(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
PAN Muzeum Ziemi w Warszawie
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Meteoryt Łowicz) |
m (→Meteoryt Łowicz) |
||
Linia 148: | Linia 148: | ||
=== Meteoryt [[Łowicz]] === | === Meteoryt [[Łowicz]] === | ||
- | Fragment ekspozycji meteorytu Łowicz (fot. Jan Woreczko) | + | Fragment ekspozycji meteorytu Łowicz (fot. Jan Woreczko) (szczegółowy opis okazów patrz → [[Łowicz/Okazy]]) |
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | <gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3"> | ||
File:Łowicz_(PAN_Muzeum_Ziemi)_ekspozycja1.jpg|Największe okazy meteorytu [[Łowicz]] ze zbiorów muzeum | File:Łowicz_(PAN_Muzeum_Ziemi)_ekspozycja1.jpg|Największe okazy meteorytu [[Łowicz]] ze zbiorów muzeum | ||
Linia 161: | Linia 161: | ||
- | Okazy meteorytu Łowicz (fot. {{Txt2Img|Szymon_Kozłowski_(PAN_MZ).jpg|Szymon Kozłowski}}) | + | Okazy meteorytu Łowicz (fot. {{Txt2Img|Szymon_Kozłowski_(PAN_MZ).jpg|Szymon Kozłowski}}) (szczegółowy opis okazów patrz → [[Łowicz/Okazy]]) |
<gallery caption="" widths="140px" heights="140px" perrow="4"> | <gallery caption="" widths="140px" heights="140px" perrow="4"> | ||
File:Lowicz_(PAN_MZ_I-10-1)-1.jpg|'''2859 g''' (I/10/1) | File:Lowicz_(PAN_MZ_I-10-1)-1.jpg|'''2859 g''' (I/10/1) |
Wersja z 18:34, 1 wrz 2023
Polska Akademia Nauk Muzeum Ziemi w Warszawie | |
Adres: | Aleja Na Skarpie 20/26, 27 00-488 Warszawa http://www.mz.pan.pl/ |
Pracownicy: | dyrektor Anna Piontek[1] Dział Zbiorów Mineralogicznych i Petrograficznych: dr Roksana Maćkowska mgr Krzysztof Maliszewski |
Kontakt: | sekretariat@mz.pan.pl tel. (22) 621 76 24, (22) 629 80 63 |
Wystawy/zbiory: | wystawa stała: „Meteoryty – kamienie z nieba”, na niej m.in. fragment meteorytu Sołtmany. Zbiory: największy liczebnie zbiór okazów meteorytu Łowicz; największy w Polsce okaz meteorytu Pułtusk o wadze 8100 g; kolekcja tektytów |
Smutna wiadomość: Za portalem warszawa.wyborcza.pl – Prezes PAN likwiduje Muzeum Ziemi. Słynna warszawska placówka ma działać tylko do końca 2023 r.[1] ☹️ 😭
Historia zbiorów
Historia tworzenia kolekcji meteorytów (Hanczke 1995; Maćkowska 2016).
1932/33 ● powołanie Towarzystwa Muzeum Ziemi (TMZ); początek gromadzenia kolekcji 1935 ● pozyskanie okazów meteorytu Łowicz zebranych przez Stefana Różyckiego[2] i Mieczysława Kobyłeckiego[3] w miejscu spadku – wynikiem wyprawy było przywiezienie „35 osobników w 50 kawałkach”; obecnie (Maćkowska 2016) w kolekcji znajduje się 41 sztuk z tego spadku! patrz → Łowicz/Okazy 1938 ● w 1935 roku (?!) do tworzących się zbiorów Towarzystwa Muzeum Ziemi przekazał swoją kolekcję 18 meteorytów Pułtusk prof. Jan Samsonowicz[4]. Były to okazy (największy ze wsi Dąbrówka miał 2343 g (ale Hanczke (1995) podaje, że największy okaz ze zbioru Samsonowicza miał 3130 g i pochodził ze wsi Rzewnie), całość wagi około 10 kg) pozyskane przez niego w latach 1922 i 1929, a znalezionych przez miejscowych mieszkańców głównie w latach 1912-29 na terenach na północ od Narwi (Wiadomości Muzeum Ziemi, 2-3/1938; Samsonowicz 1952; Urania, 5/1967)[5] 1939 ● wymiana okazów z Instytutem Mineralno-Petrograficznym i Muzeum Uniwersytetu w Berlinie – pozyskanie fragmentów meteorytu Białystok (ok. 3,7 g) i Schwetz (Świecie) (534 g)[6] w zamian za 173,9 g okaz meteorytu Łowicz[7][8] 1946 ● razem z poniemieckim zbiorem minerałów ze Strzegomia (tzw. Zbiór Śląski, Monke 1893 r.[9]) – pozyskanie meteorytu Krasnojarsk[10] (40,5 g) i Canyon Diablo[11] (42 g) 1948 ● po wznowieniu działalności po wojnie, powołanie instytucji o nazwie Muzeum Ziemi (MZ);
● zakup ze zbioru W. Żydłowicza kompletnego okazu meteorytu Pułtusk (39,9 g)1951 ● podarowanie przez Komisję Klimatyczną ze Szklarskiej Poręby meteorytu żelaznego Carlton[12] (210 g) ~1952 ● prawdopodobnie przed 1952 rokiem trafiły do zbiorów MZ trzy okazy meteorytu Pułtusk (32,5 g, 20,35 g i 18,78 g) z kolekcji Wolnej Wszechnicy Polskiej 1955 ● podarowanie przez Zakład Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego fragmentu okazu meteorytu Pułtusk (15,3 g) 1956 ● zakup okazu meteorytu Pułtusk o wadze 8100 g dokonany przez prof. Stanisława Małkowskiego pierwszego dyrektora MZ 1959 ● przejęcie Muzeum Ziemi przez Zakład Nauk Geologicznych PAN 1963 ● wyodrębnienie z Zakładu Nauk Geologicznych PAN Muzeum Ziemi PAN 1989 ● wymiana z J. Schmutzlerem z Hamburga – pozyskanie meteorytów Imilac[13] (52 g), Toluca[14] (760 g), Canyon Diablo (458 g) w zamian za dwa okazy meteorytu Łowicz o łącznej wadze 574,7 g (były to okazy 94,75 i 479,97 g)[8] 1990 ● wymiana z Rainerem Bartoschewitzem z Gifhorn (Niemcy) – pozyskanie meteorytów Jilin[15] (199 g), Henbury[16] (23 g), Marlow[17] (9 g); wymiana za fragment 229,5 g (cut individual) meteorytu Łowicz[18] 1991 ● wymiana z Robertem Haagiem z Tuscon (USA) – pozyskanie fragmentu pallasytu Esquel[19] (3730 g) w zamian za trzy okazy meteorytu Łowicz o łącznej wadze 1596,3 g (w tym 979 g piętka z okazu I/10/4) 1992 ● wymiana z Leszkiem Chróstem okazu meteorytu Pułtusk (o wadze 127,5 g) na fragment meteorytu Morasko (226 g);
● zakup od B. Zembrzuskiej meteorytu Sikhote-Alin[20] (2145 g)1993 ● podarowanie przez prof. Stanisława Ostaficzuka fragmentu meteorytu Gujba[21] (784 g) 1995 ● pozyskanie na drodze wymiany z Andrzejem S. Pilskim płytek meteorytów Seeläsgen (Przełazy) (12,8 g), Allende[22] (16,1 g), Gibeon[23] (403,8 g) w zamian za okaz meteorytu Pułtusk i fragment meteorytu Schwetz (Świecie);
● zakup od Klubu Kolekcjonerów Meteorytów Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego fragmentu meteorytu Allende (61,2 g)1996 ● pozyskanie z Państwowego Instytutu Geologicznego fragmentu meteorytu Baszkówka w zamian za odłamek meteorytu Pułtusk;
● otrzymanie w darze fragmentu meteorytu Henbury (10,8 g)1997 ● wymiana z Andrzejem S. Pilskim – pozyskanie fragmentu meteorytu Miles[24] (72,5 g) 1998 ● podarowanie przez Darryla Pitta (USA) fiolki z meteorytem Zagami[25] (0,1 karata) 2006 ● podarowanie przez Rafała Siudę fragmentów meteorytów Sikhote-Alin (136 g) i Zag[26] (30 g);
● wymiana ze Scottem Bray'em – pozyskanie fragmentu meteorytu Brahin (628 g)2010 ● otrzymanie w darze od Marka Żbika fragmentu meteorytu Pułtusk (17 g) 2011 ● wymiana ze Stanisławem Jachymkiem – pozyskanie płytki meteorytu Zakłodzie (308,85 g)[8];
● otrzymanie od Instytutu Nauk Geologicznych PAN we Wrocławiu dwóch fragmentów meteorytu Zakłodzie w zamian za próbki meteorytu Pułtusk;
● podarowanie przez Jana Woreczko i Wadi fragmentu meteorytu Sołtmany (4,03 g)2013 ● wymiana z kolekcjonerem z Polski – pozyskanie płytki meteorytu Shişr 162[27] (7,89 g)[8][28] 2014 ● podarowanie przez Pracownię Komet i Meteorów fragmentu meteorytu Chelyabinsk[29] (4,3 g);
● podarowanie przez Jana Fudalę fragmentów meteorytu Campo del Cielo[30] (1,76 g) i NWA 869[31] (1,32 g)2015 ● podarowanie przez Jana Fudalę fragmentów meteorytów Sikhote-Alin (28,22 g), Allende (2,58 g);
● podarowanie przez Pracownię Komet i Meteorów fragmentów meteorytów SaU 001[32] (44,66 g) i JaH 073[33] (62,7 g)2023 ● w połowie roku pojawiła się w prasie informacja o planach likwidacji placówki pod koniec roku![1]
W 1995 roku (stan na 30 września 1995 roku; Hanczke 1995) zbiór meteorytów MZ liczył 90 okazów (19 różnych meteorytów) o łącznej wadze 45,319 kg.
Obecnie (stan na połowę 2016 roku; Maćkowska 2016) zbiór meteorytów liczy 119 okazów (po uwzględnieniu okazów spisanych z inwentarza), w tym: 58 pochodzących z darowizn, 21 z wymiany, 3 z zakupów i 37 zebranych przez pracowników.
Kolekcja Samsonowicza
Część (z 18 okazów o łącznej wadze ok. 10 kg) zachowanych w zbiorach MZ okazów meteorytu Pułtusk przekazanych w 1935 roku przez prof. J. Samsonowicza (Hanczke 1995):
waga (g) 3130 2343 1400 938 675,4 304,5 140,0 67,1 34,8 5,92 w sumie = 9038,72 g nr inw. I/10/56 I/10/58 I/10/57 I/10/60 I/10/61 I/10/62 I/10/66 I/10/71 I/10/73 I/10/83 10 okazów
Okaz meteorytu Pułtusk (304,5 g) z kolekcji Tomasza Jakubowskiego. Okaz ze zbioru Samsonowicza (nr inw. I/10/62) |
Okaz meteorytu Pułtusk (304,5 g) z kolekcji Tomasza Jakubowskiego (nr inw. I/10/62) |
„11” okaz meteorytu Pułtusk o wadze 18,6 g (obecnie w zbiorach Muzeum Wydziału Geologii UW, nr inw. 002932) ze zbioru Jana Samsonowicza (Szczygielska 2002) |
Galerie
Meteoryty ze zbiorów muzeum (ekspozycja stała „Meteoryty – kamienie z nieba”, fot. Jan Woreczko, za zgodą dyrektora Ryszarda Szczęsnego, dzięki uprzejmości kustosza zbioru meteorytów Krzysztofa Maliszewskiego; stan: maj 2016 r.)
Meteoryty polskie: Baszkówka, Bialystok (Białystok) (nr inw. I/10/88), Morasko (nr inw. I/10/118), Schwetz (Świecie), Seeläsgen (Przełazy), Sołtmany, Zakłodzie. Na prośbę Redakcji z gabloty wyjęto pudełko[34] z meteorytem Białystok w celu jego sfotografowania |
Fragment meteorytu Baszkówka (nr inw. I/10/126) |
Płytka meteorytu Schwetz (Świecie) (nr inw. I/10/9) |
Płytka meteorytu Seeläsgen (Przełazy) (nr inw. I/10/122) |
Płytka meteorytu Sołtmany (nr inw. I/010/0005) |
Kompletna płyta meteorytu Zakłodzie (nr inw. I/010/0004) |
Meteoryt Gujba[21] (nr inw. I/010/0120) |
Meteoryt księżycowy Shişr 162[27] (nr inw. I/10/140) |
Meteoryt Pultusk (Pułtusk)
Okaz 2343 g (I/10/58) |
Etykiety (fot. Szymon Kozłowski)
Zdjęcie największego okazu meteorytu Pułtusk w zbiorach Muzeum Ziemi (fot. M. Małachowska-Kleiber; źródło: Wszechświat, 1, 1969) |
Marcin Hajwos podarował do kolekcji muzeum dużą, kompletną płytkę (>140 g) meteorytu Pułtusk. Pochodzi ona z okazu o wadze 3693 g znalezionego przez niego w październiku 2019 roku (Facebook – Muzeum Ziemi w Warszawie).
Meteoryt Łowicz
Fragment ekspozycji meteorytu Łowicz (fot. Jan Woreczko) (szczegółowy opis okazów patrz → Łowicz/Okazy)
Największe okazy meteorytu Łowicz ze zbiorów muzeum |
Okazy: 1520 g (nr inw. I/10/4), 1386,25 g (I/10/5), 1023 g (I/10/6), 724,94 g (I/10/8), 442,23 g (I/10/12), 442,17 g (I/10/13), 441,1 g (I/10/14), 406 g (I/10/15), 335 g (I/10/10), 53 g (I/10/34)[35] |
|
Okazy: 1520 g (I/10/4), 1386,25 g (I/10/5), 1023 g (I/10/6), 724,94 g (I/10/8), 442,17 g (I/10/13)[35], 441,1 g (I/10/14), 406 g (I/10/15), 335 g (I/10/10), 53 g (I/10/34) |
||
Okazy meteorytu Łowicz (fot. Szymon Kozłowski) (szczegółowy opis okazów patrz → Łowicz/Okazy)
Etykiety towarzyszące okazom meteorytu Łowicz (fot. Szymon Kozłowski)
Meteoryt Białystok
Część kolekcji meteorytów ze zbiorów Muzeum Ziemi[36] (fot. Jan Woreczko, za zgodą, dzięki uprzejmości ówczesnego kustosza zbioru meteorytów Rafała Siudy; stan: marzec 2004 r.).
Fragment meteorytu Baszkówka (nr inw. I/10/126) |
Fiolka[34] z fragmentami meteorytu Bialystok (Białystok) (nr inw. I/10/88) |
Płytka meteorytu Seeläsgen (Przełazy) (nr inw. I/10/122) |
„Słynna” płytka meteorytu Schwetz (Świecie) (nr inw. I/10/9) |
Meteoryt Pultusk (Pułtusk)
Część zbioru okazów meteorytu Pultusk (Pułtusk) |
Okazy meteorytu Pultusk (Pułtusk) |
Największy okaz meteorytu Pultusk (Pułtusk) |
Oryginalna notatka dołączona do jednego z okazów Pultusk (Pułtusk) |
Meteoryt Łowicz
Część zbioru okazów meteorytu Łowicz. Na pierwszym planie największy okaz meteorytu Pultusk (Pułtusk) |
Okazy meteorytu Łowicz |
Okazy meteorytu Łowicz |
Okazy meteorytu Łowicz. Widać różny stopień zwietrzenia okazów |
Piętka okazu meteorytu Łowicz (nr inw. I/10/4). Widać charakterystyczne zielone kryształy |
Katalog Hanczke (1995)
Fragment meteorytu Bialystok (Białystok) (największy okruch 10×8×8 mm) |
Okaz meteorytu Łowicz o wadze 441,1 g (nr inw. I/10/14) |
Płytka meteorytu Seeläsgen (Przełazy) o wadze 12,8 g oraz okaz meteorytu Morasko o wadze 226 g |
Fragment meteorytu Krasnojarsk[10] (40,5 g; nr inw. I/10/89) |
Mass media
Film z profilu W Gabinecie Astronoma (In the astronomer's office) na YouTube.
YouTube – Meteoryty w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (część 1) |
Bibliografia
- Hanczke Teresa, (1995), Meteoryty i tektyty w zbiorach Muzeum Ziemi. Katalog, Muzeum Ziemi, Warszawa 1995, ss. 72. ISBN 83-900326-3-5.
- Maćkowska Roksana, (2016), Kolekcja meteorytów ze zbiorów PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, książka abstraktów, IX Konferencja Meteorytowa, 3-5 czerwca, Łódź 2016, s. 22-23.
- Maćkowska Roksana, (2019), Metody upowszechniania wiedzy o meteorytach w PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, książka abstraktów, X Seminarium Meteorytowe, 12-13 kwietnia, Olsztyn 2019, s. [19].
- Mizerska Magdalena, (1998), Otwarcie wystawy – Kamienie z nieba – meteoryty ze zbiorów Muzeum Ziemi, Przegląd Geol., 46(2), 1998, s. 115-116. Plik pgF; plik DOC.
- Pilski Andrzej S., (1992), Katalog meteorytów w polskich kolekcjach – rok 1992, Meteoryt, 4, 1992, s. 2-9. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (1993), Meteoryty w polskich kolekcjach – grudzień 1993, Meteoryt, 4, 1993, s. 20-24. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[38]
- Pokrzywnicki Jerzy, (1964), I. Meteoryty Polski. II. Katalog meteorytów w zbiorach polskich, Studia Geologica Polonica, vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964, (s. 158-160).[39][40] Plik PDF.
- +Popiołek Joanna, (2005), Z dziejów badań nad meteorytami, Z Dziejów Geologii, Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005.[41] ISBN 839191089x.
- Samsonowicz Jan[4], (1952), O wieku, pochodzeniu i przypuszczalnej ilości oraz masie meteorytu pułtuskiego (z mapką) (La météorite de Pułtusk), Wiadomości Muzeum Ziemi, tom VI(1), Warszawa 1952, s. 57-68. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.[42]
- Wiadomości Muzeum Ziemi, (1939), Okazy meteorytów z Białegostoku i ze Świecia w zbiorach Muzeum Ziemi, nr 1-2, 1939, s. 60-61.[43] Plik JPG.
Przypisy
Zobacz również
- Łowicz, okazy meteorytu Łowicz w zbiorach polskich
- Pultusk (Pułtusk), Pułtusk/Galerie, Pułtusk/Największe okazy
Linki zewnętrzne
- PAN Muzeum Ziemi w Warszawie – Meteoryt Pułtusk. 153. rocznica spadku meteorytu Pułtusk
- Wikipedia – Biały Pałacyk na Frascati ● Willa Pniewskiego w Warszawie
- Radio Kolor – Polska Akademia Nauk chce sprzedać willę Pniewskiego. Co dalej z Muzeum Ziemi? (dostęp: 28-07-2023)
- warszawa.wyborcza.pl – Prezes PAN likwiduje Muzeum Ziemi. Słynna warszawska placówka ma działać tylko do końca 2023 r.