(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)
Baszkówka
Z Wiki.Meteoritica.pl
m (→Mapy) |
m |
||
| (Nie pokazano 3 wersji pomiędzy niniejszymi.) | |||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
| - | Meteoryt pierwsi badali Marian Stępniewski i Jerzy Borucki | + | Meteoryt pierwsi badali Marian Stępniewski i Jerzy Borucki (Stępniewski et al., 1998, ''Archiwum Mineralogiczne'') z [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie]], do którego okaz trafił dopiero po pół roku od spadku!<ref name="zwloka">za Pilskim (1995): {{Wielokropek}} Pan Grodzki oczyścił meteoryt z ziemi i zatelefonował do [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi w Warszawie]]. Odpowiedziano mu, żeby przywiózł meteoryt. Pan Grodzki oczekiwał raczej, że to do niego przyjadą. Uznał, że nie będzie jeździł, położył meteoryt w garażu i zajął się innymi sprawami. Przedtem obejrzeli meteoryt wszyscy sąsiedzi (w Głoskowie mieszkał wówczas pracownik PIGu Leszek Bojarski!), a znajomy fotograf zrobił zdjęcia. Później popularny brukowiec zrobił z tego sensację wyśmiewając [[PAN Muzeum Ziemi w Warszawie|Muzeum Ziemi]]. {{Wielokropek}}<br />Pech chciał, że pan Grodzki nie czyta „Wiedzy i Życia” i nie natrafił na ogłoszenie [[Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne|Olsztyńskiego Planetarium]]. Na szczęście natrafił w lokalnej gazecie na ogłoszenie pana Henryka Sobczuka, który poszukiwał interesujących minerałów i zgłosił się do niego z kawałkiem meteorytu. Tą drogą meteoryt trafił do [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie]]. Instytutowi udało się w ostatniej chwili wytargować meteoryt od znalazcy za skromną sumę, równą mniej więcej 10% wartości kolekcjonerskiej meteorytu, czyli przypominającej zwyczajowe znaleźne. Zasługą pana Grodzkiego jest więc nie tylko uratowanie meteorytu, ale i to, że pozostał on w Polsce. Okazało się bowiem, że starania o jego nabycie czyniło Swiss Meteorite Laboratory mogące zaoferować znacznie wyższą sumę, niż [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowy Instytut Geologiczny]]. {{Wielokropek}}</ref> |
Meteoryt Baszkówka znajduje się dziś w zbiorach [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowego Instytutu Geologicznego]] przy ulicy Rakowieckiej 4 w Warszawie (do niedawna na wystawie była prezentowana kopia okazu!). W 1996 roku uroczyście przekazano społeczności Głoskowa [[Meteoryty (kopie)|kopię meteorytu]] eksponowaną w Bibliotece Publicznej w Głoskowie. Inicjatorem akcji był mieszkaniec Głoskowa Leszek Bojarski pracownik PIGu (Mizerski 1996). Profesor Marian Stępniewski zlecił wykonanie 6 gipsowych kopii okazu. Za sprawą Andrzeja S. Pilskiego jedna z nich trafiła do zbiorów [[Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne|Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego]], druga do kolekcjonera Kazimierza Mazurka. | Meteoryt Baszkówka znajduje się dziś w zbiorach [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowego Instytutu Geologicznego]] przy ulicy Rakowieckiej 4 w Warszawie (do niedawna na wystawie była prezentowana kopia okazu!). W 1996 roku uroczyście przekazano społeczności Głoskowa [[Meteoryty (kopie)|kopię meteorytu]] eksponowaną w Bibliotece Publicznej w Głoskowie. Inicjatorem akcji był mieszkaniec Głoskowa Leszek Bojarski pracownik PIGu (Mizerski 1996). Profesor Marian Stępniewski zlecił wykonanie 6 gipsowych kopii okazu. Za sprawą Andrzeja S. Pilskiego jedna z nich trafiła do zbiorów [[Olsztyńskie Planetarium i Obserwatorium Astronomiczne|Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego]], druga do kolekcjonera Kazimierza Mazurka. | ||
| Linia 91: | Linia 91: | ||
| - | ;Na podstawie Stępniewskiego (1998) | + | ;Na podstawie Stępniewskiego (Stępniewski et al., 1998, ''Archiwum Mineralogiczne'') |
Meteoryt spadł we wczesnych godzinach popołudniowych, około 15:50, 25 sierpnia 1994 roku w pobliżu małej wioski Baszkówka (51°01'48"N, 20°55'38"E) położonej około 23 km na południe od centrum Warszawy. Meteoryt Baszkówka jest prawdopodobnie pojedynczym spadkiem. Pomimo podjęcia dalszych poszukiwań nie znaleziono innych okazów. | Meteoryt spadł we wczesnych godzinach popołudniowych, około 15:50, 25 sierpnia 1994 roku w pobliżu małej wioski Baszkówka (51°01'48"N, 20°55'38"E) położonej około 23 km na południe od centrum Warszawy. Meteoryt Baszkówka jest prawdopodobnie pojedynczym spadkiem. Pomimo podjęcia dalszych poszukiwań nie znaleziono innych okazów. | ||
[[Grafika:Baszkowka_(27)-point.jpg|200px|thumb|left|Prawdopodobne miejsce spadku. W oddali dom Państwa Grodzkich (1-3)]] | [[Grafika:Baszkowka_(27)-point.jpg|200px|thumb|left|Prawdopodobne miejsce spadku. W oddali dom Państwa Grodzkich (1-3)]] | ||
| - | W pobliżu jego miejsca upadku (''impact spot'') w odległości nie większej niż 1000 metrów znajdowało się pięć osób (świadków). Najbliżej punktu spadku była Halina Grodzka | + | W pobliżu jego miejsca upadku (''impact spot'') w odległości nie większej niż 1000 metrów znajdowało się pięć osób (świadków). Najbliżej punktu spadku była Halina Grodzka [2, szwagierka Krzysztofa] (około 250 m). Krzysztof Grodzki [1] i Aleksandra Baszkiewicz [3] znajdowali się przy swoich domach, przy ulicy Wierzbowej w odległości około 350 m. Natomiast dwoje pozostałych świadków, Hanna Grodzka [4, żona Krzysztofa] i Maria Strzałkowska [5] znajdowały się dalej, odpowiednio w odległości 600 i 800 metrów (patrz {{Txt2Img|Baszkowka_impact_spot_map.jpg|plan sytuacyjny}}). Żadna z osób nie zaobserwowała jakichkolwiek zjawisk optycznych towarzyszących spadkowi (nikt nie widział spadającego meteorytu), ale przez kilka sekund świadkowie słyszeli hałas przypominający wg ich relacji „jakby helikopter leciał na niskiej wysokości” zakończony dźwiękiem „klapsa” (pan Grodzki pracował kiedyś na lotnisku). Kierunek spadku był prawdopodobnie pionowy, gdyż żaden ze świadków nie słyszał poziomego przemieszczania się źródła dźwięku. Halina Grodzka słysząc hałas obejrzała się i spostrzegła „ruch ziemi” i mały tuman kurzu nad miejscem domniemanego spadku około 200 metrów od niej. Następnie Krzysztof Grodzki na podstawie wskazówek [szwagierki] Haliny Grodzkiej w kilka minut dotarł na owalne płaskie miejsce, słabo widoczne w świeżo zaoranej ziemi, gdzie gleba była zruszona na obszarze o średnicy około 2 metrów. Według relacji świadków miejsce to sprawiało wrażenie jakby „wirowała ziemia”. W środku zruszonej gleby widać było otwór w kształcie lejka, gdzie po krótkiej chwili kopania na głębokości 25 cm, pan Grodzki wykopał jeszcze lekko ciepły kamień. '''Przeniósł on meteoryt do swojego garażu, umył go wodą z kranu i pozostawił na mokrej podłodze. Okaz przeleżał tak pół roku.'''<ref name="zwloka"></ref> Dlatego meteoryt Baszkówka ma {{Txt2Img|Baszkówka_(PIG-PIB_SzK)-1.jpg|małe rdzawe plamy utlenionego żelaza w miejscach, gdzie skorupa obtopieniowa jest lekko odłupana}} (istniejące fragmenty skorupy zostały odłupane w wyniku spadku meteorytu). Niewątpliwe zanieczyszczenie pyłem i związkami organicznymi ograniczyło późniejszą część badań, a długi okres pomiędzy spadkiem i przekazaniem do badań nie pozwolił na badania krótkożyciowych izotopów. Pomimo tak niefortunnych okoliczności meteoryt pozostał w stanie nienaruszonym – tak jak spadł. Okaz ma {{Txt2Img|Baszkówka_(PIG-PIB_SzK)-3.jpg|małe naturalne uszkodzenia skorupy}}, co wynika z prawdopodobnie małej prędkości spadku oraz z amortyzacji uderzenia przez świeżo zaoraną glebę. |
Kształt meteorytu wskazuje na jego stałą pozycję podczas przelotu przez atmosferę, również ułożenie i kształt regmagliptów pozwala zaklasyfikować Baszkówkę jako meteoryt orientowany. Pod wpływem działania powietrza przybrał on charakterystyczny kształt silnie spłaszczonego stożka. Jego przednia strona (strona w kierunku lotu) {{Txt2Img|Baszkówka_(PIG-PIB_SzK)-2.jpg|pokryta jest głębokimi regmagliptami}} (wyżłobieniami) rozchodzącymi się promieniście od szczytu. Tylna strona bardziej płaska, pokryta jest {{Txt2Img|Baszkówka_(PIG-PIB_SzK)-4.jpg|matowo, spienioną czarną skorupą}}. | Kształt meteorytu wskazuje na jego stałą pozycję podczas przelotu przez atmosferę, również ułożenie i kształt regmagliptów pozwala zaklasyfikować Baszkówkę jako meteoryt orientowany. Pod wpływem działania powietrza przybrał on charakterystyczny kształt silnie spłaszczonego stożka. Jego przednia strona (strona w kierunku lotu) {{Txt2Img|Baszkówka_(PIG-PIB_SzK)-2.jpg|pokryta jest głębokimi regmagliptami}} (wyżłobieniami) rozchodzącymi się promieniście od szczytu. Tylna strona bardziej płaska, pokryta jest {{Txt2Img|Baszkówka_(PIG-PIB_SzK)-4.jpg|matowo, spienioną czarną skorupą}}. | ||
| Linia 119: | Linia 119: | ||
{{GEIcon-(wo)man}} | {{GEIcon-(wo)man}} | ||
| - | {{Txt2Img|Baszkowka_impact_spot_map.jpg|Lokalizacja świadków}}: | + | {{Txt2Img|Baszkowka_impact_spot_map.jpg|Lokalizacja świadków}}: [1] Krzysztof Grodzki, [2] Halina Grodzka (szwagierka Krzysztofa), [3] Aleksandra Baszkiewicz, [4] Hanna Grodzka (żona Krzysztofa) i [5] Maria Strzałkowska |
{{GEIcon-Museum}} | {{GEIcon-Museum}} | ||
[[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie]] | [[Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie|Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie]] | ||
{{GEFrame-end}} | {{GEFrame-end}} | ||
| - | Świadkami spadku było pięć osób, znajdowały się one w odległościach mniejszych niż 1000 metrów od punktu. Krzysztof Grodzki usłyszał głośny szum i sądząc, że na motolotni lata mieszkaniec pobliskiego Głoskowa, spojrzał w niebo, ale niczego szczególnego nie dostrzegł. Szum przypominał mu odgłos wirującego śmigła. Szum słyszały również jego żona (Hanna Grodzka) i sąsiadka, ale również nie dostrzegły one niczego szczególnego. Pracująca w polu jego szwagierka (Halina Grodzka) słysząc hałas obejrzała się i zobaczyła fontannę ziemi w odległości około 200 metrów od niej. | + | Świadkami spadku było pięć osób, znajdowały się one w odległościach mniejszych niż 1000 metrów od punktu. Krzysztof Grodzki ([1]) usłyszał głośny szum i sądząc, że na motolotni lata mieszkaniec pobliskiego Głoskowa, spojrzał w niebo, ale niczego szczególnego nie dostrzegł. Szum przypominał mu odgłos wirującego śmigła. Szum słyszały również jego żona (Hanna Grodzka [4]) i sąsiadka, ale również nie dostrzegły one niczego szczególnego. Pracująca w polu jego szwagierka (Halina Grodzka [2]) słysząc hałas obejrzała się i zobaczyła fontannę ziemi w odległości około 200 metrów od niej. |
Meteoryt spadał pionowo. Był to prawdopodobnie spadek pojedynczego okazu meteorytu. | Meteoryt spadał pionowo. Był to prawdopodobnie spadek pojedynczego okazu meteorytu. | ||
| Linia 338: | Linia 338: | ||
* Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie (Polish Geological Institute) – [http://www.pgi.gov.pl/ PIG] | * Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie (Polish Geological Institute) – [http://www.pgi.gov.pl/ PIG] | ||
* {{GifhornBC}} | * {{GifhornBC}} | ||
| - | * Meteoryt Baszkówka w kolekcjach polskich – | + | * Meteoryt Baszkówka w kolekcjach polskich – {{Link-PTMet|v=old|l=kat-mkc-l5.htm#baszkowka |text=katalog PTMet}} {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/news/Baszkowka.htm Wadi & Jan Woreczko Collection] |
| - | * Polski Serwis Meteorytów – meteoryt | + | * Polski Serwis Meteorytów – meteoryt {{Link-PTMet|v=pem|l=defbas.htm |text=Baszkówka}} |
* YouTube – W Gabinecie Astronoma: [http://youtu.be/SLr4ajU1JKM Baszkówka - królowa polskich meteorytów] {{SeparatorBull}} [http://youtu.be/EMKkfGJu4TI Meteoryt Baszkówka - 30 lat po spadku] | * YouTube – W Gabinecie Astronoma: [http://youtu.be/SLr4ajU1JKM Baszkówka - królowa polskich meteorytów] {{SeparatorBull}} [http://youtu.be/EMKkfGJu4TI Meteoryt Baszkówka - 30 lat po spadku] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:47, 23 gru 2024
Najpiękniejszy polski meteoryt
| Baszkówka → | |
| |
| Spadek | |
| Lokalizacja | wieś Baszkówka koło Głoskowa na południe od Warszawy, Polska |
| Położenie[1] | 52°01,98'N, 20°55,91'E |
| Data | 25 sierpnia 1994 r., 15:50 (czwartek) |
| Uwagi | meteoryt orientowany |
| Charakterystyka | |
| Typ | chondryt zwyczajny, L5 |
| Masa | ~15630 g[2] |
| Liczba okazów | jeden okaz |
| Meteoritical Bulletin Database | |
Spadek meteorytu miał miejsce w upalne popołudnie około godziny 16, 25 sierpnia 1994 roku (czwartek) we wsi Baszkówka koło Głoskowa, 23 kilometry na południe (SSW) od centrum Warszawy. Świadkami spadku byli okoliczni mieszkańcy (najbliżej, w odległości 250 m, znajdowała się Halina Grodzka). Zdarzenie miało miejsce przy bezchmurnej pogodzie, meteoryt spadał pionowo z „małej chmurki” czemu towarzyszył charakterystyczny hałas „lecącego śmigłowca”. Meteoryt Baszkówka jest pięknym przykładem meteorytu orientowanego, który podczas przelotu przez atmosferę nie koziołkował i nie wirował.[3] Pod wpływem tarcia na jego przedniej powierzchni (zgodnie z kierunkiem lotu) uformowały się charakterystyczne, głębokie, promieniście rozchodzące się regmaglipty („daktyloglipty”)[4], pokryta jest ona szarą gładką skorupą. Tylna strona meteorytu jest matowa, bardziej czarna, porowata i bez regmagliptów. Okaz miał naturalne małe ubytki na powierzchni i ważył 15,63 kg.[2]
Baszkówka jest chondrytem zwyczajnym typu L5. Pomimo wysokiego stopnia przeobrażenia metamorficznego (typ petrograficzny 5) doskonale widać w nim chondry, srebrzyste ziarenka metalicznego żelaza i złotawe fragmenty troilitu. Meteoryt wykazuje również bardzo dużą porowatość (~20%). Pod względem budowy jest on bardzo podobny do meteorytu Mount Tazerzait, który spadł również w sierpniu, więc być może oba meteoryty pochodzą z tego samego „strumienia” meteoroidów. O hipotezie wspólnego pochodzenia trzech chondrytów zwyczajnych L5: Baszkówka, Mount Tazerzait[5] i Tjerebon[6] pisał m.in. Pilski (1998, 1998).
Meteoroid z którego spadł meteoryt Baszkówka charakteryzuje się ekstremalnie długim czasem przebywania w Kosmosie (tzw. exposure age) – 76±10 milionów lat! Typowy wiek dla chondrytów zwyczajnych to około 40 milionów lat (Kozłowski, YT).
Meteoryt pierwsi badali Marian Stępniewski i Jerzy Borucki (Stępniewski et al., 1998, Archiwum Mineralogiczne) z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie, do którego okaz trafił dopiero po pół roku od spadku![7]
Meteoryt Baszkówka znajduje się dziś w zbiorach Państwowego Instytutu Geologicznego przy ulicy Rakowieckiej 4 w Warszawie (do niedawna na wystawie była prezentowana kopia okazu!). W 1996 roku uroczyście przekazano społeczności Głoskowa kopię meteorytu eksponowaną w Bibliotece Publicznej w Głoskowie. Inicjatorem akcji był mieszkaniec Głoskowa Leszek Bojarski pracownik PIGu (Mizerski 1996). Profesor Marian Stępniewski zlecił wykonanie 6 gipsowych kopii okazu. Za sprawą Andrzeja S. Pilskiego jedna z nich trafiła do zbiorów Olsztyńskiego Planetarium i Obserwatorium Astronomicznego, druga do kolekcjonera Kazimierza Mazurka.
Ciekawostka: Równie piękny, jak meteoryt Baszkówka, jest okaz meteorytu Krähenberg[8]. Jest to również chondryt zwyczajny i ma podobną wagę około 15 kg (wg Neumayer 1871)
Ciekawostka: Meteoryt Baszkówka był również bohaterem kilku odcinków serialu polskiej produkcji „Gang Zielonej Rękawiczki”.
Meteoryt za 200 milionów złotych!
Andrzej S. Pilski podaje najbardziej wiarygodne informacje na temat kwoty, jaką pan Grodzki otrzymał za przekazanie meteorytu do PIGu (Pilski 1995, Postępy Astronomii).
(…) Znalazca meteorytu otrzymał od Instytutu nagrodę w wysokości 13 tys. zł (nowych), którą brukowa prasa „podwyższyła” do 200 mln starych złotych. Jest to mniej niż zwyczajowe 10% znaleźnego, gdyż ze względu na unikalny kształt meteoryt ten mógłby być wyceniony nawet na 100 tys. dolarów. Mniejszy od niego meteoryt, który 3 lata temu rozbił samochód w Peekskill[9] w USA, został sprzedany za 69 tys. dolarów.
Na początku 1995 roku przeprowadzono w Polsce denominację „starego złotego” (PLZ) na „nowego złotego” (PLN) w stosunku 10000:1, nagroda miała więc równowartość 130 milionów „starych złotych”.
Za Wikipedią: przed denominacją przykładowe ceny produktów: jajko (szt.) – 2200 PLZ, szynka (1 kg) – 128000 PLZ, wódka Krakus (0,5 l) – 71500 PLZ, dolar amerykański (USD) – 23500 PLZ[10]. Czyli pan Grodzki za meteoryt Baszkówka otrzymał równowartość, odpowiednio: 59 tysięcy jajek lub 1 tonę szynki lub 910 litrów wódki lub ~5500 USD (za tę kwotę w USD, dziś każdy kolekcjoner kupiłby bez zastanowienia ten meteoryt!).[11]
By ocenić czy to dużo czy mało należałoby zagłębić się w realia tamtych czasów oraz mieć na uwadze, że towar był bardzo nietypowy?!
Kolekcje
Masa główna i fragmenty meteorytu Baszkówka w kolekcjach (Koblitz MetBase):
Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)uwagi Warsaw, Nat. Geol. Inst. ~15 kg[2] main mass Gifhorn, Bartoschewitz Colln. 33,5 g fragment i kopia (Bartoschewitz catalog) Freiburg, J.Otto Colln. 3,4 g Bettlach, T.Stuedi Colln. 0,5 g
Od początku 2023 roku masa główna prezentowana jest szerokiej publiczności w Muzeum Geologicznym PIG-PIB. Wcześniej przechowywana była w kasie pancernej. Okaz można również obejrzeć na filmie Baszkówka - królowa polskich meteorytów zrealizowanym przez Szymona Kozłowskiego.
Zbiory polskie (Pilski 2001):
Zbiór waga fragmentów
(Pilski 2001)Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie ~15 kg (wcs)[2] PAN Muzeum Ziemi w Warszawie 156 g (fc) Obserwatorium Astronomiczne UJ 54,3 g (cs) Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie 13,00 g (fc) Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku 11,6 g (sc) (…)
W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty tego meteorytu.
Spis treści |
Okoliczności spadku
.jpg)
- Na podstawie Pilskiego (Meteoryt, 1995)
_position.jpg)
- Na podstawie Stępniewskiego (Stępniewski et al., 1998, Archiwum Mineralogiczne)
Meteoryt spadł we wczesnych godzinach popołudniowych, około 15:50, 25 sierpnia 1994 roku w pobliżu małej wioski Baszkówka (51°01'48"N, 20°55'38"E) położonej około 23 km na południe od centrum Warszawy. Meteoryt Baszkówka jest prawdopodobnie pojedynczym spadkiem. Pomimo podjęcia dalszych poszukiwań nie znaleziono innych okazów.
-point.jpg)
W pobliżu jego miejsca upadku (impact spot) w odległości nie większej niż 1000 metrów znajdowało się pięć osób (świadków). Najbliżej punktu spadku była Halina Grodzka [2, szwagierka Krzysztofa] (około 250 m). Krzysztof Grodzki [1] i Aleksandra Baszkiewicz [3] znajdowali się przy swoich domach, przy ulicy Wierzbowej w odległości około 350 m. Natomiast dwoje pozostałych świadków, Hanna Grodzka [4, żona Krzysztofa] i Maria Strzałkowska [5] znajdowały się dalej, odpowiednio w odległości 600 i 800 metrów (patrz plan sytuacyjny). Żadna z osób nie zaobserwowała jakichkolwiek zjawisk optycznych towarzyszących spadkowi (nikt nie widział spadającego meteorytu), ale przez kilka sekund świadkowie słyszeli hałas przypominający wg ich relacji „jakby helikopter leciał na niskiej wysokości” zakończony dźwiękiem „klapsa” (pan Grodzki pracował kiedyś na lotnisku). Kierunek spadku był prawdopodobnie pionowy, gdyż żaden ze świadków nie słyszał poziomego przemieszczania się źródła dźwięku. Halina Grodzka słysząc hałas obejrzała się i spostrzegła „ruch ziemi” i mały tuman kurzu nad miejscem domniemanego spadku około 200 metrów od niej. Następnie Krzysztof Grodzki na podstawie wskazówek [szwagierki] Haliny Grodzkiej w kilka minut dotarł na owalne płaskie miejsce, słabo widoczne w świeżo zaoranej ziemi, gdzie gleba była zruszona na obszarze o średnicy około 2 metrów. Według relacji świadków miejsce to sprawiało wrażenie jakby „wirowała ziemia”. W środku zruszonej gleby widać było otwór w kształcie lejka, gdzie po krótkiej chwili kopania na głębokości 25 cm, pan Grodzki wykopał jeszcze lekko ciepły kamień. Przeniósł on meteoryt do swojego garażu, umył go wodą z kranu i pozostawił na mokrej podłodze. Okaz przeleżał tak pół roku.[7] Dlatego meteoryt Baszkówka ma małe rdzawe plamy utlenionego żelaza w miejscach, gdzie skorupa obtopieniowa jest lekko odłupana (istniejące fragmenty skorupy zostały odłupane w wyniku spadku meteorytu). Niewątpliwe zanieczyszczenie pyłem i związkami organicznymi ograniczyło późniejszą część badań, a długi okres pomiędzy spadkiem i przekazaniem do badań nie pozwolił na badania krótkożyciowych izotopów. Pomimo tak niefortunnych okoliczności meteoryt pozostał w stanie nienaruszonym – tak jak spadł. Okaz ma małe naturalne uszkodzenia skorupy, co wynika z prawdopodobnie małej prędkości spadku oraz z amortyzacji uderzenia przez świeżo zaoraną glebę.
Kształt meteorytu wskazuje na jego stałą pozycję podczas przelotu przez atmosferę, również ułożenie i kształt regmagliptów pozwala zaklasyfikować Baszkówkę jako meteoryt orientowany. Pod wpływem działania powietrza przybrał on charakterystyczny kształt silnie spłaszczonego stożka. Jego przednia strona (strona w kierunku lotu) pokryta jest głębokimi regmagliptami (wyżłobieniami) rozchodzącymi się promieniście od szczytu. Tylna strona bardziej płaska, pokryta jest matowo, spienioną czarną skorupą.
Lokalizacja
miejsce spadku
Lokalizacja świadków: [1] Krzysztof Grodzki, [2] Halina Grodzka (szwagierka Krzysztofa), [3] Aleksandra Baszkiewicz, [4] Hanna Grodzka (żona Krzysztofa) i [5] Maria Strzałkowska
Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie
* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki
Świadkami spadku było pięć osób, znajdowały się one w odległościach mniejszych niż 1000 metrów od punktu. Krzysztof Grodzki ([1]) usłyszał głośny szum i sądząc, że na motolotni lata mieszkaniec pobliskiego Głoskowa, spojrzał w niebo, ale niczego szczególnego nie dostrzegł. Szum przypominał mu odgłos wirującego śmigła. Szum słyszały również jego żona (Hanna Grodzka [4]) i sąsiadka, ale również nie dostrzegły one niczego szczególnego. Pracująca w polu jego szwagierka (Halina Grodzka [2]) słysząc hałas obejrzała się i zobaczyła fontannę ziemi w odległości około 200 metrów od niej.
Meteoryt spadał pionowo. Był to prawdopodobnie spadek pojedynczego okazu meteorytu.
Mapy
 Miejsce spadku i lokalizacja świadków zdarzenia (Stępniewski 1998) |
Baszkówka/Galerie
Meteoryt Baszkówka w zbiorach muzeum Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie (fot. Szymon Kozłowski); od początku 2023 roku meteoryt jest prezentowany publicznie, wcześniej spoczywał w kasie pancernej, a na wystawie była tylko jego kopia
-3.jpg) Widok z boku; widać odciętą od spodu część przeznaczoną do badań |
-4.jpg) Spieniona skorupa obtopieniowa, linie spływu (ang. flow lines), regmaglipty |
-5.jpg) Naturalnie (?!) odsłonięte, lekko już zwietrzałe wnętrze meteorytu |
-2.jpg) Ogólny kształt okazu |
-1.jpg) Szczegóły powierzchni i wnętrza: regmaglipty, skorupa obtopieniowa, linie spływu, porowata struktura wnętrza, chondry |
_SzK-8564.jpg) Szczegóły skorupy obtopieniowej (ang. fusion crust) na górnej części okazu. Kierunkowe regmaglipty, linie spływu (ang. flow-lines) |
_SzK-8458.jpg) Skorupa obtopieniowa na spodniej części okazu. Skorupa silnie spieniona, zastygłe strugi stopionej materii, pierścienie przelewowe (ang. roll-over rim) oraz widać krawędzie (kołnierze, ang. lip) porwanego i stopionego materiału |
_SzK-8427.jpg) Miejsca pobrania próbek do badań. Na górnym zdjęciu widoczne imponujące linie spływu (ang. flow-lines) |
_SzK-8440.jpg) Spodnia strona okazu, obok fragment ze zbioru PAN Muzeum Ziemi w Warszawie |
 Baszkówka, obecny wygląd okazu – zbiory PIG |
 Regmaglipty na powierzchni Baszkówki (fot. Marcin Cimała) |
 Regmaglipty na powierzchni Baszkówki (fot. Marcin Cimała) |
_full_view.jpg) Ogólny wygląd meteorytu (Stępniewski et al. 1998) |
 Schemat podziału próbek pobranych do badań |
_I-10-126.jpg) 156 g fragment ze skorupą ze zbiorów PAN Muzeum Ziemi w Warszawie |
_SzK-7976.jpg) Fragment (13,00 g) ze skorupą ze zbiorów Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie |
.jpg) Płytka z widocznymi chondrami i dużym okruchem achondrytowym (Meteoryt, 4, 1996) |
.jpg)
Mass media
Film z profilu W Gabinecie Astronoma (In the astronomer's office) na YouTube.
|
YouTube – Baszkówka - królowa polskich meteorytów |
YouTube – Meteoryt Baszkówka - 30 lat po spadku |
Rejon spadku (w nawiasach przybliżone odległości od miejsca spadku) (stan: marzec 2011 r.; fot. Wadi & Jan Woreczko)
-sign.jpg) Wieś Baszkówka (teren zabudowany) |
-sign.jpg) Wieś Baszkówka (główna ulica) |
-point.jpg) Prawdopodobne miejsce spadku |
-view.jpg) Wadi pokazuje miejsce spadku |
-view.jpg) Widok od ulicy Wierzbowej (odl. 250 m) |
-view.jpg) Widok od strony domu państwa Grodzkich (1-3) (na pierwszym planie) (odl. 320 m) |
-view.jpg) Widok z kierunku Hanny Grodzkiej (4) (odl. 550 m) |
-view.jpg) Widok z kierunku Marii Strzałkowskiej (5) (odl. 700 m) |
-view.jpg) Widok od strony wschodniej (odl. 450 m) |
-view.jpg) Widok od strony NNE (odl. 480 m) |
Bibliografia
- Biernacka Małgorzata, Isajenko Krzysztof, Lipiński Paweł, Żak Alfred, (2001), Radioactivity of the Baszkówka meteorite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 327-329. Plik PDF.
- Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2001), Mineralogy of the Baszkówka chondrite (L5 S1): new data on silicates, opaques and minor minerals, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 229-255. Plik PDF.
- Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2001), Two spinel-bearing compound chondrules from the Baszkówka meteorite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 281-288. Plik PDF.
- Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2004), Dziesięć lat po spadku meteorytu „Baszkówka”; próba podsumowania wyników badań i nowe dane (chondry metaliczne, mezosyderyty, okruchy skały afanitowej), Przegląd Geol., 52(9), 2004, s. 873-882. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Dybczyński Rajmund, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Stępniewski Marian, Szopa Zygmunt, (1999), First chemical characterization of the new Polish meteorite Baszkówka by neutron activation analysis, Chemia Analityczna, 44(3A), 1999, s. 471-484. Plik PDF; plik PDF.
- Dybczyński Rajmund, Chwastowska Jadwiga, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Strelińska Elżbieta, Szopa Zygmunt, (2001), A study on chemical composition of Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 289-301.[5] Plik PDF.
- Dybczyński Rajmund, Borucki Jerzy, Danko Bożena, Kulisa Krzysztof, Polkowska-Motrenko Halina, Samczyński Zbigniew, Stępniewski Marian, Szopa Zygmunt, Tanida Koji, (2001), The investigation of genetic relationship between the Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites by NAA and other methods, Chemia Analityczna, 46(4), 2001, s. 477-488.[5] Plik PDF; plik PDF.
- Gałązka-Friedman Jolanta, Bakun-Czubarow Nonna, Siemiątkowski Jacek, Stępniewski Marian, (1998), Mössbauer studies of the Polish chondrite Baszkówka, Molecul. Phys. Rep., 22, 1998, s. 107-110.
- Gałązka-Friedman Jolanta, Gontarz Zygmunt, Kalinowska Justyna, Milczarek Mirosław, Tłaczała Wiesław, Urbański Michał, Bakun-Czubarow Nonna, Siemiątkowski Jacek, Stępniewski Marian, (2000), Mössbauer comparative studies of iron sulphides: meteoritic, terrestrial and synthetic, abstrakt, Ogólnopolskie Seminarium Spektroskopii Mössbauerowskiej, OSSM'2000, Radom-Zbożenna, 12-14 czerwca 2000, ss. 1.
- +Gałązka-Friedman Jolanta, Gontarz Zygmunt, Kalinowska Justyna, Milczarek Mirosław, Tłaczała Wiesław, Urbański Michał, Bakun-Czubarow Nonna, Siemiątkowski Jacek, Stępniewski Marian, (2000), Mössbauer comparative studies of iron sulphides, Molecular Physics Reports, 30, 2000, s. 52-58.[12]
- Gałązka-Friedman Jolanta, Gontarz Zygmunt, Kalinowska Justyna, Milczarek Mirosław, Tłaczała Wiesław, Urbański Michał, Bakun-Czubarow Nonna, Siemiątkowski Jacek, Stępniewski Marian, (2000), Mössbauer comparative studies of iron sulphides, abstrakt, Ogólnopolskie Seminarium Spektroskopii Mössbauerowskiej, OSSM'2000, Radom-Zbożenna, 12-14 czerwca 2000, ss. 6.[13]
- Gałązka-Friedman Jolanta, Bauminger Erika R., Nowik Israel, Bakun-Czubarow Nonna, Stępniewski Marian, Siemiątkowski Jacek, (2001), Comparative Mössbauer studies of the Baszkówka ordinary chondrite and some other meteorites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 319-326. Plik PDF.
- Gałązka-Friedman Jolanta, Woźniak Marek, (2023), Od Baszkówki do Kuźnicy – 27 lat badań mössbauerowskich meteorytów w Polsce (From Baszkówka to Kuźnica – 27 years of Mössbauer studies of meteorites in Poland), Acta Soc. Metheor. Polon., 14, 2023, s. 31-55. Plik ASMP.
- Geological Quarterly, Vol. 45(3)/2001 – niemal cały numer poświęcony wynikom badań meteorytu Baszkówka. Spis artykułów: GQ vol.45.
- Giro Leszek, Siemiątkowski Jacek, (2003), Spoiwo chondr w meteorycie Baszkówka, Pos. Nauk. PIG, 59, 2003, s. 35-36. Plik PDF.
- Hałas Stanisław, Wójtowicz Artur, (2001), K/Ar dating and stable isotope analysis of the Baszkówka and Mt. Tazerzait L5 chondrites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 315-317.[5] Plik PDF.
- Kalinowska Justyna, (2000), Mössbauerowskie badania siarczków żelaza zawartych w meteorytach, minerałach ziemskich i zsyntetyzowanych w laboratorium: poszukiwanie kryterium pochodzenia meteorytów z tego samego ciała macierzystego, praca magisterska, promotor Jolanta Gałązka-Friedman.[14]
- Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
- Król Elżbieta, Lang Bruno, Siemiątkowski Jacek, (1996), The magnetic properties of the Baszkówka L5 chondrite, Geologica Carpathica. International Geological Journal, 47(3), 1996, s. 193-194.
- Krzesińska Agata, (2012), Postshock annealing of the Baszkówka meteorite, 75th Annual Meeting of the Meteoritical Society, Cairns, Australia, 2012. Abstract [#5205].
- Krzesińska Agata M., Almeida Natasha V., (2019), Evidence of shock‐induced vaporization of matrix to form porosity in Baszkówka, a porous L5 chondrite, Meteoritics & Planetary Science, vol. 54(1), 2019, s. 54-71. Plik doi.
- Lang Bruno, Król Elżbieta, (1996), Magnetic properties of recently fallen Baszkówka chondrite, Proceedings 27th Lunar and Planetary Science Conference, Houston, 1996, s. 709. Plik hPDF.
- Łaptaś Andrzej, Ćwiżewicz Małgorzata, (1998), Meteoryty w zbiorach Muzeum Geologicznego w Krakowie, Muzeum Geologiczne ING PAN, Kraków 1998, ss. 34, (s. 19). ISBN 83-909970-1-0.
- Łodziński Marek, Żmudzka Magdalena, (2003), Dwa najnowsze polskie meteoryty – Baszkówka i Zakłodzie, Otoczak, 29, 2003, s. 17-21.
- Maruyama Seiji, Borucki Jerzy, Stępniewski Marian, (2000), Oxygen-isotopic compositions of picotite-bearing chondrules from Baszkówka L5 (S1), Meteoritics & Planetary Science, vol. 35(S5), 2000, s. A103-A104.[15] Plik doi.
- Maruyama Seiji, (2001), Oxygen-isotopic compositions of minerals from the Baszkówka chondrite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 303-311.[15] Plik PDF.
- The Meteoritical Bulletin, No. 78, 1995 November, (1995), Wlotzka Frank (red.), Meteoritics, vol. 30(6), 1995, s. 792-796 (s. 792). Plik doi.
- Mizerski Włodzimierz, (1996), Przekazanie repliki meteorytu Baszkówka społeczności Głoskowa. Głosków, 03.09.1996, Przegląd Geol., 44(11), 1996, s. 1155. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Pilski Andrzej S., (1995), Meteoryt Baszkówka, Meteoryt, 2, 1995, s. 1-3. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (1995), Spadek meteorytu Baszkówka, Postępy Astronomii, 1, 1995, s. 33. Plik DjvU; plik dLib.
- Pilski Andrzej S., (1996), Baszkówka – znaki zapytania, Meteoryt, 4, 1996, s. 3-4. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., Walton Wayne, (1998), Baszkówka, Mt. Tazerzait, Tjerebon… kawałki tej samej skały?, Meteoryt, 1, 1998, s. 7-10.[5][6] Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (1998), Baszkówka, Mt. Tazerzait and Tjerebon – chips off the same block?, Meteorite!, 4(1), 1998, s. 12-15.[5]
- Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[16]
- Pilski Andrzej S., Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (2001), Petrology of the chondrite L5 Baszkówka as a reflection of structure and forming process of the parent body surface layer, w: Meteor Conf. Olsztyn, 26-27 April 2001, Pol. Geol. Inst., s. 38-39.
- Pilski Andrzej S., Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (2001), Comparative analysis of the Baszkówka and Mt. Tazerzait chondrites: genetic conclusions based on astrophysical data and the mineralogical and petrological data, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 331-342.[5] Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (2004), Dziesięć lat Baszkówki, Meteoryt, 3, 2004, s. 26. Plik PDF.
- Pilski Andrzej S., (2014), 20 lat Baszkówki - niewykorzystana szansa, Meteoryt, 3, 2014, s. 13-16. Plik PDF.
- Przylibski Tadeusz A., Zagożdżon Paweł P., (1999), Baszkówka – a cosmic sandstone, Miner. Soc. Pol., Spec. Pap., 14, 1999, s. 113-115.
- Przylibski Tadeusz A., Pilski Andrzej S., Zagożdżon Paweł P., Kryza Ryszard, (2003), Petrology of the Baszkówka L5 chondrite: A record of surface-forming processes on the parent body, Meteoritics & Planetary Science, vol. 38(6), 2003, s. 927-937. Plik doi.
- Scherer Peter, Schultz Ludolf, (2001), Noble gases in Baszkówka and Mt. Tazerzait, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 313-314.[5] Plik PDF.
- Siemiątkowski Jacek, (2001), Petrography of the Baszkówka chondrite, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 263-280. Plik PDF.
- Starnawska Ewa, (2005), Analiza porównawcza faz fosforanowych zawartych w meteorycie Baszkówka z fosforanami ziemskimi w świetle badań katodoluminescencyjnych, Przegląd Geol., 53(4), 2005, s. 344. Plik PDF.
- Stępniewski Marian, (1995), Meteoryt z Baszkówki k. Głoskowa, Przegląd Geol., 43(3), 1995, s. 283. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Stępniewski Marian, (1995), Konferencja naukowa na temat meteorytu Baszkówka, Meteoryt, 4, 1995, s. 3-7. Plik PDF.
- Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, (1995), Chondryt z Baszkówki, Wiedza i Życie, 6, 1995, s. 5.
- Stępniewski Marian, Radlicz Krzysztof, Siemiątkowski Jacek, Borucki Jerzy, (1996), Preliminary study of the L chondrite Baszkówka (Poland), Meteoritics & Planetary Science, vol. 31(S4), 1996, s. A134-A135. Plik doi.
- Stępniewski Marian, (1997), Niezwykły meteoryt Baszkówka, materiały, VII Seminarium Meteorowo-Meteorytowe, 2-3 maja, Olsztyn 1997, s. 24-31.
- Stępniewski Marian, Siemiątkowski Jacek, Borucki Jerzy, Radlicz Krzysztof, (1998), Fall, recovery and preliminary study of the Baszkówka meteorite (Poland) [Okoliczniści spadku i odnalezienia oraz wyniki wstępnych badań meteorytu Baszkówka (Polska)], Archiwum Mineralogiczne, vol. LI, z. 1-2, 1998, s. 131-150, 151-152. Plik DjVuŹródło: Wiki.Meteoritica.pl.
- Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, Pilski Andrzej S., (1998), The „extraordinary” ordinary L5(S1) chondrite Baszkówka (Poland), Inter. Conf. Meteoroids 1998, Tatranska’ Lomnica 17-21 August 1998, s. 71.
- Stępniewski Marian, Borucki Jerzy, Siemiątkowski Jacek, (1998), New data on the L5(S1) chondrite Baszkówka (Poland), Meteoritics & Planetary Science, vol. 33(S4), 1998, s. A150-A151. Plik doi.
- Stępniewski Marian, (1999), O Baszkówce… w Pułtusku, w: Meteoryt Pułtusk. Kamienny deszcz sprzed 130 lat. Materiały VIII Seminarium Meteorowo-Meteorytowego, Wyszków-Kraków 1999, s. 6-11.
- Wlotzka Frank, Scherer Peter, Schultz Ludolf, Otto Jürgen, Stępniewski Marian, (1997), Petrography and noble gases of the unusual L5 chondrites Baszkówka and Mt. Tazerzait, Meteoritics & Planetary Science, vol. 32(S4), 1997, s. A140-A141.[5][17] Plik doi.
- Wlotzka Frank, Scherer Peter, Schultz Ludolf, Otto Jürgen, Stępniewski Marian, (1997), Petrografia i gazy szlachetne niezwykłych chondrytów L5: Baszkówka i Mt. Tazerzait, Meteoryt, 2, 1997, s. 20.[5] Plik PDF.
- Wlotzka Frank, Otto Jürgen, (2001), Euhedral crystals in interstitial pores of the Baszkówka and Mt. Tazerzait L5 chondrites, Geological Quarterly, vol. 45(3), 2001, s. 257-262.[5] Plik PDF.
- Woźniak Marek, Gałązka‐Friedman Jolanta, Duda Przemysław, Jakubowska Martyna, Rzepecka Patrycja, Karwowski Łukasz, (2019), Application of Mössbauer spectroscopy, multidimensional discriminant analysis, and Mahalanobis distance for classification of equilibrated ordinary chondrites, Meteoritics & Planetary Science, vol. 54(8), 2019, s. 1828-1839 (abstrakt).[18] Plik doi.
- Żbik Marek, Self Peter, (2004), Structure comparison of two stony meteorites (Pultusk and Baszkówka) using high resolution x-ray microtomography and image analysis, National Space Society Conference. Adelaide May 2004.
- Żbik Marek, Self Peter, (2005), High resolution X-ray microtomography analysis in non-destructive investigation of internal structure in two chondrites (Pultusk, Baszkówka), Mineralogia Polonica, 36(1), 2005, s. 5-19. Plik PDF.
Przypisy
Zobacz również
Linki zewnętrzne
- Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Baszkówka
- Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Baszkówka
- Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie (Polish Geological Institute) – PIG
- Bartoschewitz Meteorite Lab. (BML), Gifhorn, Germany (Gifhorn, Bartoschewitz Colln.) – Bartoschewitz Meteorite Lab. ● [katalogi → 11-2005; 08-2013; 11-2018; 04-2022; online]
- Meteoryt Baszkówka w kolekcjach polskich – katalog PTMet ● Wadi & Jan Woreczko Collection
- Polski Serwis Meteorytów – meteoryt Baszkówka
- YouTube – W Gabinecie Astronoma: Baszkówka - królowa polskich meteorytów ● Meteoryt Baszkówka - 30 lat po spadku
- Wikipedia – meteoryt Baszkówka
- Wikipedia – Denominacja złotego w 1995
- woreczko.pl – Skorupa obtopieniowa (Fusion crust, fusion rind) ● przykład meteorytu orientowanego Miss Pustyni (Miss of the Desert)
- Portal Meteorite Picture of the Day – Baszkówka
- geoportal.gov.pl – miejsce spadku meteorytu Baszkówka
 |
Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?) (poszukać, uzupełnić …) |
-5.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_W.jpg){kind=link}
-JW.jpg){kind=link}