(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Bohumilitz
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Bibliografia) |
m (→Galerie) |
||
Linia 154: | Linia 154: | ||
File:Bohumilitz_(MMHH_Hamburg).jpg|Fragment meteorytu o wadze 17,0 g ze zbiorów [[:Szablon:HamburgMMHH|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Hamburgu]] | File:Bohumilitz_(MMHH_Hamburg).jpg|Fragment meteorytu o wadze 17,0 g ze zbiorów [[:Szablon:HamburgMMHH|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Hamburgu]] | ||
File:Bohumilitz_(GSI_Calcutta).jpg|Fragment meteorytu Bohumilitz (22,34 g, najdłuższy rozmiar 4,3 cm) z kolekcji [[:Szablon:CalcuttaGSI|Geological Survey of India, Calcutta]]; negatywny przykład niewłaściwego przechowywania meteorytów żelaznych! | File:Bohumilitz_(GSI_Calcutta).jpg|Fragment meteorytu Bohumilitz (22,34 g, najdłuższy rozmiar 4,3 cm) z kolekcji [[:Szablon:CalcuttaGSI|Geological Survey of India, Calcutta]]; negatywny przykład niewłaściwego przechowywania meteorytów żelaznych! | ||
+ | File:Bohumilitz (NHM Vienna)-TJ21-1.jpg|Fragment meteorytu [[Bohumilitz]] (2589,5 g) ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | File:Bohumilitz (NHM Vienna)-TJ21-2.jpg|Fragmenty meteorytu [[Bohumilitz]] ze zbiorów [[Szablon:ViennaNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu]] (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
Wersja z 10:32, 22 lip 2021
Czy jest tam więcej okazów?
Bohumilitz → | |
Fragment (masa główna) meteorytu Bohumilitz ze zbiorów Muzeum Narodowego w Pradze (źródło: Tuček 1968)
| |
Znalezisko | |
Lokalizacja | Czechy |
Położenie[1] | 49°03'N, 13°46'E |
Data | pierwsze znalezisko 1829 rok |
Charakterystyka | |
Typ | żelazny IAB-MG |
Masa | 59 kg (~63,8 kg)[2] |
Liczba okazów | 3 okazy |
Meteoritical Bulletin Database | |
Synonimy → | |
w NHM Cat: Bohumilice, Prachin, Vyskovice; po czesku: Bohumilice |
Znalezisko, na przestrzeni wielu lat, trzech okazów meteorytu żelaznego w okolicy miejscowości Bohumilice w Czechach. Pierwszy okaz wyorano we wrześniu 1829 roku (meteoryt żelazny IAB-MG, TKW 59 kg[2]).
Pierwszy okaz meteorytu o wadze ponad 57 kg[3] (103 böhmische Pfunde)[4] znaleziono podczas orki 19 września 1829 roku[5][6] na polach w pobliżu Bohumilic, zaledwie 150 kroków (Tuček 1981) od lokalnego zamku (Schlosse Bohumilitz; prawdopodobnie chodzi o zamek Zámek Skalice[7], wzniesiony przez członków rodu Malovec). Według źródeł okaz odsłonił się z gleby po ulewnych deszczach, które nawiedziły wówczas ten teren. Stało się to w miejscu, gdzie według legendy „w dawnych czasach diabeł zleciał z nieba i spadł na ziemię” („v dávných letech sletěl čert z nebe a propadl se do země”). Meteoryt ten jest wiązany z prawdopodobnym spadkiem, który jakoby miał mieć miejsce po obserwowanym w tamtym rejonie bolidzie 1 stycznia 1770 roku (Želízko 1934, 1936).[8] Baron František Malovec przekazał okaz do Muzeum Narodowego w Pradze (Berzelius 1833).[9]
W 1889 roku[10] w pobliżu Smrčná, na południe od Bohumilic, wyorano kolejny okaz (962 g), natomiast trzeci (5,850 kg) znaleziono w 1925 roku w Výškovicach[11] (3,5 km na zachód od Bohumilic i 0,75 km na NNE od Výškovic, przy drodze z Výškovic do Spůle, Tuček (1981)).
Stopień zwietrzenia znalezionych okazów jest zróżnicowany, podobnie jak dla meteorytu Morasko. Zakłada się, że meteoryty Bohumilitz mogły spaść w postaci deszczu meteorytów około 1300 lat temu (Buchwald 1975), co nie zgadza się z hipotezą o rzekomym spadku w 1770 roku (Želízko 1934, 1936).
Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Bohumilice — meteorit.
Kolekcje
Fragmenty meteorytu Bohumilitz w największych kolekcjach:
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)uwagi Prague, Nat. Mus. 44,6 kg main mass[12]; największy fragment 37,75 kg oraz okaz z Výškovic 5,84 kg (Tuček); w 1997 roku odcięto od masy głównej dwie płyty, obecnie jej waga wynosi ok. 32 kg; (38000 i 130 g w katalogu Vrba (1904)) Vienna, Naturhist. Mus. 4,67 kg Zürich, J.Nauber Colln. 1150 g[13] fotografia płyty pełnego przekroju w Koblitz MetBase Paris, Mus. d'Hist. Nat. 1,48 kg Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 1578 g Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 1,36 kg (…) Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 22 g 22,34 g (Sen Gupta et al. 1982); negatywny przykład niewłaściwego traktowania okazów w muzeum! Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst. 17 g
W 1997 roku odcięto od znajdującej się w Pradze masy głównej dwie płyty pełnego przekroju o wagach 2,33 i 2,59 kg[14]. Mniejsza płyta nadal znajduje się w zbiorach muzeum. Większą płytę przecięto następnie na dwie płyty (również pełne przekroje), z których cieńsza o wadze 1150 g trafiła do kolekcji Jürgen Nauber Meteorites Collection, Zürich (JNMC-Zürich, jnmczurich) (inf. Jürgen Nauber, MPOD).
W polskich zbiorach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
Źródła
Kesselmeyer (1861) (s. 368, 451)
52. – – – Bohumilitz bei Alt-Skalitz, SW. von Wollin und NNO. von Winterberg, Kr. Prachin. 103 ℔. Gefunden 1829. – Sp.-Gew.: 7,146-7,71.[15] Böhmen 49º6'N. 13º49'O. P.34.1835.344.[16] W. 1860. S. 1860.
1829. 18. Sept. Bohumilitz . . . . Böhmen P. 66. 1845. 476.[17] – Nicht Falltag, sondern nur Fundtag des Steines
Buchner (1861) (s. 478)
Bohumilitz, Böhmen.
Brewster Journ. 1830, Juli.[18] SJ. 19, 384.[19] Berzelius K. Vet. Ac. H. 1832, 106.[20] PA 27, 118, 125.[5] v. Holger Bmg. Z. 9, 323.[21] Steinmann Vrh. Gesellsch. Vatrl. Mus. Böhmen 1830, Apr. 15, 29.[22] AChPh. 8, 172.[23] PAErgb. 4, 385.[24] RbH. 1, 424.[25] MCh. 903.[26] Pa. 117.[27] Clark 30 (Abb)[28] Br. 123.[29] PA. 111, 363.[30]
- Rozwinięcia skrótów → patrz Bibliografia/Buchner Otto
Želízko (1934)
Meteorická železa.
Podle první zprávy Kašpara hraběte Šternberka ve výročním valném shromážděni Musea 3. dubna 1830 nalezen byl 19. záři 1829 pod strání asi 150 kroků od zámku Bohumilic, mezi Čkyní a Vimperkem, kus meteoritického železa těžký asi 52 až 57 kg. Celý nález odevzdán byl do Musea v Praze, kde část jeho byla oddělena, jednak aby na větší řezné ploše mohla být struktura ukázána Widmannstattenovými obrazci, jednak, aby oddělených menších částí mohlo se použiti k výměně. Hlavní kus železa v Museu uloženého váži 38 kg, menši 130 g.
Další zajímavý kus meteoritického železa vyorán byl z jara roku 1925 rovněž u Bohumilic, 3·5 km na západ, tři čtvrtě km od Výškovíc, nedaleko cesty do Spůle Měří asi 23 cm, napříč maximálně 10·5 cm. Váží 5.850 g po oddělení kousku v nepatrném rozměru asi 1 cm3 pro rozhodující zkoušku o jeho meteorické povaze. Tento kus náleží nepochybně témuž pádu jako první železo nalezené r. 1829 u blízkých Bohumilic. Poslední nález získán též pro sbírku meteoritů v Národním museu a je tu vystaven s označením „Bohumilice II. — Výškovice“.
Spadl-li bohumilický povětroň za dne, musel zajisté vzbuditi pozornost obyvatelstva okolních obcí. Není vyloučeno, že jeho pád udál se v neděli 1. ledna roku 1770 o šesté hodině ranní, jak je v Gruntovní knize panství Elčovického na Volyňsku, uložené v zemském archivu pražském, zaznamenáno, že: „osvětlila se náhle obloha a ohnivá koule, velkému džbánu podobná, spadla s nebe. Elčovičtí a zlešičtí sedláci sbíhali se, nemajíce za jiné, než že hoří. Ale bohudíky, oheň zmizel in momento, aniž by byl jakého hřmotu spůsobil“. (Viz F. Teplý: „Dějiny města Volyně a okoli“, str. 318, 1934.) Elčovice nacházejí se od Bohumilic ve vzdušné čáře asi 3 km, Zlešice asi 6 km.
- Literatura: H. Škorpil: O českých povětroních (Vesmír, r. IX.). Praha 1880. — L. Slavíková: Druhý kus bohumilického meteoritického železa v Národním museu. (Časopis Národního musea 1933. Oddíl přírodovědný. R. CVII., str. 82—86.)
- (Pokračování příště.)
Lokalizacja
(B) Bohumilice, (S) Smrčná, (*) Spůle, (V) Výškovice
Zámek Skalice
współrzędne wg Kesselmeyera (1861)
prawdopodobne miejsca spadku fragmentu(ów) z bolidu Vimperk
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Pierwszy okaz meteorytu znaleziono w Bohumilicach w pobliżu zamku Bohumilitz (cz. Zámek Skalice)[7]. Pozostałe w okolicach pobliskich wsi: Smrčná i Výškovice (oddalonych od Bohumilic odpowiednio o 1,2 km i 2,8 km). Według Tuček (1981, za Slavíková 1933) trzeci okaz znaleziono 3,5 km na zachód od Bohumilic i 0,75 km na NNE od Výškovic, przy drodze z Výškovic do Spůle.
Data miejsce waga IX 1829 Bohumilic ponad 57 kg[3] 1889 Smrčná 962 g 1925 Výškovicach 5,850 kg
Obszar na którym znaleziono wszystkie trzy okazy ma nie więcej niż 3,5 km średnicy. Poszukiwania okazów meteorytu Bohumilitz można połączyć z poszukiwaniami fragmentów meteoroidu z bolidu Vimperk, które mogły spaść niedaleko, a bazę wypadową założyć w Zamku Skalice.
Redakcja była przejazdem w tamtych okolicach.
Mapy
Galerie
Meteoryt Bohumilitz
Kompletny okaz z Výškovic (5840 g, 105×115×235 mm); poniżej okaz meteorytu Braunau (źródło: Tuček 1964) |
Okaz z Výškovic w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (źródło: Šreinová et al. 2012) |
|
Masa główna (~32 kg) w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Národí Muzeum Praha) (źródło: jnmczurich) |
Fragment meteorytu o wadze 17,0 g ze zbiorów Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Hamburgu |
Fragment meteorytu Bohumilitz (22,34 g, najdłuższy rozmiar 4,3 cm) z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta; negatywny przykład niewłaściwego przechowywania meteorytów żelaznych! |
Fragment meteorytu Bohumilitz (2589,5 g) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski) |
Fragmenty meteorytu Bohumilitz ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski) |
Fragmenty meteorytu Bohumilitz pochodzący z kolekcji Geologický Ústav Masarykovy Univerzity v Brně (Brono, Czechy) (kolekcja Tomasza Jakubowskiego) |
Wewnętrzna budowa meteorytu Bohumilitz
Płyta 1150 g. Duża inkluzja zawierająca grafit, troilit, schreibersyt i krzemiany (źródło: jnmczurich) |
Meteoryt Bohumilitz
Bibliografia
- American Journal of Science and Arts, Meteoric Iron in Bohemia, vol. 19, 1830-31, s. 384-386. Plik DjVu.
- Annalen der Chemie und Pharmacie, Bericht uber neue Entdeckungen und Erweiterungen im Gebiete der Pharmacie, Bd. VIII, 1833, s. 113-347.[32] Plik hPDF.
- Baumhauer Eduard Hendrik von, (1845), Ueber den muthmasslichen Ursprung der Meteorsteine, nebst einer Analyse des Meteorstein, welcher am 2. Juni 1843 in der Provinz Utrecht gefallen ist, Annalen der Physik, 66, Bd. 142, 1845, s. 465-503, (s. 476).[33] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Berzelius Jöns Jacob, (1832)[34], Undersökning af en vid Bohumilie i Böhmen funnen jernmassa, Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar, ser. 1b, 1832, s. 106-119.[35] Plik DjVu.
- Berzelius Jöns Jacob, (1832), Untersuchung der Bohumilitzer Eisenmasse, Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften, vol. 1, 1832, s. 289-297. Plik hPDF.
- Berzelius Jöns Jacob, (1833), Untersuchung einer bei Bohumiliz in Böhmen gefundenen Masse, Annalen der Physik, 27, Bd. 103, 1833, s. 118-132. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Boguslawski Georg von, (1854a), Zehnter Nachtrag zu Chladni's Verzeichnisse der Feuermeteore und herabgefallenen Massen (Wien 1819) (Schluss von S. 155.), Annalen der Physik, IV, 90 uzupeł. (ergänzungsband), 1854, s. 353-456, (s. 385). Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Brewster David, (1830), Notice of a mass of Meteoric Iron recently discovered in Bohemia, The Edinburgh Journal of Science, vol. 3, new series, 1830, s. 310-312. Plik DjVu.
- Buchner Otto, (1861), Versuch eines Quellenverzeichnisses zur Literatur über Meteoriten, w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 455-482, (s. 478). Plik PDF; plik DjVu.
- Buchner Otto, (1863), Die Meteoriten in Sammlungen, ihre Geschichte, mineralogische und chemische Beschaffenheit, Leipzig 1863, ss. 202, (s. 158-159).[36][37][38] Plik hPDF; plik DjVu.
- Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975, (s. 334-335). ISBN 0-520-02934-8.[39] Pliki PDF. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Clark Smith William, (1852), On Metallic Meteorites. An Inaugural Dissertation…, Göttingen 1852, ss. 112, (s. 30) (ilustracje).[40] Plik PDF.
- Cohen Emil Wilhelm, Weinschenk Ernst, (1891), Meteoreisen-Studien, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum, Bd. VI, Wien 1891, s. 131-165.[41] Plik DjVu.
- Haidinger Wilhelm Ritter von, (1855), Bemerkungen über die zuweilen im geschmeidigen Eisen entstandene krystallinische Struktur, verglichen mit jener des Meteoreisens, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 15, 1855, s. 354-360.[42] Plik PDF; plik DjVu.
- Hoff Karl Ernst Adolf von, (1835), Neue Beiträge zu Chladni's Verzeichnissen von Feuermeteoren und herabgefallenen Massen. Neunte Lieferung, Annalen der Physik, 34, Bd. 110, 1835, s. 339-370. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Holger Ritter von, (1831), Analyse des Meteoreisens von Bohumilitz, Zeitschrift für Physik und Mathematik, vol. 9, 1831, s. 323-328. Plik hPDF.
- Holger Ritter von, (1833), Bemerkungen zu der im Band I. dieser Zeitschrift enthaltenen Analyse des Meteoreisens von Bohumilitz, Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften, vol. 2, 1833, s. 35-37. Plik hPDF.
- Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 368, 451). Plik PDF; plik DjVu.
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Kurjer Warszawski, (1934), Ciekawy nabytek muzeum w Pradze, nr 39, 1934, s. 5. Plik eLib.
- Rammelsberg Karl Friedrich, (1841), Handwörterbuch des chemischen Theils der Mineralogie, Erste Abtheilung A-M, Zweite Abtheilung N-Z, Berlin 1841, (s. 424).[43] Plik PDF.
- Rammelsberg Karl Friedrich, (1860), Handbuch der Mineralchemie, Leipzig 1860, ss. 1038, (s. 903).[44] Plik DjVu; plik DjVu.
- Reichenbach Karl Freiherr von, (1860), I. Meteoriten in Meteoriten. II. Meteoriten und Sternschnuppen, Annalen der Physik, 111, Bd. 187, 1860, s. 353-401, (s. 363) (ilustracje).[45] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl; plik PDF; plik PDF.
- Slavíková Ludmila, (1933), Druhý kus bohumilického meteorického železa v Národním museu (A second mass of the Bohumilice meteoric iron in the National Museum), Časopis Národního musea. Oddíl přírodovědný, vol. 107, 1933, s. 82-86.[46]
- Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 17-18).[47] Plik PDF.
- Tuček Karel, (1958), Katalog sbírky meteoritů Národního musea v Praze (Catalogue of the Collection of Meteorites of the National Museum in Prague), Sborník Národního muzea v Praze, vol. XIV B, nr 1-2, 1958, s. 29-128.[48] Plik PDF.
- Tuček Karel, (1964), Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze (Catalogue of the Collection of Meteorites of the National Museum in Prague), Sborník Národního muzea v Praze,[49] vol. XX B, nr 1, 1964, s. 1-108.[50] Plik PDF.
- Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.
- Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl(tabliceŹródło: Wiki.Meteoritica.pl).
- Verhandlungen der Gesellschaft des Vaterlandischen Museums in Böhmen, Bd. 8, 1830, s. 15-16, 26-29. Zawiera: Zippe, Beschreibung der Bohumilizer Meteormasse; Steinmann, Chemische Untersuchung der Bohumilizer Eisenmasse.[51] Plik DjVu.
- Vrba Karl (Karel), (1904), Meteoritensammlung des Museums des Königreiches Böhmen in Prag, Ende Juni 1904, Prag 1904, ss. 15.[52] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Woźniak Marek, (2021), Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures), Acta Soc. Metheor. Polon., 12, 2021, s. 149-216 (abstrakt).[53] Plik ASMP; Książka abstraktów.
- Zippe Franz Xaver Maxmilian, (1830), Beschreibung der Bohumilizer Meteormasse, Jahrbücher des bohmischen Museums für Natur- und Länderkunde, Geschichte, Kunst und Literatur, Bd. 1, 1830, s. 230-233. Plik DjVu.
- +Želízko J.V., (1934), Přehled minerálů jižních Čech. Meteorická železa, Zlatá stezka, 4, Vodňany 1934, s. 67-68.[54] Plik DjVu.
- +Želízko J.V., (1936), Mineralogical Abstracts, vol. 6, s. 392.[55]
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Bohumilitz
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Bohumilitz
- Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha ● Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů ● Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás? ● CES on-line: Sbírka meteoritů ● [katalog → Tuček (1981)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
- Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu (National Museum of Natural History in Paris; Paris, Mus. d'Hist. Nat.) – Muséum national d'Histoire naturelle ● Collection de météorites ● Saison – La saison Météorites ● Exposition – Météorites, entre ciel et terre ● [katalogi → Meunier (catalogues); katalog online]
- Wikipedia (CS) – Bohumilice (okres Prachatice) ● Výškovice (Vimperk)
- Wikipedia (DE) – Pfund
- Portal Meteorite Picture of the Day – Bohumilitz
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
- waga pierwszego okazu