O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Z Wiki.Meteoritica.pl

Wersja z 15:35, 21 lip 2023

Powołane do życia w 2016 roku Centrum Edukacji Przyrodniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego (CEP) jest jednostką dydaktyczno-naukową, w której zostały zebrane zbiory przyrodnicze przechowywane wcześniej w różnych jednostkach Uniwersytetu Jagiellońskiego: Instytucie Zoologii i Badań Biomedycznych (zbiory Muzeum Zoologicznego UJ oraz Muzeum Antropologicznego UJ), Instytucie Nauk Geologicznych (Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych UJ) i Instytucie Botaniki (Muzeum Paleobotaniczne UJ).

Powstałe z połączenia zbiory Centrum składają się z blisko 250 kolekcji zawierających łącznie około 20000 okazów skamieniałości, 16000 okazów mineralogicznych, kilkaset okazów petrograficznych oraz kilkadziesiąt kolekcji szlifów. W skład zbioru weszły również meteoryty, głównie z kolekcji Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych UJ.

Meteoryty

W kolekcji Centrum znajdują się m.in. fragmenty meteorytów: Allende^[1], Brahin, Brenham^[2], Elbogen, Gao-Guenie, Gibeon^[3], Hainholz^[4], Isna^[5], Jelica, Krasnojarsk^[6], Lixna, Magura, Mbale^[7], Morasko, Murchison^[8], NWA 6725^[9], Santa Catharina, Seeläsgen (Przełazy), Schönenberg^[10], Stannern (prawdopodobnie), Toluca^[11], Zaborzika, Zakłodzie.

Okazy: Brenham, Lixna, Morasko, Murchison, Stannern, Zaborzika (prawdopodobnie 116 g) i Zakłodzie (sc 99,58 g) nie były wymienione wcześniej w katalogach Pokrzywnickiego (1964) i Pilskiego (2001)!

Ponadto w zbiorach licznie reprezentowane są meteoryty Łowicz (ponad 20 okazów) i Pułtusk (ponad 50 okazów) (Pokrzywnicki 1964; Pilski 2001).

Smaczkiem kolekcji Centrum są historyczne okazy/fragmenty przekazane do zbiorów przez dawnych kolekcjonerów (wagi wg: Pokrzywnicki 1964; Pilski 2001) (fot. Szymon Kozłowski, za zgodą; dzięki uprzejmości Bartłomieja Kajdas):

• osiem okazów przekazanych do zbiorów PAU^[12] i Gabinetu Mineralogicznego UJ w 1878 roku przez krakowskiego kolekcjonera Ludwika Michałowskiego (1829-1899):
  • Orgueil^[13] – 15 g (fp),
  • Agen^[14] – 1,6 g (f+f),
  • Benares (a)^[15] – 6,8 g (f),
  • Bishopville – 3,5 g (fp),
  • Knyahinya – 10,9 g (cs),
  • L’Aigle^[16] – 5,2 g (f+f),
  • Parnallee – 4,37 g (fc),
  • Stannern (prawdopodobnie?);

Meteoryt Agen[14] – 1,6 g (f+f)	Meteoryt Benares (a)[15] (6,8 g (f))	Meteoryt Benares (a)[15] (6,8 g (f))	Meteoryt Knyahinya – 10,9 g (cs)
Meteoryt L'Aigle[16] (5,2 g (f+f))	Meteoryt L'Aigle[16] (5,2 g (f+f))	Meteoryt Parnallee – 4,37 g (fc)	Meteoryt Stannern(?) – 19,7 g (f)

• oraz fragmenty pallasytu Imilac^[17] (34,5 g (cs), 23,0 g (cs)) i mezosyderytu Vaca Muerta^[18] (56,9 g (f)) przekazane w 1871 roku przez Ignacego Domeykę.

Meteoryt Imilac[17] (34,5 g (cs), 23,0 g (cs))

Galerie

Fragmenty meteorytu Orgueil[13] (fot. Bartłomiej Kajdas)

Fragmenty meteorytu Orgueil[13] (fot. Szymon Kozłowski)

Piętka (8,94 g) meteorytu księżycowego NWA 11421 (fot. Bartłomiej Kajdas)

W zbiorach znajduje się ponad 20 okazów meteorytu Łowicz (patrz → Łowicz/Okazy) (fot. Szymon Kozłowski, za zgodą; dzięki uprzejmości Bartłomieja Kajdas)

Okaz o wadze 5484 g (drugi co do wielkości okaz meteorytu Łowicz) (wg katalogów 5650 g)	Okaz o wadze 2931 g (czwarty co do wielkości okaz meteorytu Łowicz) (wg katalogów 2950 g)	Okaz o wadze 2387 g (wg katalogów 2380 g)
Inne okazy meteorytu Łowicz
		Jedyny w zbiorach ucięty okaz. Piętkę odciął Marcin Cimała, początkowo okaz ważył 176 g

W zbiorach znajduje się ponad 50 okazów meteorytu Pułtusk (patrz → Pułtusk/Największe okazy) (fot. Szymon Kozłowski, za zgodą; dzięki uprzejmości Bartłomieja Kajdas)

Okaz 2843 g (czwarty co do wielości okaz w Polsce!)	Okaz 1354 g (ósmy co do wielości okaz w Polsce!)	„Groch pułtuski” (ang. Pułtusk peas)
Gablota z okazami meteorytu Pułtusk	Meteoryty nie eksponowane na wystawie	Fot. 2. Okaz meteorytu Pułtusk o wadze 431,5 g z kolekcji Muzeum Geologicznego UJ w Krakowie. Widoczna część zbrekcjonowana i jednolita. (źródło: Pilski 1994)

Kolekcja meteorytów (fot. Szymon Kozłowski, za zgodą; dzięki uprzejmości Bartłomieja Kajdas)

Ekspozycja meteorytów	Meteoryt Gibeon[3] (233,2 g (sc))	Płytka meteorytu Magura (163 g (s)) z wygrawerowaną nazwą Arva
Mołdawity	Płytka meteorytu Morasko (82,8 g (s)) z dużą nodulą troilitową	Seeläsgen (Przełazy) (238,7 g (sc))
Seeläsgen (Przełazy) (238,7 g (sc))	Meteoryt Toluca[11] (672,7 g (cs), 38,4 g (s))	Meteoryt Toluca[11] (672,7 g (cs))
Meteoryt Zakłodzie (99,58 g (sc))

Jesteśmy w kontakcie z kustoszem kolekcji CEP UJ panem Bartłomiejem Kajdasem i będziemy systematycznie uzupełniać inf. o meteorytach w Krakowie. Dziękujemy Szymonowi Kozłowskiemu za udostępnione zdjęcia.

Film z profilu W Gabinecie Astronoma (In the astronomer's office) na YouTube.

Bibliografia

• Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.

• Pilski Andrzej S., (1994), Pułtuski deszcz meteorytów, Urania, 9, 1994, s. 241-245.^[19] Plik DjvU.

• Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.^[20]

• Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, (s. 168-170, 171).^[21][22] Plik PDF.

Przypisy

Zobacz również

• Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych UJ

• okazy meteorytu Łowicz w zbiorach polskich
• Pułtusk/Największe okazy

• Indeks nazwisk

Linki zewnętrzne

• Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ – Dział geologiczny
• Instytut Nauk Geologicznych, Dział Geologiczny Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ
• Facebook – Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ
• YouTube – Meteoryty w Centrum Edukacji Przyrodniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

• Nauka UJ – Odkryto najstarszą materię kosmiczną na Ziemi