(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Kategoria:Bolidy
Z Wiki.Meteoritica.pl
(Różnice między wersjami)
(→Bibliografia) |
m (→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 11 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| - | {{VerifyLevel |level=0}} | + | {{VerifyLevel|level=0}} |
| - | + | {{TOC My}} | |
| - | + | ||
| - | + | ||
== Bolidy == | == Bolidy == | ||
| Linia 11: | Linia 9: | ||
=== Ciekawostki === | === Ciekawostki === | ||
| - | Najjaśniejszy zanotowany w historii przez sieci bolidowe meteoroid wszedł w ziemską atmosferę 4 grudnia 1974 roku. Otrzymał on oznaczenie '''EN041274 „Šumava”'''. Był to obiekt z roju ''Northern χ Orionid'' ([[Bolidy (typy)|bolid typu IIIB]]) o masie 5-100 ton, który osiągnął jasność –21,5<sup>m</sup> (jasność Słońca to ok. –26,7<sup>m</sup>)!<ref>Nemtchinov I.V., Kuzmicheva M.Y., Shuvalov V.V., Golub' A.P., Popova O.P., Kosarev I.B., Borovička J., (1999), '''Šumava meteoroid – was it a small comet?''' ''ESRAC Conference'', 1998. Plik | + | Najjaśniejszy zanotowany w historii przez sieci bolidowe meteoroid wszedł w ziemską atmosferę 4 grudnia 1974 roku. Otrzymał on oznaczenie '''EN041274 „Šumava”'''. Był to obiekt z roju ''Northern χ Orionid'' ([[Bolidy (typy)|bolid typu IIIB]]) o masie 5-100 ton, który osiągnął jasność –21,5<sup>m</sup> (jasność Słońca to ok. –26,7<sup>m</sup>)!<ref>Nemtchinov I.V., Kuzmicheva M.Y., Shuvalov V.V., Golub' A.P., Popova O.P., Kosarev I.B., Borovička J., (1999), '''Šumava meteoroid – was it a small comet?''' ''ESRAC Conference'', 1998. Plik {{!ADS|f=1999esra.conf...51N}}</ref> |
| - | Również polska sieć bolidowa ''Polish Fireball Network'' (PFN) zanotowała rekordowe zjawisko. W nocy z 18 na 19 października 2012 roku o godz. 00:23:12 UT kamery sieci zarejestrowały bardzo jasny bolid (–14,7<sup>m</sup>) należący do roju Orionid. Wszedł on w atmosferę z prędkością 68,0±0,7 km/s i zapłonął na rekordowo dużej wysokości 168,4±0,6 km! Swoją maksymalną jasność osiągnął na wysokości 77,7±1,0 km. Początkową masę meteoroidu, który wywołał tak spektakularne zjawisko, oszacowano na kilkaset gramów. Bolid otrzymał oznaczenie '''PF191012 „Myszyniec”'''.<ref>Olech A., Żołądek P., Wiśniewski M., Fietkiewicz K., Maciejewski M., et al., (2013), '''PF191012 Myszyniec - highest Orionid meteor ever recorded''', ''Astronomy and Astrophysics'', vol. 557, 2013. Plik [ | + | |
| + | Również polska sieć bolidowa ''Polish Fireball Network'' (PFN) zanotowała rekordowe zjawisko. W nocy z 18 na 19 października 2012 roku o godz. 00:23:12 UT kamery sieci zarejestrowały bardzo jasny bolid (–14,7<sup>m</sup>; jasność Księżyca w pełni to –12,7<sup>m</sup>) należący do roju Orionid. Wszedł on w atmosferę z prędkością 68,0±0,7 km/s i zapłonął na rekordowo dużej wysokości 168,4±0,6 km! Swoją maksymalną jasność osiągnął na wysokości 77,7±1,0 km. Początkową masę meteoroidu, który wywołał tak spektakularne zjawisko, oszacowano na kilkaset gramów. Bolid otrzymał oznaczenie '''PF191012 „Myszyniec”'''.<ref>Olech A., Żołądek P., Wiśniewski M., Fietkiewicz K., Maciejewski M., et al., (2013), '''PF191012 Myszyniec - highest Orionid meteor ever recorded''', ''Astronomy and Astrophysics'', vol. 557, 2013. Plik {{!doi|10.1051/0004-6361/201321729}}</ref> | ||
| + | |||
| + | Drugim równie spektakularnym bolidem był zarejestrowany przez PFN, 31 października 2015 roku, meteor z roju Taurydów Południowych (002 STA).<ref>rój meteorów [https://pl.wikipedia.org/wiki/Południowe_Taurydy Południowe Taurydy]</ref> Osiągnął on jasność ok. -15<sup>m</sup>. Zjawisko zaczęło być widoczne, gdy meteoroid znajdował się na wysokości 111 km. Meteoroid przemieszczał się na zachód z prędkością około 31 km/s. Punkt o maksymalnej jasności znajdował się w pobliżu miejscowości Okonek, na wysokości 81 km. Bolid zgasł na wysokość 56 km. Po przelocie bolidu słyszane były stłumione grzmoty. Ślad na niebie po bolidzie utrzymywał się przez niemal godzinę. Bolid otrzymał oznaczenie '''PF20151031 „Okonek”'''.<ref>PKiM – [https://www.pkim.org/?q=pl/bolid_31_pazdziernika_2015_nad_pomorzem Jasne zjawisko nad Polską - wstępne wyniki]</ref> Był to [[Bolidy (typy)|meteoroid typu kometarnego]], więc nie należało się spodziewać spadku. | ||
== Lokalizacja == | == Lokalizacja == | ||
| - | {{GEFrame-begin | width = | + | {{GEFrame-begin |width=1000}} |
{{GEMap | {{GEMap | ||
| + | | htmlFileMap = wiki-K-Bolidy.htm | ||
| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bolidy.kml | | kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Bolidy.kml | ||
| width = 1000 | | width = 1000 | ||
| Linia 33: | Linia 35: | ||
== [[Bibliografia]] == | == [[Bibliografia]] == | ||
| - | * Gadomski Jan, (1936), '''Jasne meteory nad Polską''', ''Uranja'', 1, 1936, s. 11-14. Plik | + | * {{Bland (2006)}} |
| + | |||
| + | * Gadomski Jan, (1936), '''Jasne meteory nad Polską''', ''Uranja'', 1, 1936, s. 11-14. Plik {{Link-Urania|r=1936|n=1}}. | ||
* {{Pokrzywnicki (1960, bolidy 1)}} | * {{Pokrzywnicki (1960, bolidy 1)}} | ||
* {{Pokrzywnicki (1965, bolidy 2)}} | * {{Pokrzywnicki (1965, bolidy 2)}} | ||
| + | |||
| + | * {{Pokrzywnicki (1965, bolidy 3)}} | ||
* {{Pokrzywnicki (1969, bolidy 4)}} | * {{Pokrzywnicki (1969, bolidy 4)}} | ||
| Linia 44: | Linia 50: | ||
* {{Popova (2011)}} | * {{Popova (2011)}} | ||
| + | |||
| + | * {{Sansom (2016)}} | ||
* {{Tymiński (2015)}} | * {{Tymiński (2015)}} | ||
| + | |||
| + | * {{Tymiński (2019)}} | ||
* '''''WGN, The Journal of IMO'''''; patrz → [[WGN, The Journal of IMO/Artykuły]] | * '''''WGN, The Journal of IMO'''''; patrz → [[WGN, The Journal of IMO/Artykuły]] | ||
| - | * Żołądek Przemysław, Wiśniewski Mariusz, Polakowski Krzysztof, (2009), '''Fireball over Denmark on 17 January 2009''', ''WGN, The Journal of IMO'', | + | * Żołądek Przemysław, Wiśniewski Mariusz, Polakowski Krzysztof, (2009), '''Fireball over Denmark on 17 January 2009''', ''WGN, The Journal of IMO'', 37(6), 2009, s. 182-184.<ref>spadek meteorytu [http://www.lpi.usra.edu/meteor/metbull.php?code=48973 Maribo] typu CM2; prędkość wejścia meteoroidu w atmosferę oszacowano na '''ponad 50 km/s'''!</ref> Plik {{Link-WGN|r=2009|n=6}}; plik {{!ADS|f=2009JIMO...37..182Z}}. |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} | ||
Wersja z 10:47, 9 mar 2020
0
Bolidy
Współczesne (od 1905 roku) bolidy i jasne meteory (wcześniejsze zjawiska tego typu są opisane w kategorii: Bolidy historyczne).
Z wielu wymienionych tu bolidów prawdopodobnie spadły meteoryty!
Ciekawostki
Najjaśniejszy zanotowany w historii przez sieci bolidowe meteoroid wszedł w ziemską atmosferę 4 grudnia 1974 roku. Otrzymał on oznaczenie EN041274 „Šumava”. Był to obiekt z roju Northern χ Orionid (bolid typu IIIB) o masie 5-100 ton, który osiągnął jasność –21,5m (jasność Słońca to ok. –26,7m)![1]
Również polska sieć bolidowa Polish Fireball Network (PFN) zanotowała rekordowe zjawisko. W nocy z 18 na 19 października 2012 roku o godz. 00:23:12 UT kamery sieci zarejestrowały bardzo jasny bolid (–14,7m; jasność Księżyca w pełni to –12,7m) należący do roju Orionid. Wszedł on w atmosferę z prędkością 68,0±0,7 km/s i zapłonął na rekordowo dużej wysokości 168,4±0,6 km! Swoją maksymalną jasność osiągnął na wysokości 77,7±1,0 km. Początkową masę meteoroidu, który wywołał tak spektakularne zjawisko, oszacowano na kilkaset gramów. Bolid otrzymał oznaczenie PF191012 „Myszyniec”.[2]
Drugim równie spektakularnym bolidem był zarejestrowany przez PFN, 31 października 2015 roku, meteor z roju Taurydów Południowych (002 STA).[3] Osiągnął on jasność ok. -15m. Zjawisko zaczęło być widoczne, gdy meteoroid znajdował się na wysokości 111 km. Meteoroid przemieszczał się na zachód z prędkością około 31 km/s. Punkt o maksymalnej jasności znajdował się w pobliżu miejscowości Okonek, na wysokości 81 km. Bolid zgasł na wysokość 56 km. Po przelocie bolidu słyszane były stłumione grzmoty. Ślad na niebie po bolidzie utrzymywał się przez niemal godzinę. Bolid otrzymał oznaczenie PF20151031 „Okonek”.[4] Był to meteoroid typu kometarnego, więc nie należało się spodziewać spadku.
Lokalizacja
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Bibliografia
- Bland Philip A., Artemieva Natalya A., (2006), The rate of small impacts on Earth, Meteoritics & Planetary Science, vol. 41(4), 2006, s. 607–631 (abstrakt). Plik doi; plik aDs.
- Gadomski Jan, (1936), Jasne meteory nad Polską, Uranja, 1, 1936, s. 11-14. Plik DjvU.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1960), O bolidach obserwowanych nad Polską, Acta Geophys. Polon., vol. VIII, nr 3, 1960, s. 224-257.[5] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1965), O bolidach obserwowanych nad Polską – II, Acta Geophys. Polon., vol. XIII, nr 3, 1965, s. 207-215.[5] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1965), Sur les bolides observés en Pologne, Bulletin de la Société des Amis des Sciences et des Lettres de Poznań. Série B. Sciences mathématiques et naturelles, Livr. XVIII, Poznań 1965, s. 103-111.[5] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1969), O bolidach obserwowanych nad Polską – część IV, Acta Geophys. Polon., vol. XVII, nr 2, 1969, s. 203-209.[5] Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pokrzywnicki Jerzy, (1971), O ilości spadającej na Ziemię materii kosmicznej, Acta Geophys. Polon., vol. XIX, nr 4, 1971, s. 439-444. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl
- Popova Olga, Borovička Jiří, Hartmann William K., Spurný Pavel, Gnos Edwin, Nemtchinov Ivan, Trigo-Rodríguez Josep M., (2011), Very low strengths of interplanetary meteoroids and small asteroids, Meteoritics & Planetary Science, vol. 46(10), 2011, s. 1525-1550. Plik doi.
- Sansom Eleanor Kate, (2016), Tracking Meteoroids in the Atmosphere: Fireball Trajectory Analysis, Ph.D. thesis (dysertacja), supervisor Philip Bland, Faculty of Science and Engineering, Curtin University, 2016.[6] Plik hPDF.
- Tymiński Z., Stolarz M., Żołądek P., Wiśniewski M., Olech A., Kubalczak T., Zaręba P., Myszkiewicz M., Polakowski K., Kosiński J.W., (2015), Meteorite search campaigns of the Polish Fireball Network, Proceedings of the International Meteor Conference, Mistelbach, Austria, August 27-30, 2015.[7] Plik PDF.
- Tymiński Zbigniew, Żołądek Przemysław, Wiśniewski Mariusz, Stolarz Marcin, Polakowski Krzysztof, Myszkiewicz Maciej, Zaręba Paweł, Gawroński Marcin P., Suchodolski Tomasz, Olech Arkadiusz, PFN, (2019), 15 lat obserwacji – wybrane spadki meteorytów rejestrowane w PFN w latach 2004–2019 (15 years of observation – selected meteorite falls registered in the PFN in 2004–2019), Acta Soc. Metheor. Polon., 10, 2019, s. 160-167.[8] Plik ASMP.
- WGN, The Journal of IMO; patrz → WGN, The Journal of IMO/Artykuły
- Żołądek Przemysław, Wiśniewski Mariusz, Polakowski Krzysztof, (2009), Fireball over Denmark on 17 January 2009, WGN, The Journal of IMO, 37(6), 2009, s. 182-184.[9] Plik zip; plik aDs.
Przypisy
Zobacz również
Strony w kategorii „Bolidy”
Poniżej wyświetlono 63 spośród wszystkich 63 stron tej kategorii.
2AB
CDE |
E cd.GHJKLMN |
OPRSTUVWZŁŻŽ |
