PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Bibliografia/Siemaszko Julian Iwanowicz

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Różnice między wersjami)
(→Polskie akcenty w katalogu Siemaszko)
(→Polskie akcenty w katalogu Siemaszko)
Linia 69: Linia 69:
=== Polskie akcenty w katalogu Siemaszko ===
=== Polskie akcenty w katalogu Siemaszko ===
-
We wstępie do swojego katalogu zamieszcza Siemaszko (1891, s. 5-7) spis „specjalistów od meteorytyki” i profesorów zajmujących się zbiorami minerałów (meteorytów?) na różnych uczelniach. Wśród nich znajduje się kilka osób z Polski:
+
We wstępie do swojego katalogu zamieszcza Siemaszko (1891, s. 5-7) spis „specjalistów od meteorytyki” i profesorów zajmujących się zbiorami minerałów (meteorytów?) na różnych uczelniach. Wśród nich znajduje się kilka osób z Polski:
* Alth, Prof. (Krakow) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#A|Alth Alojzy]]<nowiki>]</nowiki>
* Alth, Prof. (Krakow) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#A|Alth Alojzy]]<nowiki>]</nowiki>
* Baraniecki, Prof. (Krakow) – [?]
* Baraniecki, Prof. (Krakow) – [?]
* Голковскііі, Г. (Варшава) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#G|Gołkowski]]<nowiki>]</nowiki>
* Голковскііі, Г. (Варшава) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#G|Gołkowski]]<nowiki>]</nowiki>
* Яшевскііі, М. П. (Варшава) – [?]
* Яшевскііі, М. П. (Варшава) – [?]
-
* Körber, Prof. (Breslau) – [?]
+
* Körber, Prof. (Breslau) – <nowiki>[</nowiki>prawdopodobnie [[Indeks nazwisk#G|Körber Felix]]<nowiki>]</nowiki>
* Ossowsky (Krakow) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#O|Ossowski Gotfryd]]<nowiki>]</nowiki>
* Ossowsky (Krakow) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#O|Ossowski Gotfryd]]<nowiki>]</nowiki>
* Roemer, Prof. (Breslau) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#R|Römer Ferdinand]]<nowiki>]</nowiki>
* Roemer, Prof. (Breslau) – <nowiki>[</nowiki>[[Indeks nazwisk#R|Römer Ferdinand]]<nowiki>]</nowiki>

Wersja z 12:12, 5 paź 2017

1i

Największa prywatna kolekcja meteorytów w XIX-wiecznej Europie

Strona tytułowa katalogu Siemaszki (1891)

Julian Iwanowicz Siemaszko (Юлиан Иванович Симашко; Julian Ivanovich Simashko, Julien de Siemaschko) (1821–1893) – właściciel największej w Europie w XIX wieku prywatnej kolekcji meteorytów (Coll. de Météorites de Jul. de Siemaszko). Autor katalogów popularyzujących wiedzę o meteorytach. Jest uważany za Rosjanina ponieważ mieszkał w St. Petersburgu, gdzie był wysokim rangą urzędnikiem w ministerstwie oświaty, a większość swoich publikacji z zoologii i entomologii pisał po rosyjsku (jednak na etykietkach dołączonych do okazów ze swojej kolekcji, nazwisko Siemaszko pisał po polsku!).

Spis treści


To właśnie Julianowi Siemaszko przypisuje się wprowadzenie terminu „meteorytyka” (ang. meteoritics, ros. метеоритика) (Pilski 1993).

Według zestawienia Wülfinga (1897) kolekcja Siemaszki zawierała meteoryty z 347 różnych lokalizacji o sumarycznej masie 57 kg!

W sierpniu 1903 roku kolekcję Juliana Siemaszko nabył amerykański kolekcjoner Henry A. Ward z Chicago do zbiorów Ward-Coonley Collection of Meteorites. Kolekcja Siemaszko wyceniana na 30000 rubli, liczyła wówczas 402 różne meteoryty (American Journal of Science, 1903; Ward 1904).

«

(…) Finally, I was last year enabled to purchase in St. Petersburg the entire collection of the late Excellenz Julien de Siemaschko. This collection of 402 falls was famous through the Continent of Europe for its comprehensiveness—particularly in the rare Russian and Siberian meteorites. The collection, which at the time of its owner's death (1896) was held at the price of 30,000 rubles, was last August purchased by me and added to my collection. In these ways, with conditions and antecedents particularly favorable, has the collection noted in this catalogue—The Ward-Coonley Collection—been made.

źródło: Ward (1904, s. IV)

»


Ciekawostka: Strona autorska katalogu Siemaszki (1891) z ofertą kupna meteorytów (pisownia oryginalna)[1]:

«

Каждый метеоритъ, имя котораго не приведено въ настоящемъ каталог'ѣ, будетъ весьма охотно пріобрѣтенъ мною путемъ мѣны или покупкою.

Точно также пріобрѣтаются и названные въ этомъ каталог'ѣ метеориты, если каменные (аэролиты) имѣютъ болѣе 2—3 золотниковъ[2], а желѣзные болѣе 8—10 золотниковъ.

Постоянный мой адресъ:
С.-Петербургъ.

Юліану Ивановичу Симашко.

Вас. остр., 13-я лниія, д. № 2.


Je serais fort désireux d'obtenir, soit par achat, soit per échange, toutes les météorites, de provenance authentique, qui ne sont pas représentées au présent Catalogue.

J'accepterais également, aux mêmes conditions, parmi ceux que je possède déjà, les échantillons en pierre à partir de 10 grammes et ceux en fer à partir de 25 grammes.

Mon adresse permanente est la suivante:
Saint-Pétersbourg, Russie.

Excellence Julien de Siemaschko.

Was. Ostr., 13 Ligne, 2.

»



Meteoryty polskie w kolekcji Siemaszko

Meteoryty polskie w kolekcji Juliana Siemaszko (Pokrzywnicki 1964; Siemaszko 1891):

Meteoryt waga fragmentów (w gramach) uwagi
Bialystok (Białystok) 3 u Siemaszko pod nazwą Jaski (w Field Museum w Chicago znajduje się fragment 4,5 g)
Gnadenfrei (Piława Górna) 18 fragment znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago; fragment ze skorupą (wg katalogu kolekcji w Chicago; ME 1549)
Grüneberg (Wilkanówko) 12 u Siemaszko pod nazwą Grünberg; fragment znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago; wypolerowana dwustronnie płytka ze skorupą (wg katalogu kolekcji w Chicago; ME 1479)
Pultusk (Pułtusk) 7850, 570, 110 (25 okazów) największy okaz znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago; obecnie okaz waży 7893,59 g (wg katalogu kolekcji w Chicago; ME 1581)
Ratyn (Ratyń) – u Siemaszko zamieszczony w spisie pseudometeorytów
Schwetz (Świecie) 23 fragment znajduje się obecnie w Field Museum w Chicago (brak takiego fragmentu w katalogu kolekcji w Chicago!)
Seeläsgen (Przełazy) 302 (brak takiego fragmentu w katalogu kolekcji w Chicago!)

Oraz wiele meteorytów, które Jerzy Pokrzywnicki uważał za „polskie”, a które znalazły się w przygotowywanej przez niego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012) – Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj.

Polskie akcenty w katalogu Siemaszko

We wstępie do swojego katalogu zamieszcza Siemaszko (1891, s. 5-7) spis „specjalistów od meteorytyki” i profesorów zajmujących się zbiorami minerałów (meteorytów?) na różnych uczelniach. Wśród nich znajduje się kilka osób z Polski:

Część osób rzeczywiście była związana z meteorytami, ale o kilku z nich wiemy niewiele! Jaka była ich rola? (…) (patrz → Indeks nazwisk).

Daty spadków w katalogu Siemaszko

W swoim katalogu Siemaszko posługuje się kalendarzem gregoriańskim (nowy styl). Daty w jego zestawieniu podawane są według współczesnego kalendarza, tak dla meteorytów zagranicznych, jak i dla meteorytów spadłych na terenie Rosji, np. (daty poprawne):

i dalej również poprawnie (tzn. wg nowego stylu) dla meteorytów: Dolgovoli, Knyahinya, Pultusk (Pułtusk), Mocs, Nerft, Wessely,… (patrz → Kalendarium).

Ale część dat w katalogu jest podana błędnie. Według współczesnych ustaleń nie są one datami ani w starym, ani w nowym stylu:

  • Bjelaja Zerkov – 16 stycznia 1796 (podawane są różne daty),
  • Braunau – podaje 24 lipca 1847 (prawidłowa data to 14 lipca),
  • Lixna – podaje błędną datę 24 lipca 1820 (prawidłowa data to 12 lipca),
  • dla spadku Zaborzika też błędnie – 11 kwietnia 1818 (prawidłowa data to 10 kwietnia).


Meteoryty z kolekcji Siemaszko w zbiorach polskich

Po śmierci Siemaszko, jego zbiór kupił amerykański kolekcjoner Henry A. Ward z Chicago. Wcześniej część meteorytów z jego kolekcji trafiła do innych kolekcji m.in. do zbiorów polskich.

Meteoryt
(waga w gramach (Pilski 2001)) 		kolekcja polska waga w katalogu Siemaszko (1891)
[g]
Château-Renard[3]
(30,8 (fc+f)) 		Muzeum Mineralogiczne Uniwersytetu Wrocławskiego 194
Pavlodar (Pallasite)[4]
(17,5 (s)) 		Muzeum Wydziału Geologii UW 2198
Estherville[5], Mighei[6]
(odpowiednio: 25,44 (cs); 39,87 (fc)) (patrz → strona muzeum) 		Muzeum Geologiczne PAN w Krakowie odpowiednio: 37+25+10; 4065+46

Pilski (1993) podaje, że również fragmenty meteorytu Augustinovka[7] (f 116,67 g, f 6,32 g) w kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie pochodzą od Siemaszko. Według informacji otrzymanych z muzeum w Krakowie[8], nie posiada ono żadnej dokumentacji potwierdzającej to źródło, a pierwsza wzmianka o tych fragmentach pojawia się dopiero w spisach muzeum od 1964 roku, m.in. z adnotacją „ozn. Pokrzywnicki, 1964”. Natomiast w katalogu Pokrzywnickiego (1964) brak informacji o tym meteorycie. Co ważne, nie ma również tego meteorytu w katalogu Siemaszko (1891)!


Galerie

Etykiety z kolekcji Juliana Siemaszko dołączone do okazów meteorytów z kolekcji polskich

Etykiety dołączone do okazu meteorytu Estherville[5] z kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie

Etykiety dołączone do okazu meteorytu Mighei[6] z kolekcji Muzeum Geologicznego PAN w Krakowie

Etykieta dołączona do okazu meteorytu Château-Renard[3] z kolekcji Muzeum Mineralogicznego Uniwersytetu Wrocławskiego


Bibliografia: Siemaszko Julian Iwanowicz

  • Симашко Юлиан Иванович, (1883), Аэролит упавший 21. июля в селе Павловке, Балашовского уезда, Саратовской губ. (Aerolite which fell on July 21, in the Pavlovka village, Saratov province), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 18, ser. 2, 1883, s. 281.[9]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1887), Метеориты, выпавшие и найденные в Россий за последние 13 лет (Meteorites that fell and have been found in Russia for the past 13 years), Пермские Губернские Ведомости, nr 94, 1887.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1888), Об Оханском метеорите (On the Okhansk meteorite), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 24, ser. 2, 1888, s. 443-445.[10]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1889), Падение камней с неба в Оханском уезде Пермской губернии 18/30 августа 1887 (Fall of stones from the sky in the Okhansk district, Perm province, on August 18 (30), 1887), Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни, nr 3 (s. 81-86), nr 7 (s. 190-195), nr 12 (s. 314-317), 1889.[10][11] Pliki DjVu.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1889), Камни падающие с неба (Stones that fall from the sky), Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни, nr 26, 1889, s. 668. Plik DjVu.
  • Siemaszko Julian Iwanowicz (Siemaschko Julian v.), (1890), Einige Beobachtungen an dem Meteorsteine von Ochansk, Tschermaks Mineralogische und Petrographische Mitteilungen, 11, 1890, s. 87-90.[10] Plik Internet Archive.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), Метеорит Мигеи 6/18 июня 1889 г. История падения и предварительные исследования. Отдельная брошюра (The Mighei meteorite of June 6/18, 1889. Story of the fall and preliminary studies), St. Petersburg 1890.[6]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), Метеорит 6-го июня 1889 г., упавший в селе Мигеи, блиц Ольвиопола, Елизаветского уезда, Херсонской губ (Meteorite which fell in the village of Mighei, near Olviopola, Elizavetskii district, Kherson province, on June 6, 1889), Нива: иллюстрированный журнал литературы, политики и современной жизни, nr 21, 1890, s. 550-552, 556.[6][12] Plik DjVu.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), О падении метеорита близъ с. Мигеи (On the fall of a meteorite near village Mighei), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 26, part 44, 1890, s. 428-429.[6]
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), О падении аэролита в Землянском уезде, Воронежской губернии, в селе Нижняя Ведуга, авг. 1890 (About the fall of an aerolite in the village Nizhniaya Veduga, Zemlanskii district, Voronezh province, in August 1890), Записки Всесоюзного минералогического общества, vol. 27, part 92, 1890, s. 468-471.
  • Симашко Юлиан Иванович, (1890), Об Оханском метеорите (On the Okhansk meteorite), Вестник естествознания, vol. 1, Ст. Петербург 1890, s. 244.[10]
  • Siemaszko Julian Iwanowicz (Симашко Юлиан Иванович), (1891), Каталогъ коллекции метеоритов'ь (Catalogue de la Collection de Météorites de Julion de Siemaschko (Saint Petersbourg, Russie), S.Petersburg 1891 (С. ПЕТЕРБУРГЪ (по июль 1891 г.)), ss. 64.[13][14][15] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , (str. tytułowa).

Bibliografia

  • American Journal of Science, (1903), Purchase of the Siemaschko Collection of Meteorites, vol. 16, ser. 4, 1903, s. 335.[18] Plik DjVu.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[19] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[20] Plik ASMP.
  • Pilski Andrzej S., (1993), Meteoryty w polskich kolekcjach – grudzień 1993, Meteoryt, 4, 1993, s. 20-24. Plik PDF.
  • Pilski Andrzej S., (2001), Meteoryty w zbiorach polskich, Olsztyn 2001.[21]
  • Ward Henry Augustus[22], A.M., LL.D., (1904), Catalogue of the Ward-Coonley Collection of Meteorites, Chicago 1904, ss. 124, (s. IV) (plansze).[23] Plik iDjVu; plik DjVu.
  • Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897, (s. 425).[24][25][26] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.

Przypisy

  1. ^ tekst odczytany OCR może zawierać błędy
  2. ^ Золотник (pol. zołotnik) – dawna rosyjska jednostka masy równa 1/96 funta, czyli ok. 4,2658 grama
  3. ^ a b spadek meteorytu Château-Renard 12 czerwca 1841 roku we Francji; chondryt zwyczajny L6, TKW 30 kg
  4. ^ meteoryt kamienno-żelazny Pavlodar (Pallasite), znalezisko z 1885 roku w Kazachstanie; pallasyt PMG-an, TKW 4,5 kg
  5. ^ a b spadek meteorytu Estherville 10 maja 1879 roku w USA; mezosyderyt MES-A3/4, TKW 320 kg
  6. ^ a b c d e spadek meteorytu Mighei 18 czerwca 1889 roku na Ukrainie; chondryt węglisty CM2, TKW 8 kg
  7. ^ meteoryt żelazny Augustinovka, znalezisko z 1890 roku na Ukrainie; typ IIIAB, TKW 400 kg
  8. ^ inf. prywatna od Barbary Kietlińskiej-Michalik (Starszy Kustosz, Instytut Nauk Geologicznych PAN, Muzeum Geologiczne)
  9. ^ spadek meteorytu Pavlovka 2 sierpnia 1882 roku w Rosji; achondryt, howardyt HOW, TKW 2 kg
  10. ^ a b c d spadek meteorytu Ochansk 30 sierpnia 1887 roku w Rosji; chondryt zwyczajny H4, TKW 500 kg
  11. ^ plansze z ilustracjami bolidu i mapą rejonu spadku meteorytu Ochansk
  12. ^ plansza z ilustracjami bolidu, okazów i budowy meteorytu Mighei
  13. ^ kopię katalogu dla portalu Wiki.Meteoritica.pl udostępniła dr Jadwiga Biała
  14. ^ katalog kolekcji Siemaszki miał kilka wcześniejszych wydań: 1881 (ss. 3), 1882 i 1885 (ss. 7), 1886 (ss. 16, po francusku; Siemachko Julien, Catalogue de la Collection de Météorites de Julien de Siemachko (Saint-Petersbourg, Russie), Paris Janvier 1886 (oraz suppl. wydany po 1889 r.), str. tytułowa); katalog z 1891 roku jest najobszerniejszy (ss. 64)
  15. ^ kolekcję Siemaszki kupił amerykański kolekcjoner H.A. Ward do zbiorów Ward-Coonley Collection, trafiła ona później do Field Museum w Chicago
  16. ^ wątpliwy spadek (Doubtful meteorite) Dorpat z 1704 roku w okolicach Tartu w Estonii
  17. ^ spadek meteorytu Borodino 5 września 1812 roku w Rosji; chondryt zwyczajny H5, TKW 500 g
  18. ^ zakup kolekcji Juliana Siemaszko przez amerykańskiego kolekcjonera H.A. Warda do zbiorów Ward-Coonley Collection
  19. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  20. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  21. ^ bardziej aktualna internetowa wersja katalogu znajduje się na stronach Polskiego Towarzystwa Meteorytowego – katalog PTMet; tam objaśnienie stosowanych skrótów (cs – complete specimen, hs – half specimen, ep – end piece, fc – fragment with crust, f – fragment, sc – slice with crust, s – slice, …); więcej → woreczko.pl – Oznaczenia okazów – skróty
  22. ^ Ward Henry Augustus (1834-1906) – amerykański przyrodnik i geolog. Założyciel przedsiębiorstwa Ward's Natural Science zajmującego się pozyskiwaniem i handlem okazami przyrodniczymi (minerały, meteoryty, skamieniałości, okazy flory i fauny)
  23. ^ kolekcja zawierała meteoryty z 603 różnych lokalizacji; katalog miał wiele wcześniejszych wydań, np.: katalog z 1900 wymienia 424 różne meteoryty, natomiast z 1901 – 511 różnych meteorytów; wg katalogu Wülfinga z 1897 kolekcja liczyła wówczas 179 różnych meteorytów; ilustrowany katalog z 1892 roku; więcej patrz → Ward's Natural Science
  24. ^ katalog Wülfinga jest najbardziej kompletnym katalogiem zbiorów światowych z końca XIX wieku (patrz również → Wülfing (1894)); autor podaje również jaka część wybranych meteorytów (ich main mass) znajduje się w danej kolekcji; z wymienionych u niego kolekcji (s. 408-429) tylko jedna kolekcja – Breslau (Mineralogisches Museum der K. Universität) – znajduje się dziś w Polsce; wymienia on jeszcze wiele kolekcji prywatnych, np. kolekcję Juliana Siemaszko, von Bredow, F. Krantz, H. A. Ward.
    Jest u Wülfinga jeszcze kolekcja – Danzig (Westpreussisches Provinzial-Museum; mitgeteilt durch Herrn Direktor Professor Dr. H. Conwentz) – znajdowały się w niej 3 meteoryty: Pultusk 99 g, Krasnojarsk 287 g oraz 63 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)
  25. ^ meteoryty polskie w kolekcjach wg Wülfinga (1897)
  26. ^ jeszcze wcześniejszy katalog kolekcji meteorytów wydał w 1863 roku Buchner (1863); patrz również → Światowe kolekcje meteorytów

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Bibliografia/Siemaszko_Julian_Iwanowicz”
Osobiste