PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Nagy-Borové

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Przekierowano z Liptó)
1i
Under construction icon-orange.svg
 Strona w budowie (Site under construction)
Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)
Nagy-Borové →
Nagy-Borové main mass (NHM Budapest).jpg
Masa główna meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (fot. Zsolt Kereszty)
Spadek
Lokalizacja Słowacja
Położenie[1] 49°10'N, 19°30'E
Data 9 maja 1895 r. (czwartek)
Uwagi stopień zszokowania S5
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L5[2]
Masa 6,1 kg[3]
Liczba okazów prawdopodobnie 3 okazy
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Liptó, Velka-Borové, Velka-Borove; w MetBase: Lipto; po węgiersku: Nagyborove

Spadek meteorytu(ów) 9 maja 1895 roku (czwartek) w Słowacji w pobliżu wsi Wielkie Borowe (słow. Veľké Borové) (chondryt zwyczajny L5[2], TKW 6,1 kg[3]). Według Tuček (1981) zachowało się mało konkretnych i wiarygodnych informacji o spadku. Pierwsza wzmianka o meteorycie znajduje się w katalogu Brezina (1896). W Koblitz MetBase jest informacja, że znaleziono trzy okazy: 5,9 kg, 194 g i 53 g. Z katalogów zbiorów w których znajdują się fragmenty meteorytu Nagy-Borové wynika, że spadły trzy okazy: 5880, ~183,5 i 53 g (szczegóły poniżej)!

Być może nie był to pojedynczy spadek?!

Kolekcje

Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach NHM w Budapeszcie. Okaz waży 5,880 kg (205×135×130 mm) i jest: „drop-shaped, oriented complete specimen with crust except a smaller spot” (Ravasz 1969).[4] Do zbiorów w Budapeszcie przekazał go w 1895 roku Ľudovít Kürthy „hlavný župan Liptovskej župy”.

Fragmenty meteorytu Nagy-Borové znajdują się tylko w kilku kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Budapest, Nat. Mus. 5,880 kg main mass
Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 195 g wg katalogu z 1965 roku w zbiorach kompletny okaz 183,5 g oraz ucięty fragment o wadze 26 g[5]
London, Nat. Hist. Mus. 53 g prawdopodobnie kompletny okaz 53 g
Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 12 g wg katalogu z 1904 roku: 13,5 g
Tempe, Arizona State Univ. 12 g wg katalogu z 2019 roku: 11,4 g[6]
Vienna, Naturhist. Mus. 10 g wg katalogu z 1903 roku: 10 g

Brak w polskich zbiorach.

Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(W) Wielkie Borowe

współrzędne wg Brezina (1896)

położenie tablicy informacyjnej

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Wieś Wielkie Borowe (słow. Veľké Borové) w powiecie Liptowski Mikułasz.

W 2016 roku z inicjatywy Daniela Ozdína wiceprzewodniczącego Słowackiego Towarzystwa Mineralogicznego (Slovenská mineralogická spoločnosť) oraz burmistrza Kamila Jančura zainstalowano tablicę informacyjną opisującą historię meteorytu Nagy-Borové (portal MyLiptov.sme.sk). Tablica stanęła przy parkingu, ale niefortunnie przy cmentarzu i pojemnikach na sortowane śmieci.

Stawianie tablic pamiątkowych i obelisków (pomników!) poświęconych lokalnym meteorytom jest w Słowacji popularne. Obiekty takie, poza meteorytem Nagy-Borové, znajdują się również w miejscach spadku/znalezisk meteorytów: Gross-Divina[7], Knyahinya, Magura oraz Rumanová.


Miłe dla Redakcji było spostrzeżenie, że autorzy tekstu tablicy posiłkowali się również informacjami z portalu Wiki.Meteoritica.pl.


Mapy

Słowackie mapy wojskowe (skala 1:25000) – arkusz: M-34-100-A-c (Kvačany).


Galerie

Masa główna w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (fot. Krzysztof Szopa)

Nagy-Borové main mass (NHM Budapest) (Krzysztof Szopa).jpg


Miejsce spadku meteorytu Nagy-Borové wieś Veľké Borové (stan: 14 grudnia 2019 r.; fot. Redakcja)

Miejsce przywitało nas opadami mokrego śniegu

Typowa słowacka wieś

Pogoda w górach potrafi zmieniać się szybko i radykalnie

Tablica informacyjna

Wygląd wnętrza meteorytu (fotografia na tablicy informacyjnej)


Bibliografia

  • Brezina Aristides, (1896), Die Meteoritensammlung des k.k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum. (Separatabdruck aus Band X, Heft 3 und 4.), Wien 1896, (s. 307, 356).[8][9] Plik PDF.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosiński Janusz W., (1996), Meteoryty Słowacji, Meteoryt, 4, 1996, s. 10–12. Plik PDF.
  • Kosiński Janusz W., (1997), Meteoryty Słowacji – uzupełnienie, Meteoryt, 1, 1997, s. 9. Plik PDF.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[10] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[11] Plik ASMP.
  • Levi-Donati G.R., (1987), Petrological Features of the Nagy-Borové, Czechoslovakia Stones: A Comparison with Other L5 Ordinary Chondrites, Meteoritics, vol. 22(4), 1987, s. 443-444. Plik aDs.
  • Ozdín Daniel, Porubčan Vladimír, (2014), Nové poznatky o mineralógii chondritov Veľké Borové a Rumanová, Esemestník. Spravodajca Slovenskej mineralogickej spoločnosti, 1, 2014, s. 22-23. Plik PDF.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 199-200). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b wg Ozdín et al. (2014) meteoryt jest typu petrograficznego L4
  3. ^ a b tylko 6,1 kg zachowało się w kolekcjach (Koblitz MetBase)
  4. ^ na współczesnych zdjęciach okazu widać duży przełam po odłupanym fragmencie – fotografia masy głównej: Meteoritical Bulletin Database
  5. ^ ale wg katalogu z 1995 roku: kompletny okaz 167,6 g oraz ucięty fragment o wadze 26,3 g; natomiast wg najnowszego katalogu muzeum (Pritzker 2012) fragmenty ze skorupą: 165,7, 15,54 i 1,85 g
  6. ^ ale wg katalogu muzeum z 2009 roku w jego zbiorach pod nazwą Nagy-Borové figuruje 11,4 g fragment meteorytu żelaznego, oktaedrytu IAB (znalezisko z 1890 roku w Vezprem, Hungary)! prawdopodobnie chodzi o meteoryt Nagy-Vázsony z 1890 roku?
  7. ^ pomnik poświęcony spadkowi meteorytu Gross-Divina jest brzydki ponad miarę (portal Divina.sk)
  8. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1895 roku); w kolekcji meteoryty z 497 różnych lokalizacji (kamiennych 316, żelaznych 181), o łącznej wadze 2184,432 kg (odpowiednio: 697,854 i 1486,578 kg); w tamtym okresie kolekcje w Londynie i Paryżu miały meteoryty z odpowiednio 449 i 380 różnych lokalizacji (Brezina 1896); patrz również → Brezina (1885); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  9. ^ pełen tytuł: „Die Meteoritensammlung des k. k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895. Mit zwei Anhängen: 1. Berichte des Directors der Sternwarte Zacatecas, Prof. José A. y Bonilla, über den Meteoreisenfall von Mazapil. 2. Die Meteoritensammlung der Universität Tübingen”; publikacja ta ukazała się wcześniej jako artykuł Brezina (1895) w Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum, Bd. X, 1895, s. 231-370, plik DjVu; bogato ilustrowana, zawiera m.in. 2 plansze z figurami Widmanstättena kilkunastu różnych meteorytów żelaznych
  10. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  11. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  12. ^ katalog zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie; wcześniejsze katalogi: Semsey (1887) i Tokody (1951)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Nagy-Borov%C3%A9”
Osobiste