(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza
Z Wiki.Meteoritica.pl
Muzeum Mineralogiczne im. Kazimierza Maślankiewicza Uniwersytetu Wrocławskiego we Wrocławiu | |
Adres: | ul. Cybulskiego 30 50-205 Wrocław oddział Muzeum (z ekspozycją meteorytów) ul. Kuźnicza 22 50-138 Wrocław http://www.muzmin.ing.uni.wroc.pl/ |
Pracownicy: | kierownik dr hab. prof. UWr. Piotr Kazimierz Gunia pracownicy: mgr Antoni Stryjewski, mgr Jacek Bogdański, mgr Joanna Girulska-Michalik oraz dr Edyta Łobocka |
Kontakt: | muz_min@ing.uni.wroc.pl tel. (71) 375 92 06, oddział (71) 375 26 68 |
Wystawy/zbiory: | Sala Meteorytowa na ul. Kuźniczej; w kolekcji m.in. meteoryty: Gnadenfrei (Piława Górna), Seeläsgen (Przełazy), Sołtmany, Grüneberg (Wilkanówko), pseudometeoryty: Brzeg, Kłodzko oraz wiele innych meteorytów z sąsiednich państw (m.in. Braunau, Lenarto, Magura, Stannern). Muzeum ma w swych zbiorach ponad 150 okazów meteorytów |
Historia
Krótkie kalendarium historii muzeum i jego zbiorów oraz związanych z nim postaci (na podstawie stron muzeum; Römer 1868).
1812 ● utworzenie Gabinetu Mineralogicznego (Mineraliencabinet) na Uniwersytecie Wrocławskim; dyrektorem zostaje prof. Karl von Raumer (1783-1865);
● kolekcję stworzono na bazie zdekompletowanego zbioru minerałów Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu;1815 ● zakup kolekcji minerałów Meudera (Meuder'sche Mineralien-Sammlung) z Freibergu za kwotę 4000 talarów;
● przeniesienie zbiorów do budynku pojezuickiego Konwiktu przy ul. Kuźniczej 35 (Schmiede-Brücke 35);1819 ● dyrektorem gabinetu zostaje prof. Henrich Steffens (1773-1845); 1833 ● dyrektorem gabinetu zostaje prof. Ernst Friedrich Glocker (1793-1858); 1855 ● dyrektorem gabinetu zostaje prof. Ferdinand Römer (1818-1891);
● w okresie kadencji prof. Römera habilitowali się we Wrocławiu mineralodzy: Martin Websky, Arnold von Lasaulx, Andreas Arzruni, Johannes Lehmann i Carl Hintze;1856 ● zakup m.in. zbioru skamieniałości sylurskich z okolic Sadewitz od aptekarza Oswalda z Oleśnicy; 1857 ● pozyskano zbiór flory karbońskiej w spadku po zmarłym w Wałbrzychu mistrzu górniczym o nazwisku Bocksch;
● dziesięć lat później Wyższy Urząd Górniczy we Wrocławiu przekazał kolekcję skamieniałości i skał z obszaru Dolnego Śląska;
● F. Römer przekazał gabinetowi swój zbiór skamieniałości zebranych podczas podróży do Ameryki Północnej, Skandynawii, Rosji i innych krajów;1863 ● zakup dużej kolekcji minerałów od nauczyciela Rennschmidta (Rennschmidt'schen Mineralien-Sammlung); 1866 ● przeniesienie zbiorów do nowego gmachu; zbiorami zajmowali się prof. Martin Websky (1824-1886) i kustosz dr Hans Fiedler;
● prof. M. Websky przekazał muzeum swój zbiór minerałów (od 1874 roku Websky pracował w muzeum Berlinie);1868 ● powołanie na bazie Gabinetu Mineralogicznego – Muzeum Mineralogiczne Królewskiego Uniwersytetu Wrocławskiego (Das Mineralogische Museum der Königlichen Universität Breslau); 1871, 1880, 1893, 1897, 1918 ● reorganizacje działów; 1892 ● dyrektorem oddziału mineralogicznego muzeum zostaje mineralog prof. Carl Adolf F. Hintze (1851-1916); w okresie kadencji prof. Hintze habilitowali się we Wrocławiu mineralodzy: Ludwig Milch i Artur Sachs; 1917 ● dyrektorem muzeum zostaje mineralog prof. Ludwig Milch (1867-1928); 1929 ● dyrektorem (do 1945 r.) muzeum zostaje prof. Kurt Spangenberg (1889-1957); 1945 ● pod koniec wojny zbiory zdeponowano w kościołach: p.w. św. Jana i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie oraz p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu; 1946 ● odtworzenie zbiorów dzięki staraniom prof. Kazimierza Maślankiewicza oraz doc. Edwarda Zubika; część zbiorów zdeponowana podczas wojny w Strzegomiu została przekazana do kolekcji PAN Muzeum Ziemi w Warszawie; 1947 ● kustoszem zbiorów została doc. Zofia Pentlak; 1952 ● przeniesienie zbiorów do gmachu przy ul. Cybulskiego 30.
Jest to chyba najstarsze muzeum mineralogiczne na ziemiach polskich? Od jego powołania w 1812 roku związani z nim było wiele światowej sławy postaci. Wielu jego dyrektorów i współpracowników publikowało artykuły na temat meteorytów: Ernest Friedrich Glocker (meteoryty Grüneberg (Wilkanówko), Seeläsgen (Przełazy)), Carl Adolf F. Hintze (meteoryty Gnadenfrei (Piława Górna), Grüneberg (Wilkanówko)), Arnold von Lasaulx (meteoryt Gnadenfrei (Piława Górna)), Ludwig Milch (pseudometeoryt Brzeg). Więcej o naukowcach w XIX-wiecznym Wrocławiu w artykułach Biała (2015), Römer (1868) i na stronie muzeum.
Galerie
Meteoryty
Okazy ze zbiorów Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego (fotografie dla portalu Wiki.Meteoritica.pl wykonał Antoni Stryjewski)
Pseudometeoryt Kłodzko |
Etykiety – stara kolekcja
Starym okazom meteorytów w zbiorach muzeum towarzyszą zabytkowe etykietki. Część okazów ma etykiety wskazujące na ich pochodzenie, są tam etykiety ze zbiorów: Krantza[2], Juliana Siemaszko, z kolekcji z Freibergu („K.S. bergacademische Mineralien-Niederlage zu Freiberg”), z kolekcji „Saml. Websky” oraz „E. Leisner, Waldenburg i. Schl.”.
Fragment zbioru starych etykiet z kolekcji muzeum (fot. Jan Woreczko)
Etykiety m.in. do okazów: Grüneberg (Wilkanówko), Ensisheim[3], Lenarto, Krasnojarsk[4], Seeläsgen (Przełazy) |
Etykiety do okazów: Gnadenfrei (Piława Górna), Orgueil[5] |
Kustosz muzeum Antoni Stryjewski prezentuje klaser z oryginalnymi etykietami |
Pod koniec XIX wieku kolekcja wrocławska według Wülfing (1897) zawierała 41 różnych meteorytów (z różnych lokalizacji) o łącznej wadze ok. 11 kg! (Kolekcja: Breslau: Mineralogisches Museum der K. Universität; im Auftrag von Herrn Prof. Dr. Hintze mitgeteilt durch Herrn Privatdozent Dr. L. Milch)[6] (Wülfing 1897).
Kolekcja muzeum do 2001 roku:
Meteoryt[7] Wülfing (1897)
(waga, g)nr inw. zabytkowa etykieta[8]
(waga, g)Pokrzywnicki (1964)[9]
(waga, g)Pilski (2001)[10]
(waga, g)(na ekspozycji)[8] Alfianello[11] 57 I-17 46 45,8 (f), 11,82 (f) 32,0 (fc) (t) Avilez[12] 10 –brak –brak (–) Bitburg[13] 376 375,66 (f, melted) 375,66 (f) (t) Braunau 1221 I-11 ~723; 23,75; 12,26 60,35 (f), 24,76 (f), 12,15 (f) 60,35 (ep), 24,76 (sc), 12,20 (fc) (t) Bremervörde[14] 12 I-18 12 11,9 (f) 11,9 (fc) (n) Brenham[15] 12 I-44 –brak 148,8 (s), 1,6 (fp) (n) Cangas de Onis[16] –brak I-19 1 1 (f) 4,3 (fp) (?) Carthage[17] 111 –brak –brak (–) Chantonnay[18] 45 I-20 31 22,35 (cs), 15,25 (cs), 7,9 (cs) 22,35 (fc), 15,25 (fc), 7,9 (f) (t) Château-Renard[19] 33 I-21 17; 9,95 16,4 (f), 9,8 (f), 4,9 (f) 16,4 (fc), 9,5 (f), 4,9 (f) (t) Cosby's Creek[20] 40 I-10 2 Stücke. 18,6 (f), 9,78 (f), 9,22 (2f), 8,82, 2,217[21] 37,50 (fp), 9,25 (fp), 2,03 (fp) (n) Djati-Pengilon[22] 123 122,8 (f) 102,5 (pc) (n) Elbogen 8 –brak 15,2 (fp) (n) Ensisheim[3] 6 I-23 6 5,98 (f) 5,98 (f) (t) Erxleben[23] 28 28,4 (f) 18,8 (fc) (t) Estherville[24] 7 43,65 (cs), 6,80 (cs) 43,65 (cs), 6,80 (cs) (n) Forest City[25] –brak 43,15 (cs) 43,1 (cs) (t) Gibeon[26] –brak 3900 (p), 417 (p) 3900 (cs), 414,5 (s) (?) Gnadenfrei (Piława Górna) 791 I-33 665 663,1 (f), 34,35 (f) and 4 test tubes with fragments masa główna 665,0 (cs), 16,03 (ep), 18,2 (fp), 10,65 (fp) (t) Grüneberg (Wilkanówko) 6[27] I-36 64 63,48 (f) 46,4 (ep) (t) Hainholz[28] 31 I-40 31 31,18 (f) 31,20 (f) (?) Hex River Mountains[29] 90 89,7 (p) 89,90 (sc) (n) Imilac[30] 97 I-39, I-46 91 7,18 (p) 84,0 (pc), 40,0 (pc), 4,0 (cs) (t) Juvinas[31] 6 I-47 7 6,28 (f) 6,28 (f) (t) Kernouve[32] 22 16,15 (f), 5,97 (f) 16,15 (f), 5,97 (fc) (t) Knyahinya 217 I-27 191 167 (cs), 26 (f) 166,95 (cs), 26,0 (ep) (t) Krasnojarsk[4] 246 I-45 132 23,2 (f), 19,56 (f), 16,0 (f), 8,46 (f)24[33] 148,55 (s), 23,2 (f), 19,5 (f), 16,0 (f), 12,7 (f), 8,46 (fp) (t) Laborel[34] –brak 1 (f)25[35][36] 2,32 (fp) (?) L'Aigle[37] 60 30,33 (f), 19,1 (f), 7,6 (f), 4 (f, in test tube) 30,3 (fc), 9,96 (fp), 7,6 (fc) (t) Lenarto 60 I-15 61 47,05 (f), 13,5 (p) 47,03 (f), 13,50 (s) (t) Magura 708 I-12 540 549 (f), 155,7 (f), 1,44 (a schreibersite fragment) 500,45 (cs), 145,70 (sc), 1,54 (fp) (t) Mincy[38] 59 –brak –brak (–) Mocs 52 21,5 (f) 21,5 (hs) (t) Netschaëvo[39] 11 I-8 11 11,5 (f) 11,04 (f) (t) Nogoya[40] –brak I-31 1 1 (f) 2,16 (fp) (t) Orgueil[5] 54 I-32 54 54,5 (f) 52,0 (cs) (t) Pavlovka'[41] 8 I-48 9 8,52 (f) 8,5 (fc) (t) Pultusk (Pułtusk) 2574 I-1 149; 10 Kleine Steine 43 specimens from 2,35 to 46,2 g, total weight c. 378,2 52 okazy: 205,0 (cs), 37,81 (cs), 15,0 (ep), 21,67 (cs), 18,83 (cs), 20,05 (cs), 17,15 (cs), 19,02 (cs), 8,59 (cs), 11,66 (cs), 12,62 (cs), 10,23 (cs), 8,71 (cs), 6,95 (cs), 8,10 (cs), 12,25 (cs), 17,36 (cs), 18,33 (ep), 11,57 (cs), 2,86 (cs), 7,52 (cs), 6,71 (cs), 6,67 (cs), 6,49 (cs), 6,06 (cs), 6,09 (cs), 5,93 (cs), 4,98 (cs), 4,97 (cs), 4,93 (cs), 4,50 (cs), 4,51 (cs), 4,36 (cs), 3,97 (cs), 3,81 (cs), 3,84 (cs), 3,27 (cs), 3,75 (cs), 4,41 (pc), 3,56 (cs), 3,10 (cs), 2,65 (cs), 2,51 (cs), 2,34 (cs), 4,99 (cs), 3,70 (cs), 3,60 (cs), 4,78 (cs), 4,01 (cs), 4,18 (cs), 2,65 (cs), 3,55 (cs), 3,18 (cs) (t) Rancho de la Pila (1882)[42] –brak 10 (f) 10,0 (f) (?) Red River[43] 1 I-6 1 1 (f) 1,0 (fp) (n) Santa Catharina[44] 20 I-3 21 20,55 (f) 20,55 (f) (n) São Julião de Moreira[45] –brak I-13 13,5 (f, with test tube, net weight 7,75?), 8,35 (test tube with schreibersite) 12,89 (fp), 8,35 (fp) (?) Seeläsgen (Przełazy) 2010 I-4 1965 277,6 (f), 1,1 (f, in test tube) 277,64 (sc), 1,2 (fp) (t) Stannern 127 I-49 127 45,82 (cs), 45,3 (f) 45,82 (cs), 33,80 (ep) (t) Steinbach[46] 114 I-42 110 110 (p), 4,2 (f) 110,0 (s), 4,2 (s) (t) Toluca[47] 1246 I-9 793; 19 348,6 (cs), 257,95 (cs), 185,4 (p), 19,17 (p), 16,42 (in test tube), 8,75 (f), 6,29 (fp), 5,8 (fp) 348,60 (cs), 257,95 (cs), 185,40 (sc), 19,12 (s), 16,42 (fp), 8,30 (fp), 6,29 (fp), 5,41 (fp) (t) Warrenton[48] 3 I-34 4 3,49 (f) 3,41 (f) (n) Weston[49] 4 I-35 4,3 (f, f) 4,3 (f+f) (n) – niezidentyfikowane 31,05 (cs)
A complete fragment with the crust and a little damaged corner. Inside resembles an aerolite. A label: „Hainholz Meteorite”[28] was found, bud the latter is mesosiderite
276,8 (p)
An octahedrite (Og) or (Ogg). Plate with the crust on the side. Possibly the Przełazy Meteorite
12,75 (f)
Pallasite „sponge” without any label. Probably Brenham Meteorite[15], as – according to Wülfing – 12 g of this meteorite was housed in Wrocław32[50]
148,52 (p)
Pallasite. Polished plate, etched. Probably a fragment of the Krasnojarsk Meteorite[4]. According to Wülfing 246 g of this meteorite was housed in Wrocław, but only c. 67 g was foundPallasyt: 99,0 (ep), 58,0 (f), Krasnojarsk[4] lub Finnmarken[51].
chondryt: 18,99 (fc), ma karteczkę „Meteoryt Aigle”[37], ale jest odmienny od pozostałych okazów i przypomina Pułtusk.
chondryt: 31,00 (cs), ma nazwę „Heinholz”[28], ale jest to nazwa mezosyderytu.
oktaedryt gruboziarnisty: 276,80 (p), przypuszczalnie Przełazy.
oktaedryt gruboziarnisty: 28,0 (f), figuruje jako Sulechów, przypuszczalnie Przełazy.
suma 41 różnych meteorytów, 10716 g ? ?
Z zestawienia widać, że zbiory wrocławskie przetrwały zawieruchy wojenne w dobrym stanie! Zaginęły 3 okazy (Avilez, Carthage, Mincy), część meteorytów ze zbioru straciła na wadze, ale część zyskała. Pewnej części okazów nie udało się jednoznacznie zidentyfikować (Pokrzywnicki 1964; Pilski 2001).
Ekspozycja
Fragment ekspozycji meteorytów (fot. Jan Woreczko; stan: czerwiec 2014 r.)
Fragment meteorytu Gnadenfrei (Piława Górna) |
Drugi mniejszy fragment meteorytu Gnadenfrei (Piława Górna) (oraz Forest City[25], Vyatka[59] i Boolka[60]) |
Fragment meteorytu Grüneberg (Wilkanówko) i Sołtmany[1] |
Okazy meteorytu Pultusk (Pułtusk) |
Płytka meteorytu Seeläsgen (Przełazy) (oraz Morasko i Sulechów) |
|
Tablica Chladniego
Tablica pamiątkowa poświęcona Ernstowi F.F. Chladniemu[75] ufundowana przez Polskie Towarzystwo Akustyczne i Polskie Towarzystwo Meteorytowe z okazji odbywającej się we Wrocławiu w 2008 roku V Konferencji Meteorytowej PTMet
W tablicę wmontowano fragment meteorytu żelaznego Campo del Cielo[76] |
Bibliografia
- Biała Jadwiga, (2015), O badaniach kosmicznej materii w dziewiętnastowiecznym Wrocławiu (On the cosmic matter researches in the nineteenth century Wrocław), Acta Soc. Metheor. Polon., 6, 2015, s. 7-16. Plik PDF.
- Dąbrowska Kazimiera, (2000), Prezentujemy… Muzeum Mineralogiczne Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Przegląd Uniwersytecki, 8, 2000, 10-16. Plik PDF.
- Grodzicki Andrzej, Pacholska Antonina, (2000), Prezentujemy… Muzeum Mineralogiczne Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Przegląd Uniwersytecki, 8, 2000, 17-21. Plik PDF.
- Hintze Carl Adolf Ferdinand, (1894-1904), Handbuch der Mineralogie, Bd. 1, Abt. 1, Bd. 2, Abt. 1, 2, Leipzig.[77] Pliki DjVu.
- Hintze Carl Adolf Ferdinand, (1912), Schlesien und die Meteoriten, Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur. Zeitschrift des Kunstgewerbevereins für Breslau u. die Provinz Schlesien, 6. Jahrgang 1912/1913, nr 1, 1 Oktober 1912, s. 9-12 (patrz → artykuł).[78] Plik dsLib; plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[79]
- +Roemer Ferdinand, (1868), Das Mineralogische Museum der Königlichen Universität Breslau. Ein Führer für die Besucher desselben, Breslau 1868, ss. 136.
- Römer (Roemer) Ferdinand, (1868), Literaturnotizen: Dr. Ferd. Roemer. Das mineralogische Museum der kön. Universität Breslau. Ein Führer für die Besucher desselben. Mit einem Grundriss des Museums. Breslau. 1868. Auf Kosten des Verfassers gedruckt. Geschenk des Verfassers, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, Jahrgang 1868, 9, s. 208-209. Plik DjVu.
- +Stryjewski Antoni, (2011), Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. prof. Kazimierza Maślankiewicza na tle 200 lat akademickich zbiorów mineralogicznych we Wrocławiu (The Prof. Kazimierz Maślankiewicz Mineralogical Museum at the University of Wrocław against the Backdrop of the 200th Anniversary of the Academic Mineralogical Collections in Wrocław), Muzealnictwo, 52, NIMOZ, Warszawa 2011, s. 140-151. Plik DjVu.
- Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897, (s. 411-412).[80][81][82] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Historia Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego i jego zbiorów
- Multimedialna Baza Danych Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego – Astronomia we Wrocławiu ● Profesorowie przed 1945 r.
- Wikipedia – Maślankiewicz Kazimierz