PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Stannern

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Przekierowano z Cilli)
0i

Deszcz eukrytów, ale znaleziono „tylko” 63 okazy

Stannern →
Stannern (Meyers Konversations-Lexikon 1906).jpg
Orientowany okaz meteorytu Stannern (źródło: Meyers Großes Konversations-Lexikon, 1906)
Spadek
Lokalizacja Czechy
Położenie[1] 49°17'N, 15°34'E
Data 22 maja 1808, 06:00 (niedziela)
Uwagi sparowany z wątpliwym spadkiem Constantinople[2][3]
Charakterystyka
Typ achondryt, eukryt EUC-mmict
Masa ~52 kg
Liczba okazów deszcz meteorytów
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Cilli, Iglau, Langenpiernitz, Stannein, Stonarov, Stonarow; po czesku: Stonařovský meteorit
Spadek deszczu meteorytów 22 maja 1808 roku (niedziela) około 6 rano w miejscowości Stonařov (niem. Stannern), Czechy. Spadło kilkadziesiąt okazów rzadkiego typu meteorytu – eukrytów (EUC-mmict). Pierwsza informacja o spadku ukazała się już 31 maja 1808 roku w Vaterländische Blätter für den österreichischen Kaiserstaat (Schreibers 1808, Vaterländische Blätter…
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
).
Za ASP (katalog PTMet)
„W niedzielę, 22 maja 1808 roku w mieście Stannern (obecnie Stonařov) oraz okolicznych wsiach i miejscowościach, spadły z nieba kamienie. Był pogodny poranek, ale o wpół do szóstej pojawiła się mgła. Ludzie ze Stannern w drodze do kościoła, usłyszeli nagle trzy silne detonacje, aż ziemia zadrżała im pod nogami, a mgła zrobiła się nagle tak gęsta, że tylko na 12 kroków było coś widać. Potem usłyszeli hałas przypominający ciągły ogień karabinowy, albo jakby grzmiały wielkie bębny. W powietrzu było słychać dudnienie i świst. Gdy patrzyli na siebie ze zdumieniem i przerażeniem, w całej okolicy zaczął padać „deszcz”, przed którym nie chroni żaden płaszcz. Pośród nieustannego dudnienia i świstu z powietrza spadały kamienie od wielkości włoskiego orzecha do wielkości głowy dziecka; niektóre pionowo, inne jakby rozkołysane. Wielu ludzi to widziało, a kamienie, które podniesiono zaraz po spadku, były jeszcze ciepłe. Pierwsze wbiły się głęboko w ziemię; jeden nawet na dwie stopy. Późniejsze spadały tylko na ziemię. Wewnątrz były szare, a z zewnątrz pokryte czarną, błyszczącą skórką. Ich liczbę trudno ocenić. Wiele mogło spaść na pola uprawne i nadal leżą w ziemi. Te, które zostały znalezione, ważą 2 i pół cetnara. Wszystko to trwało około 6-8 minut. Po kilku godzinach także mgła zniknęła i koło południa było jasno i spokojnie, jakby nic się nie stało.”

Tak brzmiącą relację o tym zdarzeniu sporządzono dla cesarza Austrii.


Dziś ocenia się, że spadło 200-300 kamieni, z których zachowało się 66[4] ważących w sumie 52 kg. Największy okaz ważył ponad 7 kg. Wiele okazów tego meteorytu było orientowanych. Całkowitą wagę znalezionych okazów (TKW)[5] przyjęto w katalogach za Schreibersem (1820), na 52 kg, ale w niektórych źródłach znajdujemy wartości większe. U Kesselmeyera (1861) jest to 150 funtów, a w raporcie dla cesarza podaje się wartość nawet 2,5 cetnara. W ówczesnym systemie wag 1 cetnar równał się 100 funtom[6], więc przyjmując tę maksymalną wartość wychodzi, że w sumie znaleziono około 140 kg meteorytów.

Teren spadku jest bardzo rozległy, a znaczną jego część stanowiły lasy i nieużytki. Ponieważ większość okazów znaleziono na obszarze zamieszkałym lub w bezpośrednim ich sąsiedztwie (Schreibers 1830), jest bardzo prawdopodobne, że do zbiorów trafiła tylko mała część spadłych kamieni.


Kompleksowe opracowanie na temat meteorytu Stannern, patrz → Bohatý (2008).

Tak, jak śpiewano o spadku meteorytów w Odranec w 1619 roku, tak o spadku meteorytu Stannern, również powstała „śpiewana historia” (cz. kramářská píseň) (Bohatý 2008).


Krótki opis na portalu: Astronomická mapa České republiky – Stonařov — meteorit.

Kolekcje

Okazy meteorytu Stannern znajdują się dziś w wielu kolekcjach. Największe zbiory:

zbiór sumaryczna waga okazów
(Koblitz MetBase) 		Berwerth (1903), Grady (2000),
Ravasz (1969), Tuček (1968, 1981)
Vienna, Naturhist. Mus. 15,2 kg m.in. okazy 6,365, 2,0 i 1,3 kg (fotografie w Koblitz Metbase i Brandstätter 2013)
Tübingen, Min.-Petrogr. Inst. 3,38 kg
Budapest, Nat. Mus. 1,86 kg m.in. fragment 1,51 kg (21×7×7 cm)
Jihlava, Mus. Vysociny 1,82 kg jeden okaz 1820 g
London, Nat. Hist. Mus. 1,7 kg kilka okazów i fragmentów; największy 674 g
Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 1,08 kg
Prague, Nat. Mus. 1,028 kg kilka okazów i fragmentów; 244 g, 219 g, 180 g, 173 g, 103 g, 68 g, 40 g, 28 g i 9 g[7]
(…)
Brno, Min. Mus. Moravia 600 g osiem okazów o wagach od 20 do 260 g
Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 465 g 156,86 i 308 g połówka okazu, na skorupie doskonale widoczne linie spływu (ang. flow lines) (Sen Gupta et al. 1982)
Hamburg, Mus. Min.-Petrogr. Inst. 237 g w kolekcji fragment 232,0 g
Strasbourg, Min. Mus. 29 g w tym okaz 20 g (wg etykiety towarzyszącej okazowi został on nabyty za 22 Rm. (Reichsmark))
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 27,5 g 27,5 g fragment ze skorupą (Tiirmaa 1996) (Geoscience collections of Estonia: record)
(…)
Wroclaw, Dept. Min. Petrol., Univ. 91 g 45,82 g (cs), 33,80 g (ep) (Pilski 2001)
Warsaw, Geol. Inst., Polish Acad. Sci.[8] 64 g 62,79 g (fc) (Pilski 2001; w zbiorach Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie)
Cracow, Min. Dept., Jagellonian Univ. 19,7 g brak inf. u Pilskiego (2001); obecnie w zbiorach Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ

W polskich kolekcjach prywatnych znajdują się tylko małe fragmenty (Pilski 2001).

W katalogu online zbiorów muzeum w Waszyngtonie (NMNH) znajdują się zdjęcia płytek cienkich (thin section) tego meteorytu.

Wykaz znalezionych okazów zaraz po spadku → Stannern (strewnfield specimens).


Data spadku

Deszcz meteorytów Stannern spadł 22 maja 1808 roku. Kilka lat później we Francji miały miejsce dwa spadki meteorytów tego samego rzadkiego typu, eukrytu monomiktycznego (EUC-mmict). 13 czerwca 1819 roku spadł meteoryt Jonzac[9], a dwa lata później 15 czerwca 1821 roku deszcze meteorytów Juvinas[10]. Wszystkie te trzy spadki są tego samego typu i miały miejsce o tej samej porze roku! Być może mamy do czynienia ze spadkami z tego samego strumienia meteoroidów?


Źródła

Pierwsze informacje prasowe o spadku meteorytów.

Brünner Zeitung (1808)

Obr. 3 „Brünner Zeitung“ z 4. 6. 1808 podaly první zprávu o „padání kamenů“ u Stonařova. (Bohatý 1992)


Schreibers (1808), Vaterländische Blätter für den österreichischen Kaiserstaat, nr 7 (31 May), s. 55 i nr 13 (21 Juny), s. 97-100, 1808.

Vaterländische Blätter…, 1808


Kesselmeyer (1861) (s. 368, 425)

46. 1808 22. Mai Stannern, S. von Iglau – Sp.-Gew.: 2,95-3,19[11] Mähren 49°18'N. 15°36'O. G.30.1808.358.[12] W. 1860. S. 1860.
444. 46 1808. 22. Mai Stannern, S. von Iglau. Mähren. 49°18'N.
15°36'O. 		C. 286.[13] Aus einer Feuerkugel unter heftigem Knalle 200 bis 300 Steine, im Gesammlgewicht von etwa 150 ℔[14], meist von 2½ Quentchen bis zu 3 ℔, deren mehrere nach Wien kamen; der grösste 11 ℔.


Buchner (1861) (s. 476)

Stannern Mähren 1808, Mai 22.

v Schreibers Vaterl. B. f. d. Oestr. Kaiserstaat 1808, Nr. 13, Juni 21.[15][16] GA. 29, 225.[17] Moser ebd. 29, 233[17], 324.[18] Scheerer ebd 31, 1.[19] v. Schreibers ebd. 31, 23.[20] Vauquelin AdChim. 1809, Juni.[21] GA. 33, 202.[22] v. Holger Bmg. Z. 2, 293.[23] PA. 33, 146.[24] Klapr. 5, 237.[25] Rammelsberg PA. 83, 591.[26] PhCtr. 1851, 857. J. 1851, 880. PAEegb. 4, 13.[27] RbH, Suppl. 5, 31.[28] SJ. (2) 14, 279. BdM. 229.[29] vD. 186. CFM. 286.[30] vSch. 20, 59, 69 (Abb)[31] Pa. 17.[32] Br. 78.[33] MCh. 936.[34] PA. 107, 371.[35] 111, 356, 364, 368, 371 (Abb.).[36]

Rozwinięcia skrótów → patrz Bibliografia/Buchner Otto


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(B) Brtnička, (D) Dlouhá Brtnice, (H) Hladov, (O) Opatov, Otin, (R) Rosice, (S) Stonařov, Sokolíčko, (V) Vilanec

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Miejscowości: Stonařov (niem. Stannern) oraz Brtnička (niem. Klein Pirnitz), Dlouhá Brtnice (niem. Lang Pirnitz), Hladov (niem. Hungerleiden, Pfaffendorf), Opatov (niem. Oppatau), Otin (niem. Otten), Rosice (Cerekvička-Rosice) (niem. Roschitz), Sokolíčko (dawniej Falknov), Vilanec (niem. Willenz).

W 2008 roku ufundowano pamiątkową tablicę z okazji 200-lecia spadku meteorytu Stannern. Na dużej kamiennej płycie umieszczono tablicę informacyjną z brązu, podobnie jak w Wilkanówku, zilustrowaną schematycznym rysunkiem elipsy spadku (więcej szczegółów na portalu planetky.cz).


Meteoryty spadły na miasto Stannern i jego okolice w kierunku północnym i południowym. Według Schreibersa (1820) znaleziono po spadku 63 okazy[4], ale musiało ich spaść więcej. Elipsa spadku ma około 14 km długości i trzecią część tego szerokości.

Prawdopodobnie zebrane w 1808 roku okazy to niemal wszystko co dziś znajduje się w kolekcjach. Jednak przeglądając katalogi zbiorów znajdujemy w nich wiele małych kompletnych okazów, których liczba jest większa niż ilość okazów skatalogowanych przez Schreibersa (1820). Brak jest informacji o późniejszych znaleziskach. Zważywszy na szczegóły zawarte w opisie okoliczności spadku i charakter terenu – liczne lasy i rozległe nieużytki, oraz analizując mapę spadku (Schreibers 1820) można założyć, że wyzbierano tylko małą część spadłych okazów. Być może w okolicznych lasach leżą jeszcze duże, niestety już mocno zwietrzałe (minęło ponad 200 lat), okazy pięknego i rzadkiego eukrytu. Może jeszcze warto tam poszukać?

Mapa rozkładu okazów (rozmiary owali proporcjonalne do wagi)

Mapa rozkładu okazów sporządzona na podstawie informacji zawartej u Schreibersa (1820). Według sporządzonego przez Schreibersa wykazu udało się mu udokumentować 63 znaleziska[4]. Lokalizację każdego z okazów naniósł on na mapę, a w tabeli podał ich wagę w funtach (lb., ℔[14]) i łutach (niem. Loth)[6] oraz zamieścił nazwiska (i miejsce zamieszkania?) znalazców. Wszystkie znalezione okazy były kompletne, poza okazami nr 29 i 62, które znaleziono rozbite, po dwa fragmenty[37]. Najmniejszy okaz znaleziony w miejscowości Hungerleiden ważył 3½ łuta (około 61 g). Dalej na północ w okolicach miejscowości Lang Pirnitz i Klein Pirnitz znajdowano już okazy większe o wagach do 0,5 funta (poza dużymi okazami 4 i 25). Na terenie lasów rozciągających się pomiędzy tymi miejscowościami, a miastem Stannern nie udokumentowano żadnego znaleziska. Kolejne skupisko okazów to okolice miasta Stannern. Na jego terenie i w sąsiedztwie znajdowano już okazy powyżej 1 funta (nawet 4 funty 16 łutów – okaz 52). Dalej na północ również rozciągają się lasy bez znalezisk. Najdalej na północ w okolicy miejscowości Neustift znaleziono okaz nr 60 o wadze 3 funtów. W tym rejonie spadł również największy meteoryt Stannern, okaz 61 o wadze aż 13 funtów.

Biorąc pod uwagę miejsce spadku meteorytów można założyć, że Schreibers w swym opisie posługiwał się miarami austriackimi, więc aby dokonać przeliczenia podanych wag okazów należy przyjąć wartości, jakie wówczas na tym terenie obowiązywały. Jeden funt austriacki wynosił wówczas 0,560 kg i dzielił się na 32 łuty.[6] Stosując ten przelicznik otrzymujemy, że najmniejszy okaz (1) ważył 61 gram, największy (61) zaś 7,28 kg. Jak podaje Schreibers (1820) waga wszystkich 63 okazów[4] wynosiła 92 funty 31½ łuta, co daje 52,07 kg i zgada się z katalogową wartością.

Obszar na jakim znajdowano meteoryty – elipsa spadku (ang. strewnfield) – rozciąga się od miejscowości Hunderleiden do Zeinsau/Neustift i ma 13,9 km długości i szerokość 5,2 km (według Schreibersa (1820) obszar miał rozmiar 7000×2600 Klafter[38]). Oś elipsy pokrywa się w zasadzie z kierunkiem południe-północ.


Mapy

Oryginalna mapa (wagi znalezionych okazów) (Schreibers 1820)

Mapa (źródło: Engelhardt 1963)

Rozkład mas znalezionych okazów (źródło: Engelhardt 1963)


Miejscowości Stanern, Oppatow i Hungerleia na mapie de Vangoudy z 1751 roku[39] (źródło: David Rumsey Map Collection)

Fragment mapy Generalkarte des Österreichischen Kaiserstaates z 1856 roku (źródło: MAPSTER)

Miejscowości Stannern, Hungerleiden, Oppatau i Otten (źródło: Mapy austro-węgierskie, 1880-1912)


Mapa II. vojenské mapování - Františkovo (1836-1852; skala 1:28800) (źródło: Mapire).

Teren spadku meteorytu Stannern


Stannern/Galerie

Okaz meteorytu Stannern o wadze 2046 g ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu. Typowa dla eukrytów szklista skorupa obtopieniowa i jasne wnętrze świeżego okazu meteorytu (Brandstätter 2013) (fot. © NHM, Ludovic Ferrière; za zgodą)

Siedem z ośmiu okazów meteorytu Stannern z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Pradze: 1 – 212 g; 2 – 180,5 g; 3 – 103 g; 4 – 40,5 g; 5 – 208,5 g; 6 – 219 g; 7 – 24 g (Tuček 1968)

Okaz 219 g w kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski) (więcej → patrz Stannern/Galerie)

Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (więcej → patrz Stannern/Galerie)

Fragmenty ze zbiorów Centrum Edukacji Przyrodniczej UJ (fot. Szymon Kozłowski)

Fragment (62,79 g) ze zbiorów Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie (fot. Szymon Kozłowski)

Fragment meteorytu Stannern (308 g, najdłuższy rozmiar 8,9 cm) z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta

Fragment meteorytu Stannern o wadze 232,0 g ze zbiorów Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu w Hamburgu

Fragment 27,5 g meteorytu Stannern ze zbiorów Uniwersytetu w Tartu (źródło: Geoscience collections of Estonia)

Fragmenty meteorytu Stannern (~2 g) i oryginalna etykietka kolekcji Henri Laugier (kolekcja Tomasza Jakubowskiego)

Okaz meteorytu Stannern (~18,6 g) i oryginalna kartka pocztowa z okresu (kolekcja Jarkko Kettunena)

Stara etykieta w kolekcji Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego

Więcej → Stannern/Galerie

Zobacz → Muzeum Cyfrowe Uniwersytetu Wrocławskiego: Stannern (Stonarov); meteoryt kamienny


Okazy meteorytu Stannern na tablicach z pracy Schreibers (1820)

Tablica IV. Meteoryt Stannern; okaz nr 59 (obrazek)

Tablica V. Okazy meteorytu Stannern; okazy nr: 1 – 19, 2 – 16, 3 – # (2½ Quentchen[40] = ~11 g)[41], 4 – # (56 Gran[42] = ~5,4 g), 5 – 45[43]

Tablica VI. Okazy meteorytu Stannern; okazy nr: 1 – 26, 2 – 35, 3 – 43, 4 – 40, 5 – fragment 63

Tablica VII. Wnętrza meteorytów: Benares (a)[44], Charsonville[45], Salles[46], Siena[47], Stannern, Timochin

Pozostałe tablice:


Więcej → Stannern/Galerie

Wykaz znalezionych okazów zaraz po spadku → Stannern (strewnfield specimens).


Mapa rejonu spadku (Schreibers 1820; zmodyf. W&W)


Bibliografia

  • Berzelius Jöns Jacob, (1834), Ueber Meteorsteine, Annalen der Physik, 33, Bd. 109, 1834, s. 1-32, 113-148. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • +Bohatý Martin, (1992), Něco o stonařovských meteoritech, Morion. Časopis pro všechny příznivce geologických věd, 1, 1992, s. 4-7. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Bohatý Martin, (2008), Stonařovský "déšť" meteoritů-eukritů 22. května 1808 (Příspěvek k dějinám meteoritiky) (About the Stannern meteorite/eucrite shower on 22. May 1808 (Contribution to the history of meteoritics)), Bulletin mineralogicko-petrologického oddělení Národního muzea v Praze, 16(1), 2008, s. 72-92. Plik PDF.
  • +Bohatý Martin, (2008), K 200. výročí hromadného pádu meteoritů u Stonařova na Moravě, Minerál, 16(5), 2008, s. 415-427.
  • Brandstätter Franz, Ferrière Ludovic, Köberl Christian, (2013), Meteorites: Witnesses of the Origin of the Solar System (Meteoriten: Zeitzeugen der Entstehung des Sonnensystems), Edition Lammerhuber, 2013, ss. 272, (s. 18, 124).[52] ISBN 978-3901753435.
  • Brezina Aristides, (1894), Die Gestaltung der Meteoriten (Vortrag, gehalten den 17. Januar 1894) (Mit 32 Abbildungen im Texte), Schriften des Vereins zur Verbreitung naturwissenschaftlicher Kenntnisse, 34, 1894, s. 251-274, (s. 252-253) (ilustracje).[53] Plik PDF.
  • +Brünner Zeitung, (1808), nr 45 (4 czerwca 1808), s. 355. Plik JPG.
  • +Bukovanská Marcela, (2008), Meteorit Stonařov - Stannern: historie pádu, petrologie a stáří meteoritu, w: Stonařovské meteority 1808-2008. Sborník přednášek a textů věnovaný 200-letému výročí pádu stonařovských meteoritů, 59-65, Vyd. Muzeum Vysočiny Jihlava.
  • Chladni Ernst F.F., (1819), Ueber Feuer-Meteore, und über die mit denselben herabgefallenen Massen (O ognistych meteorach i o masach spadających z nimi) (Nebst zehn Steindrucktafeln und deren Erklärung von Carl von Schreibers), Wien 1819, ss. 434, (s. 286).[54][55] Plik PDF[56]; plik GoogleBooks; plik doi.
  • Engelhardt Wolf V., (1963), Der Eukrit von Stannern, Beiträge zur Mineralogie und Petrographie, 9(1), 1963, s. 65-94. Plik doi.
  • Gilbert Ludwig Wilhelm[57], (1808a), Einige Nachrichten von den drei neuesten Steinregen, und von drei Meteorsteinen aus Russland, Annalen der Physik, Bd. 29, 1808, s. 207-214.[58][59][60][61] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Goldschmidt Victor Moritz, (1895), Ueber Wustensteine und Meteoriten (Hierzu Taf. III u. IV.), Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen, 14, 1895, s. 131-142 (ilustracje).[62][63] Plik iDjVu.
  • Haidinger Wilhelm Ritter von, (1860), Eine Leitform der Meteoriten (Mit 2 Tafeln.), Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 40, 1860, s. 525-536.[64] (ilustracje). Plik DjVu.
  • Haidinger Wilhelm Ritter von, (1862), Stannern. Ein zweiter Meteorstein, durch seine Rinde genau in seiner kosmischen Bahn orientirt, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 45, Abt. 2, 1862, s. 790-795.[65] Plik hPDF.
  • Hauber Jurgen, (1990), Der Meteoritenfall von Stannern, METEOR Zeitschrift für Meteoritenkunde, 3(19), 1990, s. 3-9. Plik PDF.
  • Holger Ritter von, (1833), Analyse des Meteorsteines von Stannern, Zeitschrift für Physik und verwandte Wissenschaften, vol. 2, 1833, s. 293-307. Plik hPDF.
  • Jacquin J. von, (1808), Ein neuer Steinregen, am 22sten Mai 1808, in Mähren, Annalen der Physik, Bd. 28, 1808, s. 491. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Keller Ferdinand, (1838), Seit Menschengedenken haben in kein einzelnes Jahr sich so viele ausserordentliche Naturerscheinungen zusammengedrängt und die Beobachter je nach dem Stande ihrer Bildung entweder in Schrecken oder freudiges Erstaunen gesetzt(…), An die Zürcherische Jugend auf das Jahr 1838, vol. 40 (XL. Stück), 1838.[66] Plik DjVu; plik DjVu.
  • Kesselmeyer Paul August, (1861), Ueber den Ursprung der Meteorsteine. Tafel XII-XIV., w: Broenner Heinrich L., Abhandlungen, herausegeben von der Senckenburgischen naturforschenden gesellschaft, Bd. 3, Frankfurt a.M. 1859-1861, s. 313-454, (s. 368, 425). Plik PDF; plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • +Laštovička Zdeňka, (1968), Meteorický déšť v roce 1808, Lidé a Země (Praha), 12, 1968, s. 232-233.
  • +Laštovička Zdeňka, (1978), Svět mluvil o Stonařově. Ke 170. výročí pádu meteoritů na Vysočině, Jiskra (Jihlava), č. 40-44.
  • +Laštovička Zdeňka, (1988), Svět mluvil o Stonařově, Lidé a Země (Praha), 37, 5, 1988, s. 215-219.
  • J. Ludwik[67], (1855), Meteorolity i massy meteoryczne żelaza, Stanisława Strąbskiego Kalendarz czyli Rocznik na rok przestępny 1856, 1855, s. 151-155, (s. 153-154).[68] Plik ulLib.
  • Melion Josef Vincenc, (1886), Die Meteorsteinfälle in Mähren, Notizen-Blatt der historisch-statistischen Section der k.k. mährisch-schlesischen Gesellschaft zur Beförderung des Ackerbaues, der Natur- und Landeskunde, nr 5, Brünn 1886, s. 34-40.[69][70][71] Plik PDF.
  • Melion Josef Vincenc, (1887), Beiträge zur Meteoritenkunde Mährens, Brünn 1887, ss. 16.[72][73] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Moser Joseph, (1808), Darstellung der physisch-chemischen Eigenschaften der Steine, welche am 22sten Mai 1808 bei und in Stannern in Mähren aus der Luft gefallen sind, Annalen der Physik, Bd. 29, 1808, s. 309-327. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Neumayr Melchior, (1912), Dzieje Ziemi (tytuł oryg. Erdgeschichte), t. 1, Geologia ogólna, Warszawa 1912, s. 96-118 (ilustracje).[74] Plik DjVu.[75]
  • Niessl Gustav von, (1904), Über die Frage gemeinsamer kosmischer Abkunft der Meteoriten von Stannern, Jonzac und Juvenas, Sitzungsberichte der mathematisch-naturwissenschaftliche Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, 113, Abt. 2, 1904, s. 1361-1419.[76][9][10]
  • Partsch Paul, (1843), Die Meteoriten oder vom Himmel gefallenen Steine und Eisenmassen im k. k. Hof-Mineralien-Kabinette zu Wien, Wien 1843, ss. 166.[77] Plik DjVu; plik PDF.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[78]
  • Rammelsberg Karl Friedrich, (1851a), Ueber die Zusammensetzung des Meteorsteins von Stannern, Annalen der Physik, 83, Bd. 159, 1851, s. 591-593. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Scherer Johan Andr., (1809), Bemerkungen uber die mahrischen Meteorsteine, vorzuglich in Hinsicht auf ihre Inkrustirung, Annalen der Physik, 1, Bd. 31, 1809, s. 1-22 (tablice). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Schreibers Karl Franz von, (1808), Umständlichere Nachricht von dem Steinregen in und um Stannern in Mähren, Vaterländische Blätter für den österreichischen Kaiserstaat, tom 1, nr 13 (21 Juny), 1808, s. 97-100.[16] Plik PDF; PDF.
  • Schreibers Karl Franz von, (1808), Nachrichten von dem Steinregen, der sich am 22sten Mai 1808, in und um Stannern in Mähren ereignet hat; gesammelt auf einer Reise nach Stannern, in Gesellschaft des Directors von Widmannstätten, Annalen der Physik, Bd. 29, 1808, s. 225-250.[80] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Schreibers Karl Franz von, (1808), Nachrichten von dem Steinregen, der am 3ten Sept. 1808 einige Meilen von Prag herabgesallen ist, Annalen der Physik, Bd. 30, 1808, s. 358-362. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Schreibers Karl Franz von, (1809), Beschreibung der mährischen Meteorsteine nach ihrem Arussern, vorzüglich der Rinde, und nach ihrer Masse, und einige Folgerungen, aus welche diese Beschreibung sührt, Annalen der Physik, 1, Bd. 31, 1809, s. 23-77 (tablice). Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Schreibers Karl Franz von, (1809), Auszug aus einem Schreiben des Herrn von Schreibers, Directors des kaiserl. Naturalienkabinetts, an den Professor Gilbert, Annalen der Physik, 2, Bd. 32, 1809, s. 124-128. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Schreibers Karl Franz von, (1820), Beyträge zur Geschichte und Kenntriss meteorischer Stein- und Metall-Massen, und der Erscheinungen, welche deren Niederfallen zu begleiten pflegen, Wien 1820 (ilustracje).[81] Plik DjVu; plik doi.
  • Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 14-16).[82] Plik PDF.
  • Stoikowitz A. (Стойкович Афанасий Иванович), (1809), Nachrichten von mehreren russischen Luftsteinen, besonders von denen, dle am 1. Octob. 1787 im Gouvernement von Charkow herabgefallen find, Annalen der Physik, 1, Bd. 31, 1809, s. 305-322.[83][84][85] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Tokody László, Dudichné Vendl Mária, (1951), Magyarország meteoritgyűjteményei (Meteorite collections in Hungary), Akadémiai Kiadó, Budapest 1951, ss. 102. Plik GIF.
  • Tschermak Gustav, (1872), Die Meteoriten von Stannern, Constantinopel, Shergotty und Gopalpur, Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen, 1872, s. 83-100.[2][87][88] Plik PDF.
  • Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103.
  • Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
     (tablice
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ).
  • Vaterländische Blätter für den österreichischen Kaiserstaat, (1808), Meteor-Steine zu Stannern, tom 1, nr 7 (31 May), 1808, s. 55. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    ; plik PDF.
  • Vauquelin Louis Nicolas, (1809), De l'aérolite tombé à Stannern en Moravie, le 22 mai 1808, Annales de chimie et de physique, 70, ser. 1, Paris 1809, s. 321-330. Plik hPDF.
  • Vauquelin Louis Nicolas, (1809b), Analyse der zu Stannern, in Mähren, am 22. Mai 1808 herab gefallenen Aërolithen, Annalen der Physik, 3, Bd. 33, 1809, s. 202-210. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Vauquelin Louis Nicolas, (1810), Analysis of the aerolite that fell on Stannern in Moravia, the 22d of May, 1808, Journal of Natural Philosophy, Chemistry and the Arts, vol. XXV, 1810, s. 54-59. Plik PDF.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b wątpliwy spadek (Doubtful eucrite) kilku kamieni w lipcu 1805 roku w tureckim Constantinople (Chladni 1819, Wien, s. 278); patrz → Stannern
  3. ^ o rzekomym spadku kilku kamieni w lipcu 1805 roku w tureckim Constantinople pisze Chladni (1819, Wien, s. 278). W zbiorach muzeum w Wiedniu znajdował się 6 gramowy fragment z tego meteorytu nabyty do kolekcji w 1832 roku, ale był to zapewne fragment meteorytu Stannern (Koblitz MetBase)
  4. ^ a b c d większość źródeł podaje liczbę 66 znalezionych okazów
  5. ^ TKW – całkowita znana waga (ang. Total Known Weight)
  6. ^ a b c 1 funt (Pfund) = 16 uncji (Unzen) = 32 łuty (Lot, Loth) = 128 Quentchen; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  7. ^ wg portalu Národí Muzeum Praha – Muzeum 3000; tam też fotografia jednego z fragmentów
  8. ^ fragment ten (oraz 14,38 g (f), 1,59 g (f) i 1,28 g (f)) znajduje się w zbiorach Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie (Łaptaś 1998, Pilski 2001)
  9. ^ a b spadek meteorytu Jonzac 13 czerwca 1819 roku we Francji; achondryt, eukryt monomiktyczny EUC-mmict, TKW 5 kg; patrz → Bellevue (1821)
  10. ^ a b spadek meteorytu Juvinas (syn. Libonnez) 15 lipca 1821 roku we Francji; achondryt, eukryt monomiktyczny EUC-mmict, TKW 91 kg
  11. ^ ciężar właściwy (niem. spezifische Gewicht)
  12. ^ powołanie na Schreibers (1808), s. 358 (wg klucza: Gilbert, Bd. 30, rok 1808, s. 358)
  13. ^ Chladni (1819, Wien), s. 286
  14. ^ a b ℔ – symbol funta wagi pochodzacy od znaku lb; Wikipedia (DE) – Pfund
  15. ^ Schreibers (1808), Vaterländische…
  16. ^ a b pierwsza notatka o spadku meteorytu Stannern ukazała się w Vaterländische Blätter…, nr 7, s. 55 z 31 maja 1808 roku
  17. ^ a b Schreibers (1808)
  18. ^ Moser (1808)
  19. ^ Scherer (1809)
  20. ^ Schreibers (1809)
  21. ^ Vauquelin (1809)
  22. ^ Vauquelin (1809b)
  23. ^ Holger (1833)
  24. ^ Berzelius (1834)
  25. ^ Klaproth (1810), tom 5, s. 257 (nie 237)
  26. ^ Rammelsberg (1851a)
  27. ^ Boguslawski (1854)
  28. ^ Rammelsberg (1841)
  29. ^ Bigot (1812)
  30. ^ Chladni (1819)
  31. ^ Schreibers (1820)
  32. ^ Partsch (1843)
  33. ^ Buchner (1859)
  34. ^ Rammelsberg (1860)
  35. ^ Reichenbach (1859)
  36. ^ Reichenbach (1860)
  37. ^ pasujące do siebie fragmenty okazu nr 62 znaleziono w odległości około 500 metrów od siebie!
  38. ^ niem. Klafter – sążeń; tu o długości 1,8965 m; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  39. ^ mapa Le Royaume de Boheme, le Duche de Silesie, et les Marquisats de Moravie et Lusace, dresses d'apres les cartes de Muller, par le Sr. Robert Geographe ordin. du Roi. Avec Privilege. 1751.
  40. ^ niem. Quentchen – stara niemiecka/austriacka jednostka wagi = ¼ łuta
  41. ^ o tym okazie pisze chyba Kesselmeyer (1861)?
  42. ^ niem. Gran – stara niemiecka/austriacka jednostka wagi = 1/180 łuta
  43. ^ # – okazy nie zaznaczone na mapie Schreibersa (1820)
  44. ^ spadek meteorytu Benares (a) (syn. Krakhut) 19 grudnia 1798 roku w Indiach; chondryt zwyczajny LL4, TKW 3,7 kg
  45. ^ spadek meteorytu Charsonville 23 listopada 1810 roku we Francji; chondryt zwyczajny H6, TKW 27 kg
  46. ^ spadek meteorytu Salles 12 marca 1798 roku we Francji; chondryt zwyczajny L5, TKW 9 kg
  47. ^ a b spadek meteorytu Siena 16 czerwca 1794 roku we Włoszech; chondryt zwyczajny LL5, TKW 3,7 kg
  48. ^ spadek meteorytu Eichstädt 19 lutego 1785 roku w Niemczech; chondryt zwyczajny H5, TKW 3 kg
  49. ^ spadek meteorytu L'Aigle 26 kwietnia 1803 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 37 kg; patrz → Biot (1803) oraz mapa spadku
  50. ^ meteoryt żelazny Toluca (syn. Ocatitlan, Xiquipilco), znalezisko z 1776 roku w Meksyku; typ IAB-sLL, TKW 3 tony; patrz → Brezina (1896)
  51. ^ meteoryt żelazno-kamienny Krasnojarsk (Красноярск, „żelazo Pallasa”, ang. Pallas iron, niem. Pallas-Eisen, ros. Палласово железо), znalezisko z 1749 roku w Rosji; pallasyt PMG-an, TKW 700 kg; patrz → Pallas (1776)
  52. ^ bogato ilustrowany album poświęcony kolekcji meteorytów w Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu
  53. ^ zawiera 32 litografie okazów meteorytów: Bella Roca, Babb's Mill (Blake's Iron), Cabin Creek, Glorieta Mountain, Goalpara, Hessle, Hex River Mountains, Ilimaes (iron), Kokstad, Mocs, Puquios, Pultusk (Pułtusk), Sarepta, Stannern, Tucson (syn. Santa Rita)
  54. ^ zawiera dodatek (katalog kolekcji w Wiedniu): Schreibers Karl Franz von, Anhang. Verzeichniss der Sammlung von Meteor-Massen, welche sich im k. k. Hof-Mineralien-Cabinette in Wien befindet. Vom Director von Schreibers, s. 425-434
  55. ^ cytowane w tytule 10 tablic (zehn Steindrucktafeln) to powołanie na: Schreibers Karl Franz von, (1820), Beyträge zur Geschichte und Kenntriss meteorischer…
  56. ^ na kopii egzemplarza z biblioteki Harvard University na końcu znajdują się odręczne notatki nieznanego autora!?
  57. ^ wg Koblitz MetBase autorami artykułu są: Busse F.G. i Amoretti C.
  58. ^ o meteorytach: Stannern, Timochin i inne
  59. ^ spadek meteorytu Weston 14 grudnia 1807 roku w USA; chondryt zwyczajny H4, TKW 150 kg
  60. ^ spadek meteorytu Doroninsk (Доронинск, syn. Irkutsk) 6 kwietnia 1805 roku w Rosji; chondryt zwyczajny H5-7, TKW 3,89 kg
  61. ^ spadek meteorytu Borgo San Donino 19 kwietnia 1808 roku we Włoszech; chondryt zwyczajny LL6, TKW 1676 g
  62. ^ plansze z okazami meteorytów: Mocs, Knyahinya, Krähenberg i Stannern
  63. ^ spadek meteorytu Krähenberg 5 maja 1869 roku w Niemczech; chondryt zwyczajny LL5, TKW 16,5 kg (okaz silnie orientowany)
  64. ^ plansze z rysunkami meteorytów Gross-Divina i Stannern
  65. ^ plansza z rysunkami okazów meteorytu Stannern
  66. ^ rysunki meteorytów: L'Aigle, Stannern i „żelaza Pallasa” oraz bolidu obserwowanego 23 lipca 1762 roku w Saksonii i Brandenburgii
  67. ^ autor nieznany; w Roczniku Strąbskiego na rok 1854 znajduje się artykuł tego autora pt. Gwiazdy spadające, s. 66-69. Plik ulLib
  68. ^ w artykule wyjaśnienie natury meteorytów; oraz m.in. historie meteorytów: Braunau (rysunek meteorytu), Seeläsgen (Przełazy) (rysunek masy głównej) i Stannern; opis spadku dziwnej substancji 2 sierpnia 1736 roku!
  69. ^ za Tuček (1981) (nie znaleziono dalszego ciągu artykułu); meteoryty: Blansko, Stannern, Tieschitz, Wessely
  70. ^ wydane również w formie samodzielnej publikacji: Brünn 1886, ss. 11; plik PDF
  71. ^ również w Notizen-Blatt…: Melion Josef Vincenc, (1895), Nachrichten zur Meteoritenkunde in Mähren, nr 8, 1895, s. 60-62; plik PDF
  72. ^ meteoryty: Blansko, Stannern, Tieschitz, Wessely
  73. ^ skan publikacji zakupiony w Vědecká knihovna v Olomouci (Res­earch Library in Olomouc)
  74. ^ opis spadków meteorytów: Knyahinya, Pułtusk, Stannern; ilustracje oraz wiele ciekawych informacji i hipotez
  75. ^ wersja cyfrowa wydania z 1906 roku
  76. ^ wg Koblitz MetBase
  77. ^ zawiera planszę z „odbitką” płytki meteorytu Lenarto
  78. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  79. ^ katalog zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie; wcześniejsze katalogi: Semsey (1887) i Tokody (1951)
  80. ^ artykuł ten ukazał się również w formie osobnej publikacji; znalazły się w niej również artykuł Moser (1808) i list Schreibersa do Gilberta Aus einem Schreiben des Herrn Directors von Schreibers an den Prof. Gilbert in Halle z 18 czerwca 1808 roku
  81. ^ o meteorytach: Benares (a), Charsonville, Eichstädt, Elbogen, Hraschina, Lenarto, Lissa, L'Aigle, Salles, Siena, Stannern, Tabor, Timochin; zawiera liczne plansze z rysunkami meteorytów oraz mapę spadku meteorytu Stannern (oryginalna mapa i wykaz znalezionych okazów) (strona tytułowa, detal)
  82. ^ najnowsze krótkie opracowanie na temat wszystkich czeskich meteorytów oraz starszych doniesień (np. Odranec)
  83. ^ spadek meteorytu Kharkov (Жигайловка) 12 października 1787 roku w Ukrainie; chondryt zwyczajny L6, TKW ~1500 g
  84. ^ w tym tomie Ann. d. Phys. relacja ze spadku i wyniki analiz meteorytu Stannern (tam również tablice z rysunkami okazów!)
  85. ^ patrz → Stoikowitz (1807)
  86. ^ oraz późniejsze wydania; najnowsze: Tiirmaa Reet, (1996), Catalogue of meteorites in the Estonian collection, Eesti TA Geoloogia Instituut, Tallinn 1996, ss. 32
  87. ^ spadek meteorytu Shergotty 25 sierpnia 1865 roku w Indiach; achondryt, typ shergottyt SHE, TKW 5 kg; patrz → Tschermak (1872)
  88. ^ spadek meteorytu Gopalpur 23 maja 1865 roku w Bangladeszu; chondryt zwyczajny H6, TKW 1600 g; patrz → Tschermak (1872)

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Stannern
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Stannern
  • Portal Meteorite Picture of the Day – Stannern


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Stannern”
Osobiste