PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. Kazimierza Maślankiewicza

Z Wiki.Meteoritica.pl

2
Muzeum Mineralogiczne im. Kazimierza Maślankiewicza Uniwersytetu Wrocławskiego we Wrocławiu
Adres: ul. Cybulskiego 30
50-205 Wrocław
oddział Muzeum (z ekspozycją meteorytów)
ul. Kuźnicza 22
50-138 Wrocław
http://www.muzmin.ing.uni.wroc.pl/
Pracownicy: kierownik dr hab. prof. UWr. Piotr Kazimierz Gunia
pracownicy: mgr Antoni Stryjewski, mgr Jacek Bogdański, mgr Joanna Girulska-Michalik oraz dr Edyta Łobocka
Kontakt: muz_min@ing.uni.wroc.pl
tel. (71) 375 92 06, oddział (71) 375 26 68
Wystawy/zbiory: Sala Meteorytowa na ul. Kuźniczej; w kolekcji m.in. meteoryty: Gnadenfrei (Piława Górna), Morasko, Seeläsgen (Przełazy), Sołtmany, Grüneberg (Wilkanówko), pseudometeoryty: Brzeg, Kłodzko oraz wiele innych meteorytów z sąsiednich państw (m.in. Braunau, Lenarto, Magura, Stannern). Muzeum ma w swych zbiorach ponad 150 okazów meteorytów


Historia

Krótkie kalendarium historii muzeum i jego zbiorów oraz związanych z nim postaci (na podstawie stron muzeum; Römer 1868; Korybska-Sadło 2017).

1812 ● utworzenie Gabinetu Mineralogicznego (Mineraliencabinet) na Uniwersytecie Wrocławskim; dyrektorem zostaje prof. Karl von Raumer (1783-1865);
● kolekcję stworzono na bazie zdekompletowanego zbioru minerałów Wyższego Urzędu Górniczego we Wrocławiu;
1815 ● zakup kolekcji minerałów Meudera (Meuder'sche Mineralien-Sammlung) z Freibergu za kwotę 4000 talarów[1];
● przeniesienie zbiorów do budynku pojezuickiego Konwiktu przy ul. Kuźniczej 35 (Schmiede-Brücke 35);
1819 ● dyrektorem gabinetu zostaje prof. Henrich Steffens (1773-1845);
1833 ● dyrektorem gabinetu zostaje prof. Ernst Friedrich Glocker (1793-1858);
1855 ● dyrektorem gabinetu zostaje prof. Ferdinand Römer (1818-1891);
● w okresie kadencji prof. Römera habilitowali się we Wrocławiu mineralodzy: Martin Websky, Arnold von Lasaulx, Andreas Arzruni, Johannes Lehmann i Carl Hintze;
1856 ● zakup m.in. zbioru skamieniałości sylurskich z okolic Sadewitz od aptekarza Oswalda z Oleśnicy;
1857 ● pozyskano zbiór flory karbońskiej w spadku po zmarłym w Wałbrzychu mistrzu górniczym o nazwisku Bocksch;
● dziesięć lat później Wyższy Urząd Górniczy we Wrocławiu przekazał kolekcję skamieniałości i skał z obszaru Dolnego Śląska;
● F. Römer przekazał gabinetowi swój zbiór skamieniałości zebranych podczas podróży do Ameryki Północnej, Skandynawii, Rosji i innych krajów;
1863 ● katalog Buchnera (1863) wymienia kilka meteorytów w zbiorze wrocławskim (Breslau)
1863 ● zakup dużej kolekcji minerałów od nauczyciela Rennschmidta (Rennschmidt'schen Mineralien-Sammlung);
1866 ● przeniesienie zbiorów do nowego gmachu; zbiorami zajmowali się prof. Martin Websky (1824-1886) i kustosz dr Hans Fiedler;
● prof. M. Websky przekazał muzeum swój zbiór minerałów (od 1874 roku Websky pracował w muzeum Berlinie);
1868 ● powołanie na bazie Gabinetu Mineralogicznego – Muzeum Mineralogiczne Królewskiego Uniwersytetu Wrocławskiego (Das Mineralogische Museum der Königlichen Universität Breslau);
1871, 1880, 1893, 1897, 1918 ● reorganizacje działów;
1892 ● dyrektorem oddziału mineralogicznego muzeum zostaje mineralog prof. Carl Adolf F. Hintze (1851-1916)[2]; w okresie kadencji prof. Hintze habilitowali się we Wrocławiu mineralodzy: Ludwig Milch i Artur Sachs;
1897 ● katalog Wülfinga (1897) wymienia w zbiorach wrocławskich 41 różnych meteorytów (z różnych lokalizacji) o łącznej wadze ok. 11 kg
1917 ● dyrektorem muzeum zostaje mineralog prof. Ludwig Milch (1867-1928);
1929 ● dyrektorem (do 1945 r.) muzeum zostaje prof. Kurt Spangenberg (1889-1957);
1945 ● pod koniec wojny zbiory zdeponowano w kościołach: p.w. św. Jana i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świerzawie oraz p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu;
1946 ● odtworzenie zbiorów dzięki staraniom prof. Kazimierza Maślankiewicza oraz doc. Edwarda Zubika; część zbiorów zdeponowana podczas wojny w Strzegomiu została przekazana do kolekcji PAN Muzeum Ziemi w Warszawie;
1947 ● kustoszem zbiorów została doc. Zofia Pentlak;
1952 ● przeniesienie zbiorów do gmachu przy ul. Cybulskiego 30.

Spis treści

Jest to chyba najstarsze muzeum mineralogiczne na ziemiach polskich? Od jego powołania w 1812 roku związanych z nim było wiele światowej sławy postaci. Wielu jego dyrektorów i współpracowników publikowało artykuły na temat meteorytów, m.in.: Ernest Friedrich Glocker (meteoryty Grüneberg (Wilkanówko), Seeläsgen (Przełazy)), Carl Adolf F. Hintze (meteoryty Gnadenfrei (Piława Górna), Grüneberg (Wilkanówko)), Arnold von Lasaulx (meteoryt Gnadenfrei (Piława Górna)), Ludwig Milch (pseudometeoryt Brzeg). Więcej o naukowcach w XIX-wiecznym Wrocławiu znajduje się w artykułach: Biała (2015), Römer (1868), Syniawa (2000) i na stronie muzeum.

Galerie

Meteoryty

Okazy ze zbiorów Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego (fotografie dla portalu Wiki.Meteoritica.pl wykonał Antoni Stryjewski)

Grüneberg (Wilkanówko)

Gnadenfrei (Piława Górna)

Seeläsgen (Przełazy)

Braunau

Knyahinya

Lenarto

Magura

Sulechów

Schwiebus

Pseudometeoryt Brzeg

Pseudometeoryt Kłodzko

Sołtmany[3]

Zobacz również → Muzeum Cyfrowe Uniwersytetu Wrocławskiego: Kolekcje | Kolekcja Muzeum Mineralogicznego | Meteoryty


Etykiety – stara kolekcja

Starym okazom meteorytów w zbiorach muzeum towarzyszą zabytkowe etykietki. Część okazów ma etykiety wskazujące na ich pochodzenie, są tam etykiety ze zbiorów: Krantza[4], Juliana Siemaszko, z kolekcji z Freibergu („K.S. bergacademische Mineralien-Niederlage zu Freiberg”), z kolekcji „Saml. Websky” oraz „E. Leisner, Waldenburg i. Schl.”.

Fragment zbioru starych etykiet z kolekcji muzeum (fot. Jan Woreczko) (patrz → stare etykiety kolekcji)

Etykiety m.in. do okazów: Grüneberg (Wilkanówko), Ensisheim[5], Lenarto, Krasnojarsk[6], Seeläsgen (Przełazy)

Etykiety do okazów: Gnadenfrei (Piława Górna), Orgueil[7]

Kustosz muzeum Antoni Stryjewski prezentuje klaser z oryginalnymi etykietami

Etykieta z kolekcji Juliana Siemaszko dołączona do okazu meteorytu Château-Renard[8]

Przykładowa etykieta muzeum dołączona do okazu meteorytu Ensisheim[5]
(patrz → stare etykiety kolekcji)

Etykieta muzeum dołączona do okazu meteorytu Steinbach. Fragment z okazu Rittersgrün pochodzący z kolekcji Bergakademie Freiberg (K.S. bergacademische Minelaien-Niederlage zu Freiberg)

Kolekcja wrocławska przed 1863 rokiem…

Katalog kolekcji meteorytów Buchnera (1863) wymienia dwie kolekcje, które obecnie znajdują się w Polsce. Pierwsza z nich, składająca się tylko z dwóch meteorytów, znajdowała się w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Druga wymieniona przez Buchnera jest liczniejsza i znajdowała się we Wrocławiu („Breslau, schles. Gesellsch.”). W tamtym czasie dyrektorem muzeum był prof. Ferdinand Römer. W jej skład wchodziło osiem meteorytów (Buchner 1863):

Meteoryt Buchner (1863) obecnie
(Pilski 2001)
waga [g] opis
Carthage[9] – –brak
Chantonnay[10] – „…kleinere” 22,35 (fc), 15,25 (fc), 7,9 (f)
Grüneberg (Wilkanówko) 160 „…mit viel Rinde” 46,4 (ep)
Krasnojarsk[6] – „…kleinere oder von unbekannten Gewicht” 148,55 (s), 23,2 (f), 19,5 (f), 16,0 (f), 12,7 (f), 8,46 (fp)
Lenarto – „…kleinere” 47,03 (f), 13,50 (s)
Magura 172 500,45 (cs), 145,70 (sc), 1,54 (fp)
Seeläsgen (Przełazy) 1812 277,64 (sc), 1,2 (fp)
Stannern – „…kleinere” 45,82 (cs), 33,80 (ep)

Buchner (1863) liczył w swoim katalogu tylko meteoryty z różnych lokalizacji, nie uwzględniał okazów wątpliwych i synonimów („…bei der Anzahl der Localitäten wurden die zweifelhaften und unrichtigen nicht mitgezählt, auch nicht die synonymen”).


Siemaszko (1886) wymienia w swoim katalogu największe znane mu wówczas światowe kolekcje meteorytów, wśród nich pisze o kolekcji w Krakowie posiadającej 19 meteorytów („à Cracovie 19”) oraz o kolekcji we Wrocławiu posiadającej ich 31 („à l'université de Breslau, 31”).


...za czasów dyrektorowania prof. Carla Hintze

Profesor Carla Adolf F. Hintze objął stanowisko dyrektora oddziału mineralogicznego muzeum w 1892 roku.

Pod koniec XIX wieku kolekcja wrocławska według Wülfing (1897) zawierała 41 różnych meteorytów (z różnych lokalizacji) o łącznej wadze ok. 11 kg! (Kolekcja: Breslau: Mineralogisches Museum der K. Universität; im Auftrag von Herrn Prof. Dr. Hintze mitgeteilt durch Herrn Privatdozent Dr. L. Milch)[11] (Wülfing 1897).

Ciekawostka: Z kolekcją wrocławską wiąże się opowieść prof. Stanisława Małkowskiego[12] o jego wizycie w muzeum wrocławskim przed I wojną światową, podczas wycieczki studenckiej w Sudety, którą odbył jako asystent prof. Józefa Morozewicza (Dąbrowska 2000, s. 11):

«

„Ta ostatnia wycieczka objęła swoim programem odwiedzenie słynnych zbiorów zakładu mineralogicznego Uniwersytetu we Wrocławiu, które demonstrował nam osobiście sam Hintze opowiadając przy tym z wielkim humorem o swoich sukcesach w zakresie ich powiększenia. Sukcesy te polegały na zręcznym „pozyskiwaniu” z różnych cudzych zbiorów upatrzonych okazów, wbrew woli ich właścicieli. Był to rodzaj sportu uprawianego przez niektórych namiętnych zbieraczy i kierowników muzeów. Naszej wycieczce, poza jowialnie usposobionym profesorem Hintzem, doc. Beyschlagiem i asystentami towarzyszyli woźni, którzy zbliżali się do nas, gdy na polecenie Hintzego otwierano gabloty”.

»
Nie jest to powód do chluby!


Współczesna kolekcja

Kolekcja muzeum do 2001 roku:

Meteoryt[13] Wülfing (1897)
(waga, g) 		nr inw. zabytkowa etykieta[14]
(waga, g) 		Pokrzywnicki (1964)[15]
(waga, g) 		Pilski (2001)[16]
(waga, g) 		(na ekspozycji)[14]
Alfianello[17] 57 I-17 46 45,8 (f), 11,82 (f) 32,0 (fc) (t)
Avilez[18] 10 –brak –brak (–)
Bitburg[19] 376 375,66 (f, melted) 375,66 (f) (t)
Braunau 1221 I-11 ~723; 23,75; 12,26 60,35 (f), 24,76 (f), 12,15 (f) 60,35 (ep), 24,76 (sc), 12,20 (fc) (t)
Bremervörde[20] 12 I-18 12 11,9 (f) 11,9 (fc) (n)
Brenham[21] 12 I-44 –brak 148,8 (s), 1,6 (fp) (n)
Cangas de Onis[22] –brak I-19 1 1 (f) 4,3 (fp) (?)
Carthage[9] 111 –brak –brak (–)
Chantonnay[10] 45 I-20 31 22,35 (cs), 15,25 (cs), 7,9 (cs) 22,35 (fc), 15,25 (fc), 7,9 (f) (t)
Château-Renard[8] 33 I-21 17; 9,95 16,4 (f), 9,8 (f), 4,9 (f) 16,4 (fc), 9,5 (f), 4,9 (f) (t)
Cosby's Creek[23] 40 I-10 2 Stücke. 18,6 (f), 9,78 (f), 9,22 (2f), 8,82, 2,217[24] 37,50 (fp), 9,25 (fp), 2,03 (fp) (n)
Djati-Pengilon[25] 123 122,8 (f) 102,5 (pc) (n)
Elbogen 8 –brak –brak (n)
Ensisheim[5] 6 I-23 6 5,98 (f) 5,98 (f) (t)
Erxleben[26] 28 28,4 (f) 18,8 (fc) (t)
Estherville[27] 7 43,65 (cs), 6,80 (cs) 43,65 (cs), 6,80 (cs) (n)
Forest City[28] –brak 43,15 (cs) 43,1 (cs) (t)
Gibeon[29] –brak 3900 (p), 417 (p) 3900 (cs), 414,5 (s) (?)
Gnadenfrei (Piława Górna) 791 I-33 665 663,1 (f), 34,35 (f) and 4 test tubes with fragments masa główna 665,0 (cs), 16,03 (ep), 18,2 (fp), 10,65 (fp) (t)
Grüneberg (Wilkanówko) 6[30] I-36 64 63,48 (f) 46,4 (ep) (t)
Hainholz[31] 31 I-40 31 31,18 (f) 31,20 (f) (?)
Hex River Mountains[32] 90 89,7 (p) 89,90 (sc) (n)
Imilac[33] 97 I-39, I-46 91 7,18 (p) 84,0 (pc), 40,0 (pc), 4,0 (cs) (t)
Juvinas[34] 6 I-47 7 6,28 (f) 6,28 (f) (t)
Kernouve[35] 22 16,15 (f), 5,97 (f) 16,15 (f), 5,97 (fc) (t)
Knyahinya 217 I-27 191 167 (cs), 26 (f) 166,95 (cs), 26,0 (ep) (t)
Krasnojarsk[6] 246 I-45 132 23,2 (f), 19,56 (f), 16,0 (f), 8,46 (f)24[36] 148,55 (s), 23,2 (f), 19,5 (f), 16,0 (f), 12,7 (f), 8,46 (fp) (t)
Laborel[37] –brak 1 (f)25[38][39] 2,32 (fp) (?)
L'Aigle[40] 60 30,33 (f), 19,1 (f), 7,6 (f), 4 (f, in test tube) 30,3 (fc), 9,96 (fp), 7,6 (fc) (t)
Lenarto 60 I-15 61 47,05 (f), 13,5 (p) 47,03 (f), 13,50 (s) (t)
Magura 708 I-12 540 549 (f), 155,7 (f), 1,44 (a schreibersite fragment) 500,45 (cs), 145,70 (sc), 1,54 (fp) (t)
Mincy[41] 59 –brak –brak (–)
Mocs 52 21,5 (f) 21,5 (hs) (t)
Morasko – 78 kg (cs)[42] 78 kg (cs)[43] (t)
Netschaëvo[44] 11 I-8 11 11,5 (f) 11,04 (f) (t)
Nogoya[45] –brak I-31 1 1 (f) 2,16 (fp) (t)
Orgueil[7] 54 I-32 54 54,5 (f) 52,0 (cs) (t)
Pavlovka'[46] 8 I-48 9 8,52 (f) 8,5 (fc) (t)
Pultusk (Pułtusk) 2574 I-1 149; 10 Kleine Steine 43 specimens from 2,35 to 46,2 g, total weight c. 378,2 52 okazy: 205,0 (cs), 37,81 (cs), 15,0 (ep), 21,67 (cs), 18,83 (cs), 20,05 (cs), 17,15 (cs), 19,02 (cs), 8,59 (cs), 11,66 (cs), 12,62 (cs), 10,23 (cs), 8,71 (cs), 6,95 (cs), 8,10 (cs), 12,25 (cs), 17,36 (cs), 18,33 (ep), 11,57 (cs), 2,86 (cs), 7,52 (cs), 6,71 (cs), 6,67 (cs), 6,49 (cs), 6,06 (cs), 6,09 (cs), 5,93 (cs), 4,98 (cs), 4,97 (cs), 4,93 (cs), 4,50 (cs), 4,51 (cs), 4,36 (cs), 3,97 (cs), 3,81 (cs), 3,84 (cs), 3,27 (cs), 3,75 (cs), 4,41 (pc), 3,56 (cs), 3,10 (cs), 2,65 (cs), 2,51 (cs), 2,34 (cs), 4,99 (cs), 3,70 (cs), 3,60 (cs), 4,78 (cs), 4,01 (cs), 4,18 (cs), 2,65 (cs), 3,55 (cs), 3,18 (cs) (t)
Rancho de la Pila (1882)[47] –brak 10 (f) 10,0 (f) (?)
Red River[48] 1 I-6 1 1 (f) 1,0 (fp) (n)
Santa Catharina[49] 20 I-3 21 20,55 (f) 20,55 (f) (n)
São Julião de Moreira[50] –brak I-13 13,5 (f, with test tube, net weight 7,75?), 8,35 (test tube with schreibersite) 12,89 (fp), 8,35 (fp) (?)
Seeläsgen (Przełazy) 2010 I-4 1965 277,6 (f), 1,1 (f, in test tube) 277,64 (sc), 1,2 (fp) (t)
Stannern 127 I-49 127 45,82 (cs), 45,3 (f) 45,82 (cs), 33,80 (ep) (t)
Steinbach 114 I-42 110 110 (p), 4,2 (f) 110,0 (s), 4,2 (s) (t)
Toluca[51] 1246 I-9 793; 19 348,6 (cs), 257,95 (cs), 185,4 (p), 19,17 (p), 16,42 (in test tube), 8,75 (f), 6,29 (fp), 5,8 (fp) 348,60 (cs), 257,95 (cs), 185,40 (sc), 19,12 (s), 16,42 (fp), 8,30 (fp), 6,29 (fp), 5,41 (fp) (t)
Warrenton[52] 3 I-34 4 3,49 (f) 3,41 (f) (n)
Weston[53] 4 I-35 4,3 (f, f) 4,3 (f+f) (n)
–
niezidentyfikowane 31,05 (cs)
A complete fragment with the crust and a little damaged corner. Inside resembles an aerolite. A label: „Hainholz Meteorite”[31] was found, bud the latter is mesosiderite

276,8 (p)
An octahedrite (Og) or (Ogg). Plate with the crust on the side. Possibly the Przełazy Meteorite

12,75 (f)
Pallasite „sponge” without any label. Probably Brenham Meteorite[21], as – according to Wülfing – 12 g of this meteorite was housed in Wrocław32[54]

148,52 (p)
Pallasite. Polished plate, etched. Probably a fragment of the Krasnojarsk Meteorite[6]. According to Wülfing 246 g of this meteorite was housed in Wrocław, but only c. 67 g was found

Pallasyt: 99,0 (ep), 58,0 (f), Krasnojarsk[6] lub Finnmarken[55].

chondryt: 18,99 (fc), ma karteczkę „Meteoryt Aigle”[40], ale jest odmienny od pozostałych okazów i przypomina Pułtusk.

chondryt: 31,00 (cs), ma nazwę „Heinholz”[31], ale jest to nazwa mezosyderytu.

oktaedryt gruboziarnisty: 276,80 (p), przypuszczalnie Przełazy.

oktaedryt gruboziarnisty: 28,0 (f), figuruje jako Sulechów, przypuszczalnie Przełazy.

suma 41 różnych meteorytów, 10716 g  ?  ?

Z zestawienia widać, że zbiory wrocławskie przetrwały zawieruchy wojenne w dobrym stanie! Zaginęły 3 okazy (Avilez, Carthage, Mincy), część meteorytów ze zbioru straciła na wadze, ale część zyskała. Pewnej części okazów nie udało się jednoznacznie zidentyfikować (Pokrzywnicki 1964; Pilski 2001).

Więcej o starych etykietach w zbiorach muzeum, patrz → zabytkowe etykietki.


Ekspozycja

Fragment ekspozycji meteorytów (fot. Jan Woreczko; stan: czerwiec 2014 r.)

Fragmenty meteorytu Braunau (oraz Gebel Kamil[56] i Miles[57])

Meteoryty Ensisheim[5] i Chelyabinsk[58] (oraz NWA 7915[59], NWA 7733[60], SaU 001[61], NWA 869[62])

Meteoryty Erxleben[26] i Kernouve[35]

Fragment meteorytu Gnadenfrei (Piława Górna)

Drugi mniejszy fragment meteorytu Gnadenfrei (Piława Górna) (oraz Forest City[28], Vyatka[63] i Boolka[64])

Fragment meteorytu Grüneberg (Wilkanówko) i Sołtmany[3]

Fragmenty meteorytu Knyahinya (oraz NWA 469[65])

Fragmenty meteorytu Krasnojarsk[6] (oraz Imilac[33])

Fragmenty meteorytu L'Aigle[40] (oraz Chantonnay[10] i Ghubara[66])

Fragmenty meteorytu Lenarto (oraz Chinga[67], Sikhote-Alin[68] i Durango[69])

Fragmenty meteorytu Magura (oraz Toluca[51] i Odessa[70])

Fragmenty meteorytu Mocs (oraz Château-Renard[8], JaH 091[71] i Alfianello[17])

Meteoryt Orgueil[7] (oraz w fiolce fragmenty meteorytu Nogoya[45])

Okazy meteorytu Pultusk (Pułtusk)

Płytka meteorytu Seeläsgen (Przełazy) (oraz Morasko i Sulechów)

Okazy meteorytu Stannern (oraz Bilanga[72], DaG 400[73], Tissint[74], Pavlovka[46] i Juvinas[34])

Fragmenty meteorytów Steinbach[75] i Bitburg[19] (oraz Netschaëvo[44] i Zagora[76])

78 kg okaz meteorytu Morasko znaleziony w 1956 roku (patrz → Archiwum Zygmunta Pniewskiego)

Etykiety i fragment meteorytu L'Aigle[40] (fot. Tomasz Jakubowski)

Etykiety i fragment meteorytu Château-Renard[8] (fot. Tomasz Jakubowski)

Meteoryty na ekspozycji: Wilkanówko, Pułtusk, Sołtmany[3], Zakłodzie, Łowicz (fot. Szymon Kozłowski)


Tablica Chladniego

Tablica pamiątkowa poświęcona Ernstowi F.F. Chladniemu[77] ufundowana przez Polskie Towarzystwo Akustyczne i Polskie Towarzystwo Meteorytowe z okazji odbywającej się we Wrocławiu w 2008 roku V Konferencji Meteorytowej PTMet

W tablicę wmontowano fragment meteorytu żelaznego Campo del Cielo[78]


Bibliografia

  • Biała Jadwiga, (2015), O badaniach kosmicznej materii w dziewiętnastowiecznym Wrocławiu (On the cosmic matter researches in the nineteenth century Wrocław), Acta Soc. Metheor. Polon., 6, 2015, s. 7-16. Plik ASMP.
  • Buchner Otto, (1863), Die Meteoriten in Sammlungen, ihre Geschichte, mineralogische und chemische Beschaffenheit, Leipzig 1863, ss. 202.[79][80][81] Plik hPDF; plik DjVu.
  • Dąbrowska Kazimiera, (2000), Prezentujemy… Muzeum Mineralogiczne Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Przegląd Uniwersytecki, 8, 2000, 10-16. Plik eUWr.
  • Grodzicki Andrzej, Pacholska Antonina, (2000), Prezentujemy… Muzeum Mineralogiczne Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Przegląd Uniwersytecki, 8, 2000, 17-21. Plik eUWr.
  • Hintze Carl Adolf Ferdinand, (1894-1904), Handbuch der Mineralogie, Bd. 1, Abt. 1, Bd. 2, Abt. 1, 2, Leipzig.[82] Pliki DjVu.
  • Hintze Carl Adolf Ferdinand, (1912), Schlesien und die Meteoriten, Schlesien. Illustrierte Zeitschrift für die Pflege heimatlicher Kultur. Zeitschrift des Kunstgewerbevereins für Breslau u. die Provinz Schlesien, 6. Jahrgang 1912/1913, nr 1, 1 Oktober 1912, s. 9-12 (patrz → artykuł).[83] Plik dsLib; plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    .
  • Korybska-Sadło Iwona, (2017), Historia i najstarsze okazy minerałów w kolekcji Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego, Przegląd Geol., 65(3), 2017, s. 134, 150-153. Plik PDF.
  • Pilski Andrzej S., (1994), Pułtuski deszcz meteorytów, Urania, 9, 1994, s. 241-245.[84] Plik DjvU.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[85]
  • +Roemer Ferdinand, (1868), Das Mineralogische Museum der Königlichen Universität Breslau. Ein Führer für die Besucher desselben, Breslau 1868, ss. 136.
  • Römer (Roemer) Ferdinand, (1868), Literaturnotizen: Dr. Ferd. Roemer. Das mineralogische Museum der kön. Universität Breslau. Ein Führer für die Besucher desselben. Mit einem Grundriss des Museums. Breslau. 1868. Auf Kosten des Verfassers gedruckt. Geschenk des Verfassers, Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Geologischen Reichsanstalt, Jahrgang 1868, 9, s. 208-209. Plik DjVu.
  • +Stryjewski Antoni, (2011), Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego im. prof. Kazimierza Maślankiewicza na tle 200 lat akademickich zbiorów mineralogicznych we Wrocławiu (The Prof. Kazimierz Maślankiewicz Mineralogical Museum at the University of Wrocław against the Backdrop of the 200th Anniversary of the Academic Mineralogical Collections in Wrocław), Muzealnictwo, 52, NIMOZ, Warszawa 2011, s. 140-151. Plik DjVu.
  • Syniawa Mirosław, 2000, Biograficzny słownik przyrodników śląskich, część 1, Materiały Opracowania, tom 3, Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, 2000, ss. 252. Plik sLib.
  • Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897, (s. 411-412).[88][89][90] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.

Przypisy

  1. ^ zapewne chodzi o Talar Marii Teresy?; patrz → Dawne jednostki miar i wag
  2. ^ Hintze przez jakiś czas współpracował z firmą Krantza
  3. ^ a b c dar Wadi & Woreczko dla muzeum
  4. ^ A. i F. Krantz – istniejąca od 1833 firma handlująca minerałami i meteorytami; założył ją we Freibergu August Krantz, później działalność kontynuował jego bratanek Fritz (Friedrich) Krantz; do dziś wiele okazów meteorytów w różnych kolekcjach ma etykiety podpisane, np. Dr. F. Krantz, Rheinisches Mineralien-Contor Bonn; pod koniec XIX wieku kolekcja Krantza zawierała wg Wülfing (1897) meteoryty z 54 różnych lokalizacji o łącznej wadze 72 kg; firma istnieje do dziś; patrz → Krantz Rheinisches Mineralien-Contor
  5. ^ a b c d spadek meteorytu Ensisheim 7 listopada 1492 roku we Francji; chondryt zwyczajny LL6, TKW 127 kg; patrz → Schilling (1513)
  6. ^ a b c d e f meteoryt żelazno-kamienny Krasnojarsk (Красноярск, „żelazo Pallasa”, ang. Pallas iron, niem. Pallas-Eisen, ros. Палласово железо), znalezisko z 1749 roku w Rosji; pallasyt PMG-an, TKW 700 kg; patrz → Pallas (1776)
  7. ^ a b c spadek meteorytu Orgueil 14 maja 1864 roku we Francji; chondryt węglisty CI1, TKW 14 kg; patrz → Daubrée (1867)
  8. ^ a b c d spadek meteorytu Château-Renard 12 czerwca 1841 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 30 kg
  9. ^ a b meteoryt żelazny Carthage, znalezisko z 1840 roku w USA; typ IIIAB, TKW 127 kg
  10. ^ a b c spadek meteorytu Chantonnay 5 sierpnia 1812 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 31,5 kg; patrz → Tschermak (1874)
  11. ^ Carl Adolf Hintze i Ludwig Milch – Muzeum Mineralogicznym Uniwersytetu Wrocławskiego
  12. ^ Stanisław Małkowski (1889-1962) – polski geolog, profesor uniwersytetu wileńskiego; pierwszy po II wojnie dyrektor Muzeum Ziemi w Warszawie (Wikipedia)
  13. ^ boldem wyróżniono meteoryty znajdujące się w katalogu Wülfing (1897)
  14. ^ a b (t) – tak, (n) – nie, (?) – nie wiadomo, (–) – nie istnieje
  15. ^ II. Department of Mineralogy and Petrology, Wrocław University (Zakład Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, Cybulskiego 30)
  16. ^ obecnie w zbiorach muzeum znajduje się więcej meteorytów, część pochodzi z darów, np. Sołtmany
  17. ^ a b spadek meteorytu Alfianello (syn. Cremona) 16 lutego 1883 roku we Włoszech; chondryt zwyczajny L6, TKW 228 kg
  18. ^ spadek meteorytu Avilez w czerwcu 1855 roku w Meksyku; chondryt zwyczajny H, TKW 146 g
  19. ^ a b meteoryt żelazny Bitburg, znalezisko z 1805 roku w Niemczech; typ IAB complex; TKW 1,5 tony
  20. ^ spadek meteorytu Bremervörde (syn. Gnarrenburg) 13 maja 1855 roku w Niemczech; chondryt zwyczajny H/L3.7, TKW 7,25 kg
  21. ^ a b meteoryt żelazno-kamienny Brenham, znalezisko z 1882 roku w USA; pallasyt PMG-an, TKW 4,3 tony
  22. ^ spadek meteorytu Cangas de Onis 6 grudnia 1866 roku w Hiszpanii; chondryt zwyczajny H5, TKW 34 kg
  23. ^ meteoryt żelazny Cosby's Creek (syn. Cocke County, Sevier County), znalezisko z 1837 roku w USA; typ IAB-MG, TKW 960 kg
  24. ^ Pokrzywnicki (1964): 17 Excluding two fragments, all the rest contain oxides in test tubes. Weight total, including test tubes.
  25. ^ spadek meteorytu Djati-Pengilon 19 marca 1884 roku w Indonezji; chondryt zwyczajny H6, TKW 166 kg
  26. ^ a b spadek meteorytu Erxleben 15 kwietnia 1812 roku w Niemczech; chondryt zwyczajny H6, TKW 2,25 kg
  27. ^ spadek meteorytu Estherville 10 maja 1879 roku w USA; mezosyderyt MES-A3/4, TKW 320 kg
  28. ^ a b spadek meteorytu Forest City 2 maja 1890 roku w USA; chondryt zwyczajny H5, TKW 152 kg
  29. ^ meteoryt żelazny Gibeon, znalezisko z 1836 roku w Namibii; typ IVA, TKW 26 ton; patrz → Rinne (1910)
  30. ^ wg Wülfinga (1897) 108 g znajdowało się w kolekcji w Tübingen
  31. ^ a b c meteoryt żelazno-kamienny Hainholz, znalezisko z 1856 roku w Niemczech; mezosyderyt MES-A4, TKW 16,5 kg
  32. ^ meteoryt żelazny Hex River Mountains, znalezisko z 1882 roku w Afryce Południowej; typ IIAB, TKW 60 kg; patrz → Brezina (1894)
  33. ^ a b meteoryt żelazno-kamienny Imilac, znalezisko z 1822 roku z Chile; pallasyt PMG, TKW 920 kg; patrz → ING PAN w Krakowie
  34. ^ a b spadek meteorytu Juvinas (syn. Libonnez) 15 lipca 1821 roku we Francji; achondryt, eukryt monomiktyczny EUC-mmict, TKW 91 kg
  35. ^ a b spadek meteorytu Kernouve 22 maja 1869 roku we Francji; chondryt zwyczajny H6, TKW 80 kg
  36. ^ Pokrzywnicki (1964): 24 Weight includes test tubes.
  37. ^ spadek meteorytu Laborel 14 czerwca 1871 roku we Francji; chondryt zwyczajny H5, TKW 3,83 kg
  38. ^ Pokrzywnicki (1964): 25 Weight includes test tubes.
  39. ^ fragmenty tego meteorytu trafiły do Wrocławia zapewne z kolekcji F. Krantza, u którego, wg Wülfinga (1897, s. 418), znajdowało się 50% całkowitej znanej masy tego meteorytu
  40. ^ a b c d spadek meteorytu L'Aigle 26 kwietnia 1803 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 37 kg; patrz → Biot (1803) oraz mapa spadku
  41. ^ meteoryt żelazno-kamienny Mincy, znalezisko z 1857 roku w USA; mezosyderyt MES-B4, TKW 89,4 kg
  42. ^ wg Pokrzywnickiego (1964) okaz w zbiorach INSTITUTE OF GEOLOGY OF THE POLISH ACADEMY OF SCIENCES
  43. ^ wg Pilskiego (2001) depozyt Instytutu Geologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza, ul. Maków Polnych 16, Poznań (stan z roku 2001 r.)
  44. ^ a b meteoryt żelazny Netschaëvo (Нечаево, syn. Tula), znalezisko z 1846 roku w Rosji; typ IIE-an, TKW 250 kg
  45. ^ a b spadek meteorytu Nogoya (syn. Nagaya) 30 czerwca 1879 roku w Argentynie; chondryt węglisty CM2, TKW 4 kg
  46. ^ a b spadek meteorytu Pavlovka (Павловка) 2 sierpnia 1882 roku w Rosji; achondryt, howardyt HOW, TKW 2 kg
  47. ^ meteoryt żelazny Rancho de la Pila (1882) (syn. Durango), znalezisko z 1882 roku w Meksyku; typ IIIAB, TKW 46,5 kg; patrz → Brezina (1896)
  48. ^ meteoryt żelazny Red River (syn. Cross Timbers, Texas), znalezisko z 1808 roku w USA; typ IIIAB, TKW 800 kg; patrz → Clark (1852)
  49. ^ meteoryt żelazny Santa Catharina (syn. Rio San Francisco do Sul), znalezisko z 1875 roku w Brazylii; typ IAB-ung, TKW 7 ton
  50. ^ meteoryt żelazny São Julião de Moreira, znalezisko z 1883 roku w Portugalii; typ IIAB, TKW 162 kg
  51. ^ a b meteoryt żelazny Toluca (syn. Ocatitlan, Xiquipilco), znalezisko z 1776 roku w Meksyku; typ IAB-sLL, TKW 3 tony; patrz → Brezina (1896)
  52. ^ spadek meteorytu Warrenton 3 stycznia 1877 roku w USA; chondryt węglisty CO3.7, TKW 1600 g
  53. ^ spadek meteorytu Weston 14 grudnia 1807 roku w USA; chondryt zwyczajny H4, TKW 150 kg
  54. ^ Pokrzywnicki (1964): 32 According to the letter from the Department of Mineralogy and Petrology of the Wrocław University dated April 10, 1961, this specimen was not found in the collection. Nevertheless it is placed in the list of the present author, established in 1954.
  55. ^ meteoryt żelazno-kamienny Finmarken, znalezisko w 1902 roku w Norwegii; pallasyt PMG, TKW 78,3 kg
  56. ^ meteoryt żelazny Gebel Kamil, znalezisko z 2009 roku w Egipcie; typ Iron-ung, TKW 1,6 tony
  57. ^ meteoryt żelazny Miles, znalezisko z 1992 roku w Australii; typ IIE, TKW 265 kg
  58. ^ spadek meteorytu Chelyabinsk (Челябинск) 15 lutego 2013 roku w Rosji; chondryt zwyczajny LL5, TKW 1 tona
  59. ^ meteoryt kamienny Northwest Africa 7915, znalezisko z 2010 roku w Maroku; chondryt zwyczajny LL5, TKW 415 g
  60. ^ meteoryt kamienny Northwest Africa 7733, znalezisko z 2012 roku w Maroku; chondryt zwyczajny LL5-6, TKW 1835 g
  61. ^ meteoryt kamienny Sayh al Uhaymir 001, znalezisko z 2000 roku w Omanie; chondryt zwyczajny L5, TKW 450 kg
  62. ^ meteoryt kamienny Northwest Africa 869, znalezisko z 2000/2001 roku z Afryki Północnej; chondryt zwyczajny L3-6, TKW 2 tony
  63. ^ meteoryt kamienny Vyatka (Вятка, syn. Kaigorod), znalezisko z 1991/92 roku w Rosji; chondryt zwyczajny H4, TKW 45 kg
  64. ^ meteoryt kamienny Boolka, znalezisko z 1968 roku w Australii; chondryt zwyczajny H5, TKW 12 kg
  65. ^ meteoryt kamienny Northwest Africa 469, znalezisko z 1999 roku z Afryki Północnej; chondryt zwyczajny L3, TKW ~7 kg
  66. ^ meteoryt kamienny Ghubara, znalezisko z 1954 roku w Omanie; chondryt zwyczajny L5, TKW 1,75 tony
  67. ^ meteoryt żelazny Chinga (Чинге), znalezisko z 1913 roku w Rosji; typ Iron-ung, TKW 209,4 kg
  68. ^ spadek meteorytu Sikhote-Alin (Сихотэ-Алинский) 12 lutego 1947 roku w Rosji; żelazny typ IIAB, TKW 23 tony
  69. ^ meteoryt żelazny Durango, znalezisko z 1804 roku w Meksyku; typ IIIAB, TKW 164 kg
  70. ^ meteoryt żelazny Odessa (iron), znalezisko z 1922 roku w USA; typ IAB-MG, TKW 1,6 tony
  71. ^ meteoryt kamienny Jiddat al Harasis 091, znalezisko z 2002 roku w Omanie; chondryt zwyczajny L5, TKW 123,4 kg
  72. ^ spadek meteorytu Bilanga 27 października 1999 roku w Burkina Faso; achondryt, diogenit DIO, TKW 25 kg
  73. ^ meteoryt kamienny Dar al Gani 400, znalezisko z 1998 roku w Libii; achondryt, meteoryt księżycowy LUN (pol. lunaryt), TKW 1425 g
  74. ^ spadek meteorytu Tissint 18 lipca 2011 roku w Maroku; achondryt, typ shergottyt SHE, TKW >7 kg
  75. ^ jeden z okazów meteorytu Steinbach został znaleziony w okolicach miejscowości Potůčky (niem. Breitenbach) na granicy Czech i Niemiec (Šreinová et al. 2012)
  76. ^ meteoryt żelazny Zagora, znalezisko z 1987 roku w Maroku; typ IAB-ung, TKW 50 kg
  77. ^ Ernst Chladni – twórcy meteorytyki i podstaw akustyki; urodzony w 1756 roku w Wittenberdze, zmarł podczas pobytu we Wrocławiu w 1827 roku; zastanawia pisownia na tablicy nazw obu miast, ni to po łacinie, ni to po niemiecku?!
  78. ^ meteoryt żelazny Campo del Cielo (syn. Tucuman), znalezisko z 1576 roku w Argentynie; typ IAB-MG, TKW 50 ton
  79. ^ bardzo szczegółowy katalog: kolekcje, historia, analizy chemiczne i mineralogiczne meteorytów; wyprzedzający o wiele lat słynny XIX-wieczny katalog kolekcji meteorytów Wülfinga (1897); zobacz również → Światowe kolekcje meteorytów
  80. ^ według Buchnera największymi muzealnymi kolekcjami meteorytów były wówczas zbiory w: Wiedniu, Londynie i Berlinie, zawierające odpowiednio: 194, 190 i 153 meteorytów; natomiast posiadaczami największych prywatnych kolekcji byli: R.P. Greg (Manczester, Wlk. Brytania), v. Reichenbach (Wiedeń, Austria) i Ch.U. Shepard (New Haven, USA), na które składało się odpowiednio: 191, 176 i 151 meteorytów
  81. ^ w katalogu są wymienione dwie „polskie” kolekcje: „Krakau, Universität (durch Herrn Professor Ritter v. Zepharovich)” zawierającą dwa meteoryty: Magura (162 g) i Elbogen (100 g) oraz kolekcję „Breslau, schles. Gesellsch.” w skład której wchodziły m.in. meteoryty: Grüneberg (160 g), Magura (172 g), Seeläsgen (1,812 kg); więcej o kolekcji wrocławskiej wg Buchnera przed 1863 rokiem, patrz → Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego
  82. ^ w tej monumentalnej monografii o meteorytach w rozdziale Gruppe des Eisens, Bd. 1, Abt. 1, s. 149-197
  83. ^ w artykule m.in. o meteorytach: Gnadenfrei (Piława Górna), Grüneberg (Wilkanówko) i Pułtusk oraz fotografia grobu Ernsta Chladniego; teksty
  84. ^ artykuł zilustrowany fotografiami okazów meteorytu Pułtusk ze zbiorów polskich; według autora najświeższe okazy znajdują się w Krakowie i Wrocławiu, te w Warszawie były zebrane wiele lat po spadku i nie są już tak świeże!
  85. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  86. ^ pierwsze i jak na razie jedyne, tak kompleksowe opracowanie na temat polskich meteorytów; warto jednak zaznaczyć, że Jerzy Pokrzywnicki niewątpliwie obficie korzystał z wcześniejszego bibliograficznego opracowania autorstwa Zofii Gąsiorowskiej (1966, maszynopis jej pracy powstał przed 1964 rokiem), ale nigdzie w jego publikacjach nie pojawia się jej nazwisko!? (Kosiński 2014)
  87. ^ patrz → Pokrzywnicki (1964)/Kolekcje
  88. ^ katalog Wülfinga jest najbardziej kompletnym katalogiem zbiorów światowych z końca XIX wieku (patrz również → Wülfing (1894)); autor podaje również jaka część wybranych meteorytów (ich main mass) znajduje się w danej kolekcji; z wymienionych u niego kolekcji (s. 408-429) tylko jedna kolekcja – Breslau (Mineralogisches Museum der K. Universität) – znajduje się dziś w Polsce; wymienia on jeszcze wiele kolekcji prywatnych, np. kolekcję Juliana Siemaszko, von Bredow, F. Krantz, H. A. Ward.
    Jest u Wülfinga jeszcze kolekcja – Danzig (Westpreussisches Provinzial-Museum; mitgeteilt durch Herrn Direktor Professor Dr. H. Conwentz) – znajdowały się w niej 3 meteoryty: Pultusk 99 g, Krasnojarsk 287 g oraz 63 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)
  89. ^ meteoryty polskie w kolekcjach wg Wülfinga (1897)
  90. ^ jeszcze wcześniejszy katalog kolekcji meteorytów wydał w 1863 roku Buchner (1863); patrz również → Światowe kolekcje meteorytów

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Muzeum_Mineralogiczne_Uniwersytetu_Wroc%C5%82awskiego_im._Kazimierza_Ma%C5%9Blankiewicza”
Osobiste