., (1901), Meteorites for sale, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1901, ss. 12.[41] Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1901), Special Meteorite Collection of Prof. Henry A. Ward, Chicago, Illinois 1901, ss. 16. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1901), Ward-Coonley Collection of Meteorites, Chicago, Illinois 1901, ss. 33. Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1904), Meteorites for sale, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1904, ss. 22. Plik DjVu.
  • Ward Henry Augustus[42], A.M., LL.D., (1904), Catalogue of the Ward-Coonley Collection of Meteorites, Chicago 1904, ss. 124 (plansze).[43] Plik iDjVu; plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1907), Meteorites for sale, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1907, ss. 16.[41] Plik DjVu.
  • Ward Henry A., (1914), Price list of meteorites, Ward's Natural Science Establishment, Inc., Rochester, N.Y. 1914, ss. 25.[41] Plik DjVu.
  • Oferty (odręczne notatki):
    • Gregory James R., Price List of Meteorites (a), ss. 4. Plik DjVu.
    • Gregory James R., Price List of Meteorites (b), ss. 4. Plik DjVu.
    • Gregory James R., Price List of Meteorites (c), ss. 4. Plik DjVu.

Przypisy

  1. ^ początkowa kolekcję miał kupić filantrop, potentat naftowy John D. Rockefeller, który niedawno ufundował (!) Uniwersytet w Chicago, ale panika giełdowa w 1893 roku zerwała porozumienie. Ward przekonał Marshalla Field, właściciela domu towarowego w Chicago, że miasto potrzebuje dużego muzeum
  2. ^ taksydermia – popularnie wypchanie martwych zwierząt; Wikipedia – Taksydermia
  3. ^ sentencja przypisywana Hannibalowi, kiedy jego generałowie powiedzieli mu, że nie da się przekroczyć Alp na słoniu
  4. ^ Gregory James Reynolds (1832-1899) – jeden z głównych londyńskich handlarzy minerałami drugiej połowy XIX wieku. Założona przez niego firma (dziś znana jako Gregory, Bottley & Lloyd) jest jedną z najdłużej działających w sprzedaż okazów minerałów na świecie, ustępując jedynie firmie F. Krantz w Bonn, która została założona około 20 lat wcześniej; Meteorite Labels and Biographies Archive (MinRec)
  5. ^ a b meteoryt żelazny Canyon Diablo, znalezisko z 1891 roku w USA; typ IAB-MG, TKW 30 ton; powiązany z kraterem Barringer (Meteor Crater)
  6. ^ meteoryt żelazno-kamienny Glorieta Mountain, znalezisko z 1884 roku w USA; pallasyt PMG-an, TKW 148 kg; patrz → Brezina (1894)
  7. ^ a b meteoryt żelazny Toluca (syn. Ocatitlan, Xiquipilco), znalezisko z 1776 roku w Meksyku; typ IAB-sLL, TKW 3 tony; patrz → Brezina (1896)
  8. ^ a b c d meteoryt żelazno-kamienny Brenham, znalezisko z 1882 roku w USA; pallasyt PMG-an, TKW 4,3 tony
  9. ^ spadek meteorytu Estherville 10 maja 1879 roku w USA; mezosyderyt MES-A3/4, TKW 320 kg
  10. ^ Henry Ford uruchomił produkcję Forda Model T dopiero w 1908 roku i początkowo kosztował on około 850 dolarów; dniówka robotnika wynosiła kilka dolarów
  11. ^ aktualna (11 stycznia 2024 roku) cena jednej uncji złota to ~2030$
  12. ^ najwyższym budynkiem w USA był wówczas Philadelphia City Hall (167 m); wieża Eiffla (312 m) palmę pierwszeństwa dzierżyła do 1930 roku, kiedy to oddano do użytku wyższy od niej Chrysler Building (319 m) w Nowym Jorku
  13. ^ do unii nie należały jeszcze m.in. Alaska, Arizona, Nowy Meksyk i Hawaje
  14. ^ pierwsza krzyżówka pojawiła się 21 grudnia 1913 roku w „New York World”, gazecie wydawanej przez Josepha Pulitzera, fundatora słynnej nagrody jego imienia
  15. ^ spadek meteorytu Ensisheim 7 listopada 1492 roku we Francji; chondryt zwyczajny LL6, TKW 127 kg; patrz → Schilling (1513)
  16. ^ spadek meteorytu L'Aigle 26 kwietnia 1803 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 37 kg; patrz → Biot (1803) oraz mapa spadku
  17. ^ a b c d e no description available; więcej → Meteoritical Bulletin Database
  18. ^ a b c meteoryt żelazny Chupaderos (syn. m.in. Cuernavaca), znalezisko z 1852 roku w Meksyku; typ IIIAB, TKW 24,3 tony (trzy okazy: Chupaderos I (14,114 t), Chupaderos II (6,767 t) i Adargas (3,325 t) w zbiorach Mexico, Mexico City, The Old School of Mines and Engineering (Palazzo de Mineria))
  19. ^ a b spadek meteorytu Homestead 12 lutego 1875 roku w USA; chondryt zwyczajny L5, TKW 230 kg
  20. ^ spadek meteorytu Cabin Creek 27 marca 1886 roku w USA; żelazny typ IIIAB, TKW 48,5 kg; patrz → Cabin Creek
  21. ^ meteoryt żelazny Sarepta (Сарепта), znalezisko z 1854 roku w Rosji; typ IAB-MG, TKW 14 kg; patrz → Brezina (1894)
  22. ^ meteoryt kamienny Goalpara, znalezisko z 1868 roku w Indiach; achondryt, ureilit URE, TKW 2,7 kg (okaz orientowany)
  23. ^ spadek meteorytu Karakol (Каракол) 9 maja 1840 roku w Kazachstanie; chondryt zwyczajny LL6, TKW 3 kg; patrz → Urania (1958)
  24. ^ spadek meteorytu Krähenberg 5 maja 1869 roku w Niemczech; chondryt zwyczajny LL5, TKW 16,5 kg (okaz silnie orientowany)
  25. ^ spadek meteorytu Middlesbrough 14 marca 1881 roku w Wielkiej Brytanii; chondryt zwyczajny L6, TKW 1600 g (okaz silnie orientowany)
  26. ^ nie wiadomo o którą bryłę meteorytu Chupaderos chodzi, nie ma okazu o tej wadze!
  27. ^ meteoryt żelazno-kamienny Imilac, znalezisko z 1822 roku z Chile; pallasyt PMG, TKW 920 kg; patrz → ING PAN w Krakowie
  28. ^ A. i F. Krantz – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami; założył ją we Freibergu August Krantz, później działalność kontynuował jego bratanek Fritz (Friedrich) Krantz; do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach ma etykiety podpisane, np. Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn; pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg; firma istnieje do dziś; patrz → Krantz Rheinisches Mineralien-Contor
  29. ^ a b meteoryt żelazny Carlton (syn. Hamilton County), znalezisko z 1887 roku w USA; typ IAB-sLM, TKW 81,2 kg; patrz → Carlton
  30. ^ spadek meteorytu Ochansk (Оханск) 30 sierpnia 1887 roku w Rosji; chondryt zwyczajny H4, TKW 500 kg; patrz → Siemaszko (Нива)
  31. ^ meteoryt żelazny Bella Roca, znalezisko z 1888 roku w Meksyku; typ IIIAB, TKW 33 kg; patrz → Brezina (1894)
  32. ^ meteoryt żelazny Youndegin, znalezisko z 1884 roku w Australii; typ IAB-MG, TKW 3,8 t
  33. ^ spadek meteorytu New Concord 1 maja 1860 roku w USA; chondryt zwyczajny L6, TKW 230 kg
  34. ^ spadek meteorytu Hessle 1 stycznia 1869 w Szwecji; chondryt zwyczajny H5, TKW 20 kg; patrz → Nordenskiöld (1869)
  35. ^ meteoryt żelazny Arispe, znalezisko z 1896 roku w Meksyku; typ IC, TKW 683 kg; patrz → Prague NM
  36. ^ spadek meteorytu N'Goureyma 15 czerwca 1900 roku w Mali; żelazny typ Iron-ung, TKW 37,5 kg (intrygujący okaz)
  37. ^ katalog Wülfinga jest najbardziej kompletnym katalogiem zbiorów światowych z końca XIX wieku (patrz również → Wülfing (1894)); autor podaje również jaka część wybranych meteorytów (ich main mass) znajduje się w danej kolekcji; z wymienionych u niego kolekcji (s. 408-429) tylko jedna kolekcja – Breslau (Mineralogisches Museum der K. Universität) – znajduje się dziś w Polsce; wymienia on jeszcze wiele kolekcji prywatnych, np. kolekcję Juliana Siemaszko, von Bredow, F. Krantz, H. A. Ward.
    Jest u Wülfinga jeszcze kolekcja – Danzig (Westpreussisches Provinzial-Museum; mitgeteilt durch Herrn Direktor Professor Dr. H. Conwentz) – znajdowały się w niej 3 meteoryty: Pultusk 99 g, Krasnojarsk 287 g oraz 63 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)
  38. ^ meteoryty polskie w kolekcjach wg Wülfinga (1897)
  39. ^ jeszcze wcześniejszy katalog kolekcji meteorytów wydał w 1863 roku Buchner (1863); patrz również → Światowe kolekcje meteorytów
  40. ^ a b c nie jest znana data wydania
  41. ^ a b c d katalog z cenami w dolarach ($)
  42. ^ Ward Henry Augustus (1834-1906) – amerykański przyrodnik i geolog. Założyciel przedsiębiorstwa Ward's Natural Science zajmującego się pozyskiwaniem i handlem okazami przyrodniczymi (minerały, meteoryty, skamieniałości, okazy flory i fauny)
  43. ^ kolekcja zawierała meteoryty z 603 różnych lokalizacji; katalog miał wiele wcześniejszych wydań, np.: katalog z 1900 wymienia 424 różne meteoryty, natomiast z 1901 – 511 różnych meteorytów; wg katalogu Wülfinga z 1897 kolekcja liczyła wówczas 179 różnych meteorytów; ilustrowany katalog z 1892 roku; więcej patrz → Ward's Natural Science

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Ward%27s_Natural_Science”
Osobiste