PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Kuleschovka

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Przekierowano z Кулішівка)
1i

Tajemnica drugiego okazu

Kuleschovka →
Kuleschovka (main mass) 1.jpg
Masa główna meteorytu Kuleschovka (reprodukcja z Заварицкий (1952))
Spadek
Lokalizacja Ukraina
Położenie[1] 50°45'N, 33°30'E
Data 12 marca 1811 r.[2], 11:00
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny L6
Masa 5,29 kg
Liczba okazów jeden okaz[3]
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Kuleschewka, Kuleshovka, Poltava (Полтава, wg G. von Blöde); Koulechowka (Levinson-Lessing 1897); po ukraińsku: Кулішівка; po rosyjsku: Кулешовка

Spadek pojedynczego, dużego okazu meteorytu 12 marca 1811 roku[2] w Ukrainie (patrz → synonim Poltava).

12 marca 1811 roku (28 lutego wg kalendarza juliańskiego starego stylu) około godz. 11 przed południem, na teren chłopskiego ogrodu we wsi Кулешовка (w obwodzie Połtawa) spadł 15 funtowy[4] okaz meteorytu kamiennego (Krinov 1948). Spadek poprzedziły trzy grzmoty („три удара”), a następnie obserwowano niezwykle zróżnicowany szum, iskry i światło („необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом”). Meteoryt przebił zamarzniętą glebę i zarył się w niej na głębokość arszyna (czyli ok. 75 cm) („Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин"”). W momencie, gdy go wyciągano był jeszcze wyczuwalnie ciepły („в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты”). Jego masę określono na 5,29 kg (obecnie fragment masy głównej waży ok. 4,196 kg[5] i znajduje się w muzeum w Moskwie).

Za portalem meteorite.narod.ru (Krinov 1948):

«

Кулешовкий

О падении метеорита Кулешовкий, происшедшем 12 марта 1811 г., около 11 часов утра в б. Полтавской губернии, имеются лишь указания на то, что он упал в саду крестьянина деревни Кулешовки. Падению метеорита предшествовали три удара, сопровождавшиеся затем "необыкновенно разнообразным шумом, искрами и светом". Метеорит сквозь снег и лед углубился в мерзлую почву "на аршин" и имел "в момент вырывания его еще чувствительную степень теплоты" (Гебель 1868). Первоначальный вес метеорита определялся в 5,29 кг (в настоящею время он весит 4,196 кг).[5] Он хранится в метеоритной коллекции Академии Наук СССР.

»


Niespodzianki w starych kolekcjach

Na początku 2017 roku znany kolekcjoner Tomasz Jakubowski, kupił część starej kolekcji meteorytów. W jej skład wchodziło wiele historycznych i rzadkich meteorytów, którym towarzyszyły cenione przez kolekcjonerów ręcznie wypisywane etykietki do okazów. Na kupiony przez niego zbiór składają się meteoryty: żelazne Gibeon[6] (IVA, płytka), Bohumilitz (IAB, fragmenty we fiolce), Magura (IAB, fragmenty we fiolce), żelazno-kamienny Vaca Muerta[7] (MES, fragmenty we fiolce), eukryt Stannern (EUC, fragmenty we fiolce) oraz chondryty zwyczajne Tieschitz (H/L3.6, fragmenty we fiolce), Pultusk (H5, okaz całkowity 10 g z etykietą ze zbioru F.Krantza[8]) i Kuleschovka (L6, okaz całkowity o wadze 22 gramów).

„Some months ago I purchase small set of old historic meteorites with hand written labels.(…)” (Tomasz Jakubowski; Facebook)

19 maja Tomasz Jakubowski zamieścił na Facebooku zdjęcie fragmentów nabytego zbioru. Post wzbudził pewne kontrowersje. Amerykański kolekcjoner Jason Utas zwrócił uwagę, że meteoryt Kuleschovka to spadek pojedynczego okazu, więc w kolekcjach nie może znajdować się mały okaz całkowity (masa główna znajduje się w muzeum w Moskwie, a w pozostałych kolekcjach są tylko jej fragmenty)! Tomasz zwrócił się do nas z prośbą o poszukanie w historycznych źródłach informacji o okolicznościach spadku meteorytu Kuleschovka. Niestety nie udało nam się znaleźć potwierdzenia, że kiedykolwiek znaleziono jeszcze jakieś dodatkowe okazy.

Ale w wykazie Grega (1861) znajduje się zapis mówiący o dwóch spadkach – „two fell”?!

Etykieta towarzysząca okazowi meteorytu Kuleschovka zawiera poprawne dane o tym spadku – „Meteorstein (Oligosiderit) 22g Kuleschowka 12/3 1811”, a na okazie znajduje się muzealna naklejka „9,7”. Czym jest zatem ten okaz?

Również w kolekcji muzeum w Bolonii znajduje się kompletny okaz (88 g) meteorytu Kuleschovka! Chyba nie wszystko wiemy o tym spadku?


Meteoryt Kuleschovka występuje w literaturze również pod nazwą Poltava (Scherer 1813, 1815). A taki synonim ma również meteoryt Slobodka, który spadł 10 sierpnia 1818 roku na terenie Rosji. Jest to również chondryt zwyczajny (ale L4), więc może dawno temu ktoś pomylił okazy? Chyba jest to jednak mało prawdopodobne, meteoryt Slobodka to również spadek pojedynczego okazu.

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Kuleschovka w największych kolekcjach:

zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase)
Moscow, Acad. Sci. 4161 g main mass; wg Явнель (1986) 4121, 21,2 i 19,0 g (инд. экз., обл. инд. экз. и обл. кр.)[9]
Vienna, Naturhist. Mus. 196 g fragment ze skorupą (fot. w Koblitz MetBase)
Tempe, Arizona State Univ. 131 g
London, Nat. Hist. Mus. 121 g
Tallinn, Geol. Inst. Acad. Sci. 103 g[10] 103,3 g fragment ze skorupą (Tiirmaa 1996) (Geoscience collections of Estonia: record); wg Явнель (1986) 139 g (обл. инд. экз.)
Dresden, Min. Geol. Mus. 98,2 g
Bologna, Min. Mus. Univ. 88 g okaz całkowity!
(…)
Calcutta, Mus. Geol. Surv. India 82 g 82,10 g (Sen Gupta et al. 1982)
Kiev, Geol. Mus. Ukraine 74 g wg Явнель (1986) 74 g (2 экз.)

Brak w zbiorach polskich.


Źródła

Scherer (1813)

«

7. S. E. Mgr. le Ministre transmit à la Conférence un aërolithe pesant au - de - là de 15 livres, tombé de l'atmosphère le 28 Février passé, à 11 heures du matin, dans le jardin d'un païsan du village Koulechovka, dans le district de Romen du Gouvernement de Poltawa. D'après un rapport du Gouverneur civil au Ministre de Police, la chute a été précédée de trois coups de tonnerre, et accompagnée d'un bruit étrange, d'étincelles et d'une espèce de sifflement. La pierre s'est enfoncée dans la terre gelée, à travers la neige et la glace, à la profondeur d'un archine et elle avoit encore conservé un degré très sensible de chaleur au moment du déterrement.

»


Eichwald (1847) (s. 177-178)

«

1811 am 10. März fiel ein 15 Pfd. schwerer Stein in dem Dorfe Kuleschewka im Romener Kreise des Gouvernement Poltawa. Seine Hauptmasse ist hellaschgrau mit äusserst feinen braunen Punkten. Auf angeschliffenen Flächen desselben sieht man undeutlich kugliche Absonderungen, fein eingesprengtes gediegenes Eisen und ziemlich viel äufserst feine Magnetkieskörner. Das Ganze ist in verschiedenen Richtungen von dünnen schwarzen Adern durchzogen. Er wird in der Akademie der Wissenschaften aufbewahrt.

»


Greg (1861)

Year. Day of month. Locality. Size or weight. Direction. Duration; rate; hour; Remarks, &c.
1811*. Mar. 12 Poltawa, Russia 13 lbs.+ … night Stone-fall; two fell; sp. gr. 3·49 Kuleschofka..


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(K) Kuleschovka, (P) Poltava

[L] współrzędne (0335,508) wg Заварицкий (1952)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Wieś Kuleschovka (ukr. Кулішівка, ros. Кулешовка, ang. Kulishivka). Poltava (ros. Полтава).


Galerie

Meteoryt Kuleschovka

Masa główna ze zbiorów muzeum w Moskwie (źródło: Заварицкий 1952)

Budowa wewnętrzna (źródło: Заварицкий 1952)

Meteoryty Kuleschovka, Knyahinya, L'Aigle[11] ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragment meteorytu Kuleschovka (41,81 g) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (fot. Tomasz Jakubowski)

Fragment 103,3 g ze skorupą ze zbiorów Uniwersytetu w Tartu (źródło: Geoscience collections of Estonia)

Fragment meteorytu Kuleschovka (82,10 g, najdłuższy rozmiar 4,1 cm) z kolekcji Geological Survey of India, Calcutta

Kompletny(!) okaz (88 g) w kolekcji Mineralogical Collection "Luigi Bombicci Museum" w Bolonii


Tomasz Jakubowski (Facebook): „Some months ago I purchase small set of old historic meteorites with hand written labels. On photo: Farm Goamus IVA (Gibeon[6]), Vaca Muerta[7] MES (in vial), Bohumilitz IAB (in vial), Tieschitz H/L3.6 (in vial), Magura IAB (in vial), Stannern EUC (in vial), Pultusk H5 10g Dr.F.Krantz[8] and Kuleschovka L6 22g. Meteorites in vials was newer opened. Sounds Kuleschovka is rarest one, no idea do anyone have pieces in private hand.”

„Wątpliwy” okaz meteorytu Kuleschovka ze starej kolekcji (fot. Tomasz Jakubowski; źródło: Facebook: „Forgotten fall Kuleschovka L6, feld exactly 206 years ago (1811) in Ukraine. Individual specimen 22g. TKW 6kg, main mass in Moscow. Not much material in private hands.”)


Bibliografia

  • Bloede G. von (Blöde G. von), (1848), Tabelle über die in dem öffentlichen Museum zu St. Petersburg befindlichen Aerolithen und kurze Charakteristik derselben, so wie Angabe der hierüber vorhandenen Nachrichten, Bulletin de la Classe physico-mathématique de l'Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg, VI(1), 1848, s. 1-16, (s. 3-4).[12] Plik PDF.
  • Buchner Otto, (1863), Die Meteoriten in Sammlungen, ihre Geschichte, mineralogische und chemische Beschaffenheit, Leipzig 1863, ss. 202, (s. 29).[13][14][15] Plik hPDF; plik DjVu.
  • Eichwald Carl Eduard von, (1847), Ein Verzeichniss von Meteorsteinfällen in Russland, Archiv für wissenschaftliche Kunde von Russland (red. von A. Erman), vol. 5, 1847, s. 176-184, (s. 177-178).[16] Plik hPDF.
  • Gilbert Ludwig Wilhelm, (1811), Ein neuer in Russland am 13. März 1811 herabgefallener Meteorstein, Annalen der Physik, 8, Bd. 38, 1811, s. 120. Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Goebel Adolph F. (Göbel Adolph Friedemann), (1867), 1. Kritische Übersicht der im Besitze der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften befindlichen Aërolithen. 2. Übersicht der in den Museen und Sammlungen von St. Petersburg vorhandenen Aërolithen. 3. Über Aërolithenfälle in Russland aus früheren Jahrhunderten, Bulletin de l'Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg, vol. 11, 1867, s. 222-282, 282-292, 527-555, (s. 225-226, 242-245).[17][18] Plik DjVu.
  • Гебель Адольф Фридеманович (Goebel Adolph Friedemann), (1868), Объ аэролитахъ въ Россіи. Четыре статьи (On aerolites in Russia), Записки Императорской Академии Наук, tom 12, nr 6, Санктпетербургъ 1868, s. 1-136, (s. 27-29).[19] Plik PDF; plik iDjVu.
  • Greg R. Philips, Esq., F.G.S., (1861), A Catalogue of Meteorites and Fireballs, from A.D. 2 to A.D. 1860[20], Report of the British Association for the Advancement of Science (B.A.A.S.), 30th Meeting (1860), London 1861, s. 48-120.[21] Źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; plik PDF; wersja full-HTML (h) (str. tytułowa).
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Кринов Евгений Л. (Krinov Yevgeny L.), (1948), Метеориты, Академиа Наук СССР, Научно-популярная сериа, Издательство Академии Наук СССР, 1948, ss. 336, (s. 216, 223).
  • Мухин Иван Иванович, (1819), О чудесныхъ дождяхъ (или необыкновенныхъ) и о низпадающихъ изъ воздуха камняхъ (аэролитахъ) (О чудесных дождях (или необыкновенных) и о ниспадаемых из воздуха камнях (аэролитах)), S.Petersburg (СПб, С. ПЕТЕРБУРЂ) 1819, ss. 218, (s. 131-132).[23] Plik PDF.
  • Scherer Alexander Nicolaus[24], (1813), Darbringung eines Aerolithen von über 15 Pfund, Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg, 4, 1813, s. 26. Plik DjVu.
  • Scherer Alexander Nicolaus, (1815), L'analyse chimique de la pierre météorique de Poltava, Mémoires de l'académie impériale des sciences, avec l'historie de la académie, St. Pétersbourg, 5, 1815, s. 22-23. Plik DjVu.
  • +Севергин Василий Михайлович, (1821), Краткая опись Минеральному кабинету Императорской Академии наук, по новому онаго расположению в 1820 г. (Brief survey of the Mineralogical Department of the Imperial Academy of Science), VIII, Тип. ИАН, СПб. 1821, ss. 24.[25]
  • Севергин Василий Михайлович (łac. Sewergin Basilio, ang. Severgin V., niem. Sewergin Wassili Michailowitsch), (1811), Извѣстіе о воздушныхъ камняхъ или Аэролитахъ, хранящихся въ музеѣ Императорской Академїи Наукъ (Известие о воздушных камнях или аэролитах хранящихся в музее Импер. Акад. Наук; Information on aerolites which are in the museum of the Imperial Academy of Sciences), Технологический журнал, 8(2), 1811, s. 129-132.[26] Plik PDF.
  • Явнель Александр Александрович, Иванов Андрей Валерьевич, Заславская Н.И. (Yavnel' A.A., Ivanov A.V., Zaslavskaya N.I.) (1986), Каталог метеоритов коллекций Советского Союза (Catalogue of meteorites of collections of the USSR), Ротапринт ГЕОХИ АН СССР, 1986, ss. 221, (s. 40).[28][29] Zbiory własne W&W.[30]
  • Заварицкий Александр Н., Кваша Лидия Г. (Zavaritskiy A.N., Kvasha L.G.)[31], (1952), Метеориты СССР. Коллекциа Академии Наук СССР (Meteority SSSR), Академия Наук СССР, Комитет по метеоритам (USSR Academy of Sciences), Izdatelstvo Akademii Nauk SSSR, Moscow 1952, ss. 248, (s. 166-168).


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ a b 28 lutego 1811 r. wg kalendarza juliańskiego (starej rachuby)
  3. ^ wg Grega (1861) spadły dwa okazy!
  4. ^ prawdopodobnie chodzi o funt rosyjski ~0,409 kg; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  5. ^ a b wg Явнель (1986) masa główna waży 4,212 kg
  6. ^ a b meteoryt żelazny Gibeon, znalezisko z 1836 roku w Namibii; typ IVA, TKW 26 ton; patrz → Rinne (1910)
  7. ^ a b meteoryt żelazno-kamienny Vaca Muerta (po hiszp. martwa krowa) (syn. Taltal) znalezisko z 1861 roku w Chile; mezosyderyt MES-A1, TKW 3,83 tony
  8. ^ a b A. i F. Krantz – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami; założył ją we Freibergu August Krantz, później działalność kontynuował jego bratanek Fritz (Friedrich) Krantz; do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach ma etykiety podpisane, np. Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn; pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg; firma istnieje do dziś; patrz → Krantz Rheinisches Mineralien-Contor
  9. ^ znaczenie skrótów: обл. инд. экз. – обломок индивидуального экземпляра; кр. – крошки; оск. – осколки
  10. ^ wg katalogu Levinson-Lessing (1897) 139 g (fragment ze skorupą)
  11. ^ spadek meteorytu L'Aigle 26 kwietnia 1803 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 37 kg; patrz → Biot (1803) oraz mapa spadku
  12. ^ zbiory muzeum w St. Petersburgu; opis meteorytów, m.in.: Bialystok (Białystok), Kuleschovka, Lenarto, Stannern, Timochin
  13. ^ bardzo szczegółowy katalog: kolekcje, historia, analizy chemiczne i mineralogiczne meteorytów; wyprzedzający o wiele lat słynny XIX-wieczny katalog kolekcji meteorytów Wülfinga (1897); zobacz również → Światowe kolekcje meteorytów
  14. ^ według Buchnera największymi muzealnymi kolekcjami meteorytów były wówczas zbiory w: Wiedniu, Londynie i Berlinie, zawierające odpowiednio: 194, 190 i 153 meteorytów; natomiast posiadaczami największych prywatnych kolekcji byli: R.P. Greg (Manczester, Wlk. Brytania), v. Reichenbach (Wiedeń, Austria) i Ch.U. Shepard (New Haven, USA), na które składało się odpowiednio: 191, 176 i 151 meteorytów
  15. ^ w katalogu są wymienione dwie „polskie” kolekcje: „Krakau, Universität (durch Herrn Professor Ritter v. Zepharovich)” zawierającą dwa meteoryty: Magura (162 g) i Elbogen (100 g) oraz kolekcję „Breslau, schles. Gesellsch.” w skład której wchodziły m.in. meteoryty: Grüneberg (160 g), Magura (172 g), Seeläsgen (1,812 kg); więcej o kolekcji wrocławskiej wg Buchnera przed 1863 rokiem, patrz → Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego
  16. ^ zestawienie i krótki opis spadków meteorytów kamiennych oraz znaleziska meteorytów żelaznych na terenie Rosji do 1847 roku; m.in. meteoryty: Bialystok (Białystok), Kikino, Kuleschovka, Lixna, Owrucz, Slobodka, Timochin, Zaborzika; patrz również → Эйхвальд (1845)
  17. ^ m.in. o meteorytach: Białystok, Iwan (niezidentyfikowany), Kuleschovka, Lixna, Poltava, Slobodka, Timochin; doniesienie Wilno 1815; plansza z rysunkami meteorytów Slobodka i Karakol
  18. ^ publikacja ta, w nieco zmienionej formie, ukazała się również po rosyjsku w 1868 roku; patrz → Гебель (1868)
  19. ^ publikacja ta, w nieco zmienionej formie, ukazała się wcześniej po niemiecku; patrz → Goebel (1867)
  20. ^ patrz → kategoria Bolidy historyczne
  21. ^ oraz suplementy: Supplement No. II., (B.A.A.S.), 37th Meeting (1867), s. 414-430, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu; Supplement No. III., (B.A.A.S.), 39th Meeting (1869), s. 282-284, źródło: MeteoriteHistory.info; plik DjVu
  22. ^ katalog zbiorów Gabinetu Mineralogicznego Uniwersytetu w Tartu (Dorpat), Estonia; m.in. meteoryty: Bialystok (Białystok), Bielokrynitschie, Brahin, Braunau, Buschhof, Grüneberg (Wilkanówko), Knyahinya, Kuleschovka, Lenarto, Mezö-Madaras, Okniny, Pillistfer, Pultusk (Pułtusk), Schwetz (Świecie), Seeläsgen (Przełazy), Soko-Banja, Stannern, Steinbach, Tabor, Zaborzika; oraz wiele gipsowych kopii okazów meteorytów
  23. ^ publikacja porównywana w Rosji do pierwszych publikacji Ernsta Chladniego
  24. ^ wg Allgemeine Literatur-Zeitung (1819): Dr. Scherer Alexander Nicolaus Russ. Kais. Staatsrath und wirkl. Akademiker
  25. ^ za Goebel (1867) opis zawartości zbioru akademii nauk, s. 7 i 24; Goebel (1867) podaje błędną datę wydania
  26. ^ oraz: Борноволоков Тертий Степанович, (1811), О камняхъ, падающихъ изъ атмосферы (О камнях, падающих из атмосферы), Технологический журнал, 8(4), 1811, s. 101-145. Plik PDF
  27. ^ oraz późniejsze wydania; najnowsze: Tiirmaa Reet, (1996), Catalogue of meteorites in the Estonian collection, Eesti TA Geoloogia Instituut, Tallinn 1996, ss. 32
  28. ^ katalog zawiera informację o 630 meteorytach (166 własnych i 464 zagranicznych) znajdujących się w 73 kolekcjach wszystkich republik ówczesnego ZSRR; stan na 1 stycznia 1985 roku, nakład 300 egz.; ostatni opublikowany przed rozpadem Związku Radzieckiego katalog meteorytów „radzieckich”, obecnie te dane są bardzo trudno dostępne! (również → Метеоритика (1955, catalogs))
  29. ^ meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR: Bialystok (Białystok), Grüneberg (Wilkanówko), Morasko, Pultusk (Pułtusk), Schwetz (Świecie), Seeläsgen (Przełazy) (brak w radzieckich zbiorach okazów meteorytu Łowicz!) (patrz → meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR)
  30. ^ udało się Redakcji zdobyć to wyjątkowo trudno dostępne wydawnictwo (nakład 300 egz.!); kupiliśmy skan katalogu w oddziale Electronic Document Delivery Service Biblioteki Narodowej w Petersburgu
  31. ^ autorzy: Заварицкий Александр Николаевич  ●  Кваша Лидия Григорьевна

Zobacz również

Linki zewnętrzne


Ambox question orange.svg
 Co jeszcze na stronę? (What else to supplement?)
(poszukać, uzupełnić …)
  • Ssewergin
  • źródłao Grega (1861)
  • Buchler, Kesselmeyer
Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Kuleschovka”
Osobiste