PayPal-donate (Wiki).png
O ile nie zaznaczono inaczej, prawa autorskie zamieszczonych materiałów należą do Jana Woreczko & Wadi.

(Unless otherwise stated, the copyright of the materials included belong to Jan Woreczko & Wadi.)

Oczeretna

Z Wiki.Meteoritica.pl

(Przekierowano z Очеретна)
2i
Oczeretna →
Znalezisko
Lokalizacja Ukraina
Położenie[1] 49°19'N, 31°31'E
Data 1871 r.
Uwagi jest to prawdopodobnie okaz meteorytu Pułtusk
Charakterystyka
Typ chondryt zwyczajny H4
Masa ~130 g
Liczba okazów jeden okaz
Meteoritical Bulletin Database
Synonimy →
w NHM Cat: Kiev, Lipovitz, Ocheretna, Otcheretna, Otscheretnaja; po rosyjsku: Очеретна

Znalezisko z 1871 roku w Ukrainie (chondryt zwyczajny H4, TKW ~130 g).

Informacje o meteorycie według Prior (1953) i Koblitz MetBase:

«

Oczeretna, Lipovets, Kiev, Ukraine.
Found 1871.
Synonyms: Kiev, Lipovitz.
Stone. Veined grey chondrite.[2]
A stone of about 4½ oz. (130 grams) was obtained by the Nat. Hist. Mus. London. from Count Ylinski in 1875: a label (signed H.Lazzerini) with it stated that it was found at Oczeretna in the spring of 1871. The stone is similar to stones of the Pultusk fall and is possibly identical.
Specimen: [48368], the nearly complete stone, 109 grams.

»


[W 1875 roku Muzeum Historii Naturalnej w Londynie otrzymało od hrabiego Ilińskiego kamień o wadze około 4½ uncji (130 g)[3]. Posiadał on etykietę (podpisaną H.Lazzerini)[4] i według znalazcy został znaleziony w Oczeretna wiosną 1871 roku. Kamień jest podobny do okazów ze spadku meteorytu Pułtusk i prawdopodobnie nim jest(?!)
Okaz: [nr inw. 48368], prawie kompletny kamień, 109 g]


Mały fragment tego meteorytu (3 g) miał w swojej kolekcji Julian Siemaszko (1891) (opis fragmentu w kolekcji; pisownia oryginalna)[5]:

«

314 | 1871 | Trouvé | Oczeretna, Lipowetz, Kiew. Russie.
(…)

Въ 1875 г. администрація Brit. Mus. пріобрѣла отъ Гр. Илинскаго кусокъ метеорита около 180 gr. названіемъ Очеретны. Этикетикъ подписанъ именемъ H. Lazzerini.

По справкѣ у г. Левицкаго, Липовецкаго уѣзда, оказалось что Село Очеретна находится на дорогѣ Скниры иъ Липоиецъ и принадлежитъ Гр. Тышкевичу, какъ указано и на Лондонскомъ этикетикѣ, но о падкніи нѣтъ никакихъ свѣдѣній или преданіи у мѣстныхъ жителей.

»


Siemaszko pisze, że fragment przekazany przez hrabiego Ilińskiego (Гр. Илинскаго)[6] do muzeum w Londynie miał 180 g.

Został on znaleziony w okolicy wsi Oczeretna na terenach należących do hrabiego Tyszkiewicza (Гр. Тышкевич).[7] W leżących kilka kilometrów na północ Spiczyńcach (ukr. Спичинці) znajdował się pałac wybudowany przez Henryka Tyszkiewicza. Ciekawostka: również ze Spiczyńc pochodzi doniesienie Józefa Tyszkiewicza o obserwacji 19 lutego 1898 roku bardzo jasnego bolidu (Tyszkiewicz 1898, Wszechświat).

Kolekcje

Fragmenty meteorytu Oczeretna w kolekcjach:

Zbiór waga fragmentów
(Koblitz MetBase) 		uwagi
London, Nat. Hist. Mus. 85 g main mass (nr inwentarzowy BM.48368); w zbiorach jest jeszcze płytka cienka z tego meteorytu (Almeida 2017)
Moscow, Acad. Sci. 15,1 g wg Явнель (1986) fragment 15,1 g (nr inw. № 2162); w 1956 roku muzeum w Moskwie otrzymało na drodze wymiany z NHM w Londynie fragment 16,7 g (Almeida 2017)
Vienna, Naturhist. Mus. 4 g
Chicago, Field Mus. Nat. Hist. 3,02 g fragment ze skorupą i spiłowaną powierzchnią (wg katalogu kolekcji); jest to fragment z kolekcji Juliana Siemaszko

Brak w zbiorach polskich.

Meteoryt ten znalazł się w przygotowywanej przez Jerzego Pokrzywnickiego monografii polskich meteorytów o roboczym tytule Kosmolityka (Kosiński 2012).

Okaz BM.48368

Nasza koleżanka dr Agata Krzesińska pracuje obecnie w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie. Poprosiliśmy ją o pomoc w zdobyciu dodatkowych informacji na temat tego meteorytu. Muzeum w Londynie to szacowna instytucja i trochę trwało nim dostaliśmy szczegółowe informacje oraz opis okazu meteorytu Oczeretna (nr inw. BM.48368).

W zasadzie potwierdziły się wcześniejsze informacje. Ale okazało się przy okazji, że w zbiorach w Londynie znajduje się płytka cienka (ang. thin section) tego meteorytu. Agata Krzesińska obroniła pracę doktorską (Krzesińska 2014) poświęconą meteorytowi Pułtusk[8], więc jest najwłaściwsza osobą mogącą ocenić stopień podobieństwa meteorytu Oczeretna i Pułtusk! Będziemy zabiegać o takie badania!

Fragment listu od Asystenta Kuratora Kolekcji NHM Natashy Almeidy, jaki otrzymaliśmy w odpowiedzi na zapytanie o szczegółowe informacje (Almeida 2017):

«

(…) We acquired 109 grams of Oczeretna (documented as ‘found in 1871 in Lipovitz, Kiev, Russia’), by purchase through Count Ylinski in 1875. I do not know if he was the only previous owner of the piece.

In 1956, we exchanged a 16.7 gram piece with the Academy of Sciences in Moscow. Since then, a section has been made (P175 – should be in the thin section collection if you want to check it out). The only work documented was carried out by R. Macke[9] – porosity, bulk density, magnetic susceptibility - which will be published in his PhD thesis and probably subsequent papers.

»


Fizyczne własności meteorytu Oczeretna

Poza sklasyfikowaniem meteorytu Oczeretna jako chondrytu zwyczajnego typu H4, jeszcze tylko Macke (2010) badał własności fizyczne tego okazu. W swej publikacji wyznaczył on gęstość, porowatość i podatność magnetyczną (ang. density, porosity and magnetic susceptibility)[10] wielu meteorytów. Badał m.in. próbkę meteorytu Oczeretna i wiele próbek meteorytu Pułtusk.

Wartości gęstości, porowatości i podatności magnetycznej meteorytu Oczeretna (z kolekcji w Londynie) oraz kilku wybranych próbek meteorytu Pułtusk z pracy Macke (2010, s. 258-259, 261):

Meteorite Type Collection Catalog Mass
(g) 		Bulk Density
(g cm–3) 		Grain Density
(g cm–3) 		Porosity Model Porosity Magnetic Susceptibility
(log χ) 		Weathering Modulus
Oczeretna H4 LNHM BM48368 85.06 3.41±0.03 3.70±0.01 7.8%±0.9% 8.1% 5.21±0.10 0.43
Pultusk H5 S3 NMNH 463 A 43.503 3.49±0.05 3.70±0.01 5.9%±1.3% 5.27±0.09
Pultusk H5 S3 Vatican 759 101.83 3.41±0.03 3.80±0.04 10.1%±1.3% 5.39±0.09
Pultusk H5 S3 Average 3.44 3.72 7.5% 5.27

Zmierzone własności fizyczne meteorytu Oczeretna są bardzo zbliżone do wartości średnich dla meteorytu Pułtusk (więcej wyników w Macke 2010).


Lokalizacja

Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
© Jan Woreczko & Wadi

(L) Lipowiec, (O) Oczeretna, (S) Spiczyńce

współrzędne wg portalu meteorite.narodu.ru

* W 2018 roku Google zmieniło zasady działania apletu, mapa może wyświetlać się niepoprawnie (pomaga Ctrl+F5); więcej → Szablon:GEMap-MyWiki

Miasto Lipowiec (ukr. Липовець) i wieś Oczeretnia (ukr. Очеретня).

Współrzędne według Meteoritical Bulletin: 49°19'N, 31°31'E oraz prawdopodobnie bliższe prawdy wg portalu meteorite.narodu.ru: 49°24'N, 29°06'E.


Galerie

Dzięki uprzejmości Asystenta Kuratora Kolekcji NHM w Londynie Natashy Aleidy i pomocy Agaty Krzesińskiej wiemy, jak wygląda masa główna meteorytu Oczeretna.

Okaz meteorytu (85,06 g[9]) to fragment w >60% pokryty czarną, bardzo świeżą skorupą obtopieniową. Jedna płaska powierzchnia cięcia odsłania świeże wnętrze z wyraźnie widocznymi chondrami i żyłkami szokowymi. Nie można wykluczyć, że może to nie być okaz meteorytu Pułtusk?! Zobaczymy…?

Redakcja będzie zabiegać o zgodę NHM w Londynie na udostępnienie zdjęć meteorytu Oczeretna na portalu Wiki.Meteoritica.pl.


Bibliografia

  • Almeida Natasha, (2017), informacja prywatna.
  • Koblitz Jörn, MetBase. Meteorite Data Retrieval Software, Version 7.3 (CD-ROM), Ritterhude, Germany 1994-2012. MetBase.
  • Kosiński Janusz W., (2012), Program działań na rzecz polskiej meteorytyki i „Kosmolityka” Jerzego Pokrzywnickiego[11] (The programme of workings on the thing of the Polish meteoritics and monograph „Kosmolityka” by Jerzy Pokrzywnicki), Acta Soc. Metheor. Polon., 3, 2012, s. 39-47.[12] Plik ASMP.
  • Krzesińska Agata, (2014), Deformacja i metamorfizm meteorytu pułtuskiego, praca doktorska, Instytut Nauk Geologicznych PAN, 2014.
  • +Macke Robert J., (2010), Survey of meteorite physical properties: density, porosity and magnetic susceptibility, praca doktorska (dissertation), University of Central Florida, 2010, ss. 332 (s. 261).[10] Plik PDF.
  • Prior George T., Hey Max H., (1953), Catalogue of Meteorites. With special reference to those represented in the collection of the British Museum (Natural History), Printed British Museum, 1953, (s. 130), (zbiory własne W&W) (wydanie z 1923 roku – plik iDjVu).
  • Siemaszko Julian Iwanowicz (Симашко Юлиан Иванович), (1891), Каталогъ коллекции метеоритов'ь (Catalogue de la Collection de Météorites de Julion de Siemaschko (Saint Petersbourg, Russie), S.Petersburg 1891 (С. ПЕТЕРБУРГЪ (по июль 1891 г.)), ss. 64, (s. 44-45).[13][14][15] Plik DjVu
    Źródło: Wiki.Meteoritica.pl
    , (str. tytułowa).
  • Tyszkiewicz Józef, (1898), Meteoryt, Wszechświat, nr 10, 1898, s. 157. Plik ePW.
  • Wülfing Ernst Anton von, (1897), Die Meteoriten in Sammlungen und ihre Literatur. Nebst einem versuch den tauschwert der meteoriten zu bestimmen (Meteorites in Collections and Their Literature. Including An Attempt To Determine The Exchange Value Of Meteorites), Verlag der H. Laupp'schen Buchhandlung, Tübingen 1897, (s. 264).[16][17][18] Plik GIF; plik Internet Archive; plik GoogleBooks.
  • Явнель Александр Александрович, Иванов Андрей Валерьевич, Заславская Н.И. (Yavnel' A.A., Ivanov A.V., Zaslavskaya N.I.) (1986), Каталог метеоритов коллекций Советского Союза (Catalogue of meteorites of collections of the USSR), Ротапринт ГЕОХИ АН СССР, 1986, ss. 221, (s. 54).[19][20] Zbiory własne W&W.[21]


Przypisy

  1. ^ jeśli nie zaznaczono inaczej, podano współrzędne przyjęte w oficjalnej bazie meteorytów Meteoritical Bulletin Database
  2. ^ patrz → Oznaczenia typów meteorytów u Pokrzywnickiego
  3. ^ patrz → Dawne jednostki miar i wag
  4. ^ potrzebne potrzebne źródło informacji!
  5. ^ tekst odczytany ze słabej jakości kopii, może zawierać błędy
  6. ^ Iliński – polski ród arystokratyczny
  7. ^ Tyszkiewiczowie herbu Leliwa – polska rodzina arystokratyczna
  8. ^ więcej publikacji Agaty Krzesińskiej poświęconych meteorytowi Pułtusk, patrz → Pułtusk/Bibliografia
  9. ^ a b Macke (2010)
  10. ^ a b gęstość, porowatość i podatność magnetyczna (ang. density, porosity and magnetic susceptibility): gęstość usypowa (ang. bulk density) – gęstość materiału liczona wraz z objętością pustek pomiędzy ziarnami materiału; gęstość właściwa (ang. grain density) – stosunek masy substancji do jej objętości (bez pustek); porowatość (ang. porosity) – różnica pomiędzy gęstością właściwą a usypową; podatność magentyczna (ang. magnetic susceptibility) – właściwie objętościowa podatność magnetyczna to współczynnik proporcjonalności w równaniu określającym wielkość namagnesowania jako funkcję natężenia pola magnetycznego; więcej w: Sołtmany/Badania oraz Wykres wartości podatności magnetycznej dla meteorytów i wybranych skał ziemskich
  11. ^ publikacja te nigdy się nie ukazała, część jej rękopisu znajduje się w archiwum PAN
  12. ^ w przygotowywanej Kosmolityce Pokrzywnicki do meteorytów polskich zaliczał m.in.: Bielokrynitschie, Bjelaja Zerkov, Borkut, Brahin, Buschhof, Dolgovoli, Jodzie, Knyahinya, Lenarto, Lixna, Magura, Misshof, Nagy-Borové, Nerft, Novy-Projekt, Oczeretna, Okniny, Owrucz, Padvarninkai, Ruschany, Zaborzika, Zemaitkiemis i Zmenj oraz kilka niezidentyfikowanych doniesień
  13. ^ kopię katalogu dla portalu Wiki.Meteoritica.pl udostępniła dr Jadwiga Biała
  14. ^ katalog kolekcji Siemaszki miał kilka wcześniejszych wydań: 1881 (ss. 3), 1882 i 1885 (ss. 7), 1886 (ss. 16, po francusku; Siemachko Julien, Catalogue de la Collection de Météorites de Julien de Siemachko (Saint-Petersbourg, Russie), Paris Janvier 1886 (oraz suppl. wydany po 1889 r.), str. tytułowa); katalog z 1891 roku jest najobszerniejszy (ss. 64)
  15. ^ kolekcję Siemaszki kupił amerykański kolekcjoner H.A. Ward do zbiorów Ward-Coonley Collection, trafiła ona później do Field Museum w Chicago
  16. ^ katalog Wülfinga jest najbardziej kompletnym katalogiem zbiorów światowych z końca XIX wieku (patrz również → Wülfing (1894)); autor podaje również jaka część wybranych meteorytów (ich main mass) znajduje się w danej kolekcji; z wymienionych u niego kolekcji (s. 408-429) tylko jedna kolekcja – Breslau (Mineralogisches Museum der K. Universität) – znajduje się dziś w Polsce; wymienia on jeszcze wiele kolekcji prywatnych, np. kolekcję Juliana Siemaszko, von Bredow, F. Krantz, H. A. Ward.
    Jest u Wülfinga jeszcze kolekcja – Danzig (Westpreussisches Provinzial-Museum; mitgeteilt durch Herrn Direktor Professor Dr. H. Conwentz) – znajdowały się w niej 3 meteoryty: Pultusk 99 g, Krasnojarsk 287 g oraz 63 g fragment meteorytu Schwetz (Świecie)
  17. ^ meteoryty polskie w kolekcjach wg Wülfinga (1897)
  18. ^ jeszcze wcześniejszy katalog kolekcji meteorytów wydał w 1863 roku Buchner (1863); patrz również → Światowe kolekcje meteorytów
  19. ^ katalog zawiera informację o 630 meteorytach (166 własnych i 464 zagranicznych) znajdujących się w 73 kolekcjach wszystkich republik ówczesnego ZSRR; stan na 1 stycznia 1985 roku, nakład 300 egz.; ostatni opublikowany przed rozpadem Związku Radzieckiego katalog meteorytów „radzieckich”, obecnie te dane są bardzo trudno dostępne! (również → Метеоритика (1955, catalogs))
  20. ^ meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR: Bialystok (Białystok), Grüneberg (Wilkanówko), Morasko, Pultusk (Pułtusk), Schwetz (Świecie), Seeläsgen (Przełazy) (brak w radzieckich zbiorach okazów meteorytu Łowicz!) (patrz → meteoryty polskie w zbiorach byłego ZSRR)
  21. ^ udało się Redakcji zdobyć to wyjątkowo trudno dostępne wydawnictwo (nakład 300 egz.!); kupiliśmy skan katalogu w oddziale Electronic Document Delivery Service Biblioteki Narodowej w Petersburgu

Zobacz również

Linki zewnętrzne

Źródło „http://wiki.meteoritica.pl/index.php5/Oczeretna”
Osobiste