O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

---

Z Wiki.Meteoritica.pl

Za Woźniak (2021):

Meteoryty żelazne to grupa meteorytów, których głównym składnikiem jest żelazo (Fe) i nikiel (Ni), występujące w dwóch formach stopu Fe-Ni – kamacytu i taenitu. Ponieważ ich skład czyni je bardziej odpornymi na rozbicie (kruszenie) i trudniej ulegają procesowi ablacji przy przelocie przez atmosferę, więc statystycznie spadają one w postaci większych brył niż meteoryty kamienne lub żelazno-kamienne. Ich metaliczna budowa i wyjątkowo duża waga czynią z nich meteoryty łatwe do odróżnienia od zwykłych skał. Masa wszystkich znanych meteorytów żelaznych wynosi ponad 500 ton, co stanowi ~89% masy znanych meteorytów, ale spadki meteorytów żelaznych stanowią już tylko 4,56% wszystkich obserwowanych spadków. Dziesięć największych okazów meteorytów na świecie to meteoryty żelazne! Dawniej na określenie meteorytów żelaznych używano określenia syderyt (siderite).

Podziału meteorytów żelaznych dokonuje się według dwóch kryteriów. Starsza metoda bazuje na średniej zawartości niklu i na strukturze krystalicznej ujawniającej się na przeciętych i wytrawionych powierzchniach tzw. figury Thomsona-Widmanstättena. Przy takim podziale wyróżniamy trzy grupy: heksaedryty (hexahedrites) (śr. 4–6wt.% Ni), najpopularniejsze oktaedryty (octahedrites) (śr. 6–12wt.% Ni) oraz ataksyty (ataxites) (>12wt.% Ni).

Druga, nowsza metoda klasyfikacji meteorytów żelaznych, opiera się na ich składzie chemicznym, w szczególności na zawartości pierwiastków ślado­wych (trace elements), takich jak german (Ge), gal (Ga), platyna (Pt), arsen (As), złoto (Au) i iryd (Ir). Drugim parametrem definiującym grupy meteorytów żelaznych jest ich skład mineralny. Minerałami „wskaź­ni­ko­wymi” są występujące w formie różnych związków oraz w różnej formie i wielkości: siarczki, fosforki, węgliki, azotki i inkluzje krzemianowe. Zawartość pierwiastków śladowych versus zawartość niklu ujawnia chemiczne klastry (skupienia, clusters) reprezentujące różne chemiczne grupy meteorytów żelaznych. Część meteorytów żelaznych pochodzi z częściowo zdyferencjo­no­wanej planetoidy rozerwanej na początku formowania żelaznego jądra i bogatej w krzemiany skorupy (to grupy IAB i IIE). Pozostałe meteoryty z innych grup pochodzą z jąder małych zdyferencjonowanych planetoid, rozbitych w zderzeniach, krótko po uformowaniu się.

Patrz → Meteoryty/Klasyfikacja.

Patrz → Woźniak (2021).

Do kategorii włączono również artefakty z żelaza meteorytowego oraz doniesienia o spadku/znalezieniu meteorytów żelaznych.

Bibliografia

• Woźniak Marek, (2021), Meteoryty żelazne – klasyfikacja w obrazach (Iron meteorites – classification in pictures), Acta Soc. Metheor. Polon., 12, 2021, s. 149-216 (abstrakt).^[1] Plik ASMP; Książka abstraktów.

Przypisy