(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Morasko/Galerie
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Budowa meteorytu Morasko) |
|||
(Nie pokazano 189 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
- | + | {{VerifyLevel |level=1}} | |
+ | == Parada „gigantów” == | ||
+ | {{TOC My}} | ||
+ | Znajdowanie są coraz większe okazy meteorytu [[Morasko]]! Prawdopodobnie jednak światowe rekordy wagi pojedynczych okazów meteorytów żelaznych nie zostaną pobite, w najbliższym czasie, na [[Kratery Morasko|polach pod Moraskiem]]?! Gdyż trudno będzie przebić namibijską Hobę{{MBD-record|name=Hoba}} (60 ton), grenlandzkie kolosy Cape York{{MBD-record|name=Cape York}} (''Ahnighito'' 30,9 tony, ''Agpalilik'' 20 ton), argentyńskie Campo del Cielo{{MBD-record|name=Campo del Cielo}} (''el Gancedo'' 30,8 tony, ''el Chaco'' 28,8 tony) oraz inne wielotonowe znaleziska z Australii, Meksyku, USA i Chin oraz Marsa<ref>okazy meteorytów żelaznych {{Link-MBD |code=66177 |name=Aeolis Palus 001}} i {{Link-MBD |code=66178 |name=Aeolis Palus 002}} o wagach, odpowiednio: ~3,3 i ~2,8 tony, znalezione w 2014 roku na Marsie przez łazik Curiosity!</ref>. Ale ograniczając się do naszego europejskiego podwórka, meteoryt Morasko znajduję się już blisko podium. | ||
- | + | Europejskie „giganty” (Buchwald 1975; Koblitz MetBase; Wikipedia) (lista prowizoryczna<ref>z wyłączeniem syberyjskiego spadku meteorytu Sikhote-Alin; największy okaz 1745 kg</ref>): | |
- | :{| | + | :{| {{Table data}} |
- | ! | + | ! # !! Meteoryt !! waga największego okazu !! kraj |
|- | |- | ||
- | | | + | | 1 || Muonionalusta{{MBD-record|name=Muonionalusta}} || ~1,2 tony || Szwecja (największy okaz został znaleziony przez rodzinę Thomasa Österberg w 2008 roku)<ref>[http://MuonionalustaMeteorites.com MuonionalustaMeteorites.com]</ref> |
|- | |- | ||
- | | | + | | 2 || Bitburg{{MBD-record|name=Bitburg}} || ~1,2 tony || [[Niemcy]] (znalezisko z 1805 roku; okaz zaginął!) |
|- | |- | ||
- | | | + | | 3 || Bilibino{{MBD-record|name=Bilibino}} || ~1 tona || [[Rosja]] (znalezisko z 1981 roku) |
|- | |- | ||
- | | | + | | 4 || La Caille{{MBD-record|name=La Caille}} || 626 kg || [[Francja]] (znalezisko z 1828 roku)<ref>{{MPOD|name=La%20Caille|text=La Caille}}</ref> |
|- | |- | ||
- | | | + | | 5 || Mont Dieu{{MBD-record|name=Mont Dieu}} || 435 kg || [[Francja]] (znalezisko z 2004 roku)<ref>[https://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Mont_Dieu_meteorite.jpg okaz] znajduje się w zbiorach [http://www.naturalsciences.be/en/museum/exhibitions-view/239/394/390 Royal Belgian Institute of Natural Sciences] (Museum voor Natuurwetenschappen in Brussels, Belgium); jest to drugi co do wielkości, po okazie La Caille, meteoryt żelazny we Francji; później znaleziono jeszcze okaz meteorytu Mont Dieu [http://meteorites.superforum.fr/t3244p15-chasse-a-mont-dieu-nouvelles-trouvailles o wadze 364 kg]</ref> |
|- | |- | ||
- | | | + | | 6 || Augustinovka{{MBD-record|name=Augustinovka}} || ~400 kg || [[Ukraina]] (znalezisko z 1890 roku) |
|- | |- | ||
- | | | + | | 7 || Gressk {{MBD-record|name=Gressk}} || 303 kg || [[Białoruś]] (znalezisko z 1955 roku) |
|- | |- | ||
- | | ''' | + | | '''8''' || '''[[Morasko]]''' || '''[[{{PAGENAME}}#271 kg – „Kruszynka”|271 kg]]''' || '''Polska''' (znalezisko z 2017 roku) |
|- | |- | ||
- | | | + | | 9 || Boguslavka{{MBD-record|name=Boguslavka}} || 256 kg || [[Rosja]] (spadek z 1916 roku) |
|- | |- | ||
- | | | + | | colspan="4"| {{Wielokropek}} |
|} | |} | ||
+ | Już >400 kg okaz meteorytu Morasko przesunął by go w rankingu o dwa miejsca w górę. Ale potrzeba aż jednej tony by znaleźć się na podium. | ||
- | + | Jednak znaleziska z ostatnich lat napawają optymizmem! | |
- | + | <br clear="all"/> | |
- | <gallery caption="" widths="200px" heights=" | + | |
+ | == Największe i najciekawsze okazy == | ||
+ | |||
+ | '''Największe okazy meteorytu [[Morasko]]''' (Muszyński et al. 2012; wg zamieszczonej tam {{Txt2Img|Morasko_mapa_znalezisk_(Meteorites_vol1).jpg|mapy znalezisk}} znaleziono „tylko” 8 okazów o wadze powyżej 50 kg; w tabeli poniżej jest ich więcej!): | ||
+ | :{| {{Table data}} | ||
+ | ! Waga [kg]<ref>wagi przybliżone; bardzo często nie sposób zważyć tak duże okazy, również ich waga zmienia się od warunków przechowywania i sposobu konserwacji</ref> !! data znalezienia<br />(miejsce znalezienia) !! znalazca !! opis; miejsce przechowywania | ||
+ | |- | ||
+ | | '''271,8''' || 2017<br />(?) || Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski || okaz z pięknymi regmagliptami i zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej; otrzymał nazwę '''„Kruszynka”'''<ref name="imiona okazów">zaproponowano by wzorem największych meteorytów żelaznych (np. Cape York – ''Ahnighito'', ''Woman'', ''Dog'', Campo del Cielo – ''el Chaco'', ''Otumpa'', ''Meteorito Santiagueño'') nazywać największe znaleziska swoistymi „imionami”, i tak okaz 261,2 kg został ochrzczony '''MEMORSS''' ('''Me'''teoryt '''Mor'''asko-'''S'''kirzewska-'''S'''muła), a 164 kg okaz Krzysztofa Sochy otrzymał nazwę '''„Rudy”'''; znaleziony w 2015 roku 174 kg okaz otrzymał nazwę '''„Bobola”'''</ref>; okaz kupił kolekcjoner z USA Michael Farmer, ostatecznie okaz trafił do Chin i jest wystawiany w planetarium w Szanghaju (źródło: Facebook) | ||
+ | |- | ||
+ | | '''261,2''' || 8 października 2012<br />(teren rezerwatu) || Łukasz Smuła i Magda Skirzewska || okaz orientowany; otrzymał nazwę '''„MeMorSS”'''<ref>'''MeMorSS''' – akronim '''Me'''teoryt '''Mor'''asko '''S'''kirzewska '''S'''muła</ref>; nieoczyszczony ważył ok. 300 kg; [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]] | ||
+ | |- | ||
+ | | ''204'' || ? || ? || podobno kilka lat temu niemiecka ekipa poszukiwaczy znalazła okaz 204 kg, który obecnie znajduje się w jednej z prywatnych kolekcji w Niemczech (niepotwierdzone, brak źródła informacji) | ||
+ | |- | ||
+ | | '''174''' || 4 kwietnia 2015 || Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski || okaz nieoczyszczony ważył ok. 210 kg; okaz jest w posiadaniu znalazców; wstępnie znalazcy ochrzcili go imieniem '''„Bobola”'''<ref name="Bobola">'''„Bobola”''' – wg Andrzeja Owczarzaka nazwa na cześć św. Andrzeja Boboli</ref> | ||
+ | |- | ||
+ | | '''164''' || 11 września 2006<br />(teren rezerwatu) || Krzysztof Socha || otrzymał nazwę '''„Rudy”'''<ref name="Rudy">'''Rudy''' – nazwa wyłoniona na drodze konkursu wśród czytelników ''Głosu Wielkopolskiego''; zwyciężcą został Sławomir Pniewski, syn [[Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego|Zygmunta Pniewskiego]] (źródło: [http://www.meteoryt.org/wp-content/gallery/azp/AZP099.jpg skan AZP099])</ref>; okaz nieoczyszczony ważył ok. 178 kg; okaz został przecięty; [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''~160''' || grudzień 2017 || Łukasz Smuła i Magda Skirzewska || okaz przed oczyszczeniem ważył ~180 kg | ||
+ | |- | ||
+ | | '''141,9''' || przed 2009 || ? || tej wielkości okaz figuruje w spisie inwentarzowym [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''~135''' || ? || Łukasz Smuła i Magda Skirzewska || okaz w kolekcji Art&Met Meteorites Collection; wg znalazców okaz waży 136 kg | ||
+ | |- | ||
+ | | '''~98''' || ? || Andrzej Owczarzak || ? | ||
+ | |- | ||
+ | | '''''~80''''' || przed II wojną światową || Jan Kunecki(?) || wg Pokrzywnickiego (1964) przed II wojną światową wyorano okaz ~80 kg, który później zaginął | ||
+ | |- | ||
+ | | '''78''' || 1956 || {{Txt2Img|Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_02a.jpg|Józef Oleksy}} || znaleziony przez Zygmunta Pniewskiego{{Pniewski Z-biogram|}} w obejściu gospodarstwa rolnego (wyorany w 1947 roku); [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''77,5'''<ref name="Cobliner waga">znalazca okazu Cobliner w swoim liście podał wagę 75,0 kg; wg Szulczewskiego kompletny okaz zważony później przez prof. Pfuhla miał ważyć 77,5 kg (Szulczewski 1923; Pokrzywnicki 1964); obecnie okaz waży 71,8 kg (Łaptaś 1998; Pilski 2001); wg Pokrzywnickiego (1964) ucięty okaz ważył 61,0 kg</ref> || '''12 listopada 1914'''<br />(nieznane) || '''dr Franz Cobliner''' || '''pierwszy znaleziony okaz meteorytu [[Morasko]]''', obecnie okaz waży 71,8 kg; [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''73''' || ~2014 || Łukasz Smuła i Magda Skirzewska || znaleziony na głębokości 160 cm; okaz jest w posiadaniu znalazców | ||
+ | |- | ||
+ | | '''72''' || 1994 || Krzysztof Socha || w zbiorach [[Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach|Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''71,1''' || 1995 lub 1997 || Henryk Nowacki<ref name="40kg"></ref> || okaz został wywieziony z Polski | ||
+ | |- | ||
+ | | '''~70''' || ~1993 || ? || okaz dostarczony przez znalazcę do UAM w Poznaniu | ||
+ | |- | ||
+ | | '''59,3''' || ? || Łukasz Smuła i Magda Skirzewska || okaz jest w posiadaniu znalazców | ||
+ | |- | ||
+ | | '''56''' || 1992 || nieznany || okaz został przecięty; obecnie znajduje się w [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''54''' || 2003 || Waldemar Ruliński || okaz został pocięty | ||
+ | |- | ||
+ | | '''51''' || 2019 || Andrzej Owczarzak || obecnie w kolekcji Muzeum Geologicznego Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie; zdjęcia okazu prezentowano na FB | ||
+ | |- | ||
+ | | '''51''' || początek 2000 || Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz || wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan="4"| | ||
+ | |- | ||
+ | | '''41,9''' || 2016 ? || Andrzej Owczarzak || okaz był wystawiony na sprzedaż na portalu Allegro | ||
+ | |- | ||
+ | | '''37''' || 2001 || Krzysztof Socha || w kolekcji Jarkko Kettunena ([http://www.littleplanets.fi/ littleplanets.fi]) | ||
+ | |- | ||
+ | | 30, 30 i 36,1 || ? || ? || takie trzy okazy (?!) figurują w spisie inwentarzowym [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''34''' || lipiec 2011<br />(teren rezerwatu) || Steve Arnold, Geoffrey Notkin || znaleziony w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego ''[http://science.discovery.com/tv-shows/meteorite-men Meteorite Men]'' dla kanału ''Science Channel''; [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]] | ||
+ | |- | ||
+ | | '''28,9''' || 2000 || Krzysztof Socha || w kolekcji Tomasza Jakubowskiego | ||
+ | |- | ||
+ | | '''28,1''' || maj 2008 || Łukasz Smuła i Magda Skirzewska || przed oczyszczeniem ważył ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28,1 kg; w kolekcji Tomasza Jakubowskiego | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Fotografie części okazów dzięki uprzejmości Jadwigi i Andrzeja Muszyńskich. | ||
+ | |||
+ | === Okaz Coblinera === | ||
+ | |||
+ | Znaleziony przez niemieckiego oficera Franza Coblinera 12 listopada 1914 roku pierwszy okaz meteorytu [[Morasko]], początkowo ważył 77,5 kg<ref name="Cobliner waga"></ref>, obecna waga okazu – 71,8 kg (jeszcze w Berlinie odcięto małą piętkę u dołu bryły). Więcej o okolicznościach znalezienia i jego losach, patrz → meteoryt [[Morasko]]. | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziono na głębokości około pół metra. Okaz jest świeży, ma zachowane na powierzchni regmaglipty i fragmenty skorupy obtopieniowej. Według Pokrzywnickiego (1957, ''Urania''; 1964) okaz znaleziono: | ||
+ | {{AQuote-begin|max-width=800px}} | ||
+ | {{Wielokropek}} w lesie na samej granicy pól ornych, gdzie dotychczas widnieją ślady niemieckich okopów z pierwszej wojny światowej. | ||
+ | |||
+ | {{Wielokropek}} Na moją prośbę udał się w r. 1955 do Moraska pracownik Instytutu Zoologicznego PAN, oddział w Poznaniu, Zygmunt {{Sparse-b}}Pniewski{{Sparse-e}}{{Pniewski Z-biogram|}}, jednak nowych okazów nie odnalazł. Ustalił on jedynie w przybliżeniu, na podstawie opowiadania jednej z mieszkanek Moraska, miejsce gdzie w r. 1914 został wydobyty przez Niemców pierwszy okaz tego meteorytu masy 77.5 kg. Dnia 23 lipca 1956 r. udałem się osobiście do Moraska, gdzie obejrzałem wspomniane miejsce i przeszukałem okolicę, lecz bez wyników. {{Wielokropek}} | ||
+ | {{AQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | Obecnie okaz znajduje się w zbiorach [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznym PAN w Krakowie]]. Jego fotografie dużej rozdzielczości i '''interaktywny model 3D''' znajdują się na portalu Wirtualne Muzea Małopolski – [https://muzea.malopolska.pl/pl/lista-obiektow/796 Meteoryt żelazny „Morasko”]. | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
File:Morasko_1914_Cobliner.jpg|Znaleziony przez dr Coblinera pierwszy okaz meteorytu [[Morasko]] (okaz znajduje się w zbiorach [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Krakowie]]) | File:Morasko_1914_Cobliner.jpg|Znaleziony przez dr Coblinera pierwszy okaz meteorytu [[Morasko]] (okaz znajduje się w zbiorach [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Krakowie]]) | ||
+ | File:Morasko_(Pniewski_Cobliner)-1.jpg|Okaz Coblinera (patrz → [[Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego|Archiwum Zygmunta Pniewskiego]]) | ||
+ | File:Pokrzywnicki_(Morasko).jpg|[[Pokrzywnicki|Ernest Jerzy Grzymała Pokrzywnicki]] (obok 77,5 kg<ref name="Cobliner waga"></ref> [[Morasko]] Coblinera) | ||
+ | File:Morasko_(Cobliner_Danel).jpg|Technik Edmund Danel przy okazie Coblinera (patrz → [[Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego|Archiwum Zygmunta Pniewskiego]]) | ||
+ | File:Morasko_(MG_PAN).jpg|Okaz Coblinera meteorytu [[Morasko]] (w tle w gablocie część zbiorów [[Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie|MG PAN]]) | ||
+ | File:Morasko_Cobliner_(ING_PAN_Kraków)_SzK-7445.jpg|Okaz Coblinera ([[Redakcja|prof. Szymon Kozłowski]]) | ||
+ | File:Morasko_cast_(Cobliner_specimen)_(Woreczko_Collection)-1.jpg|Kopia okazu Coblinera meteorytu [[Morasko]] w kolekcji [[W&W]] | ||
</gallery> | </gallery> | ||
+ | <br clear="all"/> | ||
- | === | + | === 271 kg – „Kruszynka” === |
- | Znaleziony przez tandem Magda Skirzewska i Łukasz Smuła | + | Znaleziony w 2017 roku przez duet Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski okaz z pięknymi regmagliptami i zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej. Okaz ma cechy okazu orientowanego! Znaleziony na głębokości mniejszej niż 2 metry w miejscu o współrzędnych 52°■ ■'■ ■"N, 16°■ ■'■ ■"E. Okaz przed oczyszczeniem ważył 315 kg, obecnie '''271,8 kg'''! |
- | <gallery caption="" widths="200px" heights=" | + | |
+ | '''Jest to w tej chwili największy polski meteoryt!''' Okaz został przez znalazców nazwany „'''Kruszynka'''”<ref name="imiona okazów"></ref> (fot. Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski). Okaz kupił kolekcjoner i dealer z USA Michael Farmer. Ostatecznie okaz trafił do Chin i jest wystawiany w planetarium w Szanghaju (źródło: [https://www.facebook.com/michael.farmer.12979/posts/1403349383907373 FB]) | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(271kg_cs)-1.jpg|Okaz po oczyszczeniu ('''271,8 kg''') (spodnia strona) | ||
+ | File:Morasko_(271kg_cs)-2.jpg|Głebokie regmaglipty i dziury po nodulach troilitowych (przednia strona) | ||
+ | File:Morasko_(271kg)-in_situ1.jpg|Moment wydobycia okazu (fot. Maciej Burski) | ||
+ | File:Morasko_(Andrzej_Owczarzak,_Michał_Nebelski).jpg|Znalazcy Andrzej Owczarzak (na pierwszym planie) i Michał Nebelski | ||
+ | File:Morasko_(Kruszynka_ulotka).jpg|Okaz był prezentowany na giełdzie minerałów Warsaw Mineral Expo w marcu 2018 roku (ulotka towarzysząca wystawie) | ||
+ | File:Morasko_(271kg_cs)-Michael_Farmer-3.jpg|Wspaniałe regmaglipty którymi pokryty jest okaz (źródło: facebook) | ||
+ | File:Morasko_(271kg_cs)-Michael_Farmer.jpg|Michael Farmer z zakupionym okazem (źródło: facebook) | ||
+ | File:Morasko_(271kg_cs)-Michael_Farmer-1.jpg|Widok okazu z boku (źródło: facebook) | ||
+ | File:Morasko_(271kg_cs)-Michael_Farmer-2.jpg|Przednia strona okazu (źródło: facebook) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Interesujący wywiad z Andrzejem Owczarzakiem na portalu '''SkarbyKosmosu.pl''' – [http://skarbykosmosu.pl/andrzej-owczarzak-znalazca-kruszynki-kazdy-okaz-daje-nam-radosci/ Andrzej Owczarzak, znalazca „Kruszynki”: Każdy okaz daje nam wiele radości]. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 261,2 kg – MeMorSS === | ||
+ | |||
+ | Okaz '''orientowany''' znaleziony jesienią 2012 roku na terenie [[Kratery Morasko|rezerwatu]] przez tandem Magda Skirzewska i Łukasz Smuła, nieoczyszczony ważył ok. 300 kg, po oczyszczeniu – 261,2 kg. Okaz znaleziono na głębokości 218 cm w materiale piaszczystym. Okaz jest świeży z regmagliptami i fragmentami skorupy obtopieniowej oraz cechami okazu orientowanego. | ||
+ | |||
+ | Obecnie kompletny, nienaruszony okaz znajduje się w zbiorach [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]] (wykonano również kilka [[Meteoryty (kopie)|kopii]] tego okazu). Muzeum odkupiło od znalazców okaz w 2013 roku, został on zainwentaryzowany wg przelicznika 2 zł/g! | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="2"> | ||
File:MeMorSS_(znalazcy).jpg|Największy okaz meteorytu [[Morasko]] i jego szczęśliwi znalazcy Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (fot. Andrzej Muszyński) | File:MeMorSS_(znalazcy).jpg|Największy okaz meteorytu [[Morasko]] i jego szczęśliwi znalazcy Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (fot. Andrzej Muszyński) | ||
File:Morasko_(MEMORSS).jpg|Wygląd 262 kg okazu po konserwacji (fot. dla {{SITENAME}} Andrzej Muszyński, [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi w Poznaniu]]; stan ''styczeń 2013 r.'') | File:Morasko_(MEMORSS).jpg|Wygląd 262 kg okazu po konserwacji (fot. dla {{SITENAME}} Andrzej Muszyński, [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi w Poznaniu]]; stan ''styczeń 2013 r.'') | ||
File:MeMorSS_(prezentacja).jpg|Pierwsza publiczna prezentacja okazu 31 października 2012 roku (od lewej: prof. Andrzej Muszyński, dziekan WNGiG prof. Leszek Kasprzak, prorektor UAM prof. Jacek Witkoś) | File:MeMorSS_(prezentacja).jpg|Pierwsza publiczna prezentacja okazu 31 października 2012 roku (od lewej: prof. Andrzej Muszyński, dziekan WNGiG prof. Leszek Kasprzak, prorektor UAM prof. Jacek Witkoś) | ||
+ | File:MeMorSS_(Konferencja_Poznań_2014).jpg|'''Konferencja Jubileuszowa – ''100-lecia odnalezienia pierwszego fragmentu Meteorytu Morasko'', Poznań, 12 listopada 2014 r.''' Na fotografii od lewej: Magda Skirzewska, [[Woreczko|Jan Woreczko]], Łukasz Smuła, [[Bibliografia/Karwowski Łukasz|prof. Łukasz Karwowski]], [[Bibliografia/Muszyński Andrzej|prof. Andrzej Muszyński]], prof. Agnieszka Kryszczyńska<ref>Prezes Polskiego Towarzystwa Astronomicznego</ref> i Mateusz Szyszka<ref>znalazca meteorytów [[Jankowo Dolne]] i [[Krupe]]</ref>. W prawym rogu okazy „Rudy” i „Meteorite Men” (fot. Jadwiga Muszyńska) | ||
</gallery> | </gallery> | ||
- | |||
- | + | Zaproponowano nazwać okaz akronimem '''MeMorSS''' – '''Me'''teoryt '''Mor'''asko '''S'''kirzewska '''S'''muła. | |
- | + | ||
- | + | ||
+ | |||
+ | {| | ||
+ | |- | ||
+ | |<youtube width="400" height="244">8Jqz4Qg5EBc</youtube> | ||
+ | YouTube – [http://youtu.be/8Jqz4Qg5EBc MEMORSS - meteoryt Morasko] | ||
+ | |<youtube width="400" height="244">a-zGpA1Kj44</youtube> | ||
+ | YouTube – [http://youtu.be/a-zGpA1Kj44 Meteorite hunt proves fruitful in Polish wood] | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | Więcej informacji o znalezisku na stronach Magdy Skirzewskiej i Łukasza Smuły (Art&Met): | ||
+ | * fotograficzna relacja z poszukiwań i wydobycia okazu – [http://www.artmet-meteoryty.pl/kategoria_expedition---odkrylismy-najwiekszy-polski-meteoryt-#artykul_podglad Odkryliśmy największy polski meteoryt!], | ||
+ | * fotograficzna relacja z procesu czyszczenia okazu – <del>[http://www.artmet-meteoryty.pl/pl/wydarzenia/szczeguly.php?pokaz=18 Największy meteoryt Morasko podczas czyszczenia]</del>, | ||
+ | * [http://www.artmet-meteoryty.pl/events---kategoria_events---kopia-najwiekszego-polskiego-meteorytu-morasko-261kg#artykul_podglad Kopia największego polskiego meteorytu Morasko 261kg] | ||
+ | |||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 174 kg – „Bobola” === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony 4 kwietnia 2015 roku przez tandem poszukiwaczy Andrzeja Owczarzaka i Michała Nebelskiego. Przed oczyszczeniem ważył ok. 210 kg, a po oczyszczeniu 174 kg. Znalazcy ochrzcili okaz imieniem '''„Bobola”'''<ref name="Bobola"></ref>. Znaleziony na głębokości ■ ■ cm w miejscu o współrzędnych 52°■ ■'■ ■"N, 16°■ ■'■ ■"E. | ||
+ | |||
+ | Okaz jest w posiadaniu znalazców (fotografie okazu Andrzej Owczarzak) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(174kg_cs)_crude1.jpg|Nieoczyszczony okaz meteorytu trzy dni po znalezieniu | ||
+ | File:Morasko_(174kg_cs)_cleaned1.jpg|Oczyszczony okaz meteorytu | ||
+ | File:Morasko_(174kg_cs)_cleaned2.jpg|Piękne regmaglipty | ||
+ | </gallery> | ||
+ | (fotografie: [[Jan Woreczko]]) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(Bobola).jpg|Okaz w trakcie czyszczenia i konserwacji | ||
+ | File:Morasko_(Bobola)_regmaglypts.jpg|Regmaglipty | ||
+ | File:Morasko_(Bobola)_fusion_crust.jpg|Fragmenty zachowanej skorupy obtopieniowej | ||
+ | File:Pilski_Andrzej_(Dzięgielów).jpg|[[Bibliografia/Pilski Andrzej Sylwester|Andrzej S. Pilski]] na [[Bibliografia/Konferencje i seminaria|pikniku w Dzięgielowie]] w 2017 roku | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | {| | ||
+ | |- | ||
+ | |<youtube width="400" height="244">XrqoZnaputQ</youtube> | ||
+ | YouTube – [http://youtu.be/XrqoZnaputQ Meteorite Morasko 175kg 2nd largest EVER found!] | ||
+ | | | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 164 kg – „Rudy” === | ||
+ | |||
+ | Okaz został znaleziony 11 września 2006 na terenie rezerwatu przez Krzysztofa Sochę. Otrzymał nazwę '''„Rudy”'''<ref name="Rudy"></ref>. Nieoczyszczony ważył ok. 178 kg po oczyszczeniu 164 kg. Został znaleziony na głębokości 80 cm. | ||
+ | |||
+ | Okaz został przecięty, lecz wcześniej wykonano jego [[Meteoryty (kopie)|kopię]]. Obecnie fragmenty okazu „Rudy” znajdują się w [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]]. W księgach inwentarzowych uniwersytetu okaz (w maju 2010 r.) wyceniono wg przelicznika 0,5 zł/g. | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(164kg_Socha)_1.jpg|Krzysztof Socha przy 178 kg meteorycie „Rudy”<ref name="Rudy"></ref> | ||
+ | File:Morasko_(164kg_cs)_1.jpg|Oczyszczony meteoryt „Rudy” (164 kg) | ||
+ | File:Morasko_(164kg_ep)_1.jpg|Fragment meteorytu „Rudy” | ||
+ | File:Morasko_Rudy_(Warszawa_MT_2010).jpg|[[Meteoryty (kopie)|Kopia okazu „Rudy”]] (w głębi po lewej) ([http://www.woreczko.pl/meteorites/exhibitions/WarsawMT_2010/WarsawMT_2010.htm wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie, 2010]; fot. [[Jan Woreczko]]) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === ~160 kg === | ||
+ | |||
+ | Duet Magda Skirzewska i Łukasz Smuła nie próżnują! W grudniu 2017 roku na głębokości 2,1 m odnaleźli ~160 kg okaz meteorytu (przed oczyszczeniem miał ~180 kg). | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(180kg_cs)-1.jpg|Okaz po oczyszczeniu | ||
+ | File:Morasko_(180kg_cs)-2.jpg | ||
+ | File:Morasko_(180kg_cs)-3.jpg | ||
+ | <!--File:Morasko_(180kg_cs)-team1.jpg|Profesjonaliści przy pracy--> | ||
+ | <!--File:Morasko_(180kg_cs)-team2.jpg|Okaz ''[[Morasko/In_situ|in situ]]''--> | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | Więcej szczegółów – Art&Met: [http://artmet-meteoryty.pl/jeden-z-wiekszych-meteorytow-morasko- Jeden z większych meteorytów Morasko]. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 141,9 kg === | ||
+ | |||
+ | Tej wielkości okaz figuruje w spisie inwentarzowym [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu]]. Okaz został zinwentaryzowany w kolekcji w maju 2009 roku wraz z innymi okazami meteorytu [[Morasko]] o wagach: 19, 30, 36,1 kg, według przelicznika 1 zł/g! | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === ~135 kg === | ||
+ | |||
+ | Tej wielkości piękny, orientowany, z fragmentami skorupy obtopieniowej okaz znajduje się w kolekcji [[Litografie (Magdalena Skirzewska)|Magdy Skirzewskiej]] i Łukasza Smuły z Opola (Art&Met Meteorites Collection) (wg znalazców okaz waży 136 kg). | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="160px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(135kg_cs)-1.jpg | ||
+ | File:Morasko_(135kg_cs)-Lubań.jpg|Okaz był prezentowany na Sudeckim Festiwalu Minerałów, Lubań 2023 (fot. Tomasz Jakubowski); wg znalazców okaz waży 136 kg | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === ~98 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony przez Andrzeja Owczarzaka. Lekko orientowany z dobrze zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej okaz był prezentowany na portalu facebook (facebook – [https://www.facebook.com/photo?fbid=577485053217766&set=pcb.577485119884426 Morasko 98kg]). | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === ''~80 kg (lub ~75 kg)'' === | ||
+ | |||
+ | Pokrzywnicki (1957, ''Urania''; 1964) piesze, że: | ||
+ | {{AQuote-begin |max-width=800px}} | ||
+ | {{Wielokropek}} dowiedziałem się od jednego z miejscowych gospodarzy – Ryszarda Nowackiego<ref name=Nowicki">w ''Uranii'' (1957) jest nazwisko Nowicki!</ref> – (którego pole graniczy z lasem od północy), że w 1936 r. wyorane zostały jeszcze następujące odłamy meteorytów: odłam wagi około 80 kg, który zaginął podczas II wojny światowej, oraz jeszcze do 8 sztuk meteorytów masy od 1½ do 8 kg, {{Wielokropek}} | ||
+ | {{AQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | Pokrzywnicki (1964) piesze, że Jan Kunecki (dom nr 42) posiadał 2 odłamy: | ||
+ | {{AQuote-begin |max-width=800px}} | ||
+ | W 1957 r. dowiedziałem się z listu J. Oleksego, że mieszkaniec Moraska Jan Kunecki (dom nr 42) posiada 2 odłamy meteorytu. Po przybyciu do Moraska dowiedziałem się od Kuneckiego, co następuje: | ||
+ | {{AQuote-begin}} | ||
+ | Na rok lub dwa przed II wojną światową J. Kunecki orząc pod lasem 2,5 ha pole dzierżawione od wojska, zaczepił pługiem na głębokości około 15 cm o bryłę żelazną wagi około 1,5 cetnara (75 kg), o rozmiarach ponad 0,5 m na około 0,25 m. Bryła ta została przez Kuneckiego wykopana i przetransportowana do domu. Odłam ten leżał przez dłuższy czas za ogrodem gospodarza. Kunecki został wysiedlony w 1939 r. przez Niemców i powrócił na gospodarstwo w 1945 r. Nie pamięta, czy wówczas wzmiankowany odłam znajdował się jeszcze na terenie jego gospodarstwa. Jeżeli znajdował się on na swoim miejscu za ogrodem, to albo został wmurowany w fundamenty jego obory, albo też został użyty przy budowie szosy z Moraska do Piątkowa. Jeżeli znajdował się on na swoim miejscu za ogrodem, to albo został wmurowany w fundamenty jego obory, albo też został użyty przy budowie szosy z Moraska do Piątkowa. Kunecki podał dalej, że w tej samej okolicy wydobył na swym polu jeszcze dwa odłamy, z których przechowywał tylko jeden, wagi około 4,175 kg ({{Txt2Img|Pokrzywnicki_(1964)_tablica-IV_Morasko.jpg|tabl. IV, fig. 2}}). Odłam ten został przez Kuneckiego odstąpiony do zbiorów PAN. | ||
+ | {{AQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | Powyższe dane potwierdzają wiadomość uzyskaną od R. Nowickiego (p. wyż.) o znalezieniu przed ostatnią wojną odłamie meteorytu wagi około 80 kg. | ||
+ | |||
+ | <u>Od Jana Nowickiego</u><sup><u>Uwaga</u></sup> (nr domu 9 — południowa część Moraska) dowiedziałem się, że znalazł on na swym polu, niedaleko domu, wzdłuż szosy około 5 sztuk odłamów meteorytów wagi 1—2 kg. Pozostawił je na miejscu znalezienia, ale gdy po pewnym czasie chciał je zabrać — już ich nie znalazł. | ||
+ | {{AQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | :[[Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego|Zygmunt Pniewski]] na swoim egzemplarzu katalogu Pokrzywnickiego (1964)<ref>egzemplarz ten znajduje się w kolekcji Pawła Zaręby (źródło: [http://www.meteoryt.org/wp-content/gallery/azp/AZP082.jpg skan AZP082])</ref> poczynił odręczną notatkę w brzmieniu (''pisownia oryginalna''): | ||
+ | {{BQuote-begin |max-width=800px}} | ||
+ | <sup><u>Uwaga</u></sup> „''Osobiście sprawdziłem, oraz dokonałem konfrontacji u Ob. Jana Nowickiego, — domniemane meteorytu, okazały się szlaką pochodzącą huty.''<br /> | ||
+ | ''Jeden okaz posiadam w zbiorze. Z. Pniewski''” | ||
+ | {{BQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Okaz ten według Pokrzywnickiego to ten sam o którym wspominał Nowacki (~80 kg). W 1963 roku Ryszard Nowicki (Nowacki) znalazł okaz 16,8 kg, który trafił do [[Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika w Chorzowie|planetarium w Chorzowie]] (Pokrzywnicki 1966, ''Urania'') i był prezentowany tam na wystawie w 1965 roku ([[Urania (1965)|Marks 1965, ''Urania'']]). | ||
+ | |||
+ | ;Okaz ~80 kg zaginął. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 78 kg === | ||
+ | |||
+ | Według Pokrzywnickiego (1957, ''Urania''; 1964) okaz został wyorany na polu w miejscu o współrzędnych 52°29'N, 16°55,26'E, ok. 300 metrów od [[Kratery Morasko|krateru nr 8]] (Pokrzywnicki 1964, s. 49, 64; na załączonej na s. 56 mapie, jego pozycja została błędnie zaznaczona!): | ||
+ | {{AQuote-begin |max-width=800px}} | ||
+ | {{Wielokropek}} udało mi się znaleźć na podwórzu kolonii nr 34 {{Txt2Img|Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_02a.jpg|Józefa Oleksy}} duży okaz meteorytu wagi 78 kg ({{Txt2Img|Pokrzywnicki_(1964)_tablica-IV_Morasko.jpg|tabl. IV}}, {{Txt2Img|Morasko_(78kg_1947).jpg|fig. 1, 4}}). Okaz ten został znaleziony przez gospodarza w jesieni 1947 r. na sąsiadującym z kolonią polu podczas orki. Meteoryt tkwił w ziemi szpicem w dół na głębokości około pół metra i po wydobyciu z ziemi {{Txt2Img|Morasko_(Pniewski_Oleksy-2).jpg|leżał cały czas na podwórzu gospodarskim}}. | ||
+ | |||
+ | {{Wielokropek}} Dowiedziałem się również, że uczeń Nowicki oddał jeden ze znalezionych okazów do szkoły podstawowej w sąsiedniej wsi Suchlas. Istotnie w jednej z szaf w tej szkole znaleźliśmy okaz meteorytu masy około 6.38 kg, który kierownik miejscowej szkoły, p. Stefan {{Sparse-b}}Rewers{{Sparse-e}}, ofiarował nam do zbiorów. | ||
+ | |||
+ | {{Wielokropek}} Uwzględniając obywatelskie stanowisko p. Oleksego, PAN przyznała mu nagrodę pieniężną w wysokości 1.500 zł, a uczeń Nowicki otrzymał nagrodę książkową. | ||
+ | {{AQuote-end}} | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Jak współcześnie wspominał Zygmunt Pniewski{{Pniewski Z-biogram|}} (Domżał 2004) o okazie znajdującym się u gospodarza {{Txt2Img|Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_02a.jpg|Józefa Oleksego}} dowiedzieli się z Pokrzywnickim od miejscowego księdza. Okaz znajdował się pośrodku podwórza zabudowań Oleksego, gdzie {{Txt2Img|Morasko_(Pniewski_Oleksy-1).jpg|„nikomu nie rzucał się w oczy”}}. W celu pozyskania okazu prowadzono z Oleksym pertraktacje w których uczestniczyła również jego dorosła córka. Po długotrwałych negocjacjach, w trakcie których, według Pniewskiego, Pokrzywnicki wykazał się wielkim darem przekonywania, Oleksy nie tylko zgodził się przekazać okaz do kolekcji w Warszawie, ale nakazał córce zabić kurę i ugotować rosół dla gości. Gospodarz Oleksy otrzymał później nagrodę pieniężną (dostał ją również Zygmunt Pniewski, w wysokości kilkuset złotych – chyba 500 – wspominał Pniewski). Pokrzywnicki nie zapomniał też o córce gospodarza, której podarował pończochy! | ||
+ | |||
+ | Tego samego dnia wytropiono jeszcze 6,38 kg okaz przyniesiony do szkoły w Suchym Lesie przez jednego z uczniów. Okaz ten podobno został wyorany rok wcześniej przez jego dziadka Józefa Nowickiego. | ||
+ | |||
+ | '''Gospodarz Józef Oleksy otrzymał {{Txt2Img|Pniewski_(Pokrzywnicki_1957).jpg|1500 zł nagrody}} za okaz meteorytu''', a Zygmunt Pniewski, za pomoc Jerzemu Pokrzywnickiemu, kwotę {{Txt2Img|Pniewski_(PAN_list-2).jpg|500 zł}}. Nagrody wypłaciła Polska Akademia Nauk. '''Czy otrzymane przez nich kwoty były duże?''' Według danych ZUS średnie wynagrodzenie w 1956 roku wynosiło 1118 zł miesięcznie,<ref>wg portalu zus.pl – [https://www.zus.pl/baza-wiedzy/skladki-wskazniki-odsetki/wskazniki/przecietne-wynagrodzenie-w-latach Przeciętne wynagrodzenie od 1950 r.]</ref> natomiast stawka uposażenia zasadniczego profesora zwyczajnego PAN wynosiła wówczas co najmniej 4250 zł miesięcznie.<ref>wg portalu prawo.pl – [https://www.prawo.pl/akty/dz-u-1956-41-192,16783235.html Uposażenie pracowników naukowych i dydaktycznych zatrudnionych w szkołach wyższych oraz w Polskiej Akademii Nauk{{Kropek}}; Dz.U.1956.41.192]</ref> Obecnie, z punktu widzenia kolekcjonerów meteorytów, '''kwoty te były ''kosmicznie'' małe'''! | ||
+ | |||
+ | |||
+ | Kompletny okaz znajduje się obecnie w zbiorach [[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego]]. | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(78kg_1947).jpg|Meteoryt [[Morasko]]. Okaz całkowity (nr 6) o wadze ok. 78 kg (''fot. J. Pokrzywnicki'' 1964) | ||
+ | File:Morasko_(78kg_UWr).jpg|78 kg okaz meteorytu [[Morasko]] znaleziony w 1956 roku ([[Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza|Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego]]) | ||
+ | File:Morasko_(78kg_Urania_1957).jpg|Okaz całkowity o wadze ok. 78 kg (źródło: ''Urania'' 1957) (fot. Zygmunt Pniewski (Dzięczkowski et al. 1971)) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | |||
+ | '''Materiały z prywatnego [[Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego|archiwum Zygmunta Pniewskiego]]{{Pniewski Z-biogram|}}''' (źródło: Sławomir Pniewski) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_02.jpg|''(Błędnie podpisane zdjęcie, po lewej Antoni Polański, nie Jan Gadomski{{Gadomski J-biogram|}})'' | ||
+ | File:Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_02b.jpg|Saperzy szukający meteorytów. Po prawej przy samochodzie Jerzy Pokrzywnicki robiący notatki | ||
+ | File:Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_02a.jpg|Gospodarz Józef Oleksy (po lewej) u którego znaleziono 78 kg okaz meteorytu | ||
+ | File:Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_02c.jpg|Jerzy Pokrzywnicki (po prawej) i prof. Antoni Polański{{Polański_A-biogram|}} (patrz → [[Morasko/Czasopisma|''Dziennik Łódzki'', nr 297, 1956]]) | ||
+ | File:Morasko_(archiwum_Zygmunta_Pniewskiego)_01.jpg|''Widnokrąg. Tygodniowy dodatek Gazety Poznańskiej'' (koniec 1956 roku) | ||
+ | File:Morasko_(Pniewski_Pluciński).jpg|„''Na fotografii Karol Pluciński<ref>'''Karol Pluciński''' (1873-1966) – epidopterolog, entomolog-amator, z zawodu bankowiec; członek Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, posiadacz wielkiej kolekcji motyli (kolekcja ''Lepidoptera'' Polski: ok. 12000 okazów, ok. 3000 gatunków)!</ref> przy meteorycie [[Morasko|MORASKO]] 78 kg. 26.09.1956 r. fot. Z. Pniewski''” | ||
+ | File:Morasko_(Pniewski_z1).djvu|Pniewski Zygmunt, '''''Meteoryty''''', zeszyt #1 | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | Patrz → '''[[Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego|Archiwum Zygmunta Pniewskiego]]''', [[Morasko/Czasopisma]] | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 73 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony przez duet Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (Art&Met). | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | Więcej szczegółów – Art&Met: [http://artmet-meteoryty.pl/iron---kategoria_octahedrites---kategoria_iab-mg---kategoria_morasko---w-100-rocznice-meteoryu-morasko-nowe-wspaniale-znalezisko W 100 rocznicę meteorytu Morasko nowe wspaniałe znalezisko!] {{SeparatorBull}} [http://www.tucsonmeteorites.com/mpodmain.asp?DD=02/12/2016 MPOD (12-02-2016)] {{SeparatorBull}} <del>[http://artmet-meteoryty.pl/en/one-hundred-years-after-finding-the-first-morasko-a-new-extraordinary-discovery#artykul_podglad One hundred years after finding the first Morasko a new extraordinary discovery]</del>. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 72 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony w 1994 roku przez Krzysztofa Sochę. Obecnie znajduje się w zbiorach [[Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach|Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach]] | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(72kg_Kielce)-1.jpg|Okaz 72 kg (!) na wystawie w Kiecach. To w tym okazie znaleziono nowy minerał czochralskiit (ang. ''czochralskiite''){{!Czochralskiite|}} (w lewym dolnym rogu widać uciętą piętkę) (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 71,1 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony w 1995 (lub 1997) przez Henryka Nowackiego z Wrocławia<ref name="40kg">Marcin Cimała, który kupował okazy meteorytu [[Morasko]] (i [[Przełazy]]) od pana Nowackiego w swej relacji ze spotkania z nim wspomina o piętce 2,791 kg odciętej z '''40 kg okazu''' (?!) (''inf.'' meteoryty.net; tam też oryginalne fotografie okazu 71,1 kg)</ref>, był badany przez prof. Andrzeja Muszyńskiego. Okaz został wywieziony z Polski. | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(71kg_cs)_1.jpg|Kompletny okaz meteorytu (49×28×27 cm) (fot. Marcin Cimała) | ||
+ | File:Morasko_(71kg_cs)_2.jpg|Na okazie zachowały się fragmenty skorupy obtopieniowej (fot. Marcin Cimała) | ||
+ | File:Morasko_(71kg_cs)_3.jpg|Na powierzchni widać było wiele (>15) inkluzji troilitowych<ref>informacja Andrzej Muszyński</ref> (fot. Marcin Cimała) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === ~70 kg === | ||
+ | |||
+ | {{Link-Meteoryt|r=93|n=3|text=W numerze 3 kwartalnika ''Meteoryt'' z '''1993 roku'''}} Andrzej S. Pilski pisze: | ||
+ | {{BQuote-begin |max-width=640px}} | ||
+ | '''Nowe znalezisko meteorytu Moraska'''<br /> | ||
+ | Około 70 kg bryła meteorytu Morasko została dostarczona przez pewnego rolnika do Instytutu Geologii UAM w Poznaniu. Od obecnych właścicieli nie udało się uzyskać informacji o miejscu i okolicznościach znalezienia i dokładnej wadze znaleziska. | ||
+ | {{BQuote-end}} | ||
+ | Nie więcej nie wiadomo o tym znalezisku i jego losach. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 59,3 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony przez duet Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (Art&Met). | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(59,3kg_cs)-1.jpg|Okaz po oczyszczeniu | ||
+ | File:Morasko_(59,3kg_cs)-2.jpg|Głębokie regmaglipty | ||
+ | File:Morasko_(59,3kg_cs)-3.jpg|Zachowane fragmenty skorupy obtopieniowej | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | Więcej szczegółów – Art&Met: [http://artmet-meteoryty.pl/morasko-593kg Morasko 59,3kg]. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 56 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony w 1992 roku; znalazca nieznany. Okaz został przecięty, obecnie znajduje się w [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]]. | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(56kg_UAM).jpg|Okaz znaleziony w 1992 roku (56 kg) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 54 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony w 2003 roku przez Waldemara Rulińskiego. Okaz został przecięty (większa z piętek – 28 kg – znajduje się w kolekcji Stanisława Jachymka na wystawie meteorytów w [[Muzeum Etnograficzno-Przyrodnicze - Zagroda Guciów|Zagrodzie Guciów]]). | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(54kg_endcut)_1.jpg|Okaz po przecięciu, widać figury Widmanstättena i nodule troilitowo-grafitowe (kolekcja: [[Muzeum Etnograficzno-Przyrodnicze - Zagroda Guciów|Stanisław Jachymek]]; fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Morasko_(54kg_endcut)_2.jpg|Okaz po przecięciu, widać regmaglipty i miejsca po nodulach (kolekcja: Stanisław Jachymek; fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Morasko_(54kg_endcut)_3.jpg|Mniejsza, 12 kg piętka z okazu (fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Morasko_(54kg_endcut)_4.jpg|Figury Widmanstättena, linie Neumana oraz nodule troilitowo-grafitowe (fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Zakłodzie-Guciów_(ekspozycja)_5.jpg|Większa piętka 28 kg w kolekcji [[Muzeum Etnograficzno-Przyrodnicze - Zagroda Guciów|Zagrody Guciów]] (fot. Jan Woreczko) | ||
+ | File:Morasko_(54kg_cs).jpg|Kompletny okaz meteorytu, przed i po czyszczeniu metodą galwaniczną (fot. Marcin Cimała) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 51 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony przez Andrzeja Owczarzaka prawdopodobnie w 2019 roku. Lekko orientowany z dobrze zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej okaz był prezentowany na portalu facebook (facebook – [https://www.facebook.com/kazimierz.magneto.1/posts/239760766990198 Meteoryt Morasko 51kg]). Obecnie w zbiorach Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(51kg_AGH).jpg|Okaz był prezentowany na Sudeckim Festiwalu Minerałów, Lubań 2023 (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 51 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziono w 2000 roku na polu, blisko lasu, na wschód od kraterów pod drutami wysokiego napięcia. Dolna cześć leżała na głębokości 1 m, a górna na 75 cm (3 rożne warstwy: ziemia, piasek). Znalazcy: Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz. Okaz został wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty. | ||
+ | |||
+ | Informacje i fotografie: Thomas Kurtz. | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_51kg_23-4-2000_Tomasz_Kurc)_1.jpg|Okaz przed oczyszczeniem ważył 51 kg | ||
+ | File:Morasko_51kg_23-4-2000_Tomasz_Kurc)_2.jpg|Okaz po oczyszczeniu, waga 48,5 kg | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | Znalazcy meteorytu (fotografie udostępniła za zgodą autorów Dagmara Oszkiewicz<ref>Dagmara Oszkiewicz z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu; koordynatorka projektu '''Ścieżka dydaktyczna „Meteoryt Morasko”''', wspólnej inicjatywy Obserwatorium Astronomicznego oraz Instytutu Geologii UAM w porozumieniu z Polskim Towarzystwem Ochrony Przyrody, pod patronatem Rektora UAM, Polskiego Towarzystwa Astronomicznego i Polskiego Towarzystwa Meteorytowego</ref>) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="130px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_Meteorit_50kg_found_in_year_2000_(Thomas_Kurtz).jpg|Thomas Kurtz z meteorytem | ||
+ | File:Morasko_Meteorit_50kg_found_in_year_2000_(Alexander_Gehler).jpg|Alexander Gehler z meteorytem | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | ---- | ||
+ | |||
+ | === 41,9 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony przez Andrzeja Owczarzaka prawdopodobnie w 2016 roku. Był wystawiony na sprzedaż na portalu Allegro (Allegro.pl – [http://archiwum.allegro.pl/oferta/meteoryt-morasko-42kg-i6175565244.html '''Meteoryt Morasko 42kg.''' (6175565244)]). | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(41kg_AO)-1.jpg|Okaz oferowany na Allegro | ||
+ | File:Morasko_(41kg_AO)-2.jpg| | ||
+ | File:Morasko_(41_kg,_Allegro).jpg|Aukcja | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === ''~40 kg'' === | ||
+ | |||
+ | Marcin Cimała, który kupował okazy meteorytu [[Morasko]] (i [[Przełazy]]) od pana [[Morasko/Galerie#71,1 kg|Henryka Nowackiego z Wrocławia]], w swej relacji ze spotkania z nim wspomina o piętce 2,791 kg odciętej z '''40 kg okazu''' (?!). | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 37 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony w 2001 roku przez Krzysztofa Sochę. W latach 2003-2019 okaz znajdował się w zbiorach [[Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach|Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach]], obecnie w kolekcji Jarkko Kettunena z Finlandii | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="168px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(37kg_TJ)-1.jpg|Okaz 37 kg (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | File:Morasko_(37kg_TJ)-2.jpg|(fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | File:Morasko_(37_kg_Jarkko_Kettunen).jpg|Okaz w kolekcji [http://www.littleplanets.fi/ Jarkko Kettunen Meteorite Collection] (fot. Jarkko Kettunen) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 34 kg – okaz „Meteorite Men” === | ||
+ | |||
+ | 34 kg okaz znaleziony na terenie rezerwatu w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego ''[http://science.discovery.com/tv-shows/meteorite-men Meteorite Men]'' dla kanału ''Science Channel''. Znalazcy Steve Arnold i Geoffrey Notkin. Okaz znaleziono na głębokości 160 cm w warstwie pstrych iłów poznańskich. Silnie zwietrzały meteoryt wbijając się zachował na swojej czołowej powierzchni nieco materii czwartorzędowej w postaci żwirków granitoidowych i kwarcowych (Muszyński et al. 2012). | ||
+ | |||
+ | Obecnie okaz znajduje się w [[Muzeum Ziemi w Poznaniu|Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu]]. | ||
+ | |||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(MeteoriteMen)_1.jpg|Okaz 34 kg (28×24×18 cm) w stanie w jakim został znaleziony (fot. Andrzej S. Pilski) | ||
+ | File:Morasko_(MeteoriteMen)_2.jpg|Wytrawione okienko. W dolnej części widać liczne inkluzje cohenitowe, w środkowej dwa poziome wtrącenia schreibersytu (dolne w otoczce cohenitu). W górnej fragment troilitowej inkluzji ze schreibersytową otoczką (fot. Andrzej S. Pilski) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | YouTube – Serial ''Meteorite Men'': odcinek [http://www.youtube.com/watch?v=FuRddBnJV6o Łowcy meteorytów - Morasko Polska] | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 28,9 kg === | ||
+ | |||
+ | Okaz znaleziony w 2000 roku przez Krzysztofa Sochę. Z kolekcji Tomasza Jakubowskiego (więcej szczegółów na [https://www.facebook.com/groups/MTIEgroup/permalink/2484999461623268/ FB]) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="185px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(28.9kg_KS)-1.jpg|Okaz 28,9 kg (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | File:Morasko_(28.9kg_KS)-2.jpg| | ||
+ | File:Morasko_(28.9kg_KS)-3.jpg| | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | === 28,1 kg === | ||
+ | |||
+ | Znaleziony pod koniec maja 2008 roku przez duet Łukasz Smuła i Magda Skirzewska. Przed oczyszczeniem bryła ważyła ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28,1 kg. Okaz znajduje się w kolekcji Tomasza Jakubowskiego | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(28kg_TJ)_1.jpg|Okaz 28,1 kg (fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | File:Morasko_(28kg_TJ)_2.jpg|(fot. Tomasz Jakubowski) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | W trakcie wieloletnich poszukiwań w [[Kratery Morasko|Morasku]] liczne grupy poszukiwaczy znalazły wiele dużych okazów o wagach powyżej 10 kg. Miejsca części zgłoszonych (ujawnionych!) znalezisk i ich wielkości znajdują się {{Txt2Img|Morasko_mapa_znalezisk_(Muszyński_V-2013).jpg|na mapie}} opracowanej przez prof. Andrzeja Muszyńskiego z UAM w Poznaniu. | ||
+ | |||
+ | <br clear="all"/> | ||
+ | |||
+ | == Budowa meteorytu [[Morasko]] == | ||
+ | |||
+ | Fragmenty skorupy obtopieniowej i regmaglipty widoczne na powierzchni mało zwietrzałego okazu meteorytu (fot. Tomek Jakubowski) | ||
+ | <gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3"> | ||
+ | File:Morasko_(fusion_crust)-TJ1.jpg| | ||
+ | File:Morasko_(fusion_crust)-TJ2.jpg| | ||
+ | File:Morasko_(fusion_crust)-TJ3.jpg| | ||
+ | File:Morasko_Cobliner_(ING_PAN_Kraków)_SzK-7439.jpg|Szczegóły powierzchni okazu Coblinera (fot. Szymon Kozłowski) | ||
+ | </gallery> | ||
+ | <br clear="all"/> | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
- | + | * Domżał Robert, (2004), '''Otwieracz kamieni''', portal wielkopolskie.naszemiasto.pl.{{Pniewski Z-biogram|}} Link [http://wielkopolskie.naszemiasto.pl/artykul/otwieracz-kamieni,142971,art,t,id,tm.html artykuł]. | |
+ | |||
+ | * {{Dzięczkowski (1971)}} | ||
+ | |||
+ | * '''[[Morasko/Bibliografia]]''' | ||
+ | |||
+ | * '''[[Morasko/Czasopisma]]''' | ||
+ | |||
+ | * {{Muszyński (2012)}} | ||
+ | |||
+ | * Owczarzak Andrzej, (2015), '''Nowy duży okaz [[Morasko|Moraska]]''', ''Meteoryt'', 2, 2015, s. 23. Plik {{Link-Meteoryt|r=15|n=2}}. | ||
+ | |||
+ | * Pilski Andrzej S., Skirzewska Magdalena, Smuła Łukasz, Muszyński Andrzej, (2012), '''Rekordowy okaz [[Morasko|Moraska]]''', ''Meteoryt'', 4, 2012, s. 3-7, 28. Plik {{Link-Meteoryt|r=12|n=4}}. | ||
+ | |||
+ | * {{Pokrzywnicki (1957, Urania)}} | ||
+ | |||
+ | * {{Pokrzywnicki (1964)|page=49-70}} | ||
+ | |||
+ | * {{Pokrzywnicki (1966)}} | ||
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
+ | == Zobacz również == | ||
+ | |||
+ | * meteoryt [[Morasko]], [[Morasko/In situ]], [[Morasko/Czasopisma]] | ||
+ | * '''[[Morasko/Bibliografia|Bibliografia meteorytu i kraterów Morasko]]''' | ||
+ | |||
+ | * [[Morasko/Archiwum Zygmunta Pniewskiego]] | ||
+ | |||
+ | * [[Meteoryty (kopie)]] | ||
+ | * [[Indeks nazwisk]] | ||
+ | |||
+ | == Linki zewnętrzne == | ||
+ | |||
+ | * Meteorytowe Centrum informacyjne – meteoryty.net: [http://www.meteoryt.net/ciekawe_met/morasko/morasko.htm Meteoryt Morasko] | ||
+ | * Wirtualne Muzea Małopolski – [https://muzea.malopolska.pl/pl/muzeum/32934 Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych PAN] | ||
+ | * '''[http://artmet-meteoryty.pl/events---kategoria_events---sciezka-dydaktyczna-meteoryt-morasko Ścieżka dydaktyczna "Meteoryt Morasko"]''' | ||
+ | |||
+ | * woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-FusionCrust.htm Skorupa obtopieniowa (''Fusion crust, fusion rind'')] {{SeparatorBull}} przykład meteorytu orientowanego [http://www.woreczko.pl/meteorites/travels/MissDesert_2013/MissDesert.htm Miss Pustyni (''Miss of the Desert'')] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-MeteoritesOnMars.htm Meteoryty na Marsie, NIE z Marsa! (''Meteorites on Mars, NO martian meteorites!'')] | ||
- | {{ | + | * Pawłeł Zaręba – '''[http://www.meteoryt.org/archiwum-zygmunta-pniewskiego-pelna-wersja/ Archiwum Zygmunta Pniewskiego - pełna wersja]''' ('''AZP''') ([http://www.meteoryt.org/archiwum-zygmunta-pniewskiego/ Archiwum Zygmunta Pniewskiego] {{SeparatorBull}} [http://www.meteoryt.org/zygmunt-pniewski-wspomnienie/ Zygmunt Pniewski – Wspomnienie]) |
Aktualna wersja na dzień 21:47, 26 sie 2024
Parada „gigantów”
Znajdowanie są coraz większe okazy meteorytu Morasko! Prawdopodobnie jednak światowe rekordy wagi pojedynczych okazów meteorytów żelaznych nie zostaną pobite, w najbliższym czasie, na polach pod Moraskiem?! Gdyż trudno będzie przebić namibijską Hobę[1] (60 ton), grenlandzkie kolosy Cape York[2] (Ahnighito 30,9 tony, Agpalilik 20 ton), argentyńskie Campo del Cielo[3] (el Gancedo 30,8 tony, el Chaco 28,8 tony) oraz inne wielotonowe znaleziska z Australii, Meksyku, USA i Chin oraz Marsa[4]. Ale ograniczając się do naszego europejskiego podwórka, meteoryt Morasko znajduję się już blisko podium.
Europejskie „giganty” (Buchwald 1975; Koblitz MetBase; Wikipedia) (lista prowizoryczna[5]):
# Meteoryt waga największego okazu kraj 1 Muonionalusta[6] ~1,2 tony Szwecja (największy okaz został znaleziony przez rodzinę Thomasa Österberg w 2008 roku)[7] 2 Bitburg[8] ~1,2 tony Niemcy (znalezisko z 1805 roku; okaz zaginął!) 3 Bilibino[9] ~1 tona Rosja (znalezisko z 1981 roku) 4 La Caille[10] 626 kg Francja (znalezisko z 1828 roku)[11] 5 Mont Dieu[12] 435 kg Francja (znalezisko z 2004 roku)[13] 6 Augustinovka[14] ~400 kg Ukraina (znalezisko z 1890 roku) 7 Gressk [15] 303 kg Białoruś (znalezisko z 1955 roku) 8 Morasko 271 kg Polska (znalezisko z 2017 roku) 9 Boguslavka[16] 256 kg Rosja (spadek z 1916 roku) (…)
Już >400 kg okaz meteorytu Morasko przesunął by go w rankingu o dwa miejsca w górę. Ale potrzeba aż jednej tony by znaleźć się na podium.
Jednak znaleziska z ostatnich lat napawają optymizmem!
Największe i najciekawsze okazy
Największe okazy meteorytu Morasko (Muszyński et al. 2012; wg zamieszczonej tam mapy znalezisk znaleziono „tylko” 8 okazów o wadze powyżej 50 kg; w tabeli poniżej jest ich więcej!):
Waga [kg][17] data znalezienia
(miejsce znalezienia)znalazca opis; miejsce przechowywania 271,8 2017
(?)Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski okaz z pięknymi regmagliptami i zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej; otrzymał nazwę „Kruszynka”[18]; okaz kupił kolekcjoner z USA Michael Farmer, ostatecznie okaz trafił do Chin i jest wystawiany w planetarium w Szanghaju (źródło: Facebook) 261,2 8 października 2012
(teren rezerwatu)Łukasz Smuła i Magda Skirzewska okaz orientowany; otrzymał nazwę „MeMorSS”[19]; nieoczyszczony ważył ok. 300 kg; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu 204 ? ? podobno kilka lat temu niemiecka ekipa poszukiwaczy znalazła okaz 204 kg, który obecnie znajduje się w jednej z prywatnych kolekcji w Niemczech (niepotwierdzone, brak źródła informacji) 174 4 kwietnia 2015 Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski okaz nieoczyszczony ważył ok. 210 kg; okaz jest w posiadaniu znalazców; wstępnie znalazcy ochrzcili go imieniem „Bobola”[20] 164 11 września 2006
(teren rezerwatu)Krzysztof Socha otrzymał nazwę „Rudy”[21]; okaz nieoczyszczony ważył ok. 178 kg; okaz został przecięty; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu ~160 grudzień 2017 Łukasz Smuła i Magda Skirzewska okaz przed oczyszczeniem ważył ~180 kg 141,9 przed 2009 ? tej wielkości okaz figuruje w spisie inwentarzowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ~135 ? Łukasz Smuła i Magda Skirzewska okaz w kolekcji Art&Met Meteorites Collection; wg znalazców okaz waży 136 kg ~98 ? Andrzej Owczarzak ? ~80 przed II wojną światową Jan Kunecki(?) wg Pokrzywnickiego (1964) przed II wojną światową wyorano okaz ~80 kg, który później zaginął 78 1956 Józef Oleksy znaleziony przez Zygmunta Pniewskiego[22] w obejściu gospodarstwa rolnego (wyorany w 1947 roku); Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego 77,5[23] 12 listopada 1914
(nieznane)dr Franz Cobliner pierwszy znaleziony okaz meteorytu Morasko, obecnie okaz waży 71,8 kg; Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie 73 ~2014 Łukasz Smuła i Magda Skirzewska znaleziony na głębokości 160 cm; okaz jest w posiadaniu znalazców 72 1994 Krzysztof Socha w zbiorach Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach 71,1 1995 lub 1997 Henryk Nowacki[24] okaz został wywieziony z Polski ~70 ~1993 ? okaz dostarczony przez znalazcę do UAM w Poznaniu 59,3 ? Łukasz Smuła i Magda Skirzewska okaz jest w posiadaniu znalazców 56 1992 nieznany okaz został przecięty; obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu 54 2003 Waldemar Ruliński okaz został pocięty 51 2019 Andrzej Owczarzak obecnie w kolekcji Muzeum Geologicznego Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie; zdjęcia okazu prezentowano na FB 51 początek 2000 Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty 41,9 2016 ? Andrzej Owczarzak okaz był wystawiony na sprzedaż na portalu Allegro 37 2001 Krzysztof Socha w kolekcji Jarkko Kettunena (littleplanets.fi) 30, 30 i 36,1 ? ? takie trzy okazy (?!) figurują w spisie inwentarzowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu 34 lipiec 2011
(teren rezerwatu)Steve Arnold, Geoffrey Notkin znaleziony w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego Meteorite Men dla kanału Science Channel; Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu 28,9 2000 Krzysztof Socha w kolekcji Tomasza Jakubowskiego 28,1 maj 2008 Łukasz Smuła i Magda Skirzewska przed oczyszczeniem ważył ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28,1 kg; w kolekcji Tomasza Jakubowskiego
Fotografie części okazów dzięki uprzejmości Jadwigi i Andrzeja Muszyńskich.
Okaz Coblinera
Znaleziony przez niemieckiego oficera Franza Coblinera 12 listopada 1914 roku pierwszy okaz meteorytu Morasko, początkowo ważył 77,5 kg[23], obecna waga okazu – 71,8 kg (jeszcze w Berlinie odcięto małą piętkę u dołu bryły). Więcej o okolicznościach znalezienia i jego losach, patrz → meteoryt Morasko.
Okaz znaleziono na głębokości około pół metra. Okaz jest świeży, ma zachowane na powierzchni regmaglipty i fragmenty skorupy obtopieniowej. Według Pokrzywnickiego (1957, Urania; 1964) okaz znaleziono:
(…) w lesie na samej granicy pól ornych, gdzie dotychczas widnieją ślady niemieckich okopów z pierwszej wojny światowej.
(…) Na moją prośbę udał się w r. 1955 do Moraska pracownik Instytutu Zoologicznego PAN, oddział w Poznaniu, Zygmunt Pniewski[22], jednak nowych okazów nie odnalazł. Ustalił on jedynie w przybliżeniu, na podstawie opowiadania jednej z mieszkanek Moraska, miejsce gdzie w r. 1914 został wydobyty przez Niemców pierwszy okaz tego meteorytu masy 77.5 kg. Dnia 23 lipca 1956 r. udałem się osobiście do Moraska, gdzie obejrzałem wspomniane miejsce i przeszukałem okolicę, lecz bez wyników. (…)
Obecnie okaz znajduje się w zbiorach Muzeum Geologicznym PAN w Krakowie. Jego fotografie dużej rozdzielczości i interaktywny model 3D znajdują się na portalu Wirtualne Muzea Małopolski – Meteoryt żelazny „Morasko”.
Znaleziony przez dr Coblinera pierwszy okaz meteorytu Morasko (okaz znajduje się w zbiorach Muzeum Geologicznego Instytutu Nauk Geologicznych PAN w Krakowie) |
Okaz Coblinera (patrz → Archiwum Zygmunta Pniewskiego) |
Ernest Jerzy Grzymała Pokrzywnicki (obok 77,5 kg[23] Morasko Coblinera) |
Technik Edmund Danel przy okazie Coblinera (patrz → Archiwum Zygmunta Pniewskiego) |
Okaz Coblinera (prof. Szymon Kozłowski) |
|
271 kg – „Kruszynka”
Znaleziony w 2017 roku przez duet Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski okaz z pięknymi regmagliptami i zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej. Okaz ma cechy okazu orientowanego! Znaleziony na głębokości mniejszej niż 2 metry w miejscu o współrzędnych 52°■ ■'■ ■"N, 16°■ ■'■ ■"E. Okaz przed oczyszczeniem ważył 315 kg, obecnie 271,8 kg!
Jest to w tej chwili największy polski meteoryt! Okaz został przez znalazców nazwany „Kruszynka”[18] (fot. Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski). Okaz kupił kolekcjoner i dealer z USA Michael Farmer. Ostatecznie okaz trafił do Chin i jest wystawiany w planetarium w Szanghaju (źródło: FB)
Interesujący wywiad z Andrzejem Owczarzakiem na portalu SkarbyKosmosu.pl – Andrzej Owczarzak, znalazca „Kruszynki”: Każdy okaz daje nam wiele radości.
261,2 kg – MeMorSS
Okaz orientowany znaleziony jesienią 2012 roku na terenie rezerwatu przez tandem Magda Skirzewska i Łukasz Smuła, nieoczyszczony ważył ok. 300 kg, po oczyszczeniu – 261,2 kg. Okaz znaleziono na głębokości 218 cm w materiale piaszczystym. Okaz jest świeży z regmagliptami i fragmentami skorupy obtopieniowej oraz cechami okazu orientowanego.
Obecnie kompletny, nienaruszony okaz znajduje się w zbiorach Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu (wykonano również kilka kopii tego okazu). Muzeum odkupiło od znalazców okaz w 2013 roku, został on zainwentaryzowany wg przelicznika 2 zł/g!
Największy okaz meteorytu Morasko i jego szczęśliwi znalazcy Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (fot. Andrzej Muszyński) |
Wygląd 262 kg okazu po konserwacji (fot. dla Wiki.Meteoritica.pl Andrzej Muszyński, Muzeum Ziemi w Poznaniu; stan styczeń 2013 r.) |
Konferencja Jubileuszowa – 100-lecia odnalezienia pierwszego fragmentu Meteorytu Morasko, Poznań, 12 listopada 2014 r. Na fotografii od lewej: Magda Skirzewska, Jan Woreczko, Łukasz Smuła, prof. Łukasz Karwowski, prof. Andrzej Muszyński, prof. Agnieszka Kryszczyńska[25] i Mateusz Szyszka[26]. W prawym rogu okazy „Rudy” i „Meteorite Men” (fot. Jadwiga Muszyńska) |
Zaproponowano nazwać okaz akronimem MeMorSS – Meteoryt Morasko Skirzewska Smuła.
YouTube – MEMORSS - meteoryt Morasko |
Więcej informacji o znalezisku na stronach Magdy Skirzewskiej i Łukasza Smuły (Art&Met):
- fotograficzna relacja z poszukiwań i wydobycia okazu – Odkryliśmy największy polski meteoryt!,
- fotograficzna relacja z procesu czyszczenia okazu –
Największy meteoryt Morasko podczas czyszczenia, - Kopia największego polskiego meteorytu Morasko 261kg
174 kg – „Bobola”
Okaz znaleziony 4 kwietnia 2015 roku przez tandem poszukiwaczy Andrzeja Owczarzaka i Michała Nebelskiego. Przed oczyszczeniem ważył ok. 210 kg, a po oczyszczeniu 174 kg. Znalazcy ochrzcili okaz imieniem „Bobola”[20]. Znaleziony na głębokości ■ ■ cm w miejscu o współrzędnych 52°■ ■'■ ■"N, 16°■ ■'■ ■"E.
Okaz jest w posiadaniu znalazców (fotografie okazu Andrzej Owczarzak)
(fotografie: Jan Woreczko)
Andrzej S. Pilski na pikniku w Dzięgielowie w 2017 roku |
164 kg – „Rudy”
Okaz został znaleziony 11 września 2006 na terenie rezerwatu przez Krzysztofa Sochę. Otrzymał nazwę „Rudy”[21]. Nieoczyszczony ważył ok. 178 kg po oczyszczeniu 164 kg. Został znaleziony na głębokości 80 cm.
Okaz został przecięty, lecz wcześniej wykonano jego kopię. Obecnie fragmenty okazu „Rudy” znajdują się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu. W księgach inwentarzowych uniwersytetu okaz (w maju 2010 r.) wyceniono wg przelicznika 0,5 zł/g.
Krzysztof Socha przy 178 kg meteorycie „Rudy”[21] |
||
Kopia okazu „Rudy” (w głębi po lewej) (wystawa meteorytów w Muzeum Techniki w Warszawie, 2010; fot. Jan Woreczko) |
~160 kg
Duet Magda Skirzewska i Łukasz Smuła nie próżnują! W grudniu 2017 roku na głębokości 2,1 m odnaleźli ~160 kg okaz meteorytu (przed oczyszczeniem miał ~180 kg).
Więcej szczegółów – Art&Met: Jeden z większych meteorytów Morasko.
141,9 kg
Tej wielkości okaz figuruje w spisie inwentarzowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Okaz został zinwentaryzowany w kolekcji w maju 2009 roku wraz z innymi okazami meteorytu Morasko o wagach: 19, 30, 36,1 kg, według przelicznika 1 zł/g!
~135 kg
Tej wielkości piękny, orientowany, z fragmentami skorupy obtopieniowej okaz znajduje się w kolekcji Magdy Skirzewskiej i Łukasza Smuły z Opola (Art&Met Meteorites Collection) (wg znalazców okaz waży 136 kg).
~98 kg
Okaz znaleziony przez Andrzeja Owczarzaka. Lekko orientowany z dobrze zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej okaz był prezentowany na portalu facebook (facebook – Morasko 98kg).
~80 kg (lub ~75 kg)
Pokrzywnicki (1957, Urania; 1964) piesze, że:
(…) dowiedziałem się od jednego z miejscowych gospodarzy – Ryszarda Nowackiego[27] – (którego pole graniczy z lasem od północy), że w 1936 r. wyorane zostały jeszcze następujące odłamy meteorytów: odłam wagi około 80 kg, który zaginął podczas II wojny światowej, oraz jeszcze do 8 sztuk meteorytów masy od 1½ do 8 kg, (…)
Pokrzywnicki (1964) piesze, że Jan Kunecki (dom nr 42) posiadał 2 odłamy:
W 1957 r. dowiedziałem się z listu J. Oleksego, że mieszkaniec Moraska Jan Kunecki (dom nr 42) posiada 2 odłamy meteorytu. Po przybyciu do Moraska dowiedziałem się od Kuneckiego, co następuje:
Na rok lub dwa przed II wojną światową J. Kunecki orząc pod lasem 2,5 ha pole dzierżawione od wojska, zaczepił pługiem na głębokości około 15 cm o bryłę żelazną wagi około 1,5 cetnara (75 kg), o rozmiarach ponad 0,5 m na około 0,25 m. Bryła ta została przez Kuneckiego wykopana i przetransportowana do domu. Odłam ten leżał przez dłuższy czas za ogrodem gospodarza. Kunecki został wysiedlony w 1939 r. przez Niemców i powrócił na gospodarstwo w 1945 r. Nie pamięta, czy wówczas wzmiankowany odłam znajdował się jeszcze na terenie jego gospodarstwa. Jeżeli znajdował się on na swoim miejscu za ogrodem, to albo został wmurowany w fundamenty jego obory, albo też został użyty przy budowie szosy z Moraska do Piątkowa. Jeżeli znajdował się on na swoim miejscu za ogrodem, to albo został wmurowany w fundamenty jego obory, albo też został użyty przy budowie szosy z Moraska do Piątkowa. Kunecki podał dalej, że w tej samej okolicy wydobył na swym polu jeszcze dwa odłamy, z których przechowywał tylko jeden, wagi około 4,175 kg (tabl. IV, fig. 2). Odłam ten został przez Kuneckiego odstąpiony do zbiorów PAN.
Powyższe dane potwierdzają wiadomość uzyskaną od R. Nowickiego (p. wyż.) o znalezieniu przed ostatnią wojną odłamie meteorytu wagi około 80 kg.
Od Jana NowickiegoUwaga (nr domu 9 — południowa część Moraska) dowiedziałem się, że znalazł on na swym polu, niedaleko domu, wzdłuż szosy około 5 sztuk odłamów meteorytów wagi 1—2 kg. Pozostawił je na miejscu znalezienia, ale gdy po pewnym czasie chciał je zabrać — już ich nie znalazł.
- Zygmunt Pniewski na swoim egzemplarzu katalogu Pokrzywnickiego (1964)[28] poczynił odręczną notatkę w brzmieniu (pisownia oryginalna):
Uwaga „Osobiście sprawdziłem, oraz dokonałem konfrontacji u Ob. Jana Nowickiego, — domniemane meteorytu, okazały się szlaką pochodzącą huty.
Jeden okaz posiadam w zbiorze. Z. Pniewski”
Okaz ten według Pokrzywnickiego to ten sam o którym wspominał Nowacki (~80 kg). W 1963 roku Ryszard Nowicki (Nowacki) znalazł okaz 16,8 kg, który trafił do planetarium w Chorzowie (Pokrzywnicki 1966, Urania) i był prezentowany tam na wystawie w 1965 roku (Marks 1965, Urania).
- Okaz ~80 kg zaginął.
78 kg
Według Pokrzywnickiego (1957, Urania; 1964) okaz został wyorany na polu w miejscu o współrzędnych 52°29'N, 16°55,26'E, ok. 300 metrów od krateru nr 8 (Pokrzywnicki 1964, s. 49, 64; na załączonej na s. 56 mapie, jego pozycja została błędnie zaznaczona!):
(…) udało mi się znaleźć na podwórzu kolonii nr 34 Józefa Oleksy duży okaz meteorytu wagi 78 kg (tabl. IV, fig. 1, 4). Okaz ten został znaleziony przez gospodarza w jesieni 1947 r. na sąsiadującym z kolonią polu podczas orki. Meteoryt tkwił w ziemi szpicem w dół na głębokości około pół metra i po wydobyciu z ziemi leżał cały czas na podwórzu gospodarskim.
(…) Dowiedziałem się również, że uczeń Nowicki oddał jeden ze znalezionych okazów do szkoły podstawowej w sąsiedniej wsi Suchlas. Istotnie w jednej z szaf w tej szkole znaleźliśmy okaz meteorytu masy około 6.38 kg, który kierownik miejscowej szkoły, p. Stefan Rewers, ofiarował nam do zbiorów.
(…) Uwzględniając obywatelskie stanowisko p. Oleksego, PAN przyznała mu nagrodę pieniężną w wysokości 1.500 zł, a uczeń Nowicki otrzymał nagrodę książkową.
Jak współcześnie wspominał Zygmunt Pniewski[22] (Domżał 2004) o okazie znajdującym się u gospodarza Józefa Oleksego dowiedzieli się z Pokrzywnickim od miejscowego księdza. Okaz znajdował się pośrodku podwórza zabudowań Oleksego, gdzie „nikomu nie rzucał się w oczy”. W celu pozyskania okazu prowadzono z Oleksym pertraktacje w których uczestniczyła również jego dorosła córka. Po długotrwałych negocjacjach, w trakcie których, według Pniewskiego, Pokrzywnicki wykazał się wielkim darem przekonywania, Oleksy nie tylko zgodził się przekazać okaz do kolekcji w Warszawie, ale nakazał córce zabić kurę i ugotować rosół dla gości. Gospodarz Oleksy otrzymał później nagrodę pieniężną (dostał ją również Zygmunt Pniewski, w wysokości kilkuset złotych – chyba 500 – wspominał Pniewski). Pokrzywnicki nie zapomniał też o córce gospodarza, której podarował pończochy!
Tego samego dnia wytropiono jeszcze 6,38 kg okaz przyniesiony do szkoły w Suchym Lesie przez jednego z uczniów. Okaz ten podobno został wyorany rok wcześniej przez jego dziadka Józefa Nowickiego.
Gospodarz Józef Oleksy otrzymał 1500 zł nagrody za okaz meteorytu, a Zygmunt Pniewski, za pomoc Jerzemu Pokrzywnickiemu, kwotę 500 zł. Nagrody wypłaciła Polska Akademia Nauk. Czy otrzymane przez nich kwoty były duże? Według danych ZUS średnie wynagrodzenie w 1956 roku wynosiło 1118 zł miesięcznie,[29] natomiast stawka uposażenia zasadniczego profesora zwyczajnego PAN wynosiła wówczas co najmniej 4250 zł miesięcznie.[30] Obecnie, z punktu widzenia kolekcjonerów meteorytów, kwoty te były kosmicznie małe!
Kompletny okaz znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego.
Meteoryt Morasko. Okaz całkowity (nr 6) o wadze ok. 78 kg (fot. J. Pokrzywnicki 1964) |
78 kg okaz meteorytu Morasko znaleziony w 1956 roku (Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego) |
Materiały z prywatnego archiwum Zygmunta Pniewskiego[22] (źródło: Sławomir Pniewski)
(Błędnie podpisane zdjęcie, po lewej Antoni Polański, nie Jan Gadomski[31]) |
||
Jerzy Pokrzywnicki (po prawej) i prof. Antoni Polański[32] (patrz → Dziennik Łódzki, nr 297, 1956) |
||
Patrz → Archiwum Zygmunta Pniewskiego, Morasko/Czasopisma
73 kg
Okaz znaleziony przez duet Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (Art&Met).
Więcej szczegółów – Art&Met: W 100 rocznicę meteorytu Morasko nowe wspaniałe znalezisko! ● MPOD (12-02-2016) ● One hundred years after finding the first Morasko a new extraordinary discovery.
72 kg
Okaz znaleziony w 1994 roku przez Krzysztofa Sochę. Obecnie znajduje się w zbiorach Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Okaz 72 kg (!) na wystawie w Kiecach. To w tym okazie znaleziono nowy minerał czochralskiit (ang. czochralskiite)[34] (w lewym dolnym rogu widać uciętą piętkę) (fot. Tomasz Jakubowski) |
71,1 kg
Okaz znaleziony w 1995 (lub 1997) przez Henryka Nowackiego z Wrocławia[24], był badany przez prof. Andrzeja Muszyńskiego. Okaz został wywieziony z Polski.
Na powierzchni widać było wiele (>15) inkluzji troilitowych[35] (fot. Marcin Cimała) |
~70 kg
W numerze 3 kwartalnika Meteoryt z 1993 roku Andrzej S. Pilski pisze:
Nowe znalezisko meteorytu Moraska
Około 70 kg bryła meteorytu Morasko została dostarczona przez pewnego rolnika do Instytutu Geologii UAM w Poznaniu. Od obecnych właścicieli nie udało się uzyskać informacji o miejscu i okolicznościach znalezienia i dokładnej wadze znaleziska.
Nie więcej nie wiadomo o tym znalezisku i jego losach.
59,3 kg
Okaz znaleziony przez duet Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (Art&Met).
Więcej szczegółów – Art&Met: Morasko 59,3kg.
56 kg
Okaz znaleziony w 1992 roku; znalazca nieznany. Okaz został przecięty, obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.
54 kg
Okaz znaleziony w 2003 roku przez Waldemara Rulińskiego. Okaz został przecięty (większa z piętek – 28 kg – znajduje się w kolekcji Stanisława Jachymka na wystawie meteorytów w Zagrodzie Guciów).
Okaz po przecięciu, widać figury Widmanstättena i nodule troilitowo-grafitowe (kolekcja: Stanisław Jachymek; fot. Jan Woreczko) |
||
Większa piętka 28 kg w kolekcji Zagrody Guciów (fot. Jan Woreczko) |
51 kg
Okaz znaleziony przez Andrzeja Owczarzaka prawdopodobnie w 2019 roku. Lekko orientowany z dobrze zachowanymi fragmentami skorupy obtopieniowej okaz był prezentowany na portalu facebook (facebook – Meteoryt Morasko 51kg). Obecnie w zbiorach Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie.
51 kg
Okaz znaleziono w 2000 roku na polu, blisko lasu, na wschód od kraterów pod drutami wysokiego napięcia. Dolna cześć leżała na głębokości 1 m, a górna na 75 cm (3 rożne warstwy: ziemia, piasek). Znalazcy: Alexander Gehler, Thomas Kurtz, Matthias Kurtz. Okaz został wywieziony z Polski i pocięty na fragmenty.
Informacje i fotografie: Thomas Kurtz.
Znalazcy meteorytu (fotografie udostępniła za zgodą autorów Dagmara Oszkiewicz[36])
41,9 kg
Okaz znaleziony przez Andrzeja Owczarzaka prawdopodobnie w 2016 roku. Był wystawiony na sprzedaż na portalu Allegro (Allegro.pl – Meteoryt Morasko 42kg. (6175565244)).
~40 kg
Marcin Cimała, który kupował okazy meteorytu Morasko (i Przełazy) od pana Henryka Nowackiego z Wrocławia, w swej relacji ze spotkania z nim wspomina o piętce 2,791 kg odciętej z 40 kg okazu (?!).
37 kg
Okaz znaleziony w 2001 roku przez Krzysztofa Sochę. W latach 2003-2019 okaz znajdował się w zbiorach Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, obecnie w kolekcji Jarkko Kettunena z Finlandii
Okaz w kolekcji Jarkko Kettunen Meteorite Collection (fot. Jarkko Kettunen) |
34 kg – okaz „Meteorite Men”
34 kg okaz znaleziony na terenie rezerwatu w trakcie nagrywania programu popularnonaukowego Meteorite Men dla kanału Science Channel. Znalazcy Steve Arnold i Geoffrey Notkin. Okaz znaleziono na głębokości 160 cm w warstwie pstrych iłów poznańskich. Silnie zwietrzały meteoryt wbijając się zachował na swojej czołowej powierzchni nieco materii czwartorzędowej w postaci żwirków granitoidowych i kwarcowych (Muszyński et al. 2012).
Obecnie okaz znajduje się w Muzeum Ziemi UAM w Poznaniu.
YouTube – Serial Meteorite Men: odcinek Łowcy meteorytów - Morasko Polska
28,9 kg
Okaz znaleziony w 2000 roku przez Krzysztofa Sochę. Z kolekcji Tomasza Jakubowskiego (więcej szczegółów na FB)
28,1 kg
Znaleziony pod koniec maja 2008 roku przez duet Łukasz Smuła i Magda Skirzewska. Przed oczyszczeniem bryła ważyła ok. 40 kg, po oczyszczeniu 28,1 kg. Okaz znajduje się w kolekcji Tomasza Jakubowskiego
W trakcie wieloletnich poszukiwań w Morasku liczne grupy poszukiwaczy znalazły wiele dużych okazów o wagach powyżej 10 kg. Miejsca części zgłoszonych (ujawnionych!) znalezisk i ich wielkości znajdują się na mapie opracowanej przez prof. Andrzeja Muszyńskiego z UAM w Poznaniu.
Budowa meteorytu Morasko
Fragmenty skorupy obtopieniowej i regmaglipty widoczne na powierzchni mało zwietrzałego okazu meteorytu (fot. Tomek Jakubowski)
Bibliografia
- Dzięczkowski Andrzej, Pniewski Zygmunt, (1971), Osobliwości geologiczno-florystyczne na Górze Moraskiej, Ziemia, 1, 1971, s. 128-141.[37] Plik PDF.
- Muszyński Andrzej, Kryza Ryszard, Karwowski Łukasz, Pilski Andrzej S., Muszyńska Jadwiga, (2012), Morasko. Największy deszcz meteorytów żelaznych w Europie środkowej (Morasko. The largest iron meteorite shower in Central Europe), Seria: Studia i Prace z Geografii i Geologii nr 28. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2012, ss. 111 (grant badawczy własny MNiI nr N N307 3533 33). ISBN 978-83-63400-50-7.[38] Plik PDF (za zgodą autorów).
- Pilski Andrzej S., Skirzewska Magdalena, Smuła Łukasz, Muszyński Andrzej, (2012), Rekordowy okaz Moraska, Meteoryt, 4, 2012, s. 3-7, 28. Plik PDF.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1957), Nowe okazy meteorytu Morasko, Urania, 8, 1957, s. 232-235.[39] Plik DjvU.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, (s. 49-70).[40][41] Plik PDF.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteorytowe Centrum informacyjne – meteoryty.net: Meteoryt Morasko
- Wirtualne Muzea Małopolski – Muzeum Geologiczne Instytutu Nauk Geologicznych PAN
- Ścieżka dydaktyczna "Meteoryt Morasko"
- woreczko.pl – Skorupa obtopieniowa (Fusion crust, fusion rind) ● przykład meteorytu orientowanego Miss Pustyni (Miss of the Desert) ● Meteoryty na Marsie, NIE z Marsa! (Meteorites on Mars, NO martian meteorites!)
- Pawłeł Zaręba – Archiwum Zygmunta Pniewskiego - pełna wersja (AZP) (Archiwum Zygmunta Pniewskiego ● Zygmunt Pniewski – Wspomnienie)