Alt Bela

	Alt Bela →
	Masa główna meteorytu (źródło: Smyčka 1900)
	Znalezisko
Lokalizacja	Czechy
Położenie	49°46'N, 18°15'E
Data	przed 1898
	Charakterystyka
Typ	żelazny IID (Om)
Masa	~3,9 kg
Liczba okazów	jeden okaz
	Meteoritical Bulletin Database
	Synonimy →
	w NHM Cat: Alt Biela, Stara Bela; po czesku: Stará Bělá

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)

Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

Aktualna wersja na dzień 18:44, 7 gru 2024

1i

Trzeci „bliźniak” meteorytów Elbogen i Vicenice?

W połowie XIX wieku (prawdopodobnie w 1876 roku) w okolicy wsi Stará Bělá (Alt-Bělá) na Morawach rolnik Štěpán Holáň podczas orki wyorał pojedynczą bryłę żelaza o masie 3,9 kg. Nie wiedząc co z nią zrobić zabrał ją do domu, gdzie przeleżała zapomniana wiele lat. Dopiero w 1898 (lub 1899?) roku pokazał on swoje znalezisko profesorowi pobliskiego gimnazjum w Ostrawie Franzowi Smyčkovi (František Smyčka), który rozpoznał w nim meteoryt żelazny (Tuček 1981).

Więcej informacji o okolicznościach znalezienia meteorytu pisze Jarošek (2004) w oparciu o nieosiągalne dla Redakcji źródła:

(…) Ale čtěme dál na straně 18 [w Smyčka (1899c)]: „Co se týče času, kdy bylo toto železo nalezeno, mám pouze zprávy kusé. Dárce, zámožný a inteligentní rolník Štěpán Holajn³⁾ ze Staré Bělé mně sdělil, že při převzetí svého statku již před 50 lety byl na toto železo, ležící mezi polním nářadím pod kůlnou, upozorněn⁴). Možno tedy s bezpečností souditi, že bylo na pozemcích u Staré Bělé blíže Mor. Ostravy vyoráno a do statku zavezeno. Jelikož nebylo na povrchu mnoho porušeno, domnívám se, že pád jeho se udál ještě v tomto století (…)
(…)

³ Štěpán Holain (26.12.1836, 5.12.1903) (pozn.: správná podoba jeho příjmení je Holain, ve Staré Bělé se vyskytovala či vyskytují i příjmení Holaň a Holajn) byl synem Antonína Holaina,^[4] pozdějšího prvního starosty Staré Bělé na statku č. 79. V r. 1870 se přiženil na největší starobělský grunt č. 102 (statek již nestojí; nacházel se na konci ul. Povětronní nedaleko zemědělského družstva a byl již jako dosti zchátralý zcela zbourán v 2. polovině 90. let 20. století) a stál pak v popředí všech významných akcí v obci. Byl jedním ze zakladatelů hospodářského spolku v Paskově, Občanské záložny v Brušperku a čtenářské besedy ve Staré Bělé. Byl řadu let prvním radním a předsedou místní školní rady. V okrese zastával funkci předsedy komise pro chov hovězího dobytka a v kraji byl důvěrníkem hospodářského spolku pro severovýchodní Moravu. Byl také odběratelem českých časopisů a knih a málokterý rolník se mohl pochlubit kompletním vydáním Ottova slovníku naučného.

⁴ Emanuel Šindel v publikaci „Stará Bělá od nejstarších dob po současnost“, MNV Stará Bělá z r. 1972 v části o starobělském meteoritu poněkud odlišně o nálezu uvádí (obdobně jako Jan Pchálek ve Starobělském zpravodaji č.1/2003): „Rolník Štěpán Holain z čp. 102 nalezl v r. 1876 na svém poli velmi těžkou hroudu. Donesl ji domů, očistil a zjistil, že je to tvrdý kov. V novinách se až v roce 1898 dočetl, že v Prostějově žije profesor Smyčka, který se zabývá studiem meteoritů a ten se přijel na nález podívat“.

(…)

⁶ Štěpán Holain daroval meteorit ostravskému gymnáziu, odkud byl později prodán za 600 zlatých^[5] pražskému technickému muzeu (opět E. Šindel).

Za Dlouhý (2013):

(…) Právě na Matičním gymnáziu jej v roce 1898 vyhledal starobělský učitel Filip Klus, aby jej informoval o zvláštním těžkém „kameni“, který se nachází na gruntě Štěpána Holaina č. 102. Profesora Smyčku kámen velmi zaujal a nechal proto udělat ve vítkovické mostárně metalografické zkoušky pomocí výbrusu a leptání kyselinou dusičnou. (…)

Czyli zasadniczo wiadomo kto, kiedy i gdzie znalazł meteoryt Alt Bela!

Redakcja portalu odwiedziła w styczniu 2017 roku miejsce znalezienia meteorytu Alt Bela. Na znajdującej się we wsi pamiątkowej tablicy znajduje się szczegółowa relacja o okolicznościach znalezienia meteorytu oraz wiele oryginalnych i wyjątkowych ilustracji.

Urodzony 26 grudnia 1836 roku Štěpán Holáň syn starosty i gospodarza na gruntach nr 79 w Staré Bělé, Antonína Holáně i Anny roz. Pytlíkové, nabył w 1870 roku gospodarstwo nr 102. Około 1876 roku znalazł na swym polu ciężki kamień – „V roce 1876 nalezl na svém poli podivný, tmavý, těžký kámen, tzv. starobělský povětroň,^[6] kterému po dlouhé roku nikdo nevěnoval pozornost. (…)”. Dopiero w 1899 roku profesor ostrawskiego gimnazjum František Smyčka rozpoznał w nim meteoryt.

Za Slavík (1902):

Fr. Smyčka: Bericht über das erste mährische Meteoreisen, gefunden bei Alt-Bělá (nächst Mährisch-Ostrau). (Programm d. böhm. Gymnasium in Mähr.-Ostrau. 1899. 7 p. Mit 1 Taf. Böhmisch.)

Das Eisen wurde im Dorfe Alt-Bělá (etwa 2 Stunden von Ostrau) in einem Bauerngate durch mehrere Jahrzehnte aufbewahrt; sein Fall dürfte etwa im Anfang des XIX. Jahrhunderts erfolgt sein. Im Jahre 1899 gelangte das Eisen in Besitz des Prager Museums. Ursprüngliches Gewicht 3900 g; Dichte 7,525 g. Structur oktaedrisch mit schönen Widmanstätten'- schen Figuren. Durch Magnetisirung wird das Eisen von Alt-Bělá permanent magnetisch. Analyse (M. Neff und A. Stocký in Prag): Fe 85,34, Ni 12,89, Co 0,41, P 0,39, S 0,06, C 0,02, unlöslich in Säuren 0,86; Sa. 99,97.

Fr. Slavík.

Kolekcje

Masa główna meteorytu Alt Bela znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Koblitz MetBase).

Fragmenty meteorytu Alt Bela w kolekcjach:

Zbiór	waga okazów (Koblitz MetBase)	uwagi
Prague, Nat. Mus.	3350 g	[main mass]; wg Tuček (1981) największy fragment ma masę 2710 g; (2724 g w katalogu Vrba (1904))
Vienna, Naturhist. Mus.	427 g
Zürich, J.Nauber Colln.	276 g
Bonn, Min. Mus. Univ.	122 g
Indianapolis, Jay Piatek Colln.	33 g	płytka wystawiona we wrześniu 2017 r. na sprzedaż na portalu eBay
Strasbourg, Min. Mus.	25 g	trzy małe fragmenty, kupione od handlarza Krantza z Bonn^[7] prawdopodobnie za 8 marek niemieckich?
(…)

Brak fragmentów tego meteorytu w zbiorach polskich.

Rzadki typ IID

Położenie meteorytów grupy IID na wykresie pary gal i kobalt (Woźniak 2021)

Meteoryt Alt Bela należy do rzadkiego typu meteorytów żelaznych IID. W bazie Meteoritical Bulletin Database jest zarejestrowanych tylko 26 meteorytów tego typu (stan: luty 2021 r.).^[8]

Na Europę przypada ich aż 6: dwa spadki – Elbogen (Czechy) i Hraschina (Chorwacja) oraz znaleziska – Vicenice, Alt Bela (oba też z Czech!) oraz Cheder^[9] (Rosja/Azja) i Orlov Dol (Bułgaria). Więc aż 3 meteoryty typu IID przypadają na niewielkie Czechy! Na terenie dużo większych Stanów Zjednoczonych^[10] znaleziono ich tylko 7, a spośród dziesiątków tysięcy meteorytów znalezionych na Antarktydzie tylko 2 są tego typu (m.in. meteoryt Miller Butte 03002^[11]).

Trzy czeskie meteoryty typu IID mają (podejrzanie?!) bardzo podobny skład. Są one również od siebie „nieodległe” – miejsca spadku/znalezienia meteorytów Elbogen i Vicenice leżą od miejsca znalezienia okazu Alt Bela odpowiednio o: 398 i 166 km!

Pierwiastki śladowe (ang. trace elements) w meteorytach grupy IID (za Koblitz MetBase oraz Meteoritical Bulletin Database; kompilacja wyników z różnych publikacji):

Meteoryt	Ni [mg/g]	Ga [μg/g]	Ge [μg/g]	Ir [μg/g]	Co [mg/g]	Au [ng/g]	P [mg/g]	bandwidth [mm]
Vicenice (Czechy, znalezisko 1911 rok, 4,65 kg)	97,7	74,8	87,4	12,7	6,8	773	2,7	0,63-0,80
Elbogen (Czechy, spadek ~1400 rok, ~107 kg)	102	75	87	14	6,4	–	2,2	0,75
Alt Bela (Czechy, znalezisko 1898 rok, ~4 kg)	100,4	75	84	16	–	–	–	0,70
oraz
Cheder^[9] (Rosja/Azja, znalezisko 2003 rok, 5,39 kg)	72,4	–	–	16,9	4,4	500	–	1,0-1,5
Hraschina (Chorwacja, spadek 1751 rok, ~49 kg)	106	75	89	13	–	–	–	0,70
Orlov Dol (Bułgaria, znalezisko 2018 rok, 151 kg)	98,7	70,5	–	18,9	6,66	602	–	0,83±0,21

Grupa IID (Woźniak 2021)

Jest to stosunkowo mało liczna grupa meteorytów, ale rozrzut wartości zawartości pierwiastków śladowych wewnątrz niej jest większy, niż dla tych trzech meteorytów żelaznych z Czech!

Okazy meteorytów Alt Bela, Elbogen i Vicenice są do siebie bardzo podobne w formie – są to „kartoflaste” bryły bez regmagliptów – oraz mają podobny stopień i charakter zwietrzenia. Również wszystkie one są oktaedrytami średnioziarnistymi (Om – medium octahedrite)!

Ciekawostka: Do tego rzadkiego typu należy również meteoryt anomalny IID-an Los Vientos 189, polskie znalezisko na pustyni Atakama w Chile! Znalazcami był team Magda Skirzewska i Łukasz Smuła (Art&Met).

Meteoryty żelazne typu IID

O meteorytach żelaznych typu IID (Woźniak 2021):

Grupa IID

Grupa IID – okazy meteorytów tej grupy to oktaedryty średnio- i drobnoziarniste (Om i Of) (z wyjątkiem anomalnego ataksytu Arltunga (IID-an)). Meteoryty w tej grupie mają jedną z największych zawartości galu spośród wszystkich meteorytów żelaznych, jego średnia wartość wynosi ok. 75 μg/g i ustępują tylko meteorytom typu IA (rys. 4 oraz Załącznik 2). Tempo stygnięcia ich ciał macierzystych wynosiło zaledwie ok. 1-2 stopnie na milion lat (1-2ºC/My).

Schreibersyt jest w nich popularny, jego obfitość rośnie ze wzrostem zawartości niklu. Zawartość troilitu jest podobna do zawartości w grupie IIC, ale jest mniejsza niż w grupie IIIAB. Nodule troilitowe większe niż 1 cm są rzadkie. Brak cohenitu, ale występuje haxonit w polach plessytowych. Tylko jeden meteoryt tej grupy, Elbogen zawiera grafit, ale występowanie martensytowych obszarów w innych meteorytach grupy IID sugeruje, że grafit jest dość popularny w tej grupie. Stwierdzono małe ziarna krystobalitu w meteorycie Carbo, jako małe 0,5 mm zielone szkliste krople w jego nodulach troilitowych. Nie zaobserwowano występowania carlsbergitu, natomiast inkluzje krzemianowe są bardzo rzadkie. W grupie są tylko trzy^[12] meteoryty anomalne: Arltunga (ATAX), Los Vientos 189 (Om, polskie znalezisko!) i NEA 002 (Of). W meteorycie Arltunga (ATAX) belki kamacytu są bardzo wąskie, ~0,005 mm, 100 razy mniejsze niż w oktaedrytach drobnoziarnistych, ale pierwiastki śladowe lokują go w obszarze nisko-niklowych IID (Scott et al. 1975; Wasson et al. 2006)!

W 1808 roku podczas trawienia dwóch meteorytów z tej właśnie grupy – Hraschiny i Elbogen – austriacki drukarz i naukowiec Count Alois von Beckh Widmanstätten zaobserwował po raz pierwszy słynne figury.

Najpopularniejsze meteoryty tej grupy to: Elbogen (Om), Hraschina (Om), Arltunga (IID-an, ATAX), Carbo (Om) oraz Alt Bela (Om) [oraz Rodeo^[13]; w meteorycie typu IID Needles Buchwald (1975) opisuje lamele Breziny].

Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl

(S) Stará Bělá

ulice Povětronní i Smyčkova

położenie tablicy informacyjnej

współrzędne wg Tučeka (49°49'N, 18°17'E)

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Stará Bělá (Alt-Bělá).

Na pamiątkę znaleziska pobliskie ulice nazwano: Povětronní (Povětroň po czesku znaczy meteor)^[14] i Smyčkova na cześć prof. Smyčka. Przy dzisiejszej ulicy Povětronní znajdowały się gospodarstwa nr 79 i nr 102 (u zbiegu z ulicą Dokoupilova).

Przy skrzyżowaniu ulicy Povětronní i polnej drogi na południe, stoi pamiątkowa tablica informacyjna o meteorycie Alt Bela (portal mapy.cz).

Mapy

Wieś Stará Bělá. Mapa katastralna z 1825 roku (2836-1 (M a S) Alt Biela (Stara Biela)) (źródło: Archivní mapy ÚAZK)

Lokalizacja gospodarstw nr 79 i 102. Fragment mapy katastralnej z 1825 roku (MOR250418330) (źródło: Archivní mapy ÚAZK)

Galerie

Masa główna meteorytu i wytrawiony przekrój (Smyčka 1900)	Masa główna ze zbiorów muzeum w Pradze o masie 2710 g (137×98×78 mm) (Tuček 1968)	Masa główna ze zbiorów muzeum w Pradze (fot. Tomasz Jakubowski)
Płytka meteorytu Alt Bela wystawiona na sprzedaż na portalu eBay (wrzesień 2017 r.) z kolekcji Jay Piatek (fot. Jason S. Baker, Collection Curator)	Płytka meteorytu Alt Bela z kolekcji Donalda Hurkota (fot. Donald Hurkot)	Mikroskopowa budowa meteorytu (źródło: Buchwald 1975)
Mikroskopowa budowa meteorytu (źródło: Buchwald 1975)

Obecny wygląd masy głównej ze zbiorów muzeum w Pradze znajduje się na fotografiach w artykułach Jarošek (2004) i Šreinová et al. (2012).

Redakcja portalu Wiki.Meteoritica.pl z wizytą we wsi Stará Bělá (stan: styczeń 2017 r.; fot. Wadi i Woreczko)

Tablica informacyjna

Treść tablicy informacyjnej, obszerne źródło informacji

Typowe stare zabudowania gospodarskie we wsi Stará Bělá (budynek na posesji nr 83)

Położenie pamiątkowej tablicy (portal mapy.cz)

Bibliografia

Buchwald Vagn Fabritius, (1975), Handbook of Iron Meteorites. Their History, Distribution, Composition, and Structure, University of California Press, Berkeley 1975, (s. 256-258). ISBN 0-520-02934-8.^[15] Pliki PDF.

+Dlouhý Oldřich, (2013), Po kom se jmenuje vaše ulice?, Starobělský Zpravodaj, 13, Prosinec, 2013, s. 7.^[16] Plik PDF.

+Jarošek Radim, (2004), Starobělský meteorit. První moravský železný meteorit ze Staré Bělé, POODŘÍ - časopis obyvatel horní Odry, 4, 2004, s. 2, 4-5. Plik PDF.

+Klega Lukáš, (2009), "ALT BELA" - světoznámé železo povětronní ze Staré Bělé, POODŘÍ - časopis obyvatel horní Odry, 4, 2009.^[17] Plik PDF.

Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.

Slavík František, (1902), Smyčka (1899) (…) Programm des böhmischen Gymansium (…), Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde, 1, 1902, s. 42. Plik DjVu.

+Smyčka František, (1899a), Bericht über das erste mährische Meteoreisen, gefunden bei Alt Belá (nächst Mährisch-Ostrau), Programm des böhmischen Gymansium in Mähr-Ostrau, 1899, ss. 7.^[18]

+Smyčka František, (1899b), O novém železe povětroním, nalezeném v Staré Bělé na Moravě, Vesmír, 9, 1899, s. 101-102.^[19] Plik PDF.

+Smyčka František, (1899c), Zpráva o prvním moravském tělese povětroním, nalezeném u Staré Bělé (blíže Mor. Ostravy), Druhá výroční zpráva reál. gymnasia v Moravské Ostravě za r. 1898–1899, 1899, s. 15-19.^[20]

Smyčka František, (1900), Bericht über das erste in Mähren (bei Alt-Bělá in der Nähe Mähr.-Ostrau) aufgefundene Meteoreisen (Hiezu Tafel I.), Verhandlungen des Naturforschenden Vereines in Brünn, 38, 1900, s. 29-32. Plik DjVu.

Šreinová Blanka, Bukovanská Marcela, (2012), Meteority v České republice, Člověk ve svém pozemském a kosmickém prostředí, Bulletin referátů z konference, Úpice 2012, (s. 20).^[21] Plik PDF.

Tuček Karel, (1964), Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze (Catalogue of the Collection of Meteorites of the National Museum in Prague), Sborník Národního muzea v Praze,^[22] vol. XX B, nr 1, 1964, s. 1-108, (s. 70, plate V).^[23] Plik PDF.

Tuček Karel, (1968), Catalogue of the Collection of meteorites of the National Museum in Prague (Katalog sbírky meteoritů Národního muzea v Praze), National Museum, Prague, 1968, ss. 103, (s. 69, plate V).

Tuček Karel, (1981), Meteority a jejich výskyty v Československu (Meteorites and their occurrence in Czechoslovakia), Academia, Praha, 1981, ss. 269, (s. 200-202, fot. 42). Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
(tablice
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
).

Vrba Karl (Karel), (1904), Meteoritensammlung des Museums des Königreiches Böhmen in Prag, Ende Juni 1904, Prag 1904, ss. 15.^[24] Plik DjVu
Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
.

Woźniak Marek, (2021), Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures), Acta Soc. Metheor. Polon., 12, 2021, s. 149-216 (abstrakt).^[25] Plik ASMP; Książka abstraktów.

Przypisy

^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
^ Om – oktaedryt średnioziarnisty (medium octahedrite)
^ wg Tučeka bryła miała 3,9 kg
^ wg map katastralnych Anton Hollain
^ Zlatý – zapewne chodzi o guldena austro-węgierskiego (cz. Rakousko-uherský zlatý); patrz → Dawne jednostki miar i wag
^ povětroň po czesku znaczy meteor
^ A. i F. Krantz – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami; założył ją we Freibergu August Krantz, później działalność kontynuował jego bratanek Fritz (Friedrich) Krantz; do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach ma etykiety podpisane, np. Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn; pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg; firma istnieje do dziś; patrz → Krantz Rheinisches Mineralien-Contor
^ oraz 3 meteoryty typu IID-an
^ ^a ^b meteoryt żelazny Cheder (Чедер (Тува)), znalezisko z 2003 roku w Rosji, typ IID, TKW 5,39 kg
^ powierzchnia USA jest niemal 125 razy większa od powierzchni Czech!
^ meteoryt żelazny Miller Butte 03002, znalezisko z 2003 roku na Antarktydzie; typ IID, TKW 82,7 g
^ stan na kwiecień 2021 r.
^ meteoryt żelazny Rodeo, znalezisko z 1852 roku w Meksyku; typ IID, TKW 44 kg; patrz → Lamele Breziny i Reichenbacha
^ jedna z części trylogii wybitnego czeskiego pisarza Karela Čapka nosi właśnie tytuł Povětroň (polskie wydanie „Meteor”) (pozostałe dwie to: Hordubal („Hordubal”) i Obyčejný život („Zwyczajne życie”))
^ trzytomowe opracowanie (ponad 1400 stron), „biblia” meteorytów żelaznych (patrz → Woźniak (2021, ASMP)), znajduje się w zbiorach W&W
^ krótka biografia prof. Františka Smyčka
^ O známém starobělském meteoritu jsme psali v č. 4/2004. Autor se tématu věnuje podrobněji a doplňuje mnoho cenných informací, včetně toho, kde se části Alt Bela nacházejí ve světových sbírkách. Nechybí foto majitele meteoritu na svou dobu vzdělaného rolníka Štěpána Holaina ze Staré Bělé.
^ za Koblitz MetBase
^ zdjęcie masy głównej (str. 101) oraz na str. 100 fotografia przekroju meteorytu z widocznymi figurami Widmanstättena
^ za Jarošek (2004)
^ najnowsze krótkie opracowanie na temat wszystkich czeskich meteorytów oraz starszych doniesień (np. Odranec)
^ patrz → Sborník Národního muzea v Praze
^ katalog zawiera również plansze z fotografiami meteorytów: Alt Bela, Bohumilitz, Braunau, Elbogen, Lenarto, Lissa, Magura, Sazovice, Stannern, Suchy Dul, Tabor, Teplá, Usti Nad Orlici
^ katalog kolekcji meteorytów w Pradze, wykaz zawiera 181 różnych meteorytów (218 okazów o łącznej wadze 83,724 kg); w kolekcji m.in. meteoryty polskie: Pultusk (Pułtusk), Seeläsgen (Przełazy) oraz masy główne meteorytów: Alt-Bělá, Bohumilitz; katalog ten ukazał się również po czesku pod tytułem „Sbírka meteoritů v Museu Království Českého v Praze”; późniejsze wydanie katalogu z 1913 roku (Sbírka meteoritu v Museu Královstvi Ceského v Praze koncem r. 1913) miało już 20 stron; pod koniec 1923 roku w kolekcji w Pradze było 263 meteorytów (numerów inwentarzowych)
^ więcej → woreczko.pl – Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures)

Zobacz również

Muzeum Historii Naturalnej w Pradze
inne meteoryty żelazne typu IID: Elbogen, Hraschina, Vicenice

Linki zewnętrzne

Meteoritical Bulletin Database (MBD) – meteoryt Alt Bela
Encyclopedia of Meteorites (EoM) – meteoryt Alt Bela

Muzeum Historii Naturalnej w Pradze (Prague Natural History Museum; Prague, Nat. Mus.) – Národí Muzeum Praha ● Sbírka meteoritů a Sbírka přírodních skel - tektitů ● Muzeum 3000: Rok od pádu čeljabinského meteoritu. Spadlo něco u nás? ● CES on-line: Sbírka meteoritů ● [katalog → Tuček (1981)]
Muzeum Historii Naturalnej w Wiedniu (Natural History Museum Vienna; Vienna, Naturhist. Mus.) – Naturhistorisches Museum Wien ● Die Meteoritensammlung ● Mineralogy & Petrography ● [katalogi → Partsch (1843); Brezina (1885); Brezina (1895); Brezina (1896); Berwerth (1903)]
Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu w Bonn (Mineralogisch-Petrographisches Institut und Mineralogische Museum, Universität Bonn; Bonn, Min. Mus. Univ.) – Mineralogisches Museum der Universität Bonn ● [katalog → Rath (1875); Laspeyres (1894)]
Musée de minéralogie de Strasbourg, Universite Louis Pasteur, Faculté des Sciences, Collection de Minéralogie (Strasbourg, Min. Mus.) – Météorites ● Les modèles de météorites ● Galerie d'images ● [katalog → Westphal et al. (1980), Liste des météorites de la collection]

woreczko.pl – Figury, struktury Widmanstättena (Widmanstätten pattern) ● Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures)

Wikipedia (CS) – Stará Bělá ● Karel Čapek
portal mapy.cz – U tabule
eBay – Alt Bela 33g IID 1898 Severomoravsky Czech Republic Jay Piatek MeteoriteCollectn (eBay #222390904053; wrzesień 2017 roku)

[0] śli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database

[1] Om – oktaedryt średnioziarnisty (medium octahedrite)

[massa-2] wg Tučeka bryła miała 3,9 kg

[3] wg map katastralnych Anton Hollain

[4] Zlatý – zapewne chodzi o guldena austro-węgierskiego (cz. Rakousko-uherský zlatý); patrz → Dawne jednostki miar i wag

[5] povětroň po czesku znaczy meteor

[Krantz_Bonn-6] A. i F. Krantz – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami; założył ją we Freibergu August Krantz, później działalność kontynuował jego bratanek Fritz (Friedrich) Krantz; do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach ma etykiety podpisane, np. Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn; pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg; firma istnieje do dziś; patrz → Krantz Rheinisches Mineralien-Contor

[7] raz 3 meteoryty typu IID-an

[Cheder-8] teoryt żelazny Cheder (Чедер (Тува)), znalezisko z 2003 roku w Rosji, typ IID, TKW 5,39 kg

[9] wierzchnia USA jest niemal 125 razy większa od powierzchni Czech!

[MIB_03002-10] teoryt żelazny Miller Butte 03002, znalezisko z 2003 roku na Antarktydzie; typ IID, TKW 82,7 g

[11] stan na kwiecień 2021 r.

[Rodeo-12] teoryt żelazny Rodeo, znalezisko z 1852 roku w Meksyku; typ IID, TKW 44 kg; patrz → Lamele Breziny i Reichenbacha

[13] z części trylogii wybitnego czeskiego pisarza Karela Čapka nosi właśnie tytuł Povětroň (polskie wydanie „Meteor”) (pozostałe dwie to: Hordubal („Hordubal”) i Obyčejný život („Zwyczajne życie”))

[14] trzytomowe opracowanie (ponad 1400 stron), „biblia” meteorytów żelaznych (patrz → Woźniak (2021, ASMP)), znajduje się w zbiorach W&W

[15] rótka biografia prof. Františka Smyčka

[16] O známém starobělském meteoritu jsme psali v č. 4/2004. Autor se tématu věnuje podrobněji a doplňuje mnoho cenných informací, včetně toho, kde se části Alt Bela nacházejí ve světových sbírkách. Nechybí foto majitele meteoritu na svou dobu vzdělaného rolníka Štěpána Holaina ze Staré Bělé.

[17] za Koblitz MetBase

[18] zdjęcie masy głównej (str. 101) oraz na str. 100 fotografia przekroju meteorytu z widocznymi figurami Widmanstättena

[19] za Jarošek (2004)

[20] wsze krótkie opracowanie na temat wszystkich czeskich meteorytów oraz starszych doniesień (np. Odranec)

[21] trz → Sborník Národního muzea v Praze

[22] talog zawiera również plansze z fotografiami meteorytów: Alt Bela, Bohumilitz, Braunau, Elbogen, Lenarto, Lissa, Magura, Sazovice, Stannern, Suchy Dul, Tabor, Teplá, Usti Nad Orlici

[23] talog kolekcji meteorytów w Pradze, wykaz zawiera 181 różnych meteorytów (218 okazów o łącznej wadze 83,724 kg); w kolekcji m.in. meteoryty polskie: Pultusk (Pułtusk), Seeläsgen (Przełazy) oraz masy główne meteorytów: Alt-Bělá, Bohumilitz; katalog ten ukazał się również po czesku pod tytułem „Sbírka meteoritů v Museu Království Českého v Praze”; późniejsze wydanie katalogu z 1913 roku (Sbírka meteoritu v Museu Královstvi Ceského v Praze koncem r. 1913) miało już 20 stron; pod koniec 1923 roku w kolekcji w Pradze było 263 meteorytów (numerów inwentarzowych)

[24] więcej → woreczko.pl – Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
 __NOTOC__
-== Trzeci „bliźniak” meteorytów [[:Image:Elbogen_(Šreinová_2012)_cast.jpg|Elbogen]] i [[Vicenice]]? ==
+{{VerifyLevel|level=1i}}
-{{VerifyLevel |level=0i}}
+== Trzeci „bliźniak” meteorytów [[Elbogen]] i [[Vicenice]]? ==
 {{InfoboxMeteorite
   | nazwa = Alt Bela
@@ Linia 19: / Linia 19: @@
 }}
-{{Strona w budowie}}
+W połowie XIX wieku (prawdopodobnie w 1876 roku) w okolicy wsi ''Stará Bělá'' (''Alt-Bělá'') na Morawach rolnik ''Štěpán Holáň'' podczas orki wyorał pojedynczą bryłę żelaza o&nbsp;masie 3,9&nbsp;kg. Nie wiedząc co z&nbsp;nią zrobić zabrał ją do domu, gdzie przeleżała zapomniana wiele lat. Dopiero w&nbsp;1898 (lub 1899?) roku pokazał on swoje znalezisko profesorowi pobliskiego gimnazjum w&nbsp;Ostrawie Franzowi Smyčkovi (''František Smyčka''), który rozpoznał w&nbsp;nim meteoryt żelazny (Tuček&nbsp;1981).
-W połowie XIX wieku w okolicy wsi ''Stará Bělá'' (''Alt-Bělá'') na Morawach rolnik podczas orki wyorał pojedynczą bryłę żelaza o&nbsp;masie 3,9&nbsp;kg. Nie wiedząc co z&nbsp;nią zrobić zabrał ją do domu, gdzie przeleżała zapomniana wiele lat. Dopiero w&nbsp;1898 roku pokazano znalezisko profesorowi pobliskiego gimnazjum w&nbsp;Ostrawie Franzowi Smyčkovi, który rozpoznał w&nbsp;nim meteoryt żelazny (Tuček&nbsp;1981).
-Więcej informacji o okolicznościach znalezienia meteorytu pisze Jarošek (2004) w&nbsp;oparciu o&nbsp;nieosiągalne dla ''[[Redakcja|Redakcji]]'' źródła:
+Więcej informacji o okolicznościach znalezienia meteorytu pisze Jarošek (2004) w&nbsp;oparciu o&nbsp;nieosiągalne dla [[Redakcja|Redakcji]] źródła:
-{{AQuote-begin |max-width=800px}}
+{{AQuote-begin|max-width=800px}}
-{{Wielokropek}} Ale čtěme dál na straně 18 [w Smyčka (1899c)]: „Co se týče času, kdy bylo toto železo nalezeno, mám pouze zprávy kusé. Dárce, zámožný a&nbsp;inteligentní rolník Štěpán Holajn<sup>3)</sup> ze Staré Bělé mně sdělil, že při převzetí svého statku již před 50&nbsp;lety byl na toto železo, ležící mezi polním nářadím pod kůlnou, upozorněn<sup>4</sup>). Možno tedy s bezpečností souditi, že bylo na pozemcích u Staré Bělé blíže Mor. Ostravy vyoráno a&nbsp;do statku zavezeno. Jelikož nebylo na povrchu mnoho porušeno, domnívám se, že pád jeho se udál ještě v&nbsp;tomto století {{Wielokropek}}<br />
+{{Wielokropek}} Ale čtěme dál na straně 18 [w Smyčka (1899c)]: „Co se týče času, kdy bylo toto železo nalezeno, mám pouze zprávy kusé. Dárce, zámožný a&nbsp;inteligentní rolník Štěpán Holajn<sup>3)</sup> ze Staré Bělé mně sdělil, že při převzetí svého statku již před 50&nbsp;lety byl na toto železo, ležící mezi polním nářadím pod kůlnou, upozorněn<sup>4</sup>). Možno tedy s&nbsp;bezpečností souditi, že bylo na pozemcích u Staré Bělé blíže Mor. Ostravy vyoráno a&nbsp;do statku zavezeno. Jelikož nebylo na povrchu mnoho porušeno, domnívám se, že pád jeho se udál ještě v&nbsp;tomto století {{Wielokropek}}<br />
 {{Wielokropek}}
 :<sup>3</sup> Štěpán Holain (26.12.1836, 5.12.1903) (pozn.: správná podoba jeho příjmení je Holain, ve Staré Bělé se vyskytovala či vyskytují i&nbsp;příjmení Holaň a&nbsp;Holajn) byl synem Antonína Holaina,<ref>wg map katastralnych ''Anton Hollain''</ref> pozdějšího prvního starosty Staré Bělé na statku č.&nbsp;79. V&nbsp;r.&nbsp;1870 se přiženil na největší starobělský grunt č.&nbsp;102 (statek již nestojí; nacházel se na konci ul.&nbsp;Povětronní nedaleko zemědělského družstva a&nbsp;byl již jako dosti zchátralý zcela zbourán v&nbsp;2. polovině 90. let 20. století) a&nbsp;stál pak v&nbsp;popředí všech významných akcí v&nbsp;obci. Byl jedním ze zakladatelů hospodářského spolku v&nbsp;Paskově, Občanské záložny v&nbsp;Brušperku a&nbsp;čtenářské besedy ve Staré Bělé. Byl řadu let prvním radním a&nbsp;předsedou místní školní rady. V&nbsp;okrese zastával funkci předsedy komise pro chov hovězího dobytka a&nbsp;v&nbsp;kraji byl důvěrníkem hospodářského spolku pro severovýchodní Moravu. Byl také odběratelem českých časopisů a&nbsp;knih a&nbsp;málokterý rolník se mohl pochlubit kompletním vydáním Ottova slovníku naučného.
-:<sup>4</sup> Emanuel Šindel v publikaci „Stará Bělá od nejstarších dob po současnost“, MNV Stará Bělá z r. 1972 v části o starobělském meteoritu poněkud odlišně o&nbsp;nálezu uvádí (obdobně jako Jan Pchálek ve Starobělském zpravodaji č.1/2003): „Rolník Štěpán Holain z&nbsp;čp. 102 nalezl v&nbsp;r.&nbsp;1876 na svém poli velmi těžkou hroudu. Donesl ji domů, očistil a&nbsp;zjistil, že je to tvrdý kov. V&nbsp;novinách se až v&nbsp;roce 1898 dočetl, že v&nbsp;Prostějově žije profesor Smyčka, který se zabývá studiem meteoritů a&nbsp;ten se přijel na nález podívat“.<br />
+:<sup>4</sup> Emanuel Šindel v publikaci „Stará Bělá od nejstarších dob po současnost“, MNV Stará Bělá z&nbsp;r.&nbsp;1972 v&nbsp;části o&nbsp;starobělském meteoritu poněkud odlišně o&nbsp;nálezu uvádí (obdobně jako Jan Pchálek ve Starobělském zpravodaji č.1/2003): „Rolník Štěpán Holain z&nbsp;čp. 102 nalezl v&nbsp;r.&nbsp;1876 na svém poli velmi těžkou hroudu. Donesl ji domů, očistil a&nbsp;zjistil, že je to tvrdý kov. V&nbsp;novinách se až v&nbsp;roce 1898 dočetl, že v&nbsp;Prostějově žije profesor Smyčka, který se zabývá studiem meteoritů a&nbsp;ten se přijel na nález podívat“.<br />
 {{Wielokropek}}
-:<sup>6</sup> Štěpán Holain daroval meteorit ostravskému gymnáziu, odkud byl později prodán za 600&nbsp;zlatých pražskému technickému muzeu (opět E.&nbsp;Šindel).
+:<sup>6</sup> Štěpán Holain daroval meteorit ostravskému gymnáziu, odkud byl později prodán za 600&nbsp;zlatých<ref>'''Zlatý''' – zapewne chodzi o&nbsp;guldena austro-węgierskiego (cz. ''Rakousko-uherský zlatý''); patrz → [[Dawne jednostki miar i wag]]</ref> pražskému technickému muzeu (opět E.&nbsp;Šindel).
 {{AQuote-end}}
+Za Dlouhý (2013):
+{{AQuote-begin|max-width=800px}}
+{{Wielokropek}} Právě na Matičním gymnáziu jej v&nbsp;roce 1898 vyhledal starobělský učitel Filip Klus, aby jej informoval o&nbsp;zvláštním těžkém „kameni“, který se nachází na gruntě Štěpána Holaina č.&nbsp;102. Profesora Smyčku kámen velmi zaujal a&nbsp;nechal proto udělat ve vítkovické mostárně metalografické zkoušky pomocí výbrusu a&nbsp;leptání kyselinou dusičnou.&nbsp;{{Wielokropek}}
+{{AQuote-end}}
 ;Czyli zasadniczo wiadomo kto, kiedy i gdzie znalazł meteoryt Alt&nbsp;Bela!
+[[Redakcja]] portalu odwiedziła w styczniu 2017 roku {{Txt2Img|Alt_Bela_(tablica).jpg|miejsce znalezienia meteorytu Alt&nbsp;Bela}}. Na znajdującej się we wsi pamiątkowej tablicy znajduje się {{Txt2Img|Alt_Bela_(tablica_tekst).jpg|szczegółowa relacja o&nbsp;okolicznościach znalezienia meteorytu oraz wiele oryginalnych i&nbsp;wyjątkowych ilustracji}}.
+:Urodzony 26 grudnia 1836 roku ''Štěpán Holáň'' syn starosty i&nbsp;gospodarza na gruntach nr&nbsp;79 w&nbsp;''Staré Bělé'', ''Antonína Holáně'' i&nbsp;''Anny roz. Pytlíkové'', nabył w&nbsp;1870 roku gospodarstwo nr&nbsp;102. Około 1876 roku znalazł na swym polu ciężki kamień – ''„V&nbsp;roce 1876 nalezl na svém poli podivný, tmavý, těžký kámen, tzv. starobělský povětroň,<ref>'''''povětroň''''' po czesku znaczy ''meteor''</ref> kterému po dlouhé roku nikdo nevěnoval pozornost.&nbsp;{{Wielokropek}}''”. Dopiero w&nbsp;1899 roku profesor ostrawskiego gimnazjum ''František Smyčka'' rozpoznał w&nbsp;nim meteoryt.
-Jest to meteoryt bardzo rzadkiego typu IID. Takiego samego typu są dwa inne [[Czechy|czeskie]] meteoryty [[Elbogen]] i&nbsp;[[Vicenice]], których miejsca spadku/znalezienia leżą od miejsca znalezienia okazu Alt&nbsp;Bela odpowiednio: 398 i&nbsp;166&nbsp;km!
 Za Slavík (1902):
-{{AQuote-begin |max-width=800px}}
+{{AQuote-begin|max-width=800px}}
 '''Fr. Smyčka:''' {{Sparse-b}}Bericht über das erste mährische Meteoreisen, gefunden bei Alt-Bělá (nächst Mährisch-Ostrau).{{Sparse-e}} (Programm d.&nbsp;böhm. Gymnasium in Mähr.-Ostrau. 1899. 7&nbsp;p. Mit 1&nbsp;Taf. Böhmisch.)
 Das Eisen wurde im Dorfe Alt-Bělá (etwa 2 Stunden von Ostrau) in einem Bauerngate durch mehrere Jahrzehnte aufbewahrt; sein Fall dürfte etwa im Anfang des XIX. Jahrhunderts erfolgt sein. Im Jahre 1899 gelangte das Eisen in Besitz des Prager Museums. Ursprüngliches Gewicht 3900&nbsp;g; Dichte 7,525&nbsp;g. Structur oktaedrisch mit schönen {{SmallCaps-begin}}Widmanstätten'{{SmallCaps-end}}- schen Figuren. Durch Magnetisirung wird das Eisen von Alt-Bělá permanent magnetisch. Analyse (M.&nbsp;{{SmallCaps-begin}}Neff{{SmallCaps-end}} und A.&nbsp;{{SmallCaps-begin}}Stocký{{SmallCaps-end}} in Prag): Fe&nbsp;85,34, Ni&nbsp;12,89, Co&nbsp;0,41, P&nbsp;0,39, S&nbsp;0,06, C&nbsp;0,02, unlöslich in Säuren 0,86; Sa.&nbsp;99,97.
-:::Fr. Slavík.
+::::Fr. Slavík.
 {{AQuote-end}}
-Więcej informacji o podobieństwie tych trzech meteorytów, patrz → meteoryt [[Vicenice]].
 == Kolekcje ==
@@ Linia 54: / Linia 60: @@
 Fragmenty meteorytu Alt Bela w&nbsp;kolekcjach:
-:{| {{Koblitz Repository}}
+:{| {{Koblitz Repository |max-width=640px}}
 ! Zbiór !! waga okazów<br />(Koblitz&nbsp;MetBase) !! uwagi
 |-
-| Prague, Nat. Mus. || 3350&nbsp;g || [main&nbsp;mass]; wg Tuček (1981) największy fragment ma masę 2710&nbsp;g
+| [[Prague, Nat. Mus.]] || 3350&nbsp;g || [main&nbsp;mass]; wg Tuček (1981) największy fragment ma masę {{Txt2Img|Alt_Bela_(NHM_Prague).jpg|2710&nbsp;g}}; (2724&nbsp;g w&nbsp;katalogu Vrba (1904))
 |-
-| Vienna, Naturhist. Mus. || 427 g
+| [[Vienna, Naturhist. Mus.|Vienna,&nbsp;Naturhist.&nbsp;Mus.]] || 427 g ||
 |-
-| Zürich, J.Nauber Colln. || 276&nbsp;g
+| Zürich, J.Nauber Colln. || 276&nbsp;g ||
 |-
-| Bonn, Min. Mus. Univ. || 122 g
+| [[Bonn, Min. Mus. Univ.|Bonn,&nbsp;Min.&nbsp;Mus.&nbsp;Univ.]] || 122&nbsp;g ||
+|-
+| Indianapolis, Jay&nbsp;Piatek&nbsp;Colln. || {{Txt2Img|Alt_Bela_(slice_33g).jpg|33 g}} || płytka wystawiona we wrześniu 2017&nbsp;r. na sprzedaż na portalu eBay
+|-
+| [[Strasbourg, Min. Mus.]] || 25 g || [http://musee-mineralogie.unistra.fr/IMG/jpg/alt_bela_moravie_slovaquie_1898.jpg trzy małe fragmenty], kupione od handlarza Krantza z&nbsp;Bonn{{!Krantz Bonn|}} prawdopodobnie za 8&nbsp;marek niemieckich?
 |-
 | {{Wielokropek}}
@@ Linia 71: / Linia 81: @@
 <br clear="all"/>
+{{!Iron IID |met-name=Alt Bela}}
+<!-- Alt Bela to meteoryt bardzo rzadkiego typu IID. Takiego samego typu są dwa inne [[Czechy|czeskie]] meteoryty [[Elbogen]] i&nbsp;[[Vicenice]], których miejsca spadku/znalezienia leżą od miejsca znalezienia okazu Alt&nbsp;Bela odpowiednio: 398 i&nbsp;166&nbsp;km! -->
 == Lokalizacja ==
@@ Linia 76: / Linia 89: @@
 {{GEFrame-begin}}
 {{GEMap
-| kml--1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Poland_newIcons.kml
+| htmlFileMap = wiki-AltBela.htm
-| kml2 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
+| kml1 = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-Czech-MM.kml
 | kmlfit = http://wiki.meteoritica.pl/meteoritica/GoogleMaps/wiki-AltBela-fit.kml
 | lat = 49.76
@@ Linia 87: / Linia 100: @@
 (S) Stará Bělá
 {{GEIcon-PinRed}}
-ulica ''Povětronní''
+ulice ''Povětronní'' i ''Smyčkova''
 {{GEIcon-PointGreen}}
 położenie tablicy informacyjnej
@@ Linia 94: / Linia 107: @@
 {{GEFrame-end}}
-'''Stará Bělá''' (''Alt-Bělá''). Przy dzisiejszej ulicy ''Povětronní'' znajdowały się gospodarstwa '''nr&nbsp;79''' i&nbsp;'''nr&nbsp;102'''.
+'''Stará Bělá''' (''Alt-Bělá'').
-Przy skrzyżowaniu ulicy ''Povětronní'' i&nbsp;polnej drogi na południe, stoi pamiątkowa tablica informacyjna o&nbsp;historii wsi i&nbsp;o&nbsp;meteorycie Alt&nbsp;Bela (portal mapy.cz).
+Na pamiątkę znaleziska pobliskie ulice nazwano: '''''Povětronní''''' (''Povětroň'' po czesku znaczy meteor)<ref>jedna z części trylogii wybitnego czeskiego pisarza Karela Čapka nosi właśnie tytuł ''Povětroň'' (polskie wydanie „Meteor”) (pozostałe dwie to: ''Hordubal'' („Hordubal”) i&nbsp;''Obyčejný život'' („Zwyczajne życie”))</ref> i&nbsp;'''''Smyčkova''''' na cześć prof.&nbsp;Smyčka. Przy dzisiejszej ulicy ''Povětronní'' znajdowały się gospodarstwa '''nr&nbsp;79''' i&nbsp;'''nr&nbsp;102''' (u&nbsp;zbiegu z&nbsp;ulicą ''Dokoupilova'').
+Przy skrzyżowaniu ulicy ''Povětronní'' i&nbsp;polnej drogi na południe, stoi {{Txt2Img|Alt_Bela_(tablica).jpg|pamiątkowa tablica informacyjna}} o&nbsp;meteorycie Alt&nbsp;Bela (portal mapy.cz).
 <br clear="all"/>
@@ Linia 102: / Linia 117: @@
 === Mapy ===
-<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
+<gallery caption="" widths="240px" heights="240px" perrow="3">
-File:Alt_Bela_(2836-1_(M_a_S))-archivnimapy_cuzk_cz.jpg|Wieś '''Stará Bělá'''. Mapa katastralna z&nbsp;1825 roku (''2836-1 (M&nbsp;a&nbsp;S) Alt Biela (Stara Biela)'') (źródło: [http://archivnimapy.cuzk.cz/cio/data/main/cio_query_01.html?mapno_cm=m2836-1 Archivní mapy ÚAZK])
+File:Alt_Bela_(MOR250418330)-www_mza_cz.jpg|Wieś '''Stará Bělá'''. Mapa katastralna z&nbsp;1825 roku (''2836-1 (M&nbsp;a&nbsp;S) Alt Biela (Stara Biela)'') (źródło: Archivní mapy ÚAZK)
-File:Alt_Bela_(MOR250418330)-www_mza_cz.jpg|Lokalizacja gospodarstw nr 79 i 102. Fragment mapy katastralnej z 1825 roku (''MOR250418330'') (źródło: [http://www.mza.cz/indikacniskici/index.php#show:MOR250418330 Archivní mapy ÚAZK])
+File:Alt_Bela_(MOR250418330)-www_mza_cz-katastr.jpg|Lokalizacja gospodarstw nr 79 i&nbsp;102. Fragment mapy katastralnej z&nbsp;1825 roku (''MOR250418330'') (źródło: Archivní mapy ÚAZK)
 </gallery>
@@ Linia 111: / Linia 126: @@
 == Galerie ==
-<gallery caption="" widths="200px" heights="200px" perrow="3">
+<gallery caption="" widths="240px" heights="200px" perrow="3">
 File:Alt_Bela_(Smyčka_1900).jpg|Masa główna meteorytu i&nbsp;wytrawiony przekrój (Smyčka&nbsp;1900)
-File:Alt_Bela_(Tuček_1968).jpg|Masa główna ze zbiorów muzeum w&nbsp;Pradze o&nbsp;masie 2710&nbsp;g (137×98×78&nbsp;mm) (Tuček&nbsp;1968)
+File:Alt_Bela_(Tuček_1968).jpg|Masa główna ze zbiorów [[:Szablon:PragueNM|muzeum w&nbsp;Pradze]] o&nbsp;masie 2710&nbsp;g (137×98×78&nbsp;mm) (Tuček&nbsp;1968)
+File:Alt_Bela_(NHM_Prague).jpg|Masa główna ze zbiorów [[:Szablon:PragueNM|muzeum w&nbsp;Pradze]] (fot. Tomasz Jakubowski)
+File:Alt_Bela_(slice_33g).jpg|Płytka meteorytu Alt Bela wystawiona na sprzedaż na portalu eBay (''wrzesień 2017&nbsp;r.'') z&nbsp;kolekcji Jay Piatek (fot. Jason S. Baker, Collection Curator)
+File:Alt_Bela_(Donald_Hurkot).jpg|Płytka meteorytu Alt Bela z&nbsp;kolekcji Donalda Hurkota (fot.&nbsp;Donald Hurkot)
+File:Buchwald_(Alt_Bela).jpg|Mikroskopowa budowa meteorytu (źródło: Buchwald 1975)
+File:Buchwald_(Alt_Bela)-1.jpg|Mikroskopowa budowa meteorytu (źródło: Buchwald 1975)
 </gallery>
-Obecny wygląd masy głównej ze zbiorów muzeum w Pradze znajduje się na fotografiach w artykule Jarošek (2004).
+Obecny wygląd masy głównej ze zbiorów muzeum w Pradze znajduje się na fotografiach w&nbsp;artykułach Jarošek (2004) i&nbsp;Šreinová et&nbsp;al. (2012).
+[[Redakcja]] portalu {{SITENAME}} z wizytą we wsi Stará Bělá (stan: ''styczeń 2017 r.''; fot. [[Wadi]] i [[Woreczko]])
+<gallery caption="" widths="240px" heights="160px" perrow="3">
+File:Alt_Bela_(tablica).jpg|Tablica informacyjna
+File:Alt_Bela_(tablica_tekst).jpg|Treść tablicy informacyjnej, obszerne źródło informacji
+File:Alt_Bela_(gospodarstwo_83).jpg|Typowe stare zabudowania gospodarskie we wsi Stará Bělá (budynek na posesji nr&nbsp;83)
+</gallery>
+<gallery caption="" widths="240px" heights="140px" perrow="3">
+File:Alt_Bela_(mapy_cz).jpg|Położenie pamiątkowej tablicy (portal mapy.cz)
+</gallery>
 <br clear="all"/>
@@ Linia 122: / Linia 155: @@
 == [[Bibliografia]] ==
-* {{Buchwald (1975)}}
+* {{Buchwald (1975)|page=256-258}}
+* +Dlouhý Oldřich, (2013), '''Po kom se jmenuje vaše ulice?''', ''Starobělský Zpravodaj'', 13, Prosinec, 2013, s. 7.<ref>krótka biografia prof. Františka Smyčka</ref> Plik [https://starabela.ostrava.cz/cs/o-stare-bele/zpravodaj/zpravodaj-2013 PDF].
 * +Jarošek Radim, (2004), '''Starobělský meteorit. První moravský železný meteorit ze Staré Bělé''', ''POODŘÍ - časopis obyvatel horní Odry'', 4, 2004, s. 2, 4-5. Plik [http://www.casopispoodri.cz/starsicisla/pdf/POODRI%204-2004.pdf PDF].
@@ Linia 130: / Linia 165: @@
 * {{Koblitz MetBase}}
-* Slavík František, (1902), '''Smyčka (1899) {{Wielokropek}} ''Programm des böhmischen Gymansium {{Wielokropek}}''''', ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde'', 1, 1902, s. 42. Plik [http://www.biodiversitylibrary.org/item/152397#page/251/mode/1up DjVu].
+* Slavík František, (1902), '''Smyčka (1899) {{Wielokropek}} ''Programm des böhmischen Gymansium {{Wielokropek}}''''', ''Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geognosie, Geologie und Petrefaktenkunde'', 1, 1902, s. 42. Plik {{Link-BHL|item=152397|pg=251}}.
-* +Smyčka Franz, (1899a), '''Bericht über das erste mährische Meteoreisen, gefunden bei Alt Belá (nächst Mährisch-Ostrau)''', ''Programm des böhmischen Gymansium in Mähr-Ostrau'', 1899, ss. 7.<ref>za Koblitz MetBase</ref>
+* +Smyčka František, (1899a), '''Bericht über das erste mährische Meteoreisen, gefunden bei Alt Belá (nächst Mährisch-Ostrau)''', ''Programm des böhmischen Gymansium in Mähr-Ostrau'', 1899, ss. 7.<ref>za Koblitz MetBase</ref>
-* +Smyčka Franz, (1899b), '''O novém železe povětroním, nalezeném v Staré Bělé na Moravě''', ''Vesmír'', 9, 1899, s. 101-102.<ref>zdjęcie masy głównej oraz na str. 100 fotografia przekroju meteorytu z&nbsp;widocznymi figurami Widmanstättena</ref> Plik [http://vesmir.cz/archiv-vesmiru/ PDF].
+* +Smyčka František, (1899b), '''O novém železe povětroním, nalezeném v Staré Bělé na Moravě''', ''Vesmír'', 9, 1899, s. 101-102.<ref>zdjęcie masy głównej (str.&nbsp;101) oraz na str. 100 fotografia przekroju meteorytu z&nbsp;widocznymi figurami Widmanstättena</ref> Plik [http://vesmir.cz/archiv-vesmiru/ PDF].
 * +Smyčka František, (1899c), '''Zpráva o prvním moravském tělese povětroním, nalezeném u Staré Bělé (blíže Mor. Ostravy)''', ''Druhá výroční zpráva reál. gymnasia v Moravské Ostravě za r. 1898–1899'', 1899, s. 15-19.<ref>za Jarošek (2004)</ref>
-* Smyčka Franz, (1900), '''Bericht über das erste in Mähren (bei Alt-Bělá in der Nähe Mähr.-Ostrau) aufgefundene Meteoreisen (Hiezu Tafel I.)''', ''Verhandlungen des Naturforschenden Vereines in Brünn'', 38, 1900, s. 29-32. Plik [http://www.biodiversitylibrary.org/item/149883#page/9/mode/1up PDF].
+* Smyčka František, (1900), '''Bericht über das erste in Mähren (bei Alt-Bělá in der Nähe Mähr.-Ostrau) aufgefundene Meteoreisen (Hiezu Tafel I.)''', ''Verhandlungen des Naturforschenden Vereines in Brünn'', 38, 1900, s. 29-32. Plik {{Link-BHL|item=149883|pg=9}}.
-* {{Tuček (1964) |page=70, plate V}}
+* {{Šreinová (2012)|page=20}}
-* {{Tuček (1968) |page=69, plate V}}
+* {{Tuček (1964)|page=70, plate V}}
-* {{Tuček (1981) |page=200-202, fot. 42}}
+* {{Tuček (1968)|page=69, plate V}}
-{{Koblitz References |1=A mass of about 4kg was said to have fallen at the beginning of nineteenth century, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.18. Described and analyzed, 12.89% Ni, F.Smycka, Jahresber. Real-gymm. Mährisch-Ostrau, 1899, Zeits. Kryst. Min., 1901, 34, p.707, Verhand. Naturf. Ver. Brünn, 1900, 38, p.29. Classification and analysis, 10.04% Ni, 75.0 ppm Ga, 84 ppm Ge, 16 ppm Ir, A.Kracher et al., GCA, 1980, 44, p.773. Description, corroded and thus not a recent fall, V.F.Buchwald, Handbook of Iron Meteorites, Univ. of California, 1975, p.256.}}
+* {{Tuček (1981)|page=200-202, fot. 42}}
+* {{Vrba (1904)}}
+* {{Woźniak (2021, ASMP)}}
+{{Koblitz References|1=A mass of about 4kg was said to have fallen at the beginning of nineteenth century, M.H.Hey, Cat. Met., 1966, p.18. Described and analyzed, 12.89% Ni, F.Smycka, Jahresber. Real-gymm. Mährisch-Ostrau, 1899, Zeits. Kryst. Min., 1901, 34, p.707, Verhand. Naturf. Ver. Brünn, 1900, 38, p.29. Classification and analysis, 10.04% Ni, 75.0 ppm Ga, 84 ppm Ge, 16 ppm Ir, A.Kracher et al., GCA, 1980, 44, p.773. Description, corroded and thus not a recent fall, V.F.Buchwald, Handbook of Iron Meteorites, Univ. of California, 1975, p.256.}}
 {{Przypisy}}
 == Zobacz również ==
-* meteoryty [[Elbogen]] i [[Vicenice]]
+* [[Szablon:PragueNM|Muzeum Historii Naturalnej w Pradze]]
+* inne meteoryty żelazne typu IID: [[Elbogen]], [[Hraschina]], [[Vicenice]]
 == Linki zewnętrzne ==
@@ Linia 160: / Linia 202: @@
 * {{PragueNM}}
 * {{ViennaNHM}}
+* {{BonnMMU}}
+* {{StrasbourgMM}}
-* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Widmanstatten.htm Figury, struktury Widmanstättena (''Widmanstätten pattern'')]
+* woreczko.pl – [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-Widmanstatten.htm Figury, struktury Widmanstättena (''Widmanstätten pattern'')] {{SeparatorBull}} [http://www.woreczko.pl/meteorites/features/glossary-IronMeteorites.htm Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (''Iron meteorites – classification in pictures'')]
-* Wikipedia (CS) – [http://cs.wikipedia.org/wiki/Stará_Bělá Stará Bělá]
+* Wikipedia (CS) – [http://cs.wikipedia.org/wiki/Stará_Bělá Stará Bělá] {{SeparatorBull}} [http://cs.wikipedia.org/wiki/Karel_Čapek Karel Čapek]
 * portal mapy.cz – [http://mapy.cz/fotografie?x=18.2161831&y=49.7600963&z=15&source=foto&id=365845 U tabule]
+* eBay – [http://www.ebay.com/itm/Alt-Bela-33g-IID-1898-Severomoravsky-Czech-Republic-Jay-Piatek-MeteoriteCollectn-/222390904053 Alt Bela 33g IID 1898 Severomoravsky Czech Republic Jay Piatek MeteoriteCollectn] (eBay #222390904053; ''wrzesień 2017 roku'')
 {{Co jeszcze na stronę}}
@@ Linia 171: / Linia 217: @@
 [[Category:Czechy]]
 [[Category:Warto szukać]]
+[[Category:Meteoryty żelazne]]