PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Jodzie

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
m (→Bibliografia)
Linia 18: Linia 18:
Relacja o spadku zamieszczona w czasopiśmie ''Wiek'' nr 167 z 1877 roku (''pisownia oryginalna''):
Relacja o spadku zamieszczona w czasopiśmie ''Wiek'' nr 167 z 1877 roku (''pisownia oryginalna''):
-
{{AQuote-begin |max-width=480px}}
+
{{AQuote-begin |max-width=800px}}
'''Meteor.''' W mieście Poswolu<ref name="Poswol">'''Poswol''' (lit. ''Pasvalys'') – miasto na Litwie</ref> i w&nbsp;jego okolicach, dnia 18-go czerwca<ref>wg katalogu meteorytów było to 17 czerwca</ref> r.&nbsp;b., między 5-tą a&nbsp;6-tą godz. z&nbsp;rana, dał się słyszeć huk drgający, jakoby z&nbsp;kilku dział razem. Powstały z&nbsp;tego rozmaite wnioski i&nbsp;tłómaczenia, jedni mniemali, że gdzieś odbywają się manewra wojenne, drudzy, że to wybuch wulkaniczny w&nbsp;dalekiej odległości, komunikujący się przez drżenie skorupy ziemskiej, inni znowu, że musiała zapaść się gdzieś ziemia, gdyż w&nbsp;okolicach Poswola na kilka mil pokład ziemi składa się z&nbsp;gipsu i&nbsp;miejscami zapada, a&nbsp;wtedy huk bywa bardzo gwałtowny. W&nbsp;kilka dni potem dowiedzieliśmy się, że w&nbsp;tym samym dniu, o&nbsp;tejże samej godzinie, w&nbsp;odległości 8-u&nbsp;mil od Poswola, blisko m.&nbsp;Krakinowa<ref>'''Krakinów''' (lit. ''Krekenava'') – miasteczko na Litwie</ref>, spadł aerolit wielkości gęsiego jaja, składający się z&nbsp;jednej strony z&nbsp;piaskowca, a&nbsp;z&nbsp;drugiej z&nbsp;masy czarnej stopionego metalu. O&nbsp;ile można było powziąć wiadomość, huk rzeczony słyszany był na przestrzeni 20-tu&nbsp;mil, w&nbsp;kierunku od północy na południe, od m.&nbsp;Poszwitynia, nakurlandzkiej granicy, aż do powiatowego m.&nbsp;Wiłkomierza. Ów aerolit jest prawdopodobnie odłamkiem wielkiej masy, która pękając wywołała huk tak silny.  
'''Meteor.''' W mieście Poswolu<ref name="Poswol">'''Poswol''' (lit. ''Pasvalys'') – miasto na Litwie</ref> i w&nbsp;jego okolicach, dnia 18-go czerwca<ref>wg katalogu meteorytów było to 17 czerwca</ref> r.&nbsp;b., między 5-tą a&nbsp;6-tą godz. z&nbsp;rana, dał się słyszeć huk drgający, jakoby z&nbsp;kilku dział razem. Powstały z&nbsp;tego rozmaite wnioski i&nbsp;tłómaczenia, jedni mniemali, że gdzieś odbywają się manewra wojenne, drudzy, że to wybuch wulkaniczny w&nbsp;dalekiej odległości, komunikujący się przez drżenie skorupy ziemskiej, inni znowu, że musiała zapaść się gdzieś ziemia, gdyż w&nbsp;okolicach Poswola na kilka mil pokład ziemi składa się z&nbsp;gipsu i&nbsp;miejscami zapada, a&nbsp;wtedy huk bywa bardzo gwałtowny. W&nbsp;kilka dni potem dowiedzieliśmy się, że w&nbsp;tym samym dniu, o&nbsp;tejże samej godzinie, w&nbsp;odległości 8-u&nbsp;mil od Poswola, blisko m.&nbsp;Krakinowa<ref>'''Krakinów''' (lit. ''Krekenava'') – miasteczko na Litwie</ref>, spadł aerolit wielkości gęsiego jaja, składający się z&nbsp;jednej strony z&nbsp;piaskowca, a&nbsp;z&nbsp;drugiej z&nbsp;masy czarnej stopionego metalu. O&nbsp;ile można było powziąć wiadomość, huk rzeczony słyszany był na przestrzeni 20-tu&nbsp;mil, w&nbsp;kierunku od północy na południe, od m.&nbsp;Poszwitynia, nakurlandzkiej granicy, aż do powiatowego m.&nbsp;Wiłkomierza. Ów aerolit jest prawdopodobnie odłamkiem wielkiej masy, która pękając wywołała huk tak silny.  
{{AQuote-end}}
{{AQuote-end}}
Linia 24: Linia 24:
Według relacji zamieszczonej w gazecie, meteoryt spadł w&nbsp;okolicy miejscowości Krakinów leżącej około 60&nbsp;km (co odpowiada 8&nbsp;milom rosyjskim<ref>1 mila rosyjska = 7,4676&nbsp;km</ref>) na południe od miasta Poswol. Z&nbsp;opisu spadłego okazu, wielkości gęsiego jaja, wynika, że był on rozłupany, więc musiały spaść jeszcze inne fragmenty. Bolid leciał prawdopodobnie z&nbsp;północy na południe.
Według relacji zamieszczonej w gazecie, meteoryt spadł w&nbsp;okolicy miejscowości Krakinów leżącej około 60&nbsp;km (co odpowiada 8&nbsp;milom rosyjskim<ref>1 mila rosyjska = 7,4676&nbsp;km</ref>) na południe od miasta Poswol. Z&nbsp;opisu spadłego okazu, wielkości gęsiego jaja, wynika, że był on rozłupany, więc musiały spaść jeszcze inne fragmenty. Bolid leciał prawdopodobnie z&nbsp;północy na południe.
-
Opis meteorytu w publikacji Brezina (1893).
+
Opis meteorytu w publikacji Brezina (1893). Oraz o meteorytach litewskich w Rudnickaitė (2006).
 +
 
 +
Można znaleźć w internecie informację (portal '''Graži tu mano'''), że fragment tego meteorytu (ok.&nbsp;48&nbsp;g?!) pozyskał do swojej kolekcji [[Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz|Julian Siemaszko]] i&nbsp;to z&nbsp;jego kolekcji trafił on później do Chicago. Ale w&nbsp;katalogach Siemaszko (1886, 1891) nie ma tego meteorytu!
 +
 
 +
Według litewskich źródeł<ref>''Lietuvos geologija ir profesorius Mykolas Kaveckis'', 1969, plik {{Link-GB|=idJZREAQAAIAAJ}}</ref> meteorytem tym miał się zajmować również Mykolas Kaveckis, ale nie udało się potwierdzić tej informacji.
 +
 
== Kolekcje ==
== Kolekcje ==
Linia 99: Linia 104:
* {{Morozewicz (1931)}}
* {{Morozewicz (1931)}}
 +
 +
* {{Rudnickaitė (2006)}}
* ''Wiek'', '''Meteor''', nr 167, 1877, s. 3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|166377}}.
* ''Wiek'', '''Meteor''', nr 167, 1877, s. 3. Plik {{Link-dLibra|eBUW|d|166377}}.
Linia 106: Linia 113:
== Zobacz również ==
== Zobacz również ==
 +
 +
* meteoryty: [[Padvarninkai]], [[Zemaitkiemis]]
* [[Dawne jednostki miar i wag]]
* [[Dawne jednostki miar i wag]]
Linia 120: Linia 129:
* Wikipedia (LT) – [http://lt.wikipedia.org/wiki/Juodžių_meteoritas Juodžių meteoritas] {{SeparatorBull}} [http://lt.wikipedia.org/wiki/Juodžiai_(Panevėžys) Juodžiai (Panevėžys)]
* Wikipedia (LT) – [http://lt.wikipedia.org/wiki/Juodžių_meteoritas Juodžių meteoritas] {{SeparatorBull}} [http://lt.wikipedia.org/wiki/Juodžiai_(Panevėžys) Juodžiai (Panevėžys)]
 +
* Portal '''Graži tu mano''' – [http://www.grazitumano.lt/wiki/index.php/Juodžių_meteoritas Juodžių meteoritas]
-
{{ Co jeszcze na stronę}}
 
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Poza granicami Polski]]
[[Category:Litwa]]
[[Category:Litwa]]
[[Category:Warto szukać]]
[[Category:Warto szukać]]

Wersja z 10:56, 26 lip 2018

0i
Jodzie →
Spadek
Lokalizacja Litwa
Położenie[1] 55°42'N, 24°24'E
Data 17 czerwca 1877 r., 04:30 (niedziela)
Charakterystyka
Typ achondryt, howardyt, HOW
Masa 50 g[2]
Liczba okazów jeden okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Yodze; po rosyjsku: Йоджий, Йоджяй. Nazwa meteorytu po litewsku: Juodžių meteoritas

Spadek meteorytu kamiennego 17 czerwca 1877 roku (niedziela) około 4:30 rano w Rejonie poniewieskim na Litwie (achondryt, howardyt HOW, TKW 50 g[2]).


Relacja o spadku zamieszczona w czasopiśmie Wiek nr 167 z 1877 roku (pisownia oryginalna):

«

Meteor. W mieście Poswolu[3] i w jego okolicach, dnia 18-go czerwca[4] r. b., między 5-tą a 6-tą godz. z rana, dał się słyszeć huk drgający, jakoby z kilku dział razem. Powstały z tego rozmaite wnioski i tłómaczenia, jedni mniemali, że gdzieś odbywają się manewra wojenne, drudzy, że to wybuch wulkaniczny w dalekiej odległości, komunikujący się przez drżenie skorupy ziemskiej, inni znowu, że musiała zapaść się gdzieś ziemia, gdyż w okolicach Poswola na kilka mil pokład ziemi składa się z gipsu i miejscami zapada, a wtedy huk bywa bardzo gwałtowny. W kilka dni potem dowiedzieliśmy się, że w tym samym dniu, o tejże samej godzinie, w odległości 8-u mil od Poswola, blisko m. Krakinowa[5], spadł aerolit wielkości gęsiego jaja, składający się z jednej strony z piaskowca, a z drugiej z masy czarnej stopionego metalu. O ile można było powziąć wiadomość, huk rzeczony słyszany był na przestrzeni 20-tu mil, w kierunku od północy na południe, od m. Poszwitynia, nakurlandzkiej granicy, aż do powiatowego m. Wiłkomierza. Ów aerolit jest prawdopodobnie odłamkiem wielkiej masy, która pękając wywołała huk tak silny.

»


Według relacji zamieszczonej w gazecie, meteoryt spadł w okolicy miejscowości Krakinów leżącej około 60 km (co odpowiada 8 milom rosyjskim[6]) na południe od miasta Poswol. Z opisu spadłego okazu, wielkości gęsiego jaja, wynika, że był on rozłupany, więc musiały spaść jeszcze inne fragmenty. Bolid leciał prawdopodobnie z północy na południe.

Opis meteorytu w publikacji Brezina (1893). Oraz o meteorytach litewskich w Rudnickaitė (2006).

Można znaleźć w internecie informację (portal Graži tu mano), że fragment tego meteorytu (ok. 48 g?!) pozyskał do swojej kolekcji Julian Siemaszko i to z jego kolekcji trafił on później do Chicago. Ale w katalogach Siemaszko (1886, 1891) nie ma tego meteorytu!

Według litewskich źródeł[7] meteorytem tym miał się zajmować również Mykolas Kaveckis, ale nie udało się potwierdzić tej informacji.


Kolekcje

Fragmenty meteorytu Jodzie znajdują się w kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów[2]
(Koblitz MetBase) 		uwagi
Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 17,9 g main mass
Moscow, Acad. Sci. 4,6 g fotografia fragmentu
Paris, Mus. d'Hist. Nat. 1,9 g
London, Nat. Hist. Mus. 1,5 g
Vienna, Naturhist. Mus. 1,4 g
Berlin, Mus. Naturk., Humboldt Univ. 0,5 g

Brak fragmentów tego meteorytu w zbiorach polskich.


Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(J) Йоджяй, (K) Krakinów, (P) Poswol, (W) Wodakle

współrzędne wg różnych autorów

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Krakinów (lit. Krekenava), Poswol (lit. Pasvalys).

Według Wikipedii (LT) osada Juodžiai (Panevėžys) znajdowała się 9 km od miejscowości Wodakle (lit. Vadokliai). Dokładnie w tej odległości leży nieistniejąca już wieś (kolonia, gospodarstwo?) Йоджяй[8] (55°26'56"N, 24°20'41"E).


Meteoryt spadł w okolicy wsi Йоджяй. Według relacji zamieszczonej w gazecie Wiek, bolid leciał z północy na południe. Ponieważ znaleziony okaz nie był w całości pokryty skorupą obtopieniową, możliwe, że spadło więcej fragmentów.


Mapy

Krakinow, Poswol, Wodakle. Mapa Polski z 1859 roku (fragment) (źródło: Chrzanowski 1859)

Nieistniejąca już wieś Йоджяй (55°26'56"N, 24°20'41"E) (źródło: Petro Vlasenko)


Bibliografia

  • Brezina Aristides, (1894), Ueber neuere Meteoriten, Verhandlungen der Gesellschaft deutscher Naturforscher und Ärzte, vol. 65 (T.2, H.1, Sept. 1893), Leipzig 1894, s. 158-167.[9] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    [10]; plik hPDF.
  • Chrzanowski Wojciech, (1859), Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materyałów na 1:300000, Paryż 1859. Plik dLib; plik eUWr.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[11] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[12] Plik ASMP.
  • Кринов Евгений Л., (1940b), Дополнение к списку метеоритов СССР, Природа, 12, 1940, s. 55-56, (s. 56).[13] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Rudnickaitė Eugenija (Рудницкайте Евгения), (2006), Vilniaus universiteto geologijos ir mineralogijos muziejaus meteoritų kolekcija, Geologijos akiračiai, 3, 2006, s. 51-60 (po litewsku).[14] Plik PDF; plik PDF.
  • Wiek, Meteor, nr 167, 1877, s. 3. Plik eLib.


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b c wg Koblitz MetBase nie jest znana masa spadłego okazu; w kolekcjach zachowało się ~30 g fragmentów
  3. ^ Poswol (lit. Pasvalys) – miasto na Litwie
  4. ^ wg katalogu meteorytów było to 17 czerwca
  5. ^ Krakinów (lit. Krekenava) – miasteczko na Litwie
  6. ^ 1 mila rosyjska = 7,4676 km
  7. ^ Lietuvos geologija ir profesorius Mykolas Kaveckis, 1969, plik PDF
  8. ^ wg portalu Petro Vlasenko – Wojskowa mapa topograficzna Polski, Ukraina, Russia
  9. ^ jedynie krótka wzmianka o meteorycie Jodzie
  10. ^ kopia fragmentu egzemplarza ze zbioru dr. Egona Krulla; udostępniona przez Daniela Ziarkowskiego z Biblioteki Głównej Uniwersytetu Szczecińskiego
  11. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  12. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  13. ^ krótkie informacje o meteorytach: Bialystok (Białystok), Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Lixna, Misshof, Nerft, Okniny, Padvarninkai, Pillistfer, Ruschany, Tennasilm, Zabrodje, Zemaitkiemis, Zmenj
  14. ^ opis kolekcji meteorytów w zbiorach: Uniwersytetu Wileńskiego i Instytutu Geologicznego (w Koblitz MetBase: Mineralogicheskii muzei Vilnyusskogo gosudarstvennogo universiteta (Mineralogical Museum, Vilnius State University) i Geol. muzei Litovskogo naukno-issledovatelskogo geologo-razvenochnogo instituta (Geol. Mus., Lithuanian Sci. Res. Inst. of Geol. and Prospecting)); meteoryty Padvarninkai, Zabrodje i Zemaitkiemis;
    zobacz również: Rudnickaitė Eugenija, (2006), Vilniaus universiteto geologijos muziejaus prie geologijos ir mineralogijos katedros meteoritų kolekcija (iš dangaus nukritęs paveldas), Lietuvos muziejų rinkiniai, 5, 2006, s. 70-75 (po litewsku); plik PDF

Zobacz również

Linki zewnętrzne

  • Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Jodzie
  • Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Jodzie
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Jodzie”
Osobiste