PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Nagy-Borové

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
m (→Zobacz również)
m (→Galerie)
 
(Nie pokazano 8 wersji pomiędzy niniejszymi.)
Linia 11: Linia 11:
  | lokalizacja = Słowacja
  | lokalizacja = Słowacja
  | położenie = 49°10'N, 19°30'E
  | położenie = 49°10'N, 19°30'E
-
  | uwagi =  
+
  | uwagi = stopień zszokowania S5
  | data = 9 maja 1895 r. (czwartek)
  | data = 9 maja 1895 r. (czwartek)
-
  | typ = chondryt zwyczajny L5
+
  | typ = chondryt zwyczajny L5<ref name="type L4">wg Ozdín et al. (2014) meteoryt jest typu petrograficznego&nbsp;L4</ref>
  | masa = 6,1 kg<ref name="TKW">tylko 6,1 kg zachowało się w&nbsp;kolekcjach (Koblitz MetBase)</ref>
  | masa = 6,1 kg<ref name="TKW">tylko 6,1 kg zachowało się w&nbsp;kolekcjach (Koblitz MetBase)</ref>
-
  | liczba =  
+
  | liczba = prawdopodobnie 3 okazy
  | synonimy = w NHM Cat: '''Liptó''', '''Velka-Borové''', '''Velka-Borove'''; w&nbsp;MetBase: '''Lipto'''; po węgiersku: Nagyborove
  | synonimy = w NHM Cat: '''Liptó''', '''Velka-Borové''', '''Velka-Borove'''; w&nbsp;MetBase: '''Lipto'''; po węgiersku: Nagyborove
}}
}}
-
Spadek meteorytu 9 maja 1895 roku (czwartek) na [[Słowacja|Słowacji]] w pobliżu wsi Wielkie Borowe (słow. ''Veľké Borové'') (chondryt zwyczajny L5, TKW 6,1&nbsp;kg<ref name="TKW"></ref>). Według Tuček (1981) zachowało się mało konkretnych i&nbsp;wiarygodnych informacji o&nbsp;spadku. Pierwsza wzmianka o&nbsp;meteorycie znajduje się w&nbsp;katalogu Brezina (1896). W&nbsp;Koblitz MetBase jest informacja, że znaleziono trzy okazy: 5,9&nbsp;kg, 194&nbsp;g i&nbsp;53&nbsp;g.
+
Spadek meteorytu(ów) 9 maja 1895 roku (czwartek) w&nbsp;[[Słowacja|Słowacji]] w pobliżu wsi Wielkie Borowe (słow. ''Veľké Borové'') (chondryt zwyczajny L5<ref name="type L4"></ref>, TKW 6,1&nbsp;kg<ref name="TKW"></ref>). Według Tuček (1981) zachowało się mało konkretnych i&nbsp;wiarygodnych informacji o&nbsp;spadku. Pierwsza wzmianka o&nbsp;meteorycie znajduje się w&nbsp;katalogu Brezina (1896). W&nbsp;Koblitz MetBase jest informacja, że znaleziono trzy okazy: 5,9&nbsp;kg, 194&nbsp;g i&nbsp;53&nbsp;g. Z&nbsp;katalogów zbiorów w&nbsp;których znajdują się fragmenty meteorytu Nagy-Borové wynika, że spadły trzy okazy: 5880, ~183,5 i&nbsp;53&nbsp;g (szczegóły poniżej)!
 +
 
 +
Być może nie był to pojedynczy spadek?!
== Kolekcje ==
== Kolekcje ==
-
Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach NHM w Budapeszcie. Okaz waży 5,880&nbsp;kg (205×135×130&nbsp;mm) i&nbsp;jest: „''drop-shaped, oriented complete specimen with crust except a&nbsp;smaller spot''” (Ravasz 1969).<ref>na współczesnych zdjęciach okazu widać duży przełam po odłupanym fragmencie – fotografia masy głównej: [http://www.lpi.usra.edu/meteor/get_original_photo.php?recno=5630894 {{!MBD}}]</ref>
+
Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach NHM w Budapeszcie. Okaz waży 5,880&nbsp;kg (205×135×130&nbsp;mm) i&nbsp;jest: „''drop-shaped, oriented complete specimen with crust except a&nbsp;smaller spot''” (Ravasz 1969).<ref>na współczesnych zdjęciach okazu widać duży przełam po odłupanym fragmencie – fotografia masy głównej: [http://www.lpi.usra.edu/meteor/get_original_photo.php?recno=5630894 {{!MBD}}]</ref> Do zbiorów w&nbsp;Budapeszcie przekazał go w&nbsp;1895 roku Ľudovít Kürthy „''hlavný župan Liptovskej župy''”.
Fragmenty meteorytu Nagy-Borové znajdują się tylko w&nbsp;kilku kolekcjach:
Fragmenty meteorytu Nagy-Borové znajdują się tylko w&nbsp;kilku kolekcjach:
Linia 31: Linia 33:
| [[Budapest, Nat. Mus.]] || 5,880 kg || {{Txt2Img|Nagy-Borové_main_mass_(NHM_Budapest).jpg|main&nbsp;mass}}
| [[Budapest, Nat. Mus.]] || 5,880 kg || {{Txt2Img|Nagy-Borové_main_mass_(NHM_Budapest).jpg|main&nbsp;mass}}
|-
|-
-
| [[Chicago, Field Mus. Nat. Hist.]] || 195&nbsp;g || wg katalogu muzeum ([[Szablon:Pritzker (2012)|Pritzker 2012]]) fragmenty ze skorupą: 165,7, 15,54 i&nbsp;1,85&nbsp;g
+
| [[Chicago, Field Mus. Nat. Hist.]] || 195&nbsp;g || wg katalogu z&nbsp;1965 roku w&nbsp;zbiorach kompletny okaz 183,5&nbsp;g oraz ucięty fragment o&nbsp;wadze 26&nbsp;g<ref>ale wg katalogu z&nbsp;1995 roku: kompletny okaz 167,6&nbsp;g oraz ucięty fragment o&nbsp;wadze 26,3&nbsp;g; natomiast wg najnowszego katalogu muzeum ([[Szablon:Pritzker (2012)|Pritzker 2012]]) fragmenty ze skorupą: 165,7, 15,54 i&nbsp;1,85&nbsp;g</ref>
|-
|-
-
| [[London, Nat. Hist. Mus.]] || 53 g ||  
+
| [[London, Nat. Hist. Mus.]] || 53 g || prawdopodobnie kompletny okaz 53&nbsp;g
|-
|-
-
| [[Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ.]] || 12&nbsp;g ||
+
| [[Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ.]] || 12&nbsp;g || wg katalogu z 1904 roku: 13,5 g
|-
|-
-
| Tempe, Arizona State Univ. || 12 g ||
+
| Tempe, Arizona State Univ. || 12 g || wg katalogu z 2019 roku: 11,4&nbsp;g<ref>ale wg katalogu muzeum z&nbsp;2009 roku w&nbsp;jego zbiorach pod nazwą Nagy-Borové figuruje 11,4&nbsp;g fragment meteorytu żelaznego, oktaedrytu IAB (znalezisko z&nbsp;1890 roku w&nbsp;Vezprem, Hungary)! prawdopodobnie chodzi o&nbsp;meteoryt [[Nagy-Vázsony]] z&nbsp;1890 roku?</ref>
|-
|-
-
| [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 10 g ||
+
| [[Vienna, Naturhist. Mus.]] || 10 g || wg katalogu z&nbsp;1903 roku: 10&nbsp;g
|}
|}
Brak w polskich zbiorach.
Brak w polskich zbiorach.
Linia 67: Linia 69:
Wieś '''Wielkie Borowe''' (słow. ''Veľké Borové'') w powiecie Liptowski Mikułasz.
Wieś '''Wielkie Borowe''' (słow. ''Veľké Borové'') w powiecie Liptowski Mikułasz.
-
W 2016 roku z inicjatywy Daniela Ozdína wiceprzewodniczącego Słowackiego Towarzystwa Mineralogicznego (''Slovenská mineralogická spoločnosť'') oraz burmistrza Kamila Jančura zainstalowano tablicę informacyjną przypominającą spadek meteorytu (portal MyLiptov.sme.sk). Tablica stanęła przy parkingu, ale niefortunnie przy samym cmentarzu i&nbsp;pojemnikach na sortowane śmieci.
+
W 2016 roku z inicjatywy Daniela Ozdína wiceprzewodniczącego Słowackiego Towarzystwa Mineralogicznego (''Slovenská mineralogická spoločnosť'') oraz burmistrza Kamila Jančura zainstalowano tablicę informacyjną opisującą historię meteorytu Nagy-Borové (portal MyLiptov.sme.sk). Tablica stanęła przy parkingu, ale niefortunnie {{Txt2Img|Nagy-Borové_(Wielkie_Borowe)_tablica_informacyjna_3.jpg|przy cmentarzu i&nbsp;pojemnikach na sortowane śmieci}}.
 +
 
 +
Stawianie tablic pamiątkowych i&nbsp;obelisków (pomników!) poświęconych lokalnym meteorytom jest w&nbsp;[[Słowacja|Słowacji]] popularne. Obiekty takie, poza meteorytem Nagy-Borové, znajdują się również w&nbsp;miejscach spadku/znalezisk meteorytów: [[Gross-Divina]]<ref>pomnik poświęcony spadkowi meteorytu [[Gross-Divina]] jest brzydki ponad miarę (portal Divina.sk)</ref>, [[Knyahinya]], [[Magura]] oraz [[Rumanová]].
 +
 
Miłe dla [[Redakcja|Redakcji]] było spostrzeżenie, że autorzy tekstu tablicy posiłkowali się również informacjami z&nbsp;portalu {{SITENAME}}.
Miłe dla [[Redakcja|Redakcji]] było spostrzeżenie, że autorzy tekstu tablicy posiłkowali się również informacjami z&nbsp;portalu {{SITENAME}}.
Linia 80: Linia 85:
== Galerie ==
== Galerie ==
-
<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
 
 +
Masa główna w zbiorach [[Szablon:BudapestNHM|Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie]] (fot. Krzysztof Szopa)
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="150px" perrow="3">
 +
File:Nagy-Borové_main_mass_(NHM_Budapest)_(Krzysztof_Szopa).jpg
 +
</gallery>
 +
 +
 +
Miejsce spadku meteorytu Nagy-Borové wieś Veľké Borové (stan: ''14 grudnia 2019&nbsp;r.''; fot. {{Txt2Img|Nagy-Borové_(Wielkie_Borowe)_tablica_informacyjna_2.jpg|Redakcja}})
 +
<gallery caption="" widths="200px" heights="140px" perrow="3">
 +
File:Nagy-Borové_(Wielkie_Borowe)_miejsce_spadku_1.jpg|Miejsce {{Txt2Img|Nagy-Borové_(Wielkie_Borowe)_tablica_informacyjna_2.jpg|przywitało nas}} opadami mokrego śniegu
 +
File:Nagy-Borové_(Wielkie_Borowe)_miejsce_spadku_2.jpg|Typowa słowacka wieś
 +
File:Nagy-Borové_(Wielkie_Borowe)_miejsce_spadku_3.jpg|Pogoda w górach potrafi zmieniać się szybko i&nbsp;radykalnie
 +
File:Nagy-Borové_(Wielkie_Borowe)_tablica_informacyjna_1.jpg|Tablica informacyjna
 +
File:Nagy-Borové_(przekrój).jpg|Wygląd wnętrza meteorytu (fotografia na tablicy informacyjnej)
</gallery>
</gallery>
Linia 111: Linia 128:
== Zobacz również ==
== Zobacz również ==
-
* meteoryt [[Magura]]
+
* meteoryty: [[Magura]], [[Nagy-Vázsony]]
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 121: Linia 138:
* {{ChicagoFMNH}}
* {{ChicagoFMNH}}
-
* Portal MyLiptov.sme.sk – [http://myliptov.sme.sk/c/8125945/na-velkom-borovom-spadol-meteorit.html Na Veľkom Borovom spadol meteorit]
+
* Portal MyLiptov.sme.sk – Juriš Marek, [http://myliptov.sme.sk/c/8125945/na-velkom-borovom-spadol-meteorit.html Na Veľkom Borovom spadol meteorit]
 +
* Portal Divina.sk – (meteoryt [[Gross-Divina]]) [http://www.divina.sk/article/default/2125 Kráľ európskych meteoritov. Meteorit - predmet vzbudzujúci pozornosť a úžas v každej podobe]
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielkie_Borowe Wielkie Borowe]
* Wikipedia – [http://pl.wikipedia.org/wiki/Wielkie_Borowe Wielkie Borowe]

Aktualna wersja na dzień 21:14, 4 maj 2023

1i
Under construction icon-orange.svg
 Strona w budowie (Site under construction)
Jeszcze to chwilę potrwa (It will take a while)
Nagy-Borové →
Nagy-Borové main mass (NHM Budapest).jpg
Masa główna meteorytu w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (fot. Zsolt Kereszty)
Spadek
Lokalizacja Słowacja
Położenie[1] 49°10'N, 19°30'E
Data 9 maja 1895 r. (czwartek)
Uwagi stopień zszokowania S5
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L5[2]
Masa 6,1 kg[3]
Liczba okazów prawdopodobnie 3 okazy
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Liptó, Velka-Borové, Velka-Borove; w MetBase: Lipto; po węgiersku: Nagyborove

Spadek meteorytu(ów) 9 maja 1895 roku (czwartek) w Słowacji w pobliżu wsi Wielkie Borowe (słow. Veľké Borové) (chondryt zwyczajny L5[2], TKW 6,1 kg[3]). Według Tuček (1981) zachowało się mało konkretnych i wiarygodnych informacji o spadku. Pierwsza wzmianka o meteorycie znajduje się w katalogu Brezina (1896). W Koblitz MetBase jest informacja, że znaleziono trzy okazy: 5,9 kg, 194 g i 53 g. Z katalogów zbiorów w których znajdują się fragmenty meteorytu Nagy-Borové wynika, że spadły trzy okazy: 5880, ~183,5 i 53 g (szczegóły poniżej)!

Być może nie był to pojedynczy spadek?!

Kolekcje

Masa główna meteorytu znajduje się w zbiorach NHM w Budapeszcie. Okaz waży 5,880 kg (205×135×130 mm) i jest: „drop-shaped, oriented complete specimen with crust except a smaller spot” (Ravasz 1969).[4] Do zbiorów w Budapeszcie przekazał go w 1895 roku Ľudovít Kürthy „hlavný župan Liptovskej župy”.

Fragmenty meteorytu Nagy-Borové znajdują się tylko w kilku kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Budapest, Nat. Mus. 5,880 kg main mass
Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 195 g wg katalogu z 1965 roku w zbiorach kompletny okaz 183,5 g oraz ucięty fragment o wadze 26 g[5]
London, Nat. Hist. Mus. 53 g prawdopodobnie kompletny okaz 53 g
Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 12 g wg katalogu z 1904 roku: 13,5 g
Tempe, Arizona State Univ. 12 g wg katalogu z 2019 roku: 11,4 g[6]
Vienna, Naturhist. Mus. 10 g wg katalogu z 1903 roku: 10 g

Brak w polskich zbiorach.

Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(W) Wielkie Borowe

współrzędne wg Brezina (1896)

położenie tablicy informacyjnej

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Wieś Wielkie Borowe (słow. Veľké Borové) w powiecie Liptowski Mikułasz.

W 2016 roku z inicjatywy Daniela Ozdína wiceprzewodniczącego Słowackiego Towarzystwa Mineralogicznego (Slovenská mineralogická spoločnosť) oraz burmistrza Kamila Jančura zainstalowano tablicę informacyjną opisującą historię meteorytu Nagy-Borové (portal MyLiptov.sme.sk). Tablica stanęła przy parkingu, ale niefortunnie przy cmentarzu i pojemnikach na sortowane śmieci.

Stawianie tablic pamiątkowych i obelisków (pomników!) poświęconych lokalnym meteorytom jest w Słowacji popularne. Obiekty takie, poza meteorytem Nagy-Borové, znajdują się również w miejscach spadku/znalezisk meteorytów: Gross-Divina[7], Knyahinya, Magura oraz Rumanová.


Miłe dla Redakcji było spostrzeżenie, że autorzy tekstu tablicy posiłkowali się również informacjami z portalu Wiki.Meteoritica.pl.


Mapy

Słowackie mapy wojskowe (skala 1:25000) – arkusz: M-34-100-A-c (Kvačany).


Galerie

Masa główna w zbiorach Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie (fot. Krzysztof Szopa)

Nagy-Borové main mass (NHM Budapest) (Krzysztof Szopa).jpg


Miejsce spadku meteorytu Nagy-Borové wieś Veľké Borové (stan: 14 grudnia 2019 r.; fot. Redakcja)

Miejsce przywitało nas opadami mokrego śniegu

Typowa słowacka wieś

Pogoda w górach potrafi zmieniać się szybko i radykalnie

Tablica informacyjna

Wygląd wnętrza meteorytu (fotografia na tablicy informacyjnej)


Bibliografia

  • Brezina Aristides, (1896), Die Meteoritensammlung des k.k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895, Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum. (Separatabdruck aus Band X, Heft 3 und 4.), Wien 1896, (s. 307, 356).[8][9] Plik PDF.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosiński Janusz W., (1996), Meteoryty Słowacji, Meteoryt, 4, 1996, s. 10–12. Plik PDF.
  • Kosiński Janusz W., (1997), Meteoryty Słowacji – uzupełnienie, Meteoryt, 1, 1997, s. 9. Plik PDF.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[10] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[11] Plik ASMP.
  • Levi-Donati G.R., (1987), Petrological Features of the Nagy-Borové, Czechoslovakia Stones: A Comparison with Other L5 Ordinary Chondrites, Meteoritics, vol. 22(4), 1987, s. 443-444. Plik aDs.
  • Ozdín Daniel, Porubčan Vladimír, (2014), Nové poznatky o mineralógii chondritov Veľké Borové a Rumanová, Esemestník. Spravodajca Slovenskej mineralogickej spoločnosti, 1, 2014, s. 22-23. Plik PDF.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 199-200). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b wg Ozdín et al. (2014) meteoryt jest typu petrograficznego L4
  3. ^ a b tylko 6,1 kg zachowało się w kolekcjach (Koblitz MetBase)
  4. ^ na współczesnych zdjęciach okazu widać duży przełam po odłupanym fragmencie – fotografia masy głównej: Meteoritical Bulletin Database
  5. ^ ale wg katalogu z 1995 roku: kompletny okaz 167,6 g oraz ucięty fragment o wadze 26,3 g; natomiast wg najnowszego katalogu muzeum (Pritzker 2012) fragmenty ze skorupą: 165,7, 15,54 i 1,85 g
  6. ^ ale wg katalogu muzeum z 2009 roku w jego zbiorach pod nazwą Nagy-Borové figuruje 11,4 g fragment meteorytu żelaznego, oktaedrytu IAB (znalezisko z 1890 roku w Vezprem, Hungary)! prawdopodobnie chodzi o meteoryt Nagy-Vázsony z 1890 roku?
  7. ^ pomnik poświęcony spadkowi meteorytu Gross-Divina jest brzydki ponad miarę (portal Divina.sk)
  8. ^ katalog kolekcji meteorytów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (stan na 1 maja 1895 roku); w kolekcji meteoryty z 497 różnych lokalizacji (kamiennych 316, żelaznych 181), o łącznej wadze 2184,432 kg (odpowiednio: 697,854 i 1486,578 kg); w tamtym okresie kolekcje w Londynie i Paryżu miały meteoryty z odpowiednio 449 i 380 różnych lokalizacji (Brezina 1896); patrz również → Brezina (1885); obecnie (1999, Koblitz MetBase) kolekcja zawiera 2316 różnych meteorytów (patrz → Meteoryty/Kolekcje)
  9. ^ pełen tytuł: „Die Meteoritensammlung des k. k. naturhistorischen Hofmuseums am 1. Mai 1895. Mit zwei Anhängen: 1. Berichte des Directors der Sternwarte Zacatecas, Prof. José A. y Bonilla, über den Meteoreisenfall von Mazapil. 2. Die Meteoritensammlung der Universität Tübingen”; publikacja ta ukazała się wcześniej jako artykuł Brezina (1895) w Annalen des K.K. Naturhistorischen Hofmuseum, Bd. X, 1895, s. 231-370, plik DjVu; bogato ilustrowana, zawiera m.in. 2 plansze z figurami Widmanstättena kilkunastu różnych meteorytów żelaznych
  10. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  11. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  12. ^ katalog zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie; wcześniejsze katalogi: Semsey (1887) i Tokody (1951)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Nagy-Borov%C3%A9”
Osobiste